Kroongetuige Abbas: joker of troef
Straatkinderen in Kenya mishandeld, verkracht en gehaat
Feiten Meningen
Kabinet blijft
behoudend met
milieubeleid
DINSDAG 17 JUNI 1997
NIEUWSANALYSE
Genoeg munitie voor dreamteam om Hakkelaarvonnis aan te vallen
Ter gelegenheid van de dag van het Afri
kaanse kind, gisteren, publiceert de men
senrechtenorganisatie Human Rights
Watch een vernietigend rapport over de
wijze waarop de Kenyaanse autoriteiten
met kinderen omgaan. Ze worden ver
kracht, mishandeld en te pas en te onpas
in de cel gegooid.
Impulsief draai ik m'n raampjes omhoog en
doe de deuren op slot als ik het stoplicht
nader. Een paar seconden later duiken ze al
voor je auto op. De een vraagt om een shil
ling, de ander om honderd. Een jongen
houdt een fles lijm amechtig in z'n handen
geklemd en snuift, een andere begint met
een vuil doekje ijverig het stof van de ramen
en motorkap te vegen.
Fuckyou, Mzungu (blanke), schreeuwt hij
me toe als hij desondanks geen geld krijgt
en ik bij groen zo snel mogelijk optrek en
verdwijn. In het centrum van Nairobi
wemelt het tegenwoordig van de straatkin
deren. Het officiële aantal luidt 20.000 (in
heel Kenya 40.000), maar het zijn er onge
twijfeld veel meer.
Ze duiken voor de raampjes op als je in de
auto zit, ze volgen je stratenlang, zeurend
om geld of brood of iets anders als je lo
pend het stadscentrum doorkruist. In vod
den, vies, ondervoed en vaak verslaafd aan
alles wat hen maar in een roes kan brengen.
Hun lot is triest, het schokt je, je bent ermee
begaan, maar tegelijkertijd is hun gedrag
vaak zo storend dat je ze gaat haten.
,,Ik ben de afgelopen maanden vier keer
slachtoffer geworden van deze kinderen",
zegt Mildred (30). „De eerste keer hadden
ze alle lampen en de radiatorgrill van m'n
auto gesloopt toen ik even een boodschap
ging doen. Dat was op klaarlichte dag.
Daarna hebben ze me drie keer rond 7 uur
's avonds te grazen genomen. De eerste
twee keer gristen ze het horloge van mijn
pols, de laatste keer gleed een scherp mes
over m'n hand in een poging m'n schou
dertas te stelen. Dat is ze niet gelukt, maar
ik zat wel met een diepe snee die over vier
vingers liep."
Andere kinderen vragen om geld en worden
woest als je het weigert te geven. Sommigen
hebben een bakje stront bij zich, dat ze ver
volgens op je kleren smeren. Een enkele
keer is iemand met een gebruikte injectie
naald gestoken (met het gevaar voor bij
voorbeeld een HIV-besmetting). Vrouwen
met halskettingen, oorbellen of armbanden
verliezen regelmatig hun juwelen aan jon
gens die op hen afspringen. Menige dief is
vervolgens door het publiek tot bloedens
toe (soms overlijden ze zelfs) in elkaar ge
mept of met stenen bekogeld.
„Deze straatkinderen veroorzaken tegen
woordig erg veel overlast in Nairobi, maar
henzelf is natuurlijk weinig te verwijten
meent sociologe Mary Wambugu. „Er zitten
wezen onder, maar veel kinderen zijn door
hun ouders verstoten of worden dagelijks
de straat op gestuurd om te bedelen of te
stelen. Ze hebben geen heus, voor hen is dit
de enige manier om te overleven."
Volksvertegenwoordiger Rashid Mzee van
de oppositiepartij Ford-Kenya zei in het
parlement de beschreven problemen te wij
ten aan mismanagement van de economie
en slechte beleidsvoering door de regering.
