Excuses redden klungelend kabine
Milosevic zit weer stevig in het zadel
E^PUIZW &UIP&N
f WEET JE. WEI H0E.VE6L tyfZA
FifofofcT&s ,)e m m
Het enige parlement dat geen regering leidt
Feiten &Meningen
Milities maken
dienst uit in
Brazzaville
DONDERDAG 12 JUNI 1997
De bootsmannen op de rivier de Congo blijven goede zaken
doen. Konden ze eerst wanhopige buitenlanders en Zaïrezen
\oor een aantrekkelijk prijsje overzetten vanuit Kinshasa, de
laatste paar dagen is het aan de andere kant van de rivier, in de
Congolese hoofdstad Brazzaville, dringen geblazen om een
plaatsje te bemachtigen in een bootje om zo snel mogelijk in
Kinshasa te komen.
De huidige gewelddadigheden in Brazzav ille hebben alles te
maken met de voor volgende maand geplande presidentsver
kiezingen. Lange tijd was president Pascal Lissouba de enige
serieuze kandidaat, totdat begin dit jaar de man die hij in 1992
van z'n troon stootte. Denis Sassou Nguesso vanuit Frankrijk
terugkeerde naar Congo. De voormalige militaire leider bleek
na zeventien maanden Europa over nog veel aanhang te be
schikken in zijn vaderland, vooral ook binnen het leger. Binnen
korte tijd wist hij weer een eigen, goed uitgeruste militie om
zich heen te verzamelen.
Zich in flinke mate bedreigd voelend door zowel dat privé-le-
gertje als de kandidatuur van Sassou-Nguesso. stuurde Lissou
ba vorige week donderdag zijn strijdkrachten op Sassou-
Nguesso's huis af. De regering had eerder al gewaarschuwd 'al
le illegale elementen met oorlogswapens op te sporen en uit te
roeien'. Gevolg van de omsingeling van Nguesso's onderkomen
was een bloedige slag tussen zijn militie en het leger.
Voormalig leider Sassou-Nguesso. volgens wie de regering
chaos wil creëren zodat de voor Lissouba bedreigende verkie
zingen uitgesteld kunnen worden, liet dit weekeinde weten wel
over een wapenstilstand te willen praten, maar alleen als de
president zou toegeven de aanstichter van alle gewelddadighe
den te zijn. Lissouba reageerde in eerste instantie door 450
door Israël getrainde elite troepen uit het zuiden van het land
naar de hoofdstad Brazza-
ii te ^ia'en om de orde te
- herstellen.
En dan te bedenken dat
- diezelfde Lissouba er ander
half jaar geleden nog over
dacht om zijn hele leger
maar af te schaffen, zoals hij
tegen EU-voorzitter Unie
lacques Santer zei. omdat
legers in Afrika meer ellende
veroorzaken dan steun ver
lenen aan het volk. Volgens
de oppositie wilde Lissouba
via demobilisatie van de
aanhangers van Sassou
President Pascal Lissouba. Nguesso afkomen.
FOTO»EPA Tegelijkerujd vermoedde
de oppositiepartijen dat Lis
souba een paramilitaire jeugdorganisatie wilde oprichten om
werkloze en lastige jeugdleden van zijn partij, de Pan Afrikaan
se Unie voor Sociale Democratie (UPADS) in onder te brengen
en te allen tijde verzekerd te zijn van persoonlijke steunpilaren.
Maar niet alleen Lissouba s partij is de afgelopen jaren druk
geweest met het oprichten van privé-legertjes. Sinds de contro
versiële parlementsverkiezingen van 1993, die tot politieke en
etnische gewelddadigheden en tweeduizend doden leidden,
hebben alle partijen eigen milities opgezet. Die milities hadden
uiteraard allemaal binnen de kortste keren ontbonden en ont
wapend moeten worden, maar dat is nimmer gebeurd.
Gevolg is dat politieke geschillen sindsdien al snel tot ge
welddadige, militaire botsingen hebben geleid. Ieder legertje
controleert een bepaald deel van de hoofdstad, met als gevolg
dat vanwege de recente strijd Brazzaville zo goed als in twee
militaire kampen is verdeeld.
