De 'groene CAO'
remt Schiphol ook
Ondergronds zorgenkindje kan Labour heel lelijk opbreken
Feiten &Meningen
Zelfstandige Post
mag niet zonder
overheidstoezicht
Cursus parlementariërs Indones
i(
DONDERDAG 19 JUN11997
Gaat de bode straks posthoorn en diligence
achterna? archieffoto
Met de privatisering in 1989 was al een einde gekomen
aan de eerbiedwaardige staatsinstelling der PTT. Nu de
posterijen en het telecommunicatiebedrijf besloten
hebben uit elkaar te gaan. komt ook aan een beroemd
begrip een eind. Alleen de naam PTT blijift nog voortle
ven in 'PTT Post' en 'PTT Telecom', maar dat is cosme
tica. Lege hulzen.
De leners PTT stonden voor Post. Telegraaf en Tele
foon, een combinatie die zeker niet toevallig is ontstaan
en die overal in Europa hetzelfde betekende. Vanouds
hield de postdienst zich bezig met het overbrengen van
berichten. Toen destijds dus de nieuwe bericht-tech
nieken van de telegraaf en de telefoon zich aandienden,
lag het voor de hand die onder te brengen bij de be
staande organisatie. Aan de letter P hoefden alleen twee
T's te worden toegevoegd.
De combinatie PTT is echter ingehaald door de tech
niek en heeft zichzelf overleefd. De telegraaf, letterlijk
schrijver-op-afstand, is al lang en breed de posthoorn
en diligence gevolgd richting PTT-museum, nu fax en
modem de wereld veroveren. De telecommunicatie
heeft zich tot een
tak van techniek
ontwikkeld die
met de aloude
posterijen weinig
meer van doen
heeft. De posterij
en op hun beurt
zijn een flitsende
koeriersorganisa
tie geworden.
Curieus is de
plaats die het op
zettelijk ouder
wets gehouden te
legram nog in
neemt te midden
van de snelle 'pro
ducten van PTT-
post. Wat tech
niek betreft hoort
het eerder thuis op de plank 'hopeloos verouderd',
maar omdat het persoonlijk wordt 'besteld' is deze
dienst er één van de post. Op bruiloften en partijen
heeft het door een postbesteller aangereikte gelukstele
gram dezelfde feestelijke functie als de antieke Rolls
Rovce, waarmee het bruidspaar zich laat rijden. Zo
blijft in een modem 'product' van de afgescheiden
PTT-Post toch nog iets zichtbaar van de oude verwe
venheid van posterijen en telecommunicatietechniek.
De scheiding van Post en Telecom zou goed zijn voor
de aandeelhouders van beide ondernemingen, ver
wachten financiële deskundigen. P en T kunnen zich
vrijelijk verder ontplooien, zonder dat de voormalige
partner nog als een blok aan het been hangt. Bij split
sing van andere bedrijven schoten de koersen van de
afzonderlijke onderdelen omhoog, zo was gebleken.
Vandaar dat bestuursvoorzitter Dik van Koninklijke
PTT Nederland weinig hartzeer toonde over de teloor
gang van de historische combinatie.
Wellicht profiteren ook de klanten van hel: uit elkaar
gaan van de posterijen en de telefoondienst. Nu steeds
meer mensen een telefoontje bij zich dragen, en het te
legram een museale betekenis heeft gekregen, is de
aanwezigheid van telecomdiensten in het postkantoor
niet meer zo nodig. Organisatorisch lichter geworden,
kunnen beide bedrijven mogelijk sneller reageren op de
wensen van hun publiek. De opsplitsing van KPN heeft
echter niet de vraagtekens weggenomen, die destijds al
werden geplaatst bij de privatisering van de PTT.
Vraagtekens die groter lijken nu de posterijen, niet meer
mee-profiteren van de lucratieve telecom-handel.
