Wim Kok leidde zonder 'geleuter'
Tangverlossing redt Verdrag van Amsterdam
r
«©euro
Eurotop
Tien meningen ov<
'nieuw' Amsterdai
.1.
méiniWK, fócwmt,
WOENSDAG 18 JUNI 1997
AMSTERDAM PAUL KOOPMAN
..Het wordt een tangverlossing, maar de ou
ders zullen zeker uitroepen dat het een
wolk van een baby is geworden. Vanavond
hebben we het mooiste verdrag dat ooit in
de Unie is afgesloten." Deze voorspelling
van een hoge Nederlandse diplomaat, nog
ruim voordat de Europese leiders hun fiat
gaven aan het Verdrag van Amsterdam, is
gisteren redelijk nauwkeurig gebleken. Daar
lag een gerimpeld wezentje met een eier-
hoofd, maar de rond de wieg geschaarde
volwassenen allemaal mannen deden
hun best het kind uitvoerig te prijzen.
Zoveel is duidelijk: het paarse trio Kok
(PvdA), Van Mierlo (D66) en Patijn (WD)
keerde vandaag huiswaarts met een hele
reeks complimenten over zijn deskundig en
bekwaam voorzitterschap op zak. Bonds
kanselier Kohl dankte zijn Freund Wim uit
bundig voor diens inspanningen, de Britse
premier Blair straalde van tevredenheid, de
Belgische premier Dehaene zei dat Neder
land zes maanden 'zeer goed voorzitter
schap' had getoond. De Europese rege
ringsleiders en staatshoofden hadden
maandag al een klein feestje gevierd
rondom de doop van de nieuwe Europese
eenheidsmunt. Gisteren ging de vlag uit
voor het Verdrag van Amsterdam.
De complimenten zijn niet onverdiend: het
mag in het Europa van vandaag een hele
prestatie heten om met vijftien lidstaten,
met allemaal hun eigen nationale belangen
en eigenaardigheden, overeenstemming te
bereiken over een nieuwe Europese grond
wet waarin zo'n 75 uiteenlopende onder
werpen worden geregeld. Nederland werd
bovendien in de wielen gereden door maar
liefst drie verkiezingen: de Britse en Franse
verkiezingen in mei en de Ierse volksraad
pleging begin deze maand. De stembus
gang bracht niet alleen een 'ruk naar links'
in het Europese huis, maar gaf ook onze
kerheid en vertraging bij de onderhandelin
gen. Tot overmaat van ramp zorgde de
nieuwe Franse regering-Jospin de afgelopen
week voor hoogspanning rond het enige
echte Europese prestigeobject: de invoering
van de eenheidsmunt.
Nu de zware bevalling achter de rug is, is
het moment aangebroken waarop de bore
ling aan een eerste test moet worden on
derworpen. En daar ligt de ontgoocheling
van de trotse ouders meteen om de hoek:
het is een geval voor de couveuse.
Toch waren de verwachtingen van het
nieuwe verdrag hooggespannen. Anderhalf
jaar geleden ging de onderhandelings-
groep-Westendorp aan de onderhande
lingstafel zitten met het vaste voornemen
drie Europese problemen nu eens goed te
regelen: de Unie moest een slagvaardige
buitenlandse politiek kunnen voeren, de
besluitvorming moest grondig gestroom
lijnd en ook zou 'Brussel' het voortouw
moeten nemen bij het justitiebeleid.
Uitgerekend deze drie onderwerpen zijn in
het verdrag niet of nauwelijks
uit de verf gekomen. Om een
oplossing te vinden voor de
diepe verdeeldheid tussen de
Europese lidstaten over het
buitenlands beleid, de verde
ling van de macht in de Unie - v
en het justitiebeleid heeft de
diplomatie een oud en ver- FI IR O
trouwd instrument uit de E Lr IS
schuur gehaald: de bulldozer. A M S T E
.Alles wat je niet kunt oplos
sen kun je altijd nog voor je
uit schuiven en uitstellen tot
later datum", zei een onderhandelaar. En
inderdaad: uitstel is de toverformule geble
ken waarmee het Verdrag van Amsterdam
te elfder ure gered kon worden.