Maar ook elders in Congo zorgen de gewapende strijders
voor veel chaos en ellende. Zo staan de aanhangers van Lissou
ba en Sassou-Nguesso al weken gewapend tegenover elkaar in
het noorden van het land. waardoor al tientallen doden zijn ge
vallen. De regering zegt vanwege die problemen in het noorden
\orige week het leger naar het huis van Sassou-Nguesso in
Brazzaville te hebben gestuurd, om leden van zijn aanhang te
arresteren die als aanstichters van de gevechten worden gezien.
Het bestaan van de milities is kortom voor een belangrijk
deel de oorzaak van alle huidige problemen in het land en kost
het Lissouba-regime al jaren grote kopzorgen. Ook de eigen
strijders zorgen namelijk regelmatig voor schermutselingen en
opstanden. Op een gegeven moment moest Lissouba zijn leger
opdracht geven hun greep op het leven in Brazzaville te her
stellen. nadat gewapende strijders overal de dienst gingen uit-
maken.
En begin dit jaar sloegen voormalige militiestrijders, die in
het leger een militaire training krijgen, in de zuidelijke stad
Pointe-Noire aan het muiten omdat ze niet snel genoeg als vol
waardige sergeanten binnen de nationale strijdkrachten wer
den opgenomen. De opstandelingen blokkeerden een belang
rijke spoorlijn en sloten de elektriciteitstoevoer naar Pointe-
Noire en Dolisie af.
Tegelijkertijd rommelt het ook onder de legerofficieren. Vori
ge maand nog blokkeerden dertig officieren het ministerie van
defensie, schoten in de lucht en eisten nieuwe wetgeving voor
de reorganisatie van het leger. Sommige mensen vrezen nu dat
al het recente militaire geweld uiteindelijk tot een staatsgreep
zal leiden.
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
Glanzend imago van succesminister Wijers heeft lelijke deuk opgelopen
Zou het eerder voorgekomen zijn dat een kabinet zijn excuses aanbiedt
aan parlement en bevolking? Omdat het bestuur van de BV Nederland er
door traag en slecht werk niet in is geslaagd maatschappelijke onrust te
voorkomen? D66-minister Hans Wijers van economische zaken stak
gisteren naar aanleiding van de chaos rond het Securitel-arrest de hand
heel diep in de boezem van dit en eerdere kabinetten. En bracht
daarmee de boze Kamer - die niet via de regering, maar via het tv-
programma Nova werd ingelicht - tot bedaren.
De chaos van de afgelopen
week ontstond nadat vorige
week bleek dat de regering ja
renlang naliet technische voor
schriften in Brussel aan te mel
den, waardoor veel wetten en
regels onrechtmatig zouden
zijn. Dat was niet alleen brod
delwerk, ook verzuimde minis
ter Wijers de Kamer vroegtijdig
en volledig in te lichten. Daar de
D66-bewindsman al eerder blijk
had gegeven van zijn afkeer van
de 'politiek met de kleine p' -
lees de dagelijkse 'spelletjes' in
de Kamer - lustte met name de
oppositie hem rauw.
Een hele diepe buiging voor het
parlement en de bevolking
bracht Wijers in de Kamer waar
hij zelf geen deel van wil uit ma
ken weer op het rechte pad. Er
was 'ronduit traag' gewerkt, de
zaak was 'te lang' op een 'te
laag' niveau behandeld en de
ernst van de zaak was te laat
onderkend door 'de menselijke
neiging om niet snel fouten toe
te geven'. De zo boze Kamer
werd er warempel stil van, zo
fraai was deze betuiging van
schuld.
De regeringspartijen waren
trouwens toch al niet zo lawaai
erig. Oké, er waren fouten ge
maakt, maar verder moesten
Wijers en de zijnen toch maar
zo snel mogelijk aan de slag om
de boel weer op orde te bren
gen. „We hadden van deze mi
nister die zo houdt van politiek
met een grote P meer snelheid
en spoed met de grote S ver
wacht verwoordde WD-ka-
merlid Voute de meest kritische
noot.