Blijft het in de toekomst mogelijk om vanaf het Fran
se platteland of vanuit de Zweedse rimboe een ansicht
kaart naar tante in Haringhuizen te sturen? En zo ja,
kan het even snel, net zo vaak en voor hetzelfde geld als
nu? Heeft een postagentschap geld verdienen of dienst
verlening ten doel? Het ene hoeft het andere niet nood
zakelijkerwijs uit te sluiten, maar wie voetstoots aan
neemt dat dienstbaarheid aan de samenleving automa
tisch uit het zakendoen voortvloeit, heeft een te groot
vertrouwen in de heilzaamheid van de 'markt
Veel dividend zullen de aandeelhouders in elk geval
niet overhouden aan sommige ouderwetse postale
dienstverlening, wat een argument zou kunnen zijn om
daarmee dus maar te stoppen. Terecht dan ook wijst de
Consumentenbond op de noodzaak van blijvend streng
overheidstoezicht op de tarieven en de dienstverlening
van PTT-Post. Een betrouwbaar functionerende PTT
behoort tot het raamwerk dat de samenleving overeind
houdt, en is om die reden te belangrijk om geheel af
hankelijk te zijn van de werking van vraag en aanbod.
RIEN POLDERMAN
Milieubeweging wil luchhaart binden aan keiharde grenzen
De milieubeweging is bereid de omstreden bovengrens van 44 miljoen
passagiers op Schiphol los te laten. Het lijkt erop dat Milieudefensie, Na
tuur en Milieu en andere milieuclubs zich opeens scharen achter de
steeds langere stoet van politici en overheden die de luchtvaart meer
groeimogelijkheden wil geven. Het tegendeel is echter waar.
De aanvullende eisen in de
voorgestelde 'groene CAO' zijn
dusdanig scherp dat Schiphol
waarschijnlijk niet veel verder
zal kunnen groeien dan het hui
dige aantal van 27 miljoen pas
sagiers per jaar. De luchthaven
mag wat de milieubeweging be
treft desnoods honderd miljoen
passagiers verwerken, maar zal
dan wel op grote schaal flitstrei
nen, zeppelins en zweefvliegtui
gen moeten inzetten.
Schiphol reageerde gisteren in
een eerste reactie verheugd op
de schijnbare koerswijziging
van de milieubeweging, die zich
heeft ontwikkeld tot een lastige
opponent. De luchthaven en de
KLM willen immers al langer af
van de knellende limiet van 44
miljoen passagiers. Schiphol
zegt bereid te zijn tot een open
dialoog over een 'groene CAO'.
Maar dan wél op voorwaarde
dat zo n akkoord past binnen de
toekomstvisie van de luchtha
ven. En dat is bepaald niet het
geval.
Schiphol streeft ernaar om bin
nen de geluidszone, de enige
wettelijk vastgelegde milieu-
grens, veel meer dan 44 miljoen
passagiers te verwerken. Dit in
afwachting van een definitieve
oplossing om verder te groeien,
bij voorbeeld door een gedeel
telijke verhuizing naar een ei
land in de Noordzee. De milieu
beweging is nu weliswaar óók
bereid deze limiet los te laten,
maar daarvoor komt een serie
zeer strenge milieu-eisen in de
plaats.
Volgens campagneleider Wijn
and Duyvendak van Milieude
fensie zijn meer prikkels nodig
om te komen tot minder vervui
lende. hinderlijke en energie
verslindende manieren van
transport. De belangrijkste eis is
dat de uitstoot van het broei
kasgas C02 (kooldioxide) door
aan Schiphol gebonden vlieg
verkeer niet toeneemt. In de
praktijk betekent dit een forse
rem op de groei van Schiphol,
want C02 is een onvermijdelijk
bestanddeel van uitlaatgassen.
Ook de uitstoot van verzurende
stoffen mag niet toenemen.
Alleen met een vloot splinter
nieuwe, zeer zuinige vliegtuigen
zal de luchthaven meer vliegbe
wegingen binnen deze C02-
grens kunnen persen. Verder
kan het aantal passagiers alleen
nog maar worden opgekrikt
door de toestellen tot de laatste
stoel te vullen. En Schiphol mag
natuurlijk volop gebruik maken
van hogesnelheidstreinen, zep-'
pelins en zweefvliegtuigen om
verder te groeien.
