'Bij opgraven gaat veel verloren' Een vrijplaats voor kunstenaars in de polder Iets te fatsoenlijke Pinter Cultuur Kunst vidre Amsterdam viert Eurotop cultureel expressieve beelden in tuin Endegeest NRIJSDAM. 071-5356444 1 Spiegelwanden 1 Spiegels op maat I Spiegels met lijst I Glazen meubelen I Vitrines I Tafels volgens model I Motiefstralen I Hardglazen deuren I Alles uit eigen atelier VORMGEVER VAN GLAS EN SPIEGEL Volmolengracht 4 2312 PH Leiden (NL) Telefoon 071-5218055 Henriëtte van der Linden, nieuwe directeur ROB: 'Geef de toekomst een verleden'. Met die boodschap gaat de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonder zoek (ROB) een nieuwe periode in. Minder opgraven, meer 'behoud in de bodem'. Een cultuuromslag onder leiding van Henriëtte van der Linden, voormalig direc teur-generaal bij het ministerie van onderwijs en weten schappen en oud-onderwijswethouder (PvdA) in Leiden. LEIDEN ERNASTRAATSMA Ze is geen archeoloog, maar als algemeen directeur van de ROB beschouwt ze dat niet als te kortkoming. Van der Linden, die een half jaar geleden in dienst trad bij de in Amersfoort gevestigde dienst, ziet het zelfs wel als een voordeel. „De meer derheid van de medewerkers is al archeoloog, er is voldoende kennis op dat gebied. Het is ook goed dat er iemand in de direc tie zit die andere vaardigheden heeft. Die het inlevingsvermo gen heeft van niet-archeologi- sche organisaties waarmee de ROB moet onderhandelen." De overgang van het ministe rie van OCW naar de ROB was wel groot, „Ja, dit is inderdaad iets heel anders. Maar ik was er aan toe. De afgelopen 25 jaar ben ik toch altijd op de een of andere manier bij het onderwijs betrokken geweest. Ik wilde iets met cultuur en de ROB was iets dat onder het ministerie valt waar ik bij werkte. Cultuur heeft ook veel raakvlakken met ande re zaken, bijvoorbeeld educa tie." De Rijksdienst voor Oud heidkundig Bodemonderzoek, die dit jaar haar 50-jarig jubile um viert, is actief op het terrein van 'archeologische monumen tenzorg'. De toekomstplannen van de dienst zijn gespitst op het behouden van zo veel mo gelijk culturele schatten in de Nederlandse bodem. „Onze boodschap is nu: 'bewaren'. De afgelopen jaren is al veel verlo ren gegaan door opgravingen. Als je opgraaft vernietig je het bodemarchief. Neem bijvoor beeld Roomburg in Leiden. Zo iets als dat masker Gordon is natuurlijk iets heel unieks, maar de meeste dingen die bij ar cheologische opgravingen naar boven komen zijn kleine spo ren. Verbrande botjes, afvalres- ten, enzovoorts. Op het mo ment dat je daar de schop in zet is het weg." Beschermen Het lijkt alsof de Nederlandse archeologen in het verleden het vooral verkeerd hebben aange pakt. „Nee, dat is niet zo. Maar we zijn nu met z'n allen tot de conclusie gekomen dat we ons de komende periode meer moeten richten op het actief be schermen van ons cultureel erf goed, samen met de natuurbe schermers. Het maakt onder deel uit van de discussie die we in Nederland al geruime tijd voeren over de 'kwaliteit van de ruimte'. Op allerlei terreinen is veel verloren gegaan: wat over is moeten we beschermen." Een boodschap die voor de ROB moeilijk is over te brengen. Ze pleiten voor behoud van cul tuurgoederen die niemand heeft gezien. „Als je ons verge lijkt met monumentenzorg bo ven de grond hebben zij een iets makkelijkere boodschap. Maar uit onderzoeken blijkt dat Henriëtte van der Linden in haar nieuwe werkomgeving: „Het tij is aan het keren. De mensen hebben weer meer aandacht voor de cultuur-filo sofische kanten van ons erfoed." foto bell iedereen wel geïnteresseerd is kanten van ons erfgoed." in wat er in de grond