Wijers' voorman, D66-minister
en vice-premier Van Nlierlo,
had ook al eerder op de avond
vanuit Duitsland via het NOS-
joumaal waarschuwende woor
den laten horen. De fouten wa
ren door het hele kabinet ge
maakt, niet alleen door Wijers
en Sorgdrager. En bovendien
ook door eerdere kabinetten.
Het CDA-kamerlid Hillen werd
er gek van. Hij begon zijn bij
drage al met de ministers te feli
citeren met de goede afloop;
met enkele krasjes op hun kle
ding kwamen ze er vanaf. „Mi
nister Van Mierlo kan rustig
gaan slapen." Een nieuw paars
hoofdstuk van modern dualis
me, vond Hillen. En zo ge
schiedde.
Toch blijven er ook na gister
avond vragen over. Was het ka
binet werkelijk van plan om al
deze week de Kamer in te lich
ten, ook als de affaire niet
vroegtijdig was uitgelekt? Vol
gens Wijers had het kabinet dan
namelijk de zaak zo goed op
een rijtje dat de Kamer meer ge
boden kon worden dan „een
zak ongekookte aardappelen
Maar hoe kan de Haagse paniek
van de afgelopen week dan ver
klaard worden? En waarom zei
Wijers gisteravond dan dat hij
nu nog steeds niet weet hoe het
precies zit, omdat de zaak 'nog
met de dag verandert'? En voor
al natuurlijk: waarom duurde
het allemaal zo lang?
De voormalig organisatie-advi
seur Wijers zei ronduit dat het
niet zo mag zijn dat niemand
verantwoordelijk is omdat ei
genlijk iedereen verantwoorde
lijk is. Ja. en dan? Ook die vraag
bleef onbeantwoord. Behalve
dan dat Wijers zelf er de zin niet
van inzag op te stappen. „Wat
lost het vermoorden van de
boodschapper op?" vroeg hij
zich af. Wijers zelf vond
loop van het debat niet
erdoor beschadigd was.
met zijn klungelende aai
sinds het uitlekken van<
ritel-affaire heeft Wijers,
ondergang van Fokker r.
voorbeeldig afhandelde,
krediet verspeeld. Met zi
ruimhartige excuses van
avond won hij slechts ee
beetje terug. Niet alleen
glanzende imago van de c
cesminister heeft een lel
deuk opgelopen, maarc
het hele paarse kabinet,
alleen dankzij de meest i
hartige excuses die een
ooit te horen kreeg en dt
van de paarse regerings;
kon het D66-duo de afg<
nacht met slechts lichte J
scheuren te bed.
ANS BOUWMANS en WILCO
Leiders van Servische straatprotesten vliegen elkaar in de haren
Slobodan Milosevic kan zijn po
litieke toekomst weer met ver
trouwen tegemoet zien. Amper
vier maanden na de zwaarste
nederlaag uit zijn politieke
loopbaan, zit de Servische pre
sident opnieuw stevig in het za
del. Dat is nauwelijks zijn eigen
verdienste. De 'sterke man' van
Servië profiteert handig van de
enorme rivaliteit tussen Vuk
Draskovic en Zoran Djindjic, de
twee belangrijkste leiders van
de Zajedno 'Samen')-coalitie
van oppositiepartijen.
Samen met Vesna Pesic zagen
Draskovic en Djindjic in februa
ri kans om Milosevic en zijn re
gerende Socialistische Partij van
Servië (SPS) aan de rand van de
politieke afgrond te brengen.
Na maandenlange, massale
straatprotesten in Belgrado en
tientallen andere Servische ste
den. moest Milosevic toegeven
dat de lokale verkiezingen van
vorig najaar door de oppositie
WIM STEVENHAGEN
K IN Zo'M ZCNIG, moOTjt
IVJr 250 IK G«rrE,S/HE£K# AOTo's
7UIZEWP <£»UtP0O pftrtjeg /VWKEN
Afs )k qepgAó
200 WIllÊN STUMER--
gewonnen waren.
