rdeel
goud
(Waigel en het
„Afrikaanse landen presteren meer zonder apatisch toekijkende OAE
Buitenland
Desolaat bouwterrein in Lissabon wordt Expo 98
Kenya worstelt met democratische hervormingen
NÜ 10.-
KORTING
OP ALLE ZIJDEN
DAMESBLOUSES
- DINSDAG 3 JUNI 1997
nsten RTR Reuter
ge NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT
5n CORRESPONDENT
iat
al Afrika blijft een uiterst wisselvallig continent. Het ene
□k moment wekt het de hoop dat eigen, professionele
;r. diplomatie tot vruchtbare resultaten kan leiden.
en Zoals Zuid-Afrika in Zaïre, het huidige Congo. Het
volgende ogenblik zakt alle moed je weer heel diep in
or de schoenen als militairen de zoveelste waanzinnige
o- coup plegen, zoals in Sierra Leone.
•n. Opvallend afzijdig bij al dit soort gebeurtenissen
;r. houdt zich de Organisatie van Afrikaanse Eenheid
m (OAE), die, zou je zo denken, het meest aangewezen
or orgaan is om eindelijk eens actief op te treden bij al
les wat er mis is op het continent. Maar nee, de tijden
veranderen en positieve ontwikkelingen dienen zich
aan, maar de OAE blijft apathisch toekijken. Haar
staat van dienst is niet eens wisselvallig, want positie
ve daden zijn er niet te melden.
Het is inmiddels traditie geworden om tenminste één
keer per jaar de OAE op de korrel te nemen, als de or
ganisatie zich opmaakt voor de jaarlijkse topbijeen
komst van staatshoofden. Deze driedaagse vergade
ring begon gisteren in de Zimbabwaanse hoofdstad
Harare.
Gelukkig dat de landen van Afrika buiten de organi
satie om de situatie op het continent wel perfect aan
voelen. Toen vorig jaar juli het leger weer de macht
greep in Burundi en iedereen riep om strafmaatrege
len, waren het de leiders van Oost-Afrikaanse landen
die het initiatief namen en qen economisch embargo
instelden. De OAE, in de personen van secretaris-ge
neraal Salim Ahmed Salim en huidig voorzitter Paul
Biya van Kameroen, zat wel steeds bij de besprekin
gen, maar kwam niet verder dan af en toe eens een
afkeurend woordje te laten horen.
Verlamd
Op het moment dat de rebellie in Zaïre dreigde uit te
monden in een bloedige slag om de hoofdstad Kins
hasa, was het Zuid-Afnka dat fanatieke pogingen
deed om via een diplomatieke oplossing het tij te ke
ren. De OAE deed niks. Ook de VN deed in dit geval
overigens bar weinig. En nu dan Sierra Leone, waar
de organisatie opnieuw schittert door afwezigheid en
het weer landen uit de regio zijn (Nigeria, Ghana,
Guinea) die zoeken naar een politieke oplossing en,
mocht die niet te vinden zijn, militair ingrijpen voor
staan.
Als de OAE in al dit soort gevallen verlamd verstek
laat gaan en blijkt dat individuele landen het goed
zonder deze 'paraplu' afkunnen, doet de Organisatie
van Afrikaanse Eenheid er dan niet verstandig aan
zichzelf maar op te doeken? Temeer daar staatshoof
den die buiten de OAE om op eigen houtje of met el
kaar wel tot concrete acties komen, volkomen krach
teloos blijken als ze zich rond de conferentietafel op
de OAE-top scharen.
Zodra je hoopt dat problemen werkelijk aangepakt
en opgelost zullen worden, begint iedereen weer te
stamelen over 'de soevereiniteit van landen die niet
aangetast mag worden', of dat 'democratie in Afrika
nu eenmaal wat anders is dan in het Westen'. In
plaats van alle krachten te bundelen en effectief op te
treden, doet de OAE vervolgens bij gebrek aan con
sensus weer helemaal niets.
De organisatie slaagt er kortom alsmaar niet in haar
omschrijving 'praatclub' te ontstijgen. Het het blijft
slechts een plaats waar de Afrikaanse staatshoofden
één keer per jaar gezellig, met pracht en praal omge
ven, bij elkaar kunnen komen om te keuvelen en ge
wichtige taal te bezigen. Het permanente secretariaat
dat het hele jaar door in sessie is, past zich daar pas
sief bij aan.
Vredesmacht
De OAE zelf echter beziet haar rol in de Afrikaanse
arena nog altijd op uiterst serieuze wijze en brengt
weer drie dagen lang allerlei heikele kwesties op die
om een oplossing schreeuwen. De organisatie klopt
zich nu alvast op de borst en zegt er inmiddels in ge
slaagd te zijn een sleutelrol te spelen bij het oplossen
van conflicten in Afrika. Er bestaat voor dat doel zelfs
een Centraal Orgaan voor het Management van Con
flicten, dat onder andere probeert conflicten in een
vroeg stadium op te sporen, zodat ze zo is natuur
lijk de bedoeling onmiddellijk de kop kunnen wor
den ingedrukt. Het streven is nobel, maar in de prak
tijk zijn nergens concrete resultaten te zien.