De luchthaven moet volgens de
'groene CAO' ook voldoen aan
de (veel scherpere) veiligheids
zonering waaraan de chemische
industrie is onderworpen. Ver
der moet er straks sprake zijn
van driekwart minder omwo
nenden die hinder hebben van
vlieglawaai.
En zo staan er nog wat zaken op
het verlanglijstje van de milieu
beweging. Duyvendak denkt dat
Schiphol met deze eisen in de
praktijk niet veel meer dan de
huidige 27 miljoen luchtreizi
gers zal kunnen verwerken. „Er
WIM STEVENHAGEN
ndiL
Druk, drukker, drukst op Schiphol. Van de milieu-organisaties mag de luchthaven desnoods 100 r
sagiers afhandelen, als het maar milieuvriendelijk gebeurt.
is hooguit ruimte voor een heel
beperkte groei, maar de 44 mil
joen haal je met deze grenzen
zeker niet.'*
Volgens Duyvendak zijn de ge
daagde grenzen eigenlijk niets
bijzonders. „We willen alleen
dat Schiphol aan dezelfde eisen
moet voldoen als andere Neder
landse bedrijven.'' Er is ook he
lemaal geen sprake van een
koerswijziging binnen de
milieubeweging, aldus Duyven
dak. „Al langer zeggen we dat
we een set scherpe milieugren-
zen voor Schiphol willen. Wij
hebben nooit gepleit voor een
grens van 44 miljoen, dat is ge
beurd door de Tweede Kamer.
Wij waren er wel blij mee, om
dat alle andere gestelde grenzen
boterzacht zijn. Het is nu tijd
om de échte milieugrem
stellen."
Als de milieubeweging h|
krijgt, zal Schiphol waai
lijk snel terugverlangend
'goede oude tijd' met a
beperkende geluidszon^
vengrens van 44 miljoen!
giers.
AMSTERDAM RICHARD i
'OC
Met verbazing is in Indonesië gereageerd op
een opvallend initiatief van president Soehar-
to. Hij haalde Harmoko afgelopen onlangs weg
bij het ministerie van informatie en benoemde
hem tot minister voor speciale zaken. De 'spe
ciale zaak' blijkt een stoomcursus voor parle
mentariërs te zijn. In het daarover losgebar
sten debat is de term 'indoctrinatie' niet van
de lucht.
Het Indonesische parlement heeft een slechte
reputatie. De leden worden wel beticht van vijf
D's: Datang, Duduk, Diam, Dengar, Duit
komen, gaan zitten, zich rustig houden, luiste
ren en de centen incasseren. Kennelijk om het
imago van het Huis van Afgevaardigden op te
poetsen, heeft Soeharto besloten de eind mei
gekozen parlementariërs een stoomcursus aan
te bieden. Hun vaardigheden om de wensen
van het volk te verwoorden, moet worden ver
beterd, heet het.
Harmoko is als minister voor speciale zaken
belast met het vormgeven van de cursus.
Daarbij zal hij steunen op het orgaan dat
wordt aangeduid met de afkorting BP-7. Dat
college waakt over de staatsfilosofie Pancasila.
Namens Soeharto verklaarde BP-7-voorzitter
M. Alwi Dahlan deze week dat de cursus vrij
willig is. .Afgevaardigden kunnen weigeren
mee te doen als ze vinden dat ze al alles weten
over de Grondwet en ons politieke systeem."
Maar Alwi Dahlan zei na een bezoek aan Soe
harto ook: „We nemen aan dat ze allemaal
meedoen."
De fracties van de strijdkrachten en regerings
partij Golkar doen inderdaad mee. Maar de
leiders van de quasi-oppositionele partijen
PDI en PPP zijn in een lastig parket beland.
Metareum (PPP) en Soerjadi (PDI) zijn niet
ronduit afwijzend, maar zeggen dat ze het
aanbod eerst goed willen bestuderen. Tegen
discussie hebben ze geen bezaar, maar wel te
gen indoctrinatie. PPP en PDI hebben al eigen
cursussen voor nieuwe fractieleden.
Soerjadi verwoordde woensdag waar de
schoen het meest wringt. „Dat de kwaliti
de afgevaardigden wordt opgevijzeld do<
uitvoerende macht, geeft niet helemaal e 'l
goed gevoel." Inderdaad is het opmerkel1(
de regering het parlement gaat scholen, t
het parlement wordt geacht 's lands hooj
orgaan te zijn.
