VOORSTRAAT
TJ
Je verhuist hier
nooit om beter
te gaan wonen'
Zijlpoort krijgt stadswal
(sElitnir
Leiden Regio
Fe£7óó>Js
Feestelijke
Zomer
OPRUIMING
LEIDEN MAARSMANSTEEG 2 (NAAST V&D) DEN HAAG VENESTRAAT 43
Waarin deze week: de
WD niet eens het puntje
van de tong laat zien en
jan Willem Kradolfer zich
bewijst als proces
manager.
i en avondje in het
t hoofdkwartier van de
Leidse WD-fractie.
Voorzitter Alexander Geertsema
komt wat onzeker binnen. Zijn
funtioneren staat vanavond ter
discussie, 't Is wat verhullend
op de agenda gezet. 'Opmaat
naar de komende verkiezingen',
staat er onder punt 3. Maar de
bedoeling is duidelijk.
De rest van de fractie is er al.
Daar heb je de fractie-assisten
te, en kijk, daar is warempel ook
bestuursvoorzitter Carla Sizoo.
Negen paar ogen kijken hoe de
kleine generaal met gespeelde
nonchalance zijn colbertje over
de stoelleuning hangt.
Dan valt Geertsema's oog op de
twee koelers die op tafel staan.
Tien kristalheldere flütes in
slagorde ernaast. Er verschijnen
denkrimpels boven de neus van
de fractievoorzitter. Champag
ne? Voor de verjaardag van die
snotaap van een Vos? Dat zal
toch niet?
Dan neemt Jan Willem Kradol
fer het woord. Hij staat op,
veegt een haarlok weg die voor
zijn ogen is gevallen en zet dan
beide handen op de tafel. De
spanning is voelbaar. „Móge
Alexander", begint hij. „Ga zit
ten."
Kradolfer heeft meteen het heft
in handen. De directeur dic
teert. De manager stuurt. Vrien
delijk, maar dwingend. Zijn
fractiegenoten halen opgelucht
adem. De nieuwe fractievoorzit
ter is opgestaan. En hij spreekt.
„Zoals wij allemaal wel weten
gaan we als WD een cruciale
periode tegemoet. Het politieke
season is bijna ten einde. En het
volgende culmineert in maart in
de verkiezingen. Dat is een pro
ces, dat wij als team moeten in
gaan. De fractie moet functio
neren zoals 'ie wil functioneren.
Wij moeten zo maximaal moge
lijk presteren. En iedereen moet
daarin zijn verantwoordelijk
heid nemen."
Geertsema zit binnensmonds te
brommen. „Ladies and gentle
men,'hier spreekt uw proces
manager." Maar niemand hoort
hem, want de hele fractie hangt
aan de lippen van de nieuwe
leider. Die inmiddels danig op
dreef begint te raken. „Het is
crystal-clear dat wij, willen we
volgend jaar kans maken op
wethouderszetels, ons het profi-
levan betrouwbare, potentiële
bondgenoten moeten aanme
ten. Alexander heeft de afgelo
pen drie jaar een hele goeie op
positie neergezet. Daar hebben
wij ook bijzonder veel waarde-
De door zoveel waardering ontroerde Geertsema.
FOTO REINOUT VAN GULICK
ring voor..."
Plotseling valt Kradolfer stil.
Geertsema is opgestaan en trekt
kalmpjes zijn colbertje aan.
„Stop maar Jan Willem", zegt
hij. „Ik heb het al begrepen."
Als hij de deur zachtjes achter
zich heeft dichtgetrokken en
door de brede gang naar de
voordeur wandelt hoort hij in
de verte het ploppen van een
kurk uit een fles.
Als doorgewinterde
kenner van de Leid
se politieke mores
had Alexander Geertsema
deze week door zijn jonge en
ambitieuze fractiegenoot Jan
Willem Kradolfer vervangen als
fractieleider aan één woord
genoeg. En dat woord was
waardering. De fractie sprak
zijn 'waardering' uit voor het
optreden van Geertsema.
Niets dodelijker in de Leidse
politiek dan datje partij waar
dering voor je uitspreekt. Het
zijn woorden die altijd vooraf
gaan aan een schop onder je
kont. „We hebben veel waarde
ring voor je werk in de afgelo
pen jaren. En nou opgedon
derd." Zo kwam D66 van Hans
de Goede af, het CDA van Aart
van Bochove en nu dan ook de
WD van Geertsema.