„Kenyanen zijn bewust arm gemaakt door
een paar corrupte politici. De naakte kinde
ren die hongerig in de straten en op stoe
pen slapen, dienen de regering er voortdu
rend aan te herinneren hoe diep de armoe
de en hulpeloosheid is waarmee de mensen
vandaag de dag leven in Kenya.
Agnes is 13 jaar. Nooit naar school geweest.
Ze sjouwt de hele dag met een baby op haar
rug rond in de buurt van de kathedrad in
het hartje van Nairobi. Het kind is haar
broertje, zegt ze. Ze is de afgelopen maan
den vier keer verkracht, één keer door 'n
politieman die haar zogenaamd wilde mee
nemen naar een opvangcentrum. Soms
wordt ze door een man seksueel gebruikt en
daarvoor betaald.
„Mijn moeder zegt dat ik me maar moet
aanpassen, gewend moet raken aan het le
ven op straat. Mijn vader heb ik nooit ge
zien. Ik ben de oudste thuis en heb nog een
zusje en vier broertjes. Mijn moeder zegt
dat ze geen werk kan krijgen en ik als oud
ste voor het gezin moet zorgen. Nou, dat
doe ik dan maar."
Lokale hulpverleners, buitenlandse instan
ties, goedwillende burgers, veel mensen
houden zich bezig met het lot van straat
kinderen in Kenya. Ze zijn vastbesloten om
hun leven te verbeteren, maar vechten te
gelijkertijd tegen een onneembare bierkaai.
Diverse malen zijn alle straatkinderen op
gepikt, naar een rehabilitatiecentrum ge
bracht en van kleding en eten voorzien.
Slechts een klein aantal slaagt er echter in
op een school of opleiding terecht te komen
en een beter leven tegemoet te zien. Het
leeuwendeel is binnen de kortste keren
weer terug op straat. Hoewel wat laat, ziet
nu ook de Kenyaanse overheid zich ge
noodzaakt het vraagstuk van de straatkin
deren aan te pakken. De kwestie kwam uit
gebreid aan de orde in het parlement en er
werd een motie aangenomen, waarin de
oppositie er bij de regering op aandrong
snel geld beschikbaar te stellen voor het
bouwen van rehabilitatiecentra voor daklo
zen. Op die manier hopen de parlementari
ërs landloperij en de problemen van straat
kinderen terug te kunnen dringen.
Als de problemen die gepaard gaan met
het groeiend aantal straatkinderen in Ke
nya's steden niet onmiddellijk worden aan
gepakt, nemen misdaad en onveiligheid in
het hele land alsmaar toe", aldus Kenya's
volksvertegenwoordigers.
De Kenyaanse autoriteiten springen over
het algemeen weinig zachtzinnig om met
straatkinderen. Vorige week nog werd een
16-jarige jongen die ergens in een achteraf
straatje lag te slapen, door twee politieagen
ten doodgeknuppeld. Zijn kameraden, alle
maal zogenaamde parkingboys (die voor
wat geld op je geparkeerde auto letten) von
den hem levenloos in een plas bloed liggen.
„Hij lag te slapen omdat hij onwel was, als
gevolg van de klappen die hij de vorige
nacht had opgelopen van de politie, omdat
hij voorbijgangers om geld had gevraagd",
verklaarde een van hen in de lokale pers.
Het zijn dit soort veel voorkomende mis
dragingen door met name de politie die
centraal staan in het vernietigende rapport
van Human Rights Watch, getiteld 'Onge
rechtigheid in het kinderrecht; Misdragin
gen door de politie en de detentie val hwii
straatkinderen in Kenya'.
Het rapport meldt dat kinderen regel
met bruut geweld worden opgepikt d
politie, om geen enkele andere reden
dat ze toevallig op straat rondlopen.
bureau worden ze vervolgens beschn
uitgescholden, mishandeld, geslagen y K
diverse gevallen verkracht.