zit. Het tij De vraag wanneer bodem- is aan het keren. De mensen schatten wèl worden opgegra- hebben weer meer aandacht ven blijkt niet eenvoudig te be- voor de cultuur-filosofische antwoorden. „Dat is een moei lijke vraag. We zijn bezig met een nationale waardekaart. Aan de hand daarvan kijken we of iets waardevol is. Op basis daar van kan een selectie plaatsvin den. Grafheuvels bijvoorbeeld, daar weten al heel veel van. Het is een kwestie van inschatten wat er in de bodem zit, uit wel ke periode en hoe uniek het is." Door het verdrag van Malta, in 1992 door alle lidstaten van de Raad van Europa onderte kend, krijgt het archeologisch erfgoed in de toekomst meer aandacht. Bouwers moeten, op eigen kosten, een archeologisch bodemonderzoek laten uitvoe ren alvorens ze aan de slag kun nen. De Tweede Kamer moet zich nog uitspreken over het verdrag. Vooruiüopend op deze bo demonderzoeksplicht wordt op veel plekken al zo gewerkt. Bij voorbeeld bij de voorbereidin gen voor de aanleg van de Betu welijn. „Dan sluiten we een convenant met de NS dat we daar aan de gang kunnen. In principe betaalt de 'veroorza ker' het bodemonderzoek." Als 'kennisinstituut' wil de ROB de banden aanhalen met het Rijksmuseum van Oudhe den in Leiden. „Wij hebben geen tentoonstellingsfunctie, maar we willen naar elkaar ver wijzen. Zo heeft de ROB 'Gor don' een tijdje voor onderzoek in huis gehad en staat ze het masker binnenkort af aan het museum. „Het masker is bij ons geconserveerd. Vraag me niet welke technieken daarbij zijn gebruikt, want dat weet ik niet, maar het is zodanig gedaan dat het masker lange tijd goed blijft. Voorlopig is het voor twee jaar uitgeleend aan het museum, want het is een voorwerp dat al tijd voor onderzoek beschikbaar moet blijven." HAZERSWOUDE-RU NDU K PABLO CABENDA De grote woonkamer van Hoeve Rijnland in Hazerswoude-Rijn- dijk is door eigenares Lenn Hoogkamer-Vonk ingericht als een showroom voor antiek meubilair. Vandaag worden haar galerie op de vliering en de antiekzaak op de begane grond geopend. Een tiental oude eet- hoeken ademen een donkere kalmerende sfeer van steenei ken, mahonie en vruchtenhout. Lenn Hoogkamer-Vonk is een liefhebber. Eigenlijk is ze mu zieklerares, maar ze geeft tegen woordig maar één keer in de week algemene muziekvor- mimg op de middelbare school. Het geeft haar voldoende tijd om bij de vakgroep kunstge schiedenis van de Rijksuniversi teit Leiden af te studeren. Inte rieur, want dat is haar ware pas sie. Als uitbater van haar eigen onderkomen heeft ze een deel van haar boerderij ingericht als antiekwinkel/showroom en een deel als galerie voor moderne kunst. Een vrijplaats in de pol der voor kunstenaars die expo seren of workshops geven. Mo menteel loopt de expositie 'De Lenn Hoogkamer-Vonk op een 19e eeuwse jachtstoel voor haar 'kunstboerderij', de 'Hoeve Rijnland'. Koe in de Kunst' met werken van onder anderen Frank Kap- pé en etsen van Paulus Potter. „Dat zijn heruitgaven afkomstig van de originele koperplaten van Potter, uitgegeven door het Louvre. En het aardige is dat in die tijd dat ze gemaakt zijn er hier toen ook al koeien rondlie pen." 