Milosevic en zijn socialisten
raakten daardoor niet alleen de
controle over het stadsbestuur
van Belgrado en veertien andere
grote steden kwijt, maar ston
den bovendien voor de ogen
van de hele wereld te kijk als or
dinaire fraudeurs. De Servische
oppositie, lang tijd nauwelijks
serieus genomen door de inter
nationale gemeenschap, won
veel prestige door Milosevic op
de knieën te krijgen.
LOZE KRETEN
Een groot deel van dat prestige
is de afgelopen maanden als
sneeuw voor de zon wegge
smolten. De met veel bombarie
aangekondigde plannen van Dj
indjic en Draskovic om Milose
vic onder druk te blijven hou
den teneinde een verdere de
mocratisering van Servië af te
dwingen, blijken nu slechts loze
kreten te zijn. De Zajedno-coali-
tie is niet langer in staat Milose
vic het leven zuur te maken om
dat Djindjic en Draskovic het
uitsluitend nog met elkaar aan
de stok hebben.
Al tijdens het straatprotest van
afgelopen winter was voelbaar
dat er grote spanningen beston
den tussen Djindjic, de fotoge
nieke leider van de Democrati
sche partij (DS) en Draskovic,
de retorisch begaafde (lees: de
magogische) leider van de Ser
vische Vernieuwingsbeweging
(SPO). Voor het oog van de in
ternationale media wist het
tweetal de eenheid in ieder ge
val voor het oog te bewaren,
maar sinds Milosevic zijn ne
derlaag toegaf, rollen Draskovic
en Djindjic vrijwel dagelijks ver
baal vechtend over straat.
HERENAKKOORD
De Zajedno-coalitie bestaat ei
genlijk alleen nog maar op pa
pier en dreigt elk moment uit
een te spatten. Draskovic en Dj
indjic beschuldigen elkaar ervan
hun 'herenakkoord' van afgelo
pen winter aan de laars te lap
pen. Volgens dat akkoord mocht
Djindjic burgemeester van Bel
grado worden in ruil voor zijn
steun aan Draskovic' kandida
tuur bij de presidentsverkiezin
gen van dit najaar.
Zoran Djindjic laat er al lang
geen twijfel meer over bestaan
dat hij Draskovic niet zal steu
nen als die daadwerkelijk een
gooi doet naar het hoogste ambt
van Servië. Volgens Djindjic is
Draskovic volslagen kansloos
omdat Draskovic er bizarre
en gevaarlijke denkbeelden
op na houdt. Draskovic, in het
begin van de jaren negentig een
felle nationalist die zich later te
gen president Milosevic en de
oorlog in Bosnië keerde, dweept
nu opnieuw met de extreme
Servische nationalisten van Vo-
jislav Seselj.
De 'koning van de pleinen',
zoals de bijnaam van Draskovic
luidt, beloofde onlangs tijdens
een verkiezingsbijeenkomst dat
hij, mits hij gekozen wordt, er
voor zal zorgen dat de Servische
vlag snel weer zal wapperen in
Knin, de 'hoofdstad' van de Ser
vische Krajina die in 1995 door
het Kroatische leger werd her
overd. Zulke uitspraken getui
gen niet van veel realiteitszin,
evenmin als Draskovic' belofte
dat hij van Servië weer een ko
ninkrijk zal maken.
VERRAAD
Draskovic beschuldigt Djindjic
op zijn beurt van verraad. De
nieuwe burgemeester van Bel
grado zou achter de schennen
veelvuldige en hartelijke contac
ten met de top van Milosevic'
partij onderhouden. Draskovic"
wantrouwen tegen Djindjic is er
alleen maar groter op geworden
sinds die laatste onlangs schoor
voetend toegaf dat hij afgelopen
winter, toen het protest tegen
President Milosevic.
Milosevic nog in volle g« 1
een geheime ontmoetin 1
de Servische president! 1
had.