Als ze gearresteerd worden, verdwijn! Wc
in overvolle, gore politiecellen, samei
volwassenen. Daar worden ze somsw
ken vastgehouden zonder dat er eeni Van
bank aan te pas komt. En als ze uitein Enja
wel voor moeten komen, komen ze bi (tje
gewone rechter terecht, niet bij eensf Vezï
kinderrechter. Jdh
„Maar zelfs als een zaak wel voor del
rechter komt, wordt ze zo snel behafi n00
dat de kinderen geen enkele, eerlijke |jler
krijgen tot verweer", aldus het rappoi „je
man Rights Watch raadt de Kenyaans
gering aan het Afrikaanse hoofdstuki yy
nen van de VN-conventie 'De rechtef ttgei
het welzijn van het kind' en deze ven en
na te leven. takj
okaa
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT]ger
CORRESPONDENT
Vrijdag vindt de eerste zitting plaats van het hoger beroep in de strafzaak tegen de drugshandelaar De Hakkelaar en zijn handlanger
uit Almere. Deze twee leden van de drugsbende werden in februari van dit jaar veroordeeld tot respectievelijk zes en vijfjaar gevan
genisstraf. Centraal in de nieuwe strafzaak staat opnieuw de mysterieuze kroongetuige Fouad Abbas, die na een 'deal' met justitie
zijn vroegere maten erbij lapte. Abbas zit echter sinds 4 april in Engeland in de gevangenis in afwachting van zijn uitlevering aan
België dat hem onder andere wil vervolgen voor het witwassen van 55 miljoen gulden aan drugsgeld. De troef van het openbaar mi
nisterie (OM) zou daardoor weieens kunnen uitpakken tot dé joker van het hoger beroep. Een vooruitblik op de tweede ronde van
de geruchtmakende 'megazaak'.
Fouad Abbas, de tijdens de
Hakkelaarzaak met veel tamtam
in een helikopter aan- en afge
voerde 'kroongetuige', speelt in
de behandeling van het hoger
beroep opnieuw een hoofdrol.
De Antwerpse diamantair, hasj-
makelaar en multimiljonair
zorgde ervoor dat De Hakkelaar
en zijn twee companen begin
dit jaar wegens drugshandel tot
lange vrijheidsstraffen werden
veroordeeld. Abbas zelf kocht
zijn aandeel in de omvangrijke
drugssmokkel af met 1.8 mil
joen gulden waarvan hij inmid
dels een ton heeft betaald.
Abbas bleek de grote troef van
de Amsterdamse justitie in de
rechtszaak tegen De Hakkelaar
door zijn gedetailleerde weerga
ve van de drugsdeals met leve
ranciers en afnemers, de hiërar
chie in de smokkelbende en de
internationale zwerftocht van
de hasjschepen. Zonder zijn
verklaring was er ongetwijfeld
geen veroordeling gevolgd van
De Hakkelaar en zijn twee com
panen. De grote vraag is alleen
of de getuigenverklaring van
Abbas ook bij het Amsterdamse
Hof overeind blijft?
Het Hof heeft namelijk de vrij
heid om de strafzaak tegen De
Hakkelaar en een van zijn ma
ten (de tweede heeft zijn hoger
beroep ingetrokken) in zijn ge
heel over te doen en alle aspec
ten nog eens tegen het licht te
houden. Na de zogeheten pro-
formazitting op 20 juni (waarbij
de procesgang en de getuigen
lijst worden vastgesteld) begint
de eigenlijke behandeling van
het hoger beroep op 8 septem
ber. Naar verwachting zal er een
kleine twee maanden mee ge
moeid zijn waarna op 7 novem
ber een uitspraak volgt.
Het 'dreamteam' van advocaten
van de Hakkelaar en zijn mede
verdachten zal er tot die tijd
weer alles aan doen om Abbas'
positie als getuige alsnog te on
dergraven. Liep deze strategie
tijdens de behandeling van de
zaak bij de rechtbank op niets
uit, de kansen op een succesvol
le aanval op de kroongetuige
van justitie zijn nu iets groter.
De grote troef Abbas zou name
lijk wel eens de 'joker' in de
Hakkelaarzaak kunnen worden.