„De speciale taak die Flarmoko is toever-,
trouwd, moet de overheersing van het pa
ment door de uitvoerende macht zekers
len", aldus grondwetspecialist Sri Soema
Volgens PDI-voorzitter Soerjadi heeft de
volking toch al de indruk dat de regering
parlement domineert. „Ik vrees dat de ci
die opvatting alleen maar zal versterken.
Een tweede punt van zorg is, dat Harmol
niet alleen minister is. maar ook voorzit!
de oppermachtige regeringspartij Golkai
hij aan andere partijen een stoomcursus
geven, achten waarnemers op z'n minsti
merkelijk.
De gewone man reageert intussen wat la
rig. Al langer wordt gespot dat de naam
Harmoko eigenlijk de afkorting is voor T
hari omong kosong', wat zoveel betekem >r
dagelijks geklets. ei
Harmoko blijft maar kort minister van sp i
zaken. Per 1 oktober stapt hij uit het kabi i
om parlementariër te worden. Algemeen ei
wordt aangenomen dat hij voorzitter wo t
van zowel het Huis van Afgevaardigden
Volksassemblée. Dat laatste orgaan kiestfci
gend jaar de president en vice-president
oud-topambtenaar die anoniem wil blijv
merkt op dat 'Harmoko op een zijspoori o
gerangeerd'. Tot nu toe werden hem nop i.
sen op het vice-presidentschap toegedid
JAKARTA RONALD FRISART
CORRESPONDENT
John Prescott is, zegt hij, een
man van het volk, een gewone
jongen die de dingen recht voor
zijn raap zegt. Een paai weken
terug benadrukte hij dat door
spontaan' een ritje met de Lon-
dense metro te maken. Dat
deed de vice-premier wel vaker,
want hij had allang ontdekt dat
ook zijn tien jaar oude Jaguar
geen centimeter vooruit komt
in de Londense file-woestenij.
Een horde verslaggevers en ca-
meralieden waren eveneens al
spontaan op het idee gekomen
om Prescott op zijn onder
grondse avontuur te vergezel
len. Een batterij televisie-came
ra's registreerde hoe Prescott op
een litanie van klachten van
medereizigers over vertragin
gen, stroomuitval, stakend per
soneel en vieze stations recht
toe rechtaan antwoordde dat de
Londenaren recht hadden op
het beste transportsysteem ter
wereld. Snel, betrouwbaar,
voordelig, dat moest het wor
den.
Gewone John zou dat karwei
gaan klaren. Niet zoals de Con
servatieven, want hij herinnerde
zich maar al te goed hoe hij hen
dit voorjaar had verweten 'dog
matische privatiseerders' te zijn.
Die wilden een volksschat als de
London Underground voor een
appel en ec;in ei aan het privé-
kapitaal verkopen. Maar hoe
een transportsysteem dat jaar
lijks bijna 800 miljoen passa
giers vervoert, maar de komen
de vijf jaar een staatssubsidie
van zo'n 1,5 miljard pond (bijna
vier miljard fjulden) nodig heeft
om te overle ven, gemoderni
seerd moest worden, daarover
bleef Labour vaag.
Prescott probeerde het deze
week in BBC' s Panorama op
nieuw uit te leggen. Pijnlijk
bleek dat zijn. recht voor de
raap-imago op clichés berust
als er meer dan één vraag over
een moeilijk thema moet wor
den beantwoord. En dat het
thema moeilijk is, ontkent nie
mand. Aan de Londense onder
grondse is al tientallen jaren
slechts het hoognodige gerepa
reerd. 's Werelds oudste onder
grondse is bij het naderen van
de 21ste eeuw ook 's werelds
slechtst onderhouden metro.
Een invested ngsachterstand
van zo'n 4,5 miljard gulden zie
je aan stations en treinstellen af.