De wens van Nederland om voortaan met
meerderheid van stemmen te beslissen
over het asiel- en migratiebeleid is door
Duitse en Britse tegenstand niet in vervul
ling gegaan. Pas over een jaar of zeven
wordt besloten of deze cruciale stap in de
Europese eenwording gezet kan worden:
uitstel.
De door met name Frankrijk en Duitsland
vurig nagestreefde fusie van de slapende
Europese defensieorganisatie WEU met de
Europese Unie vindt niet plaats. Europa
uitrusten met een eigen militaire arm wordt
in het verdrag nu een 'moge
lijkheid voor later' genoemd,
in plaats van een nadrukkelijk
doel. Weer uitstel dus. Niet in
y r de laatste plaats is ook de
pijnlijke maar noodzakelijke
hervorming van het Europees
bestuur op sterk water gezet.
TOP Ook hier: uitstel.
Nu Tsjechië, Polen en Honga-
R D A M rjje a] snei tot (jg NAVO wor
den toegelaten, is er plotse
ling minder haast met de
oostwaartse uitbreiding van
de EU. De moeilijke herverdeling van
macht en invloed in de Unie kan wachten
tot na de eeuwwisseling als de eerste nieu
we lidstaten toetreden: uitstel.
Dat de Europese Unie met zijn verlammen
de vetorechten, ingewikkelde inspraakpro
cedures en uitgebreide bureaucratie een
historisch gegroeid bestuurlijk wangedrocht
is, is plotseling niet erg meer.Ach, we wer
ken al jaren met een Europese Commissie
van twintig leden en is de wereld vergaan?",
zei de Oostenrijkse minister van buiten
landse zaken Schussel eind vorige maand.
Prompt werd besloten de noodzakelijk ge
achte verkleining van de Europese Com
missie nog even op te zouten.
Uit met name de Belgische delegatie klonk
de afgelopen dagen in Amsterdam gemor
over het gemak waarmee Nederland de
moeilijke kwesties voor zich uit heeft ge
schoven. ,,We krijgen de indruk dat voor
Nederland maar één ding geldt: er moet
een verdrag komen met de naam Amster
dam op de kaft. Wat er in staat is minder
belangrijk", mopperde een hoge Belgische
ambtenaar.
Dehaene zelf had maandagavond ook
moeite zijn irritatie over de matige ambities
van het Nederlandse voorzitterschap te ver
bergen. In Hotel de l'Europe namen hij en
Kok allebei een aparte lift naar hun slaap
vertrekken, zonder een woord met elkaar te
wisselen.
Toch draagt het Verdrag van Amsterdam,
net als moeizaam ter wereld gekomen ba
by's, nog een belofte in zich. In de nieuwe
Europese grondwet is op verschillende
plaatsen de kiem gelegd voor nieuw beleid
dat ooit nog tot iets moois kan uitgroeien.
Zo kan de vergelijking van het 'best preste
rend werkgelegenheidsbeleid' leiden tot
een omslag in het economisch de
Frankrijk: zo kunnen de omslacht
dures bij besluitvorming over het
lands beleid het begin vormen vai
samenwerking op dit punt en de c
van 'Petersbergtaken' in het verdr
(vredesoperaties en humanitaire t
de opmaat vormen voor een serie
ropees defensiebeleid. Tenslotte k
ingewikkelde uitzonderingsbepali
voor Engeland, Ierland en Denem
gemaakt bij het gezamenlijke justi
er voor zorgen dat deze drie 'buite
later alsnog toetreden.
Europa heeft volgens staatssecret<
buitenlandse zaken Patijn geen re
beleefd in Amsterdam, maar wel e
stappen vooruit gezet. ,,Ik zou het
de willen noemen", zei Patijn. De
regeringsleiders en staatshoofden
alweer van volgende stapjes voorn
„En nu gaat Groot-Brittannië de a|
van de toekomst bepalen", kondij
Britse minister van buitenlandse z
ok aan. Er blijft, ook voor de volge
zitters, voldoende werk aan de wij
ropa is nog lang niet klaar.
