De portemonnee gaat voor de patiëi
Beurs stapelt record op recorr
De grote Hans Wijers en de politiek met de kleine j
vantiMilEBHIfi
Feiten &Meningen
Schorem
Wie hem niet
ophangt, is gek
COLLECTIE UITVERKOOP
BIJ VAN TIL—
ZATERDAG 14 JUN11997
Specialisten alarmeren patiënten met drogredeneringen
Weet u het nog? Elf jaar geleden kwam, onder
hevig kreunen en zuchten, moeizaam de St
opera klaar. Edo de Waart zou chef-dirigent
worden, maar na allerlei strubbelingen be
dankte hij voor de eer. Hij vluchtte naar de VS.
Hoogste baas van de Opera werd toen Jan
van Vlijmen. Die smeet niet met ons belasting
geld. nee. die hoosde ermee. Als mestover
schot wierp hij de subsidies over de balk. Bijna
ging de Stopera failliet.
Van Vlijmen werd vervangen door een duo.
Truze Lodder en Pierre Audi. Mevrouw Lodder
hield en houdt de operaportemonnee in de
gaten en de Libanese Engelsman Audi de zan
gers en het repertoire. Tijdens al die turbulen
te verwikkelingen was er één rots in de bran
ding: de dirigent Hartmut Haenchen. Uit de
DDR afkomstig verving hij de op de valreep
gevluchte De Waart.
Haenchen kreeg in het begin veel kritiek: hij
zou te precies, te weinig bevlogen zijn. Maar
die kritiek is in de loop der jaren allengs ver
stomd. Samen met koordirigent Winfried
Maczewski heeft hij in de verstreken jaren een
verbluffend aantal schitterende producties ge
realiseerd. De Stopera floreert. De voorstellin
gen zijn steevast allemaal uitverkocht. Het is
doorgaans zelfs ra
zend moeilijk om
een kaartje te be
machtigen. zoals ik
al herhaaldelijk heb
mogen ondervin
den.
Het Nederlands
Philharmonisch Or
kest verzorgt het
gros van de opera
voorstellingen. De
orkestleden daarvan
dragen Haenchen
op handen. Zij heb
ben nu opeens zon
der enige inspraak
of voorkennis te horen gekregen dat de man
die ons jaren geleden zo lafhartig, en op het
laatste moment, in de steek heeft gelaten, van
af 1999 als chef-dirigent bij de Opera wordt
aangesteld.
Over de kwaliteiten van Edo de Waart hoeft
niet gediscussieerd te worden. De man is een
fantastische dirigent. Maar Haenchen is ook
een fantastische dirigent en hij heeft het inder
tijd aangedurfd om zijn hoofd in de strop van
de Stopera te steken. Vooral dankzij Haenchen
floreert de Nederlandse Opera.
Zo n man zet je niet opeens met een smoes
je over artistieke meningsverschillen aan de
kant. Dat is ronduit schandalig. Hij mag als hij
dat wil gastdirigent worden. Wordt, met ande
re woorden, op een zijspoor gerangeerd. Uiter
aard is hij daar zelf heel ongelukkig over en op
dat miezerige aanbod heeft hij vooralsnog
geen ja gezegd.
Wat is dit voor een afschuwelijk autoritair
beleid? Wat zijn dit voor ondemocratische ma
nieren? Degene die aandurfde waar een ander
met de staart tussen de benen voor wegvlucht
te, krijgt een schop onder zijn kont, terwijl de
angsthaas triomfantelijk in het gespreide bedje
wordt neergevlijd van de durfal. In Amsterdam
zijn operabezoekers nu een handtekeningen
actie begonnen: Hartmut Haenchen moet blij
ven. Het coördinatieadres daarvan is Blasius-
straat 81h, 1091 CM te Amsterdam. Ik roep u
op om, zeker als u tot die weinige gelukkigen
behoort die af en toe een kaartje weten te be
machtigen voor een voorstelling in de Stopera,
in elk geval mee te doen aan deze handteke
ningenactie. Of het lukt om dit besluit onge
daan te maken is de vraag. Maar we kunnen in
ieder geval Haenchen een hart onder de riem
steken, terwijl we tegelijkertijd het duo Lod-
der-Audi kunnen toeroepen: schorem!