'La vache couchee', 'La vache qui pature', 'La vache qui pisse'. Het Hollandse vee is met liefde door Potter in allerlei mogelijke standen en hoedanigheden neergezet. Ook de Leidse kun stenaar Frank Kappé heeft een zwak voor runderen, gezien het aantal schilderijen van hem dat 'de koe' als onderwerp heeft. foto dick hoogewoninc Tussen de commodes en het Delfts Blauw op de parterre staat een immens doek van zwartbonte beesten waar op de plek van de koppen een uitspa ring is gelaten die opgevuld kan worden met de kop van een wil lekeurige vrolijke kunstliefheb ber. In de tuin van de Hoeve staat een enorme hooiberg. Er staan banken in een cirkel en het dak kan verhoogd of ver laagd worden. „Er kunnen hier in de open lucht try outs of con certen gegeven worden. Ik heb al gesprekken gevoerd met het conservatorium in Den Haag. Morgen treden het koor Kame leon en het symfonie-orkest Ra- muze hier op. De kunstenaars die hier cursussen of workshops gaan geven mogen zelf bepalen waar ze dat gaan doen. De me vrouw van de antiekcursus wil graag boven zitten want die houdt van het rieten dak. Het 'Raku' keramiek wordt in de open lucht gestookt dus dat wordt de hooiberg. En Frank Kappé gaat de koe van de buren natuurlijk ook "buiten schilde ren." Hoogkamp houdt van de combinatie creativiteit en am bachtelijkheid. Dat verklaart haar liefde voor zowel antiek als moderne kunst. Het feit dat ze zelf lerares is heeft er iets mee te maken dat ze haar huis open stelt voor allerhande cultuurop voeding. De opening van Hoeve Rijn land is vandaag plaats om 16.00 uur en vanaf zondag 11.30 gaan de feestelijkheden door. Lunch: simpel en recht voor zijn raap TONEEL RECENSIE SUSANNE LAMMERS Voorstelling Lunch van Steven Berkoff door Toneelgroep Tongen Los Regie Piet Spee De geboorte van de Speel man van Dario Fo door Ene van Etten Regieadviezen Edo van Dijken e a Gezien 6/6, Theater De Ware Liefde. Leiden Nog te zien, 7/6, aldaar Lunch is een onmogelijk stuk. Een ranzige male chau vinist pig-fantasie over een Boorman die in advertentie ruimte voor zijn wereldtijd schrift handelt en in zijn lunchpauze een vrouw pro beert te versieren. Zij be weert gelukkig getrouwd te zijn, maar laat zich toch om- liülen, om hem na afloop in te wrijven dat zijn potentie, zijn lichaam, zijn handel en zijn hele bestaan niets om het lijf hebben. En dan toch nog een senti menteel einde waarbij ze mekaars handjes vasthou den. De regisseur houdt ons een spiegel voor: zo gaat het tussen de sexen. Tot over maat van ramp bedacht hij een verdriedubbeling van de spelers: de vrouw wordt ge speeld door drie dames in een lichtblauw onderjurkje, de man door drie heren in niet bijster zittende pakken. De gezamenlijk gesproken tekst is meestal niet unisono en neigt dus naar het onver staanbare. En omdat de drie stellen beurtelings de tekst als vliegën van elkaar afvan gen, komt niemand tot spel en blijft het bij plat opzeg gen. Ik had dit stuk over een hitsige knurft en een wezen- en willoos kipje liever gemist. De geboorte van de Speel man (uit de 'Mistero Buffo' van Dario Fo) is ook een on mogelijk stuk. Een socio-po- litieke satire uit de jaren zes tig met een heftig socialisti sche boodschap over solida riteit, verteld als een middel eeuws verhaal waar zelfs Je zus Christus een rol in speelt. Maar wat een verschil. Eric van Etten sleurt je vanaf de eerste lettergreep mee met zijn monoloog over een armzalig keuterboertje dat zich aan zijn slavenbe- staan probeert te ontworste len. Hij spreekt het publiek aan als een ouderwetse standwerker opdat het luis tert, en vertelt dan van zijn ploeteren. Van de zwarte berg, de keutel van de duivel, die hij met zijn eigen handen tot vruchtbaarheid weet te dwingen en hoe de heer van de streek hem zijn voorspoed afneemt. Achter diens macht staan de Kerk en de Wet en dan kun je vernederen en verkrachten naar believen. Als de boer alle moed opge eft, komt als een deus ex ma china Jezus in het verhaal, prekend van solidariteit en samen delen en hij geeft de speelman de kracht van het woord. Het is te gek om los te lopen, maar zoals Van Etten het vertelt en verbeeldt, met de juiste gebaren op het