AMSTERDAM ALY KNOL
Per geschonken Union-fiets waren ze zojuist voor de
lunch bij het Amstelhotel gearriveerd, de Belgische pre
mier Jean-Luc Dehaene een beetje hijgend, maar la
chend om de Nederlandse folklore. De Britse premier To
ny Blair trok ongegeneerd zijn colbertje uit voor hij aan
tafel ging zitten. Het voorgerecht was nog niet eens
uitgeserveerd, of premier Wim Kok zette de Europese lei
ders gisteren meteen weer aan het werk.
kan weten. „Maar het wordt gek
genoeg van hem geaccepteerd."
Vooral omdat Kok in de laatste
maanden in de Europese pikor
de flink in rang is gestegen. Hij
geldt tegenwoordig als één van
de veteranen in het Europese
gezelschap, zeker na de verkie
zingen in Groot-Brittannië en
Frankrijk. Daar komt nog bij dat
het Nederlandse 'poldermodel'
voor een succesvolle economie
overal bewondering afdwingt.
Voor Labour-premier Tony
Blair is Kok een soort 'vaderfi
guur' geworden, die hem in de
aanloop naar de Britse verkie
zingen op 1 mei haast dagelijks
op de hoogte hield van de ont
wikkelingen rond de vernieu
wing van het Verdrag van Maas
tricht. En toen Kok en minister
Hans van Mierlo van buiten
landse zaken op hun rondreis
aan de vooravond van de Euro
top vorige week dinsdag in Pa
rijs aankwamen, werden de Ne
derlanders met zoveel égards
ontvangen dat ze er bijna van
moesten blozen.
Als voorzitter van de Europe
se Unie heeft Kok zijn oude vak
bondsstreken niet gemeden,
zoals onder meer in Amsterdam
bleek. Zondags voor de top tim
merden de Britten, de Ieren en
de Nederlanders twee protocol
len in elkaar, waarin de uitzon
deringspositie van Groot-Brit
tannië en Ierland werd geregeld
op het gebied van de grenscon
troles. Kok liet de stukken niet
eerst aan de overige Europese
leiders zien, maar legde ze
maandagochtend bij het begin
van de top als vaststaand feit op
tafel. Omdat de twee eilandsta-
ten en het voorzitterschap er al
hun zegen aan hadden gegeven,
konden de anderen niet veel
anders doen dan lijdzaam in
stemmen.
Volgens kenners is de 'che-
Op droge toon begon hij de
laatste knelpunten op te som
men. Het moment was type
rend voor de manier waarop
Nederland in het laatste half
jaar het voorzitterschap van de
Europese Unie heeft bekleed.
Onverstoorbaar en vastbera
den", zo omschrijft een hoge
functionaris bij de Europese
Commissie Koks leiderschap bij
de twee Europese topconferen
ties: half mei in Noordwijk en
de afgelopen twee dagen in Am
sterdam.
„Hij kent de hele materie. Als
iemand het over artikel 117, pa
ragraaf 2 heeft, weet hij precies
waarom het gaat. Hij is niet aan
de kant te zetten als hét om
kennis gaat, zelfs niet als het om
detailkennis gaat." Maar juist
omdat Kok zelf zo goed is voor
bereid, kan hij het slecht heb
ben wanneer de anderen niet
bij de les zijn.
Hij trommelde gisterochtend
ongeduldig met zijn vingers op
de ovale vergadertafel in De Ne-
derlandsche Bank. toen bleek
dat bondskanselier Helmut
Kohl de in de nacht geprodu
ceerde nieuwe verdragsteksten
nog niet had gelezen. Kok
moest noodgedwongen een
leespauze inlassen. Zijn gezicht
sprak boekdelen.
Eerder al had hij in rond Ne
derlands tegen zijn buitenland
se collega's gezegd: „Heren, nu
niet langer leuteren. We zijn al
achttien maanden aan het on
derhandelen. Het wordt tijd
voor conclusies." Toen het ge
zelschap de vertaling doorkreeg,
viel er een stilte.