Wat zou de kans zijn op 25 mille in de Staat
sloterij? Of op een flinke prijs bij de krasloten?
En bij de lotto? En in het casino? Klein. Zo
klein in elk geval dat de organisatoren er
scheppen geld mee verdienen. Alleen al die
overweging is voor mij een goede reden om
niet aan loterijen mee te doen. (Al maak ik na
tuurlijk een uitzondering voor voetballertjes
die langs de deur komen met loten voor hun
club. Toen ik in mijn jeugd met kinderpostze
gels langs de deur werd gestuurd, bad ik ook
altijd in stilte dat ik er in zou slagen de hele
handel kwijt te raken.)
Over naar de Carisma-actie. Ben ik nou gek, of
juist niet als ik de poster voor mijn raam hang?
Volgens de Amerikaanse econoom Gary Bec
ker maken mensen bij hun beslissingen altijd
een kosten-batenanalyse. In dit geval gaat het
om tachtig auto's voor 4,9 miljoen huishou
dens, dat is een kans van één op 61.250 dat ik
gratis en voor niks een auto van 35 mille krijg.
Dat zijn de baten.
Wat zijn de kosten? Die vallen uiteen in mate
rieel en immaterieel. De materiële kosten zijn
overkomelijk: twee stukjes plakband. Een be
langrijke overweging om niet mee te doen aan
andere loterijen beter één ijsco in de hand
dan de kans op veel geld/een auto/cd-speler
in de lucht valt daarmee weg.
Dan de immateriële kosten: zet ik mezelf te
kijk als ik zo'n poster ophang? Ieder mens ziet
zichzelf graag als een individu dat niet mee
loopt in de kudde. Ik ook, maar ik weet dat het
onzin is: wat je omgeving van je beslissing
vindt, speelt wel degelijk een rol (je kunt dat
trouwens ook omkeren: het zou ook wel erg
zijn als dat met zo zou zijn.) En van de omge
ving mag het blijkbaar, want half Nederland
hangt vol met die Carisma-posters. Ook in
huiselijke kring zal ik er geen ruzie over krij
gen.
Maar mag het ook van mezelf? Wil ik een paar
dagen reclame maken voor Mitsubishi in ruil
voor de minieme kans op pakweg dertig mille
(want we hebben al een auto en ik vind die
Carisma maar een lelijk ding. dus ik zou hem
gelijk terugverkopen aan de plaatselijke
Mitsubishi-dealer)? Het antwoord: ja hoor, dat
mag ik best van mezelf.
De conclusie: ik zou wel gek zijn om géén pos
ter op te hangen. Waarom heb ik dat eigenlijk
niet gedaan? Ik ben gek.
SJAAK SMAKMAN
Boekhouders gaan straks beslissen over medi
sche behandelingen, en daarmee - 'wie zal het
zeggen' - over üw leven of dood: de specialis
ten zaagden hun planken van dik hout in hun
paginagrote advertentie deze week in de lan
delijke dagbladen. En niet voor de eerste keer.
De afgelopen tien jaar hebben ze het publiek
steeds getracteerd op de meest gruwelijke ver
gezichten op het moment dat ze hun vrije on
dernemerschap in gevaar zagen komen. Maar
opnieuw staat niet zozeer het belang van de
patiënt centraal, maar de portemonnee van
de specialisten.
Waar gaat het om? Begin 1993
kwam een commissie onder lei
ding van oud-premier Biesheu
vel met een helder rapport over
de modernisering van de ge
zondheidszorg. Het is, consta
teerde de commissie tot ieders
instemming (behalve die van de
specialisten dan), toch wel een
beetje raar dat de specialisten
als een soort staat-in-de-staat
opereren. Want al vormt specia
listische behandeling de be
staansreden van ziekenhuizen,
het is niet zo dat de specialisten
daar los van staan. Ze kunnen
immers alleen gaan snijden als
ze zeker weten dat er voor hun
patiënten na afloop een bed en
verpleging beschikbaar zijn.