Wat zijn de voetangels voor de
Amsterdamse advocaat-gene
raal A Korvinus die bij het ho
ger beroep als aanklager op
treedt. Het verdedigersteam,
bestaande uit de advocaten
Spong, Mols en vader en zoon
Moszkowicz, zullen het Hof ze
ker opnieuw voorhouden dat de
afspraken met Abbas juridisch
beschouwd moeten worden als
een niet in de wet verankerde
kroongetuigenregeling. De
Tweede Kamer en de parlemen
taire enquêtecommissie-Van
Traa hebben zich bovendien te
gen het gebruik van kroongetui
gen uitgesproken. De advocaten
waren en zijn daarom van me
ning dat zo n deal als met Ab
bas niet in het strafproces mag
worden gebruikt en dat het OM
derhalve niet-ontvankelijk
moest worden verklaard. Recht
bankpresident F. Lauwaars was
echter begin dit jaar van me
ning dat de afspraken be
schouwd moeten worden als
een sinds 1983 toegestane 'deal
met criminelen'.
Als het Amsterdamse Hof die
redenering overneemt, zal de
overeenkomst met Abbas toch
Het 'dreamteam' van De Hakkelaar en zijn maten, de advocaten Spong, Mols en vader en zoon Moszkowicz.
Bezoekers van het proces van De Hakkelaar moeten bij de ingang van het gerechtsgebouw door een metaaldetectorpoort lopen en worden gefouil
leerd. FOTO CPD CEES ZORN
nog op zeker vijf punten moe
ten worden getoetst. Rechtvaar
digt de ernst van de strafbare
feiten tegen De Hakkelaar en
zijn maatje de afspraken met
Abbas? Was er geen andere mo
gelijkheid de zaak 'rond' te krij
gen? Kon Abbas niet zonder
deal worden vervolgd? Is er
sprake van een eerlijk proces
voor de twee verdachten? En
hoe betrouwbaar zijn Abbas en
zijn verklaringen? Vooral de
laatste twee toetsstenen bieden
op het oog de beste mogelijkhe
den voor het 'dreamteam' van
advocaten.
Artikel 6 van het Europees Ver
drag voor de Rechten van de
Mens schrijft namelijk voor dat
verdachten in een strafproces
recht hebben op een eerlijk pro
ces. Daarbij hoort dat de verde
diging in staat moet worden ge
steld om afspraken zoals met
Abbas te controleren en getui
gen te horen. De Amsterdamse
rechtbank stelde in het vonnis
in de Hakkelaarzaak dat aan de
ze voorwaarden was voldaan.
De advocaten van De Hakkelaar
en zijn makker zullen in het ho
ger beroep ongetwijfeld op
nieuw aanspraak maken op het
recht op een eerlijk proces. Zij
zullen bij de pro-formazitting
op 20 juni vragen Abbas op
nieuw op de getuigenlijst te
plaatsen. Een sterk argument
voor het extra verhoor zijn de
Belgische verdenkingen tegen
Abbas en de daarop volgende
gevangenzetting in Engeland.
Het Hof zal de getuige zelf trou
wens ook willen zien, al is het
maar om te verifiëren dat hij de
persoon is die de voor het pro
ces zo essentiële verklaringen
heeft afgelegd. Dat verwacht
tenminste de Amsterdamse ad
vocaat J. Pen, die de belangen
van Abbas in Nederland en
daarbuiten behartigt. De vraag
is echter of Fouad Abbas deze
keer wil of zelfs kan komen. Het
Amsterdamse OM heeft immers
al besloten hem niet meer te
vervolgen voor zijn rol in de
drugshandel van De Hakkelaar
en zijn handlangers. Bovendien,
als Abbas weigert de resterende
1.7 miljoen gulden van de deal
met justitie te betalen, is het
zelfs verstandig geen voet meer
op Nederlandse bodem te zet
ten waar hij toch al rekening
moet houden met wraakacties.