De Servische president
tweede en laatste Termij
september afloopt, is de j
de derde van de broedei jj
tussen Draskovic en Djii j
Bij gebrek aan serieuzei j
tie stevent zijn partij vol
peilingen onbedreigd al
overwinning bij de park
verkiezingen in septeml
Milosevic zelf heeft zijn
op een ander doel gezet -
zich deze zomer nog lat :i
zen tot president van h( e
rale Joegoslavië (Serviei l'
tenegro) als opvolger va
tende president Zoran I
Het federale presidents!
tot nu toe vooral een ce
niële functie, maar naai
zijn Milosevic' SPS en f
Montenegrijnsezusterp
al eens over een grondv
ziging om het Joegosli
presidentschap 'aan te |jj
Voor Djindjic en Drasko
hoeft Milosevic niet bai
zijn. Die hebben het all
den te druk met elkaar c di
nog serieus dwars te ku
zitten.
BOEDAPEST HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Piet DankeU: Er zijn te veel Europarlementariërs om nog te kunnen vergaderen
EURO TOP
AMSTERDAM
Het 'huis van Europa' staat
voor een grondige renovatie en
aan Nederland is het de eer
volgende week een bouwplan
op tafel te leggen. De EMU en
de euro lijken de agenda te
bepalen, maar wat voor
gevolgen heeft het Verdrag van
Amsterdam voor de
verschillende Europese
instellingen en wat doen zij
eigenlijk? Aan de hand van
gesprekken met
hooggeplaatste Nederlanders
een serie portretjes. Vandaag
deel drie: het Europees
Parlement.
I 'Saai en vervelend' betitelde een
Brits weekblad recentelijk de
gang van zaken in het Europees
Parlement. Voor dat oordeel
kan Piet Dankert, Europarle
mentariër voor de PvdA, wel
I enig begrip opbrengen. „Het is
waar, er Wordt hier tijdens zit-
tingen maar weinig gelachen,
i Of het gebeurt pas twee minu-
I ten later, als de vertaling van ie
mands woorden na twee tolken
te zijn gepasseerd eindelijk bij-
voorbeeld bij de Finnen is gear-
riveerd."
I Lid zijn van het Europees Parle
ment is niet de dankbaarste rol
die iemand op het Europese to
neel kan spelen. Als er één in
stelling is die bijna dagelijks
bloot staat aan kritiek is het wel
het Europarlement, ook al kan
dat er vaak zelf niets aan doen.
Neem de maandelijkse zittin
gen in Straatsburg. De meeste
Europarlementariërs willen lie
ver vandaag dan morgen al hun
werk in Brussel afhandelen,
maar de Franse regering wil
daar niet van horen en dus blij
ven ze met hun koffers en pa-
i pieren heen en weer slepen.
Piet Dankert kan nog wel een
aantal minpunten opnoemen,
maar wat hem het meeste
stoort, is 'de groei van het aan-
i tal leden en daardoor de onhan
delbaarheid van het geheel'.
Toen hij zelf van januari '82 tot
juli '84 (als enige Nederlander
tot nu toe) voorzitter was van
het Europarlement, ging het
met iets meer dan vierhonderd
parlementsleden nog net. Toen
kwamen Spanje en Portugal er
bij en schoot het aantal al om
hoog naar 512. Inmiddels, na de
toetreding van Finland, Oosten
rijk en Zweden, zitten er niet
minder dan 626 leden in het
parlement. In het Verdrag van
i Amsterdam zal er waarschijnlijk
een maximum aantal van ze-
venhonderd worden vastgelegd.
„Dat is teveel", zegt Dankert ge-
decideerd. „Kijk alleen maar
i naar onze eigen socialistische
fractie. Daarin zitten nu al bijna
evenveel mensen als in de Eer-
ste en Tweede Kamer iij Den
i Haag samen. Dat is niet meer
zinnig. Op die manier kun je de
zaken niet meer bij elkaar bren-
I gen en krijg je steeds meer in
vloed van de grote nationale de-
legaties."