Beschouw dus. stelden Biesheu
vel en de zijnen, een ziekenhuis
als een geïntegreerd medisch
complex waarvan specialisten
net zo goed deel uitmaken als
verpleegkundigen of de huis
houdelijke dienst. De uit die re
denering logisch voortvloeiende
aanbeveling luidde om specia
listen in loondienst te laten wer
ken. Maar dat ging het paarse
kabinet te ver. Weer oorlog met
de specialisten? Liever niet. En
dus zei Borst eind 1995 in een
vraaggesprek met het artsen
blad Medisch Contact: „Ik wil
absoluut helder maken dat het
beslist niet de bedoeling is van
het kabinet het vrije beroep ter
discussie te stellen".
Bovendien biedt de hoofdlijn
van het rapport-Biesheuvel, de
integratie van medisch specia
listen in het ziekenhuis, ook
zonder verplichte loondienst
wel aardige perspectieven. Nu
onderhandelen specialisten en
ziekenhuizen nog apart met
verzekeraars over wat er wordt
geleverd voor hoeveel geld. Dat
kan er in theorie in resulteren
dat de specialist van de verzeke
raar alles mag doen wat hij wil.
maar dat er vervolgens geen
ziekenhuisbedden beschikbaar
zijn. Daarmee is niemand ge
baat. en in de praktijk stemmen
de meeste ziekenhuizen, spe
cialisten en verzekeraars de za
ken dan ook goed af.
Met de integratiegedachte van
de commissie-Biesheuvel in het
achterhoofd wil Borst nu een
stap verder gaan: de ziekenhuis
directies onderhandelen straks
nog met de verzekeraars over
één budget voor de gehele be
handeling. De specialisten moe
ten dan maar met de zieken
huisdirecties in de slag over wat
zij mogen doen voor welk tarief.
TOP-DOGS
Die wisseling van onderhande
lingspartner legt om twee rede
nen een grote druk op de spe
cialisten om zich bij de onder
handelingen over hun arbeids
voorwaarden een beetje in te
houden. De eerste reden is dat
ze nu nog in de driehoek direc
tie-specialisten-verzekeraareen
m teste &£P|70O
1ZIJN ewsffl&W
MOOfC 11 Vlf£crie, SPGCIAL'STEKJ,
£N VE /VUNISIEU
MOof- ALS HCT CDNFOCT
bCRf ritlfiWL Ud "B
HANV ipOfT'
flinke taartpunt kunnen afsnij
den zonder dat het al te zeer in
de gaten loopt. Hun budget
staat immers, al is het voorna
melijk in theorie, los van dat
van het ziekenhuis. Straks moe
ten ze met de directies gaan on
derhandelen en heeft de uit
komst daarvan dus direct gevol
gen voor de rest van het zieken
huis.
Dat versterkt de onderhande
lingspositie van de directie, en
verzwakt die van de specialis
ten. Want stelt u zich voor dat
een toch al bevoorrechte afde
ling in uw bedrijf actie gaat voe
ren voor nog betere arbeids
voorwaarden, zodat er voor u
niets extra's overblijft. Hoeveel
sympathie heeft u dan nog voor
die top-dogs!
Er is nog een tweede reden.
Hoewel ze nog een minderheid
vormen, zijn de specialisten in
loondienst in opkomst. Behalve
met individuele specialisten on
derhandelen in een aantal zie
kenhuizen de directies met de
complete medische staf over
een dienstverband. De Neder
landse Vereniging van Zieken
huizen werkt daarom aan een
specialisten-CAO, waarover ze
eind dit jaar met de bonden wil
len gaan onderhandelen. Vol-
tekeninc w/m stevenhagen
gens een eind mei vastgestelde
beleidsnota wil de NVZ naar ba
sissalarissen die variëren tussen
de 150.000 en 213.000 gulden
per jaar.
DROGREDENERING
Het is duidelijk: als de 'vrije jon
gens' onder de specialisten
straks al te hoge eisen stellen,
verspelen ze niet alleen de sym
pathie van de collega's, maar lo
pen ze ook nog eens de kans dat
ze het nakijken hebben omdat
de directie kiest voor specialis
ten in loondienst die wél genoe
gen nemen met een CA(
De vrije ondernemers oi
specialisten zien de buii
gen en nemen daarom li
vlucht tot drogredenerir
stellen ze in hun adverei
voorbeeld dat de belang
de patiënt in het plan va
ondergeschikt worden g<
aan de winsten van de a
ciële verzekeraars. Onzu
nu moeten de specialist)
budget even goed los we
precies diezelfde commi
verzekeraars. Waarom zi
die hun opstelling verani
alleen omdat ze niet mei
Nu praten we nog samei
de ziekenhuisdirecties o
we gaan doen. zeggen ze
straks zijn we onderwoq
hun dictaat en kunnenv
meer doen wat we nodit
ten. Maar waarom zoud
geval zijn? De directiesh
er alle belang bij dat erz
behandelingen wordenj
dat de bedden bezet zijn
meer en niet minder. Ni
domweg omdat je een p
na de operatie moeilijki
gang kunt zetten. Nietn
omdat leegstaande bedi
financiële nachtmerriev
ziekenhuisdirectie zijn.