Een andere optie is dat Abbas
wel bereid is. onder zware vei
ligheidsmaatregelen, naar Ne
derland te komen. Maar alleen
als Nederland zijn invloed in
België aanwendt voor een 'soe
pele' behandeling van zijn (toe
komstige) strafzaak daar. De
kans dat justitie in Nederland
en België tot een dergelijke deal
bereid zijn, is echter uiterst
klein. Beide landen hebben Ab
bas te hard nodig in hun ge
vecht tegen de georganiseerde
misdaad.
Verder kan Abbas iedere verde
re medewerking weigeren, ook
als hij gedwongen wordt om te
komen, omdat hij van mening
is dat de Nederlandse justitie
hem niet voldoende bescher
ming heeft geboden als 'kroon
getuige'. En Justitie in Engeland
en België kunnen tenslotte
dwarsliggen, door Abbas te ver
bieden naar Nederland te rei-
zen.
De betrouwbaarheid van kroon
getuige Abbas en zijn verklarin
gen speelt ook een belangrijke
rol in het nieuwe proces. „De
rechtbank mag geen verklaring
accepteren van een getuige die
zelf wordt verdacht van drugs
smokkel, witwassen en zelfs
vrouwenhandel en prostitutie.
Dat is een kleine vis vangen met
een grote vis", betoogden iin
tijds de advocaten in hetl yei
kelaarproces. Het Amsteri tie,
OM pareerde deze stelling iw
de bewering dat geen enki aa
land Abbas van strafbare!
verdacht. Officier van justi
F. Teeven reisde zelfs in di !V(
laatste dagen van het prcx
naar België om dat te coni
ren.
Justitie in België heeft, nai
blijkt, wel degelijk verdenl
gehad tegen Fouad Abbas
had in het Hakkelaarproa
rol toegegeven bij de hasp e''
van de bende van De Hat
maar ontkende steeds an
strafbare feiten te hebben
pleegd, niet in Nederland
niet daarbuiten. Volgensn
gische rechter Nuyts zijni
1995 (op verdenking vani u<
wassen en valsheid in ges
te) en in 1996 (op verdenk 11
van drugshandel) internal Iszc
opsporingsbevelen tegen'
uitgebracht. Op basis van
eerste bevel werd Fouad h cm
in april van dit jaar aangel '1 v;
den in Londen. Als justitie kt<
België er in slaagt Abbas v onj
deeld te krijgen voor deze
delicten en als daar ookni aet:
drugssmokkel bijkomt, ka op
een gevangenisstraf krijge
tien jaar of hoger Dat is
evenveel als De Hakkela
zijn partner samen.
Advocaat A. Moszkowicz!
Hakkelaar bevestigt dat h
bas voor het hoger beroej rac
Amsterdam wil laten halef
„We willen hem opnieuw
getuige horen. Meneer Ah 0'^
blijkt nog dieper in de be< ro(
te zitten dan we al dachte acj
dens de behandeling dooi
rechtbank en dieper dam
door het openbaar ministi
voorgehouden", zegt hij,
lend op de Belgische verdt
gen. „Dat alles kan niet all
gevolgen hebben voor deieer
oordeling van zijn betrou!
heid, maar ook voor de vr
se advocaat ziet in dat Abif^
niet veel belang lijkt te he
bij zijn komst naar Nedei
zeker niet als hij weigert!
terende 1,7 miljoen guide 4,11
betalen. Volgens Moszkoi ^e'
zal Abbas echter - na het
winnen van diverse juridis yi
haken en ogen - ook gedw
gen kunnen worden in N<
land te getuigen. Hoeveel «fe
zal opleveren is een tweed nd(
want Abbas kan door het! dat
derlandse Hof niet worde t,
dwongen om vragen te be 5',
woorden.
Het Amsterdamse OM vei
daarentegen niet dat de a e[
houding van Abbas in Eng
en een eventuele rechtsza
gen hem gevolgen heeft vt (pb
het hoger beroep. „Hij hei
verklaringen afgelegd end
blijven staan", aldus pers
N. Schaar. Ook het groteD i]
niet betalen van de boete
1,8 miljoen gulden zou ge
verandering in de situatie
gen. „De afgelegde verklai
worden niet minder waar xda
hij niet zou betalen. Hetg
om dat die verklaringen jnd
pen."
ttid
het
De:
„Wie kiest voor duurzaamheid beseft dat
economische groei niet 'meer van hetzelf
de' mag zijn." „De maatschappelijke kosten
van milieubelastende activiteiten zullen be
ter in de prijs tot uitdrukking worden ge
bracht." „Bij het maken van beleidskeuzen
zal de ecologische invalshoek zwaar mee
wegen."