En bij ontstentenis van belang
rijke meningsverschillen in de
Leidse politiek worden mensen
doorgaans zonder inhoudelijke
argumenten terzijde geschoven.
Nooit gaat het erover dat de
wethouder of de fractieleider de
beginselen van zijn partij aan
zijn laars lapt, de idealen niet
helder voor het voetlicht brengt
of in het politieke spel altijd
bakzeil haalt.
Van Bochove communiceerde
niet. Dat leidde soms tot irrita
ties. Bang dat het CDA uit de
gratie zou raken en in een vol
gende periode geen wethou
dersstoeltje meer zou krijgen
grepen zijn partijgenoten in.
Geertsema ligt, dat denken al
thans zijn liberale vrienden, niet
zo lekker bij de andere grote
partijen in de gemeenteraad.
Heeft de wethouders misschien
net iets te vaak van hufterigheid
en een kruideniersmentaliteit
Wethouder Gé Hoogendoom, met haar collega's op toemee door de
dorpen die samen Rijnwoude vormen, testte in speeltuin Groenendijk
een hobbelpaard. Heel toepasselijk, vond ze dat zelf. Want zo'n speel
tuig op een veer is net zo flexibel als haar eigen CDA. Haar PvdA-colle-
ga Gerrie van der Lecq dacht daar anders over. Als Hoogendoom haar
politieke thuisbasis had willen typeren, zei Van der Lecq, had ze beter
op een wip kunnen gaan zitten.
beschuldigd. Staat wethouders
zetels in de weg en moet dus
wegwezen. Alweer, inhoudelijk
waren er geen argumenten.
Luister maar naar WD'er Ge
rard Bakker, de nestor van de
gemeenteraad: „Waar het om
gaat is, denk ik: wat moeten we,
vooral in dc toekomst, gaan
doen? Wie zou, qua leiding ge
ven, het best het management
kunnen doen in het proces naar
de verkiezingen? Dat is de vraag
die wij ons hier stellen."
Of hoor wat de nieuwe leider,
organisatie-deskundige Kradol
fer zelve, erover zegt: „Wij heb
ben wijze lessen getrokken uit
het verleden. Kritiek op het
functioneren van mijn voorgan-
FOTO MARK LAMERS
ger acht ik niet opportuun. Dat
zijn inhoudelijke overwegingen
over strategie die ik minder re
levant vind."
U ziet, daar komt geen politiek
aan te pas. Dat gaat over pro
cessen, over strategie, organisa
tie, management. Dat gaat,
kortom, nergens over. Geertse
ma heeft de WD niet aan wet
houderszetels geholpen, nu
mag Kradolfer het proberen.
Tot het moment dat één van
zijn fractiegenoten opstaat en
zegt: Jan Willem, je weet, wij
hebben bijzonder veel waarde
ring voor wat jij de afgelopen ja
ren voor ons hebt gedaan.
aad rietveld
Als in de Voorstraat in Voorschoten één van de an
tieke huisjes leeg komt te staan, barst in het dorp
een waar circus los. Dan lopen dolenthousiaste
gegadigden in en uit om het monumentale pand
te bezichtigen, belichten de originele gaslantaarn-
palen tot laat in de avond rijen bezoekers en vin
den buren handgeschreven briefjes in de bus met
de vraag of hun huis toevallig ook te koop staat.
Als grote finale wordt de koop beklonken met een
veiling in een overvol Wapen van Voorschoten: in
de piste van de tent staan dan de nieuwe eige
naars - een aantal tonnen lichter, maar o zo trots -
te glunderen.
Tenminste - als er eens een huis te koop staat,
want dat komt hoogstzelden voor. De panden
worden ondertussen scherp in de gaten gehouden,
want de Voorstraat is populair. Menig Voorschote
naar beschouwt het als het hoogst haalbare om er
te mogen wonen. Het einddoel. „Als je hier een
maal woont, ga je nooit meer weg. De mensen die
weg moesten omdat de ruimte te klein of te groot
werd, deden dat met tranen in de ogen. We zijn
hier erg honkvast, je verhuist hier nooit om beter
te gaan wonen", zegt Anne-Martine Steijn, op
nummer 33. Zij verblijft hier al haar hele leven, in
de voormalige wasserij van haar vader.