Als er conflicten ontstaa
sen directies en de vrijge
de specialisten, zo valtd
voorzien, dan zal het va
gaan over de tarieven, n
het aantal behandeling! f
daarbij komen de direct
het voordeel. Ze kunnen
noraria van de specialis
straks meer dan nu uit
gen de arbeidsvoorwaar
voor de rest van het per
en ze kunnen in toenem
mate kiezen voor specia
loondienst.
Dat is natuurlijk vervele
de vrije ondernemers on
specialisten, maar met u
zondheid van hun patië u
heeft dat niets te maken v>
uit met de gezondheid v a
portemonnee.
SJAAK SMAKMAN
SI
Lange tijd heb ik getwijfeld aan
de bedoelingen van minister
Hans Wijers van economische
zaken om geen lijsttrekker te
worden van D66. Ik was zwaar
teleurgesteld toen hij vasthield
aan zijn weigering Van Mierlo
op te volgen. En ik veroordeelde
hem. Want ook al is mijn opvat
ting achterhaald - zo zegt men -
dat het aanvaarden van een po
litiek ambt verplichtingen met
zich meebrengt, ik koester toch
nog steeds het idee dat een mi
nisterschap meer is dan een
mooi interim-baantje.
Almaar hoorde ik de afgelopen
maanden zo'n narrig stemmetje
in mijn hoofd. Zou die Wijers
misschien toch een ambitieuze
baantjesjager zijn? Zo iemand
die nu nooit thuis is, maar zijn
vriendin en kind nodig heeft als
excuus omdat hij niet onver
hoopt in de Kamerbankjes wil
belanden. Inmiddels weet ik be
ter. Geheel ten onrechte heb ik
Wijers' beste bedoelingen met
D66 in twijfel getrokken. Hierbij
bied ik hem en zijn partij D66
mijn excuses aan voor mijn
vileine gedachten. Ter verdui
delijking: deze verontschuldi
gingen zijn geheel voor mijn re
kening.
Hans Wijers kende zichzelf al
die tijd veel beter dan de vele
mensen in zijn partij en daar
buiten die in hem een geschikte
lijsttrekker zagen. Wij dachten
dat hij met zijn charisma, flair,
intelligentie en visie een gebo
ren leider was. Hij wist van
zichzelf dat hij ongeschikt was
om D66 naar een verkiezingsze
ge te leiden, met het Securitel-
lijk in de kast en zijn afkeer van
de Kamerbankjes. Met zijn wei
gering heeft hij zijn partij een
grote dienst bewezen en dat be-
■HMUMIH
BSB
PVUSV 00S ItB-ötN UtTWiï legen
ntoftftt COCTiCnHHTVtSSDO?-. gen zj
e zaak moeten wij plaats maken vo
ste meubelcollecties. Daarom bieden wij
1 groot aantal toonzaalmodellen aan
absolute bodemprijzen. Alle aanbiedin-
zijn eenmalig. Sla nü uw slag en koop ee
merkmeubel tegen de hoogste korting!
Prijsvoorbeelden uitverkoop afdeling MODERN DESIGN:
RoltBenz Creation 4000 3/2W1-ots hoeker let
Leolux Catalpa 214-zlts stc
Beur Metnx wandmeuDei lak
Gelderland '6112' 3-flts stt
sef moet de afgelopen dagen
ook in alle hevigheid tot zijn po
litieke omgeving zijn doorge
drongen.
Om te beginnen is Hans Wijers
niet echt geïnteresseerd in poli
tiek. Sorry, hij wil per se geen
Kamerlid worden en hij heeft
het niet zo op politieke spelle
tjes. zo heeft hij het gezegd. Dat
vindt hij politiek met de kleine
'p', zo liet hij zich vorige week
ontvallen in een televisieportret.