Fraaie volzinnen uit regeerakkoord en re
geringsverklaring van het kabinet-Kok.
Morgen presenteert het kabinet bij monde
van de ministers De Boer (milieu) en Wijers
(economische zaken) de langverwachte no
ta Milieu en Economie. En de eerste uitin
gen van teleurstelling over de uitkomst zijn
reeds hoorbaar. Aan de hooggespannen
verwachtingen, zeker na premier Koks be
lofte dat hij zelf de leiding zou nemen in het
samensmelten van economie en ecologie,
en daar ook op afgerekend wil worden,
wordt volgens de critici absoluut niet vol
daan.
Belangrijkste kritiek op de moeizaam tot
stand gekomen nota is dat niet wordt geko
zen voor een echte trendbreuk. Milieu en
economie zijn in de nota veeleer een kwes
tie van subsidies aan nieuwe technieken die
milieuwinst oplev eren, dan van een andere
opbouw van onze economische structuur.
En dat is nou juist waarop bijvoorbeeld de
milieubeweging had gehoopt. Dat bijvoor
beeld de onder het vorige kabinet voorzich
tig begonnen verschuiving van belasting op
inkomsten naar belasting op milieu zou
worden doorgezet. Daarmee zou pas echt
een fundamentele verandering zijn bereikt.
De effecten van de benzineprijsverhoging
hebben het kabinet blijkbaar al zo doen
schrikken, dat voorlopig van verdere stap
pen op die weg is afgezien.
Aan de totstandkoming van de nota is
een langdurige discussie tussen vooral de
departementen van VROM, economische
zaken en verkeer en waterstaat voorafge
gaan. VROM zou daarbij wel degelijk heb
ben ingezet op een structurele wijziging van
het beleid, maar dolf het onderspit toen de
effecten op de economie negatief leken uit
te pakken.
Economie en ecologie zijn voor het kabi
net allerminst gelijkwaardig, zo lezen scep
tici daaruit. Als de keus gemaakt moet wor
den, gebeurt dat
wel ten nadele van
milieu, maar nim
mer ten nadele van
de economie.
Alleen als beide
tegelijkertijd profi
teren, de zoge
noemde win-winsi-
tuaties, is het kabi
net bereid ook geld
te steken in milieu
beleid. Dan is er
sprake van econo-
logie, de ooit in het
begin van deze re
geerperiode door
minister Wijers be
dachte term die
sindsdien opval
lend weinig gebe- Hweefc de &oer
zigd is.
Wat wel in de nota terecht is gekomen is
een reeks van voornamelijk kleine maatre
gelen. zoals het goedkoper maken van de
zuinige auto, het fiscaal bevorderen van
carpoolen, het experimenteren met onder
gronds bouwen en het subsidiëren van (on
derzoek naar) nieuwe milieubesparende
technieken als zonne-energie en windener
gie. Dat laatste is ook volgens de critici de
meest substantiële bijdrage van de nota aan
een beter milieu. Vandaar dat daar ook het
leeuwendeel van de 250 miljoen gulden die
het kabinet aan de nota verbonden heeft
naartoe gaat.
Echt revolutionair is het allemaal niet, al
is een korting op de aanschaf van een zuini
ge auto van duizend gulden natuurlijk altijd
meegenomen. Maar ook over die maatregel
wordt, net als over de meeste andere voor
stellen, al vrijwel vanaf het aantreden van
dit kabinet gesproken. Gezien de lange
voorbereidingstijd en de veelbelovende
woorden aan het begin van deze regeerpe
riode, lijkt de oogst van de nota Milieu en
Economie daarmee nogal magertjes.