Prescott blikte zo overtuigend
mogelijk in de camera bij de
uitleg over hoe het nu verder
moet met de Underground. Er
moet privé-kapitaal in, dat is
hem wel duidelijk, maar dan
wel onder voorwaarde dat de
De Londense metro moet ingrijpend vernieuwd worden. Waar de financiën vandaan moeten komen, is nog
niet duidelijk.
Underground publiek eigen
dom blijft. En de termen vallen
makkelijk: een partnerschap,
een joint venture, een huwelijk
tussen privé- en staatssector,
dat gaat de oplossing bieden
voor de immense problemen
van de 'tube'.
,We kunnen niet meer op de
oude manier naar financiën
archieffoto gpd
stappen om even 1,5 miljard
pond te vragenzei hij met een
flauw glimlachje. Met des te
meer kracht werden de proble
men beschreven die ervaren
reizigers al jaren kennen. Een
van zijn betere is deze:Als we
zo doorgaan, staat er straks in
de tunnelbuizen evenveel water
als in de Thames."
Gelukkig voor de kijkers had
Prescott bij eerdere opnamen in
een tv-studio op zijn transport
ministerie een aantal documen
ten op tafel laten liggen. De
BBC-journalisten hadden die
keurig naar hem teruggestuurd,
maar uiteraard wel eerst geke
ken wat er in stond. En zie daar,
uit een brief van Prescott aan
het ministerie van financiën
bleek dat de kampioen van de
volksmetro wel degelijk privati
sering van het hele netwerk als
een mogelijke oplossing van de
tube-problemen zag.
Glunderend verscheen George
Young, Prescotts voorganger op
het ministerie van transport
voor de camera's. Hij had het
altijd al geweten, Labour had
gewoon geen eigen ideeën en
nu werd gewoon zijn eigen pri
vatiseringsplan door Prescott
'gestolen'.
De vice-premier veinsde woede.
De dief was de BBC, die zijn do
cumenten achterover had ge
drukt om een sensationele uit
zending te kunnen maken over
Labour dat op verkiezingsbelof
tes terugkomt. De 15.000 wer
kers van London Underground
volgens de vorige regering
zijn dat er veel teveel konden
echter gerust zijn: er waren
geen sprake van privatiserings
plannen. Prescott had alleen
mogelijkheden geopperd om de
tube aantrekkelijk voor privé-
investeerders te maken.
Wat er nu verder gaat gebeuren,
is onduidelijk. Prescott heeft al
meteen vierhonderd miljoen
gulden nodig voor noodonder-
houd aan de metro. Hij krijgt
dat geld niet zolang minister
van financiën Gordon Brown,
die weliswaar een bezuiniging
van 2,2 miljard gulden over de
komende drie jaar heeft ge
schrapt, maar verder blijft vast
houden aan de cijfertjes die hij
van zijn voorganger heeft over
genomen. En tot overmaat van
ramp heeft Labour, zelfs bij
monde van premier Blair, ver
koop van de ondergrondse uit
gesloten.
Vlak voor de verkiezingen dien
den Railtrack, de onderneming
die het spoorwegnet in eigen
dom heeft gekregen, en Richard
Bransons Virgin Railways zich
aan als gegadigden. Prescotts
staatssecretaris voor openbaar
vervoer Glenda Jackson spuug
de bijna van afkeer. Railtrack,
dat waren de mensen die zich
zelf en de aandeelhoude
bonussen gaven en te w n
vesteerden. „De metro
track verkopen is de vos
ter maken in een kipper r
schamperde Jackson.
Brown denkt daar nu ve
delijk heel anders over.
liever privé-financiers
dergronds netwerk dat z
veertig miljard gulden v
onder hun hoede neme
verlost de regering ook'
zeer militante vakbond!
vorig jaar zomer de reizi
razernij brachten met e
eindige serie stakingsac
Zo'n politieke ommezw jjj
echter tijd en verkooppi
want de tegenstanders1*
vatisering van de Londi
tro zijn door de acties v
cott weer helemaal vvakl
schud. Ondertussen bei
reizigers de hoogste tan
Europa voor een belabb
vervoersdienst. Het ond
grondse zorgenkindje k
Nieuw Labour dan ook
lijk gaan opbreken.
LONDEN HANS GELEUNSE
s v
CORRESPONDENT