Kok kan soms bijna onheus
rechtstreeks zijn tegenover zijn
collega-leiders. ,Af en toe denk
je wel eens van: nou, nou, kan
dat wel", zegt iemand die het
Wim Kok, de fietsende premier met vakbondsstreken. „Heren, nu niet langer leuteren. We zijn al achttien maanden aan het onderhandelen. Het
wordt tijd voor conclusies." foto gpd phil nijhuis
mie' tussen het paarse toptrio
Kok, Van Mierlo en staatssecre
taris Michiel Patijn van Europe
se zaken 'buitengewoon goed'.
„Ze proberen elkaar geen vlie
gen af te vangen, zoals nog wel
eens tussen Lubbers, Van den
Broek en Dankert gebeurde."
Van Mierlo heeft daarnaast de
eigenschap om de sfeer op ver
gaderingen met een kwinkslag
te verbeteren.
Zo wilde de vorige Franse mi
nister van buitenlandse zaken
van Frankrijk Hervé de Charette
dit voorjaar een vervelende zaak
aansnijden. Hij begon: „Wat ik
nu ga zeggen, kan misschien
worden opgevat als Franse arro
gantie, maar...". Van Mierlo on
derbrak hem met gespeelde
verbazing: „Franse arrogantie?
Dat is nog nooit in mijn ge
dachten opgekomen." Dé zaal
barstte in lachen uit. De Charet
te kon zijn kwestie inpakken.
Ook de Nederlandse aanpak
van het Franse probleem met
het stabiliteitspact heeft indruk
gemaakt. Nadat de nieuwe
Franse minister van financiën
Dominique Strauss-Kahn in
Luxemburg ineens dreigde het
stabiliteitspact voor een harde
euro op te blazen, werd een in
genieuze machinerie in werking
gesteld: een doortrapt één
tweetje tussen Duitsland en Ne
derland.
Toen Kok van Van Mierlo af
gelopen woensdag Bonn op
hun rondreis aandeden, werd
met kanselier Kohl en minister
Theo Waigel van financiën afge
sproken dat er nooit en te nim
mer extra Europees geld voor
werkgelegenheidsprogramma's
zou komen, zoals de Fransen
eisten. Er werden twee afspra
ken gemaakt. Commissie-voor
zitter Jacques Santer werd ge
beld met de waarschuwing niet
op de Franse geldwensen in te
gaan.
Op de Frans-Duitse top. twee
dagen later, zouden de Duitsers
geen duimbreed toegeven. De
oude diplomatieke wijsheid in
het achterhoofd: als Duitsers en
Fransen samen zijn, weet je
vantevoren wie er wint. De win
naar zou ditmaal nu eens niet
Frankrijk worden. Op de top in
Amsterdam kon in één dag het
Franse probleem worden getac
keld met een ingenieuze, maar
'gratis' tekst.
Kok en Van Mierlo werden,
toen het gisteren in Amsterdam
later en later werd, door diplo
maten als 'echte zwoegers' om
schreven. Iedereen erkende dat
Nederland een uitermate zwaar
karwei voor zijn kiezen had ge
kregen met het voorzitterschap
in dit cruciale halve jaar. Van
daar misschien ook het applaus
dat 'onze' ministersploeg oogst
te. toen maandag de crisis om
het stabiliteitspact was bezwo
ren. Applaus voor een voorzit
terschap, dat is bijna ongehoord
in de Europese topwereld. Bo-
vendienis het niet gemakkelijk,
zoals een diplomaat bezwoer:
„Bij dit soort gevallen is het
vaak moeilijk applaudisseren.
Als je er eenmaal aan toe bent,
sta je meestal al met een glas
champagne in je hand."
AMSTERDAM THEA VAN BEEK
De gemeente Amsterdam
heeft de Eurotop aange
grepen om definitief af te
rekenen met het seks,
drugs en rock 'n roll-
imago van de hoofdstad.
Voor ruim zes miljoen
werd de hoofdstad gepro
moot als Capital of Inspi
ration. Is het
'campagneleider' Patijn
gelukt om Amsterdam als
hét Sodom en Gomorra
van de wereldkaart te ve
gen? Krakers, junks en bui
tenlandse delegatieleden
over het 'nieuwe' Amster
dam.