Nou breek ik me al dagen het
hoofd wat hij daar toch in vre
desnaam mee heeft bedoeld.
Spelletjes die betrekking heb
ben op het verkeer tussen Ka
mer en kabinet of gemarchan
deer tussen Kamerleden? Publi
citeit gebruiken voor je eigen
gewin? Het nederige bestaan als
Kamerlid?
Ik waag me er maar niet aan om
de diepste zielenroerselen van
de heer Wijers te doorgronden
en heb besloten dat het een
soort gevoel is, die kleine 'p'.
Een gevoel van minzaam dé
dain voor de Kamer. Dat beeld
zal voor mij altijd aan Hans Wij
ers blijven kleven, omdat hij
met zijn handelen in de vorige
week losgebroken Securitel-af-
faire een gebrek aan respect
voor het parlement heeft be
toond.
Voor wie het gedoe niet heeft
gevolgd: een jaar geleden won
beveiligingsfirma Securitel uit
Hans Wijers. foto anp
België een rechtszaak bij het
Europese Hof van Justitie. Het
bedrijf verkocht beveiligingsap
paratuur die niet voldeed aan
de Belgische eisen. Omdat die
eisen niet waren gemeld bij de
Europese Commissie - voor
technische voorschriften be
staat een zogenoemde notifica
tieplicht - verklaarde de rechter
ze ongeldig.
De gevolgen van dat arrest wa
ren lang voer voor juristen en
ambtenaren, maar uiteindelijk
werd ook het Nederlandse kabi
net wakker. De vraag was of de
ministeries aanmelding hadden
verzuimd. Minister Wijers werd
aangewezen om dat uit te zoe
ken. Hij ging aan de slag en zijn
inventarisatie duurde en duur
de maar. De bewindsman
kwam erachter dat er op grote
schaal was gefaald door bijna
alle ministeries, inclusief dat
van hemzelf. Hij sloeg groot
alarm in kleine kring. Eén ding
deed hij zeker niet: de Tweede
Kamer informeren. Hij wilde
eerst alles voor elkaar hebben,
zei hij.
Waarschijnlijker is dat hij niet
zo goed tegen pottenkijkers kan
als ze hem niet van pas komen.
Vorig jaar schoot de bewinds
man opvallend uit de slof toen
hij werd bekritiseerd door de Al
gemene Rekenkamer. De onaf
hankelijke rekenmeesters waag
den het de technolease te kra
ken, waarop een woedende uit
val van Wijers volgde. De minis
ter betreurde dat later, maar de
indruk was gewekt dat hij bij
het managen van de BV Neder
land niet lastig gevallen wenst
te worden. Toch deed hij het nu
weer. Bij de Securitel-zaak was
vanaf het allereerste moment
duidelijk dat Wijers er zijn han
den liever niet aan had gebrand.
Waarom hij nou? Dat vraag ik
me ook wel eens af, zei hij zelfs
in een tussenzinnetje op zijn
persconferentie met Sorgdrager
vorige week vrijdag. Ma D
liet hij niet na zichzelf t<
ren als de eenvoudige 'p
de' die de wenen in Bm ,e
moest aanmelden, hij v 'e
degelijk door het kabim
wezen als project-minis j|
was degene die er onvo j:
baar lang over deed ora
oplossing te komen enl
trok het parlement (die
de-wetgever is) nergens
Vooreen ex-organisatie
geen beste beurt, voori j
ticus een blamage. a
Nog steeds is Wijers een
gente man met charisni jj
Tweede Kamer viel don
nacht zowaar eventjess
hij - namens het kabine
excuses aanbood voorl
de overheidsoptreden. 1
slim gedaan. Maar dewto
de politieke verantwooi
heid bleef onbeantwooi
meer verantwoordelijk!
minderverantwoordelij
dat mag eigenlijk nietd
clusie zijn, zo beaamde
tijdens het debat. Maar
consequenties voor zijn
persoontje liet hij zichn iet
Ach, wat doet het er toe
is de keuze toch al geval E
een politicus met eengi
Die noemen we Els.