juis te moment, de berg bewer kend en als Mozes op de rot sen slaand om water - hij is in staat om je je geloof terug te geven. Heel simpel, recht voor zijn raap; prachtig thea- Tal van artiesten in 'Gouden Bocht' Regié: Roger Michell. Gezelschap Royal National Theatre. Coproductie: The Bri tish Council/Holland Festival/Stads schouwburg. Te zien: Stadsschouwburg Amsterdam, t/m zo 8 juni. Het theater in Nederland staat op een hoog niveau, maar nog steeds bestaat er bij velen het vooroordeel: het is pas echt goed als een Engelsman het doet. De voortreffelijke vertol king van Pinters 'The Home coming' door het Royal Natio nal Theatre zou die opvatting wel eens kunnen versterken. Dit repertoiregezelschap is zo wel het grootste als het ver- maardste van Groot-Brittan- nië. Nooit eerder heeft het een voorstelling in ons land gege ven. Het is dus een buiten kansje ervan kennis te nemen. Ondanks het uitmuntende, sterk ingeleefde spel moet toch gesteld worden dat er in ons land op een avontuurlijker en spannender manier met Pinter wordtomgegaan. Het is ook een net iets te beschaafde en te fatsoenlijke aanpak van 'The Homecoming', wat enigszins afbreuk doet aan de onder huidse dreiging en het intrige rende. Want het gaat er soms behoorlijk ruig en immoreel aan toe in dit onaangepaste en laag gekwalificeerde gezin, be staande uit de zeventigjarige Max, zijn twee zoons èn een inwonende zwager. De onder linge haat-liefde verhouding wordt regelmatig vertroebeld door het gekrakeel om de he gemonie. Met grauwen en snauwen behoudt de stokoude Max de hoogste rang in de pi korde. Totaal onverwachts komt de derde broer met zijn vrouw uit Amerika over. Hij is daar hoog leraar in de filosofie. In het be gin geeft deze thuiskomst hem HOL IINII D F S T V L~Ö een goed gevoel, maar hij er vaart binnen de kortste keren dat hij dit milieu finaal ont groeid is. Daarom wil hij snel weer vertrekken. Zijn vrouw Ruth, een voormalig fotomo del, is daarentegen het luxe maar voor haar te beschermd leventje in Amerika meer dan zat. Voor haar is het hier wel een vorm van opnieuw thuisko men. Ze benut de erotische verlangens die ze blijkbaar bij alle mannen in dit huis aan wakkert en maakt hen zodoen de aan haar ondergeschikt. Wanneer een van de zoons, die een halve pooier is, haar voor stelt niet met haar man terug te gaan, maar als hoer voor hen de kost te verdienen, neemt ze dat aanbod aan. Ech ter niet eerder nadat haar eisen zijn ingewilligd. Met als gevolg dat zij voortaan alle touwtjes in handen heeft. De aantrekkelijke Lindsay Duncan speelt Ruth met een zweem van geestelijke ver moeidheid. Ze is geen bereke nende opportuniste die gun stige situaties uitbuit, maar iemand die het gevoel heeft alle houvast verloren te heb ben en die zo weer in balans probeert te komen. In haar vertolking krijgt ze uitmun tend tegenspel van bijvoor beeld David Bradley als Max en Michael Sheen als de souteneur Lenny. Het toneelbeeld toont een dwarsdoorsnede van de twee verdiepingen tellende en met oude meubels ingerichte wo ning. Als illustratie van het ver val is het dak opengereten. Fijnmazige, donkere gordijnen die de verschillende vertrekken afschermen suggereren de be slotenheid van deze mini-sa menleving en het raadselachti ge dat ervan uitgaat. Want bij Pinter is immers niks eendui AMSTERDAM GPD Als visitekaartje voor Europa maar vooral ook als cadeau aan de vele Amsterdammers die last ondervinden van de Eurotop or ganiseert de gemeente Amster dam eind volgende week een gratis driedaags muziekfestival. Voor het optreden van topat tracties als het Koninklijk Con certgebouworkest, Youssou N'Dour, Nelly Miricioiu, Char