Sjoerd Bosch, woordvoer
der van het Autonoom
Centrum: .Amsterdam is
een stad waar protesteren
niet kan, waar mensen
monddood worden ge
maakt. Demonstranten
worden opgepakt op
grond van hun uiterlijk.
Dat is het nieuwe visite
kaartje van Amsterdam."
Roberto Payer, directeur
van het Hilton Hotel:Als
er iets verkeerd gaat. wor
den regeringsleiders erg
onrustig en gaan ze mop
peren. Dat voel je direct
als directeur van een hotel.
Ik heb geen onvertogen
woord gehoord, dus ik
denk dat de buitenlandse
gasten zeer tevreden zijn."
Een Italiaanse diplomaat:
„Het imago interesseert
ons niet. Nederlandse
vrouwen zijn mooi, dat is
belangrijk. En verder ma
ken Italianen zich vooraf
vooral veel zorgen over het
weer in Holland. Dat is ons
ontzettend meegevallen.
Arthur van Schendel, di
recteur van het Amster
dams Uit Buro: „Ik vind
het fantastisch dat zo'n
top ook in Amsterdam kan
worden gehouden, juist
omdat hier veel ruimte is
voor allerlei soorten de-
monstraties. Waar ter we
reld zie je een klassiek
concert op de gracht naast
een protestmars van kra-
:erda
eenj
er nl
)ike|
kers? Dit is uniek."
Een Duitse verslaggev
„De eerste nacht was
ramp. Al dat lawaai, al
luut niet inspirerend,
een vindt het prachtig
alles mag in AmsterF
maar ik had er alleen
last van. Ik ga liever
Zeeland, daar heb if
bootje."
Bob Hiensch, woordvl
der van minister Van
Mierlo: „Eerlijk is eerl
Dit is mijn tiende Eur
se top en ik heb nog
zoveel publieke belan
stelling meegemaakt,
is gunstig voor Amste
dam. En zelf vind ik h
heerlijk om even uit d
Haagse ambtenarenst
zijn."
Man en vrouw (ex-dn
verslaafd) met flesjes
op een bankje in het
„Het is erg makkelijk
speciaal voor de Euro i
het imago van de stac
te krikken. Waarom h
de burgemeester dat
eerder gedaan? Het di
beleid is hier een zooi
ambtenaren zijn corn
Daar moet hij iets aai
doen. Die hele promo
campagne is zonde v
het geld en zwakkere:
zoals altijd de dupe."
'Campagneleider' bui
meester Patijn: „Het 2
zeker een paar jaar di
voordat het imago va -
stad is veranderd. Een I'
strenger beleid voor c
feeshops zal daartoe
dragen. Maar daar b<
al 2,5 jaar mee bezig,
geen speciale Euroto|
Een ME'er: „Mijn reai j:
Mag eigenlijk niet. Da
voor hebben we onze 1
tiewoordvoerder Kla;
Wilting. Nou goed dai
Voor mij is het inspin -
dat ik na de top twee V
gen achter elkaar ga
pen. Het is wel genoe jj
weest. Ik heb dagen g
maakt van vijftien, ze!
en zeventien uur. We
rusten."
TOM JANSSEN
Voor meer informatie kunt u terecht bij het Nationaal Forum.
Het Nationaal Forum wordt gevormd door organisaties van con
sumenten, werkgevers, werknemers, de financiële sector en de
overheid. Deze organisaties leveren vanuit hun eigen invalshoek
en specifieke deskundigheid een bijdrage aan de voorbereiding
van de invoering van de euro in Nederland.
Bel de gratis Eurolijn 0800 1521 (ma-vr van 9.00 - 21.00 uur)
voor het opvragen van het informatiepakket of kijk op de
Eurosite http://www.euro.nl
2e kwartaal 1998
Besluit deelnemende
landen EMU
omstreeks januari 2002
Invoering euromunten
en -biljetten
2001
1 januari 1999
Vaststelling waarde euro
Invoering euro in bank
en giroverkeer
1 juli 2002
De gulden verdwijnt als
wettig betaalmiddel
Het Nationaal Forum voor de introductie van de euro.