De omvang van het EP heeft
funeste gevolgen, vindt hij. bij
de keuze van een nieuwe parle
mentsvoorzitter. „Je ziet dat dat
nu bijna uitsluitend afwisselend
een Duitser, een Spanjaard, een
Duitser en weer een Spanjaard
is. Bij de christen-democraten
zijn de Duitsers en de Spanjaar
den de grootste groep. Bij de so
cialisten zijn het ook de Duit
sers. Daar komt bij dat de Brit
ten geen voorzitter willen leve
ren. Dan krijg je zo'n scheef
beeld."
Bij de verdeling van de voorzit
terschappen van de verschillen
de commissies van het parle
ment gaat het al niet anders.
,,De grootsten pakken de leuk
ste posten." Het overleg binnen
de fracties lijdt ook onder het
grote aantal leden. „In een frac
tie moet je kunnen overleggen,
discussies houden, die tot be
paalde conclusies leiden, maar
dat kan niet meer."
Bovendien, als je in het Euro
pees Parlement iets wilt berei
ken, moet er altijd een absolute
meerderheid voor gevonden
worden. Dankert: „Er is geen
linkse meerderheid en geen
rechtse meerderheid. Dat bete
kent dat we altijd ergens in het
midden zitten. Daarmee wordt
het beeld van het werk hier wat
flauwer dan politiek wenselijk
zou zijn."
Hoe dan ook, meent Dankert,
heeft het Europees Parlement
het al moeilijk genoeg zich een
eigen plekje te veroveren, „want
het is het enige parlement dat
niet tot een regeringsvorm leidt,
dat geen regering draagt. Wij
dragen niets. We zijn eigenlijk
veel meer een forum. Dat is één
van onze problemen naar de
kiezers toe."
Bovendien bestaan er in Dene
marken, Groot-Brittannië en
deels ook in Zweden en Frank
rijk grote stromingen die vinden
dat het EP er helemaal niet
moet zijn. „Dat geeft ook nega
tieve publiciteit. De mensen
weten niet wat het EP doet.
Men ziet niet hoe belangrijk het
is. Dus kijkt men naar wat het
kost en wat de parlementariërs
eruit proberen te slepen."
Gek genoeg beklaagt Dankert
zich niet over wat algemeen in
het EP als grootste manco
wordt gezien: de bevoegdheden
van het parlement. „Wat we nu
aan bevoegdheden hebben is
op zich al voldoende om te be
staan", vindt Dankert. Daarbij
denkt hij niet in de laatste
plaats aan de enquêtebevoegd
heid, die het EP er vorig jaar bij
heeft gekregen en die intussen
al heeft geleid tot rapporten
over de BSE-crisis en de fraude
in het transitoverkeer. Dankert:
Als we er nog iets bij krijgen,
zijn we het Franse parlement al
voorbijgestreefd, of het Britse
Lagerhuis."
Wèl vindt Dankert het onterecht
Piet Dankert: „Er wordt pas twee minuten later om een grap gelachen, als de vertaling eindelijk ookb J
Finnen is gearriveerd."
dat het EP bij een geldverslin
dende begroting als die van
landbouw, meer dan de helft
van het Europese budget, nog
steeds weinig te vertellen heeft.
„De ministers van landbouw
gaan gewoon hun gang, ze ma
ken de wetten die ze willen en
ze geven het geld uit dat ze uit
willen geven. De dealtjes van de
ministers van landbouw, twee
keer per jaar als het prijzenpak
ket wordt vastgesteld, zijn
fameus. De één krijgt een pre
mie voor het kalveren van de
koe, de ander voor het niet-kal-
veren van de koe.
De macht van de Europese
Raad van Ministers wordt vol
gens Dankert door velen onder
schat. „De publieke opinie ziet
het Europees Parlement als een
Europees instrument, bij de Eu
ropese Commissie geldt dat al
wat minder, maar de Ra
men helemaal niet als» ei
terwijl die Raad juist hei
tigste orgaan is." Hij lad e<
genlijk zou premier Kok n
schuld moeten krijgenv t
dat op Europees niveau
besloten."
STRAATSBURG ALY KNOL
CORRESPONDENT