Aan de hoge waardering hangt vanzelfsprekend
een prijskaartje. „Die woningen zijn vreselijk duur.
Meer dan ze waard zijn", zegt Joop Peeters, dorps
kenner bij uitstek. „Duur? Dat valt wel mee. In
Voorschoten heb je weinig oude huisjes, dus deze
unieke huisjes zijn al snel in trek", zeggen de be
woners. Elk huisje is weer anders, dus er is geen
vergelijkingsmateriaal. „Het is gewoon wat dc gek
ervoor geeft, om het maar zo te zeggen", volgens
Steijn. Een kleine miljoen gulden is volgens de
overlevering de hoogste prijs die ooit in de Voor
straat is betaald. Met minder dan drieënhalve ton
hoefje niet eens aan te komen.
Steijns 68-jarige buurman M. van Bohemen, van
de Melkhal, ziet dat ook terug in het veranderde
type bewoner. Hij woont met zijn vrouw vrij een
voudig. In een kamer vol donkere, eiken meubels.
De voorkamer is na het overlijden van zijn moeder
verhuurd aan het winkeltje in curiosa. „Vroeger
was het een straat met enkel neringdoenden. Het
wordt hier steeds duurder, het zijn de beter gesitu
eerden die hiervoor in de plaats komen", vertelt
Van Bohemen.
Je hoeft de 'grandesfamilies'in de straat, de Van
Bohemens, Eelkema's, Groenewegens, Van Bem-
melens en Oorschots, niet uit te leggen waarom de
straat zo aantrekkelijk is. Ze zijn er immers opge
groeid. Maar waarom willen die 'nieuwen' hier
wonen? Wat maakt het zo immens populair?
Wim Fase, op nummer 42, is één van de laatsten
die in de straat kwam wonen. Een jaar geleden
kende hij de Voorstraat niet eens. Hij las thuis in
Oegstgeest een advertentie in het Leidsch Dagblad
ging kijken en werd bij aankomst in de straat
Rubriek over straten, lanen, stegen, hofjes, grachten en vaarten in Leiden en
omgeving. Bewoners vertellen over de plezierige kanten van hun woonomgeving
maar ook over grote of kleine problemen. Vandaag de Voorstraat in Voorschoten.
De Voorstraat is populair. Menig Voorschotenaar beschouwt het als het hoogst haalbare om er te mogen wonen.
smoorverliefd, ,,'s Avonds had ik het huis al ge
kocht", zegt de 32-jarige hoofdverkoper bij een
bedrijf in grondwerkmachines in Rotterdam. „La
ter hoorde ik dat mensen met ongeloof hadden
gereageerd dat een 'buitenstaander' tussen al die
Voorschotenaren door had weten te glippen. Maar
ja, ik had blijkbaar het meest geboden."
Maar waarom de Voorstraat? „Het is hier zo lekker
on-Nederlands. Als ik hier binnenrijd krijg ik een
vakantiegevoel. Het is een bourgondische straat.
Ik dacht ook gelijk: dit kan niet. hier verkoopt nie
mand zijn huis.'"En dat zijn huis tussen het altijd
drukke café De Lindeboom en het Argentijnse res
taurant 'Maso Menos' ligt, heeft hem geen mo
ment doen twijfelen.
Menig Voorstraatbewoner durft de vergelijking
met het prestigieuze Rapenburg in Leiden dan ook
gerust aan. En dan wint de Voorstraat het op de
sloffen. Je woont in een monument, de auto kan
gratis voor de voordeur staan - of alledrie de au
to's, zoals bij Wim Fase - en je bent in een vloek
en een zucht op de grote snelwegen. Daarnaast is
er nog de tijdloze, aristocratische uitstraling van
de straat met de eeuwenoude lindebomen.
En daar bovenop komen nog eens de achtertui
nen. Een lengte van twintig meter is eerder regel
dan uitzondering. Op nummer 33 valt zo'n beetje
de grootste te noteren, eentje van zestig meter
lang. Hij eindigt in de Vinkensloot, een uiüoper
van de Vliet. „Hier weten weinig mensen van. En
dat is wel zo rustig, het is zo mooi hierachter",
zegt Anne-Martine Steijn.