DEN HAAG ANS BOUWMANS
2554
Allison
fauteuil
HenmedeJong Felix
Young Safira
Mmotti Epoca
La Dei Sedeo
Monos Sumo eet Doe* leder/i
Castetiin Sansoie wandmeuDd lak/tin
Musiernng MR012 2v> 3-ZflS Buil-le
Pnjsvoorbeelden uitverkoop afdeling STULVOL KLASSIEK:
1570 - 795.-
4315 - 2495-
2768- 1495-
6357 - 3250-
11015 - 6495-
3102- 1595-
3125- 1295-
2145- 1045.-
Koekoek
Heidense
Ttiórmer
801201
Massimo
fauteuil
salontafel
sctieidingswand'vitfine lak
Prijsvoorbeelden uitverkoop afdeling SLAAPKAMERS
Treca Paris boxsprmg 90x200 cm
Team by Wen. Canto bed achterbout
Móiier Design Yomo oed taielties
Muslering Fideiio slaapkamer
5096 - 2995.-
12000mJ DESIGNCENTRUM!
Onophoudelijk stapelen de ef
fectenbeurzen record op record.
Wall Street steeg in New York
zes dagen aaneen verder de
stratosfeer in, Beursplein 5
volgt. Gisteren kwam het zo
veelste hoogterecord van dit
jaar op het bord, met de graad
meter AEX-index op 848,48
punten. Uitgaand van gezonde
bedrijfswinsten in 1997 ver
wachten sommige analisten dat
het eind van de recordjacht nog
niet in zicht is.
Onverwacht snel en ferm heeft
de Amsterdamse beurs zich de
afgelopen dagen stevig boven
de grens van 800 punten veran
kerd. Analisten bij tal van ban
ken zijn zwetend bezig hun
achterhaalde prognoses dras
tisch op te schroeven. Alleen Fi
nanciële Diensten Amsterdam
(FDA), een onafhankelijk re
searchinstituut, lacht in zijn
vuistje. Als enige had men daar
de goudgerande koersniveaus
goed voorzien.
Zonder met zijn ogen te knip
peren durft FDA-analist los Ver
steeg melding te maken van een
AEX-index van 900 punten in
1997. De hoge dollar, de lage
rente, een sterk Wall Street en
als klap op de vuurpijl de ge
middeld twintig procent hogere
winstprognoses van het beurs
genoteerde bedrijfsleven drijven
de koersen op.
De winstvoorspellingen liggen
momenteel vijf procent hoger
dan aan het begin van het jaar,
vandaar dat FDA een niveau
van 900 punten durft te noe
men. Zelfs als de Europese sa
mensmelting in de Economi
sche en Monetaire Unie de (lan
ge) rente in 1998 iets opdrijft,
zijn er weinig kinken in de kabel
te verwachten, aldus Versteeg.
De FDA-analist waarschuwt be
leggers echter niet blind alles te
kopen wat er voorradig is op
Amsterdam Exchanges. Beurs-
fondsen die met wel en wee van
de economie meedeinen
Hoogovens, KLM, AKZO Nobel,
DSM, Nedlloyd 'zijn niet
aantrekkelijk'. Van Philips, Hei-
neken en Unilever heeft hij
evenmin hooggespannen ver
wachtingen. Die heeft hij wel
van verzekeraars en banken.
Wie of wat kan er nog roet in
het eten gooien? De Amerikaan
se centrale bank zou op 2 juli de
rente kunnen verhogen. Top
man Greenspan liet in februari
de aandelenkoersen wereldwijd
bruut op en neer stuiteren. De
beroering bleek echter van kor
te duur. Erna kende Amsterdam
slechts één richting en wel om
hoog.
Stagnatie van de EMU, de ko
mende dagen tijdens dt
top in Amsterdam, zou
nanciële markten kuntf
fen. Het grappige is dat
handelaren menen dati
eel slecht nieuws al int
sen is verwerkt. Een sut
Eurotop zou de beurse
kikker geven, ware heti
in de dollar gevluchte b
dan hun 'greenbacks' d
En dat kan weer een ne
se koersdruk geven.
Historici wijzen erop dl
maand juni zeer gerege
spoed voor de beurzen
had. Vorig jaar bleek d»
ondanks niets van, intq
Maar met de huidige, 1*
beurswaarderingen ise«
dreun uiteraard niet uiti
AMSTERDAM RAYMOND PfflP