lotte Margiono en Wibi Soerjadi wordt in de Herengracht een podium gebouwd waarop tus sen de 15.000 en 20.000 toe schouwers kunnen staan. Voor het hoofdpodium van het 'Amsterdam Festival of Inspira tion' worden 100 palen gesla gen, waarna op dwarsliggers houten balken met een totale lengte van 26 kilometer worden aangebracht. Onder het toe ziend oog van de fraaie zeven- tiende-eeuwse koopmanshui zen die dit stuk gracht bij de Leidsestraat de bijnaam 'De Gouden Bocht' hebben be zorgd, ontrolt zich daar op vrij dag 13 juni vanaf 21.00 uur een operagala met de Nederlandse topvocalisten Miranda van Kra lingen, Henk Poort, Ellen van Haaren en Frank van Aken. Sa men met het Noordhollands Philharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor brengen ze hoogtepunten uit het repertoire van componisten als Puccini, Verdi, Strauss en Bizet. Afrika's grootste musicus en zanger van dit moment, de Se- negalees Youssou N'Dour, treedt er op zaterdag 14 juni tussen 20.30 en 23.00 uur op met zijn band Super Etoile de Dakar. Zijn concert wordt afge wisseld met een optreden van de Musafir Gypsies uit het In diase Rajasthan. Zij brengen een exotisch muzikaal circus met muzikanten, slangenbe zweerders, dichters, trou badours en straatartiesten. Het Koninklijk - Concertge bouworkest onder leiding van Wolfgang Sawallisch betreedt het Herengracht-podium op zondag 15 juni en brengt tussen 12.00 en 13.00 uur het program ma 'Beethoven in de Bocht'. Uitgevoerd worden zijn Ouver ture Leonore en zijn Zevende Symfonie. Wibi Soerjadi ver richt er die dag tussen 14.30 en 15.30 uur zijn pianistische hoogstandjes. Het laatste hoogtepunt van het Gouden Bocht-programma is op maandag 16 juni tussen 20.30 en 22.00 uur. De 'Europe se' operasterren Nelly Miricioiu, Charlotte Margiono, John Brö- cheler, José van Dam en Peter Seiffert worden begeleid door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Julian Reynolds en het Groot Omroep koor. Het Metropole Orkest on der leiding van Dick Bakker ver zorgt die avond tussen 23.00 en 24.00 uur het slotprogramma samen met de Italiaanse pop ster Gerardina Trovato, de En gelse Songfestivalwinnaars Ka- trina The Waves en Huub van der Lubbe, leadsinger van De Dijk. Tijdens het festival staan ook podia opgesteld bij Het Muziek theater aan de Amstel en zijn op Beursplein en Amstelveld twee ouderwetse muziektenten inge richt. Onder het motto 'voor elk wat wils' zijn daar vanaf het middaguur tot ver in de avond optredens gepland van onder meer de MSA JazzFocus Big Band, Harry Slinger met het Groot BAAM Orkest, de South American Express, de Salsa Kids en Colla Voce. De NPS brengt op zondag tussen 13.00 en 14.00 uur het Koninklijk Concertgebouwor kest-concert (Nederland 3 en Radio 4) en op maandag tussen 19.55 en 00.15 uur samenvattin gen van het Gouden Bocht-pro gramma (op Nederland 3 en via Eurovisie in een groot aantal Europese landen). Het 'Amsterdam Festival of Inspiration' kost de gemeente 7,5 ton. Om de rest van de kos ten te dekken zijn subsidies ver kregen van de Europese Unie en de provincie Noord-Holland en bijdragen van een aantal sponsors. I Donna Mobile' van Mathieu Nab. RECENSIE TITIA FUCHS Jositie Beelden van Mathieu Nab op Segeest Te zien. t/m 6/9. dagelijks van 00 tot 17 00 uur Psychiatrisch Zieken- 5 Endegeest. Endegeesterstraatweg 5, Oegstgeest 1 athieu Nab combineert een issiek gegeven, het vrouwelijk lakt, met een grote liefde voor ttuurlijk materiaal - hout en ^en. Vorm. textuur, kleur, ird- en zachtheid, Nab ge- uikt alle eigenschappen van It materiaal om zijn beelden laten spreken. Zijn sculpturen p slank en rijzig. Gistermiddag opende