„Als je hier in de tuin zit. hoor je niets meer. Be
halve de vogels. Vorig jaar was heel Voorschoten
in rep en roer om een enorme brand. De brand
weer reed de hele dag af en aan. maar wij hebben
daar niets van gehoord. Ook de terrasjes aan de
overkant hoor je niet."
Kosten noch moeite zijn gespaard om de tuin op
te knappen. Pergola's, oude stenen (tachtig gulden
per vierkante meter), een kiwi-boom en druiven
ranken. „We hebben nu weer een boerderijtuin
waar mijn ouders trots op zijn", zegt Steijn.
Mooier dus dan het Rapenburg: een uniek straatje
dat vanwege het beschermd dorpsgezicht altijd in
tact zal blijven. Een rustoord voor de beter gesitu
eerden. Maar zijn er dan geen problemen? Jawel
hoor. De Voorstraat dreigt namelijk aan haar eigen
succes ten onder te gaan. De gemeente, en ook
een beetje de horeca zijn de grote boosdoeners.
Zij buiten de straat uit.
„Wij moeten zuinig zijn op onze beschermde ge
vels. Bij het minste of geringste staat er een amb
tenaar op de stoep te mopperen. Ondertussen or
ganiseert de gemeente de ene na de andere festivi
teit in de straat. Er zijn weekeinden dat je op de
vrijdag de wekelijkse markt hebt, en dan op zater
dag en zondag elke dag nog een evenement. Dat is
teveel van het goede", zo vallen de klachten sa
men te vatten. Sommige activiteiten passen nog
wel in de straat, zoals een oldtimerdag of een jeu-
de-boulesdemonstratie. „Maar zo'n Vlietloop. wat
moeten wij daarmee?", vindt Fase.
En hoewel niemand het hardop zegt: de gemeente
mag dé markt ook wel eens ergens anders houden.
Daar zou vrijwel niemand rouwig om zijn. Er
wordt, kortom, een te grote claim op de straat ge
legd. „Dat wordt je allemaal maar opgelegd. Dat
wringt wel eens", zegt Van Bohemen.
„Af en toe vegen we zelf maar alvast de straat aan
na de markt, of na de andere evenementen. Tij
dens Koninginnedag en de Paardenmarkt plassen
de mannelijke bezoekers je huis onder, dan staat
er 's morgens nog een laagje urine. En de rotzooi
die overblijft... Je moet de dag erna niet door de
straat fietsen, met al dat glas", zegt Steijn. En haar
buurman Van Bohemen. die ook op het drukke,
brede middengedeelte woont: „Ja, de toiletten zijn
ze door de jaren heen toch minder gaan opzoe
ken."
Sinds een jaar heeft de Voorstraat dan ook een
buurtvereniging,Voorstraat Belangen. „We moe
ten de straat leefbaar houden. De bewoners willen
zuinig zijn op de straat", zegt Fase, die met zijn 32
jaar overigens de jongste bewoner is. „Je betaalt
veel geld om hier te wonen, en om je huis en zo de
straat te onderhouden. Daar mag je ook wel wat
voor terug verwachten. Het eerste resultaat is dat
de gemeente binnen afzienbare tijd de bestrating
gaat aanpakken. De steeds grotere marktwagens
hebben een niet te missen reliëf in de straat gere
den. En daar klaagt men over.
„We zijn nu een officiële gesprekspartner van de
gemeente, een aanspreekpunt. En het helpt: als je
bij de gemeente aanklopt, reageren ze gelijk", zegt
secretaris Inge Klimbie van Voorstraat Belangen.
Zij weet dat de gemeente hondèrddertig jaar gele
den de straat nog in dezelfde staat herstelde na
een grote brand. Haar huis was in 1867 in bezit
van rietdekker Krispijn. Tijdens werkzaamheden
brandden de huizen tot aan melkhandel Van Bo
hemen af. De huizen werden hersteld en zijn nu
honderddertig jaar oud. Ter vergelijking: het oud
ste pand, het Ambachts- en Baljuwhuis. stamt uit
1636.
Maar de gemeente heeft in het verleden ook wel
eens dwarsgelegen. Na andere branden liet het
dorpsbestuur gloednieuwe huizen bouwen.
In de twintig meter lange tuin, door velen in de
straat liederlijk bezongen, vertelt Klimbie van an
dere 'blunders' die de gemeente de straat door de
jaren heen heeft aangedaan. Burgemeester Te
Kool en de hele gemeenteraad hadden in 1960 bij
na een voorstel goedgekeurd om de Wijngaarden
laan door te trekken naar de nieuwe wijk Blijdorp.
En die weg moest dwars door de Voorstraat lopen.
„Dat was het einde van de straat geweest", zegt
Klimbie.
Na nog énkele van dergelijke plannen kon men er
een stokje voor steken. Sinds 23 februari 1968 gel
den alle gevels in de straat als beschermd dorpsge
zicht. In totaal zestien panden zijn Rijksmonu
ment. En daarmee is de Voorstraat gered. De oude
en nieuwe eigenaars proberen nu de panden te
herstellen in de oorspronkelijk staat. De nostalgie
herleeft.
De Voorstraat moet weer de Tegeringsstraat van
Voorschoten' worden, waar de regenten wonen.
the upper-class. Iedere bewoner probeert de hui
zen nu zo authentiek mogelijk te herstellen. En de
gemeente pronkt ook met de straat. Gebruikt het
als lokmiddel, in de strijd om de winkelende klan
ten voor het dorp te behouden.
Melkhandelaar Van Bohemen vindt het allemaal
wel best. Zolang de straat maar niet autovrij wordt
gemaakt. Dat is taboe. De saamhorigheid verwa
tert wel met al die rijke nieuwkomers, maar ver
huizen zal hij nooit meer. Op zolder laat hij de ori
ginele bedstee zien, waar hij als kleine jongen nog
in sliep. Aan de muur hangen de foto's van zijn
grootouders. „Als ik hier wegga moeten ze dit wel
flink opknappen. Dat moet toch echt door een rij
ke vent worden gedaan, of door een stichting.
Maar ze moeten alles intact laten. Dat is een ver
eiste", zegt hij.
tRDAG 14 JUNI 1997
Zijlpoort
I definitief
'oude'
nis >wal
bi Naar ver
igj icing hakt
ma jemeente-
binnen
de knoop
voor het
tuleci waar
bijna 3,3
gul-
ge-
Het
lativplan
de aanleg
de wal,
veel gelij
moet
iel en met de
irei gere
rist iwal die ooit verbonden was met de poort,
ejo rekenen op steun van de buurtbewoners. Er
en enkel bezwaarschrift ingediend.
tsI n weerszijden van het monument wordt een
L> lil ze meter hoogte opgeworpen en beplant
gras, waardoor het idee van de oude stads
veer ontstaat. In de zuidwal moet een eetcafé
en, in de noordkant een toeristisch bezoe
centrum. In de bovenzaal van de poort en de
iouw aan de Rijnzijde komen een restaurant
en eetcafé. De aanbouw eindigt aan de wa
int in een glazen serre. Bovenop de wal komt
:n terras.
•ge
iet
De Zijlpoort. Nog even en oude tijden herleven weer een beetje.
De Zijlpoort is samen met de Morspoort nog de
enige van de negen oorspronkelijke stadspoorten
van Leiden. De poort stamt uit 1669. De afgelo
pen decennia heeft de gemeente geprobeerd een
passende bestemming te vinden voor het monu
ment. Zo'n vier jaar geleden kwam er weer schot
in de zaak toen een ambtelijke werkgroep de mo
gelijkheid van uiteenlopende bestemmingen on
derzocht. Al snel kwam een horecabestemming
als meest geschikte bestemming uit de bus. Be
woners van de Ververbuurt waarin de Zijlpoort is
gelegen zijn ook regelmatig op de hoogte gehou
den van de plannen.
Design by PALETTI
Dutch
WE BEGINNEN DIT JAAR VROEG
EN OP DE VOORJAARS COLLECTIE
TOT WEL 70%
SUPER AANBIEDING
ZOMER RUITBLAZERS
VAN 329. 95
VOOR 99,95