Jetteke >lten, directeur van stedelijk Iiseum De Lakenhal, de ten- bnstelling van Nab in de beel- jntuin van Endegeest. De leldenexpositic is een van de itiviteiten rondom het hon- Ircijarig bestaan van het Psy- patrisch Ziekenhuis Ende- jest. ^leestal heeft de kunstenaar •e precies rechthoekig uitge- gde en evengrote blokken inner op elkaar gezet. Het dorste blok blijft ongevormd fungeert als een soort sokkel, l bovenste vormt Nab om tot figuur. I lij brengt lijnen aan een eigenlijk klassiek moder- manier - nogal kubistisch, teindclijk lijkt het alsof de fi ll uit verschillende elemen- bestaan die op de sokkel Kt in een bepaalde vorm ge- (mbineerd worden. Dat hoeft 'liter geen natuurgetrouwe jrscliikking te zijn. Alleen lint een aantal elementen, die »or de kunstenaar blijkbaar es- ntieel zijn. steeds terug zoals borsten (soms meer dan (ee), de benen en armen - die tijd ergens herkenbaar zijn - i liet golvende lange haar. De buwenfiguren hebben geen kichten, maar wel vaak een hoofd, dat duidelijk uit twee de len bestaat. Misschien een metafoor voor de gevormde en ongevormde kant van de mens, of voor het schizofrene karakter dat in ieder mens schuilt. De figuren lijken in het keurs lijf van het ongevormde blok te zijn gedwongen. Het hele blok is nog zichtbaar in de sokkel. Door deze werkwijze worden het krachtige, expressieve en rij zige beelden. Als totempalen staan ze in het landschap van landgoed Endegeest. De expres siviteit en beweging worden versterkt door de bewérking van het oppervlak. Het oppervlak van de hardhouten beelden is met gutsen en beitels bewerkt. Het marmer wordt soms wel en soms niet gepolijst en af en toe slechts een beetje geschuurd. Een veelheid van kleuren, varia ties in textuur en uitdrukkingen zijn dan in de oppervlakte van het materiaal te herkennen - van ruwe zaaglijnen tot glan zende rode aders. Dit maakt de beelden behalve expressief ook licht en speels. Het werk laat al le stadia van gevormdheid zien. Bovendien wordt duidelijk dat af/gevormd niet altijd beter is dan onaf/ongevormd, gepolijst niet altijd beter dan ongepolijst. Alle varianten bezitten hun ei gen kwaliteit. Zoek ik het te ver of hebben deze omgeving en dit werk elkaar zo gevonden? Er is geen beeldenroute be schikbaar. Wel een plattegrond van het park en een lijst met de werken. Ik adviseer u zich niet teveel te vermoeien met zoeken. Het park is prachtig. Het bezit sinds de negentiende eeuw in plaats van de gevormde orde van een decoratieve tuin nu de ongevormde grilligheid van een Engelse landschapstuin. Maak daarom een wandeling en laat u verrassen. )erol in teken van 'wolken en 'wind' hpscHELUNG'Van achter de wolken kwam de wind'. Dat is het liema van het 15e Oerol-festival op het waddeneiland Terschel- jng. Strand, duinen, straat en schuur zijn van vrijdag 13 tot en het 22 juni de locaties voor artiesten, kunstenaars en muzikan- Overal op het eiland is tijdens het festival wat te beleven, de opening, op de vlakte bij de Noordsvaarder, treden van de groep Art-Ephémère en beeldend kun- Juillot naar voren. Ook Nederlandse vliegerbou- en beeldend kunstenaars doen met de Fransen mee. Ver zijn er onder meer voorstellingen van Salt, Sjoerd Wagenaar, Horzel en The Marrugeku Company. Small Faces overleden Ronnie Lane, de bassist van de Britse popgroep de is op 51-jarige leeftijd overleden aan multiple scle- Lane overleed in een ziekenhuis in de Amerikaanse plaats waar hij woonde. Lane was in 1965 een van de oprich- van de Small Faces. Samen met de in 1991 overleden zanger Marriott schreef hij de meeste hits van de Londense mod-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 17