Het meest spraakmakende voorstel dat de komende
dagen ter tafel komt, betreft het oprichten van een
permanente OAE-vredesmacht. Spraakmakend om
dat er al jaren over gesproken wordt, het doel nim
mer een stap dichterbij is gekomen en dit jaar voor
de zoveelste keer vol vertrouwen gesteld wordt dat de
plannen bijna rond zijn. De interventiemacht moet
crises op het continent te lijf gaan voor ze uit de
hand lopen en vrede bewerkstelligen en handhaven
in Afrikaanse landen die geplaagd worden door ge
wapende conflicten.
Het optimisme over de daadwerkelijke oprichting
van een dergelijk leger wordt ingegeven door het feit
dat Westerse naties, waaronder de VS, hebben aan
geboden een dergelijke macht financieel en mate
rieel te steunen. Komt het interventieleger er inder
daad, dan blijft de cruciale vraag natuurlijk of het
ooit ingezet zal worden. Want wie neemt het besluit
over een militaire actie? Zijn het de leden zelf, dan is
het leger bij voorbaat gedoemd tot mislukken. Want
er zitten in de OAE te veel landen die bang zijn dat,
als ze vandaag een leger naar hun buur sturen, ze het
morgen bij henzelf op de stoep hebben staan. Ze we
ten namelijk als geen ander hoe wisselvallig hun con
tinent is.
LISSABON BARRY HATTON
AP
Populair grapje in Portugal:
wat gebeurt er in het jaar 2002?
Antwoord: Expo 98. De organi
satoren van de wereldtentoon
stelling van volgend jaar in Lis
sabon zeggen dat de voorberei
dingen op rolletjes lopen. Maar
de inwoners van de hoofdstad
zien voorlopig slechts een
hoop blubber op een desolaat
bouwterrein.
Zoals dat met alle periodiek te
rugkerende evenementen gaat,
moet de wereldtentoonstelling
van 22 mei tot 30 september
1998 alle voorgaande edities
gaan overtreffen. Lissabon
staat dan ook voor het grootste
stadsvernieuwingsprojectsinds
1755, toen een aardbeving en
de daaropvolgende vloedgolf
de stad met de grond gelijk
maakten.
Volgens velen staat of valt de
reputatie van Portugal bij de
wereldtentoonstelling. „Het is
een uitdaging voor de Portuge
se talenten", zegt premier An
tonio Guterres. „Het is een
project dat ons land prestige
brengt en waardig maakt, zo
wel nationaal als internatio
naal."
Daarvoor moet dan wel eerst
de stad overhoop worden ge
haald. De organisatoren heb
ben een vervuilde strook grond
van vijf kilometer lang aan de
oostzijde van Lissabon aange
wezen als de locatie van Expo
98. Bovendien wordt het me
tronet verdubbeld tot vier lij
nen. Dat kost bijna vier miljard
gulden. Er komt ook een nieu
we ringweg die het centrum
moet ontlasten.
Boven de grond komen er
nieuwe sneltrams, die de ge
liefde eeuwenoude houten
trams komen vervangen. Een
handvol houten trams zal uit
historisch oogpunt worden be
houden.
Er komt een nieuwe, veertien
kilometer lange hangbrug over
de brede rivier de Taag. Deze
witte brug zal ook over het ten-
toonstellingsgebied gaan en
moet straks verkeersopstop
pingen op de dertig jaar oude
bestaande brug voorkomen.
Op het expositieterrein van
zestig hectare groot hebben
ooit reusachtige olietanks ge
staan. Tientallen jaren lang is
er olie in de bodem gelekt.
Toen het werk op het terrein
drie jaar geleden begon, wer
den er honderden tonnen ver
vuilde grond verwijderd. Ook
zingen. En zelfs in de eigen ge
lederen lieten parlementariërs
weten dat ze Waigel niet kon
den steunen. Het is daarom
zeer de vraag of het wetsont
werp waarin de herwaardering
van het edele metaal wordt ge
regeld, deze week een meerder
heid in de Bondsdag haalt.
In landen waar creatief boek
houden echt een kunst is, werd
het gekluns van 'het beste jon
getje van de klas' met grimmige
voldoening gevolgd. Met name
in Italië, dat door Waigel gere
geld de les werd gelezen en ei
genlijk niet goed genoeg was
bevonden voor het lidmaat
schap van de euro-club, wreef
men zich grijnzend in de han
den. Ook Duitsland voldeed dus
niet aan Waigels eigen normen.
De Italianen moeten helemaal
hebbenjgeschuddebuikt van het
lachen toen ze hoorden dat de
president van de Bundesbank.
Tietmeyer, volgens het week
blad Der Spiegel gepleit zou
hebben voor uitstel van de
EMU. Dat zou een knallende
oorvijg zijn geweest.
Gelukkig voor Waigel bleek het
bericht in Der Spiegel niet te
kloppen, maar de schade was al
groot genoeg. Zijn reputatie is
ernstig gekneusd en alleen om
dat hij de leider is van rege
ringspartijen CSU (de Beierse
zusterpartij van de CDU van
bondskanselier Kohl), rijdt de
dienstwagen met chauffeur nog
voor.
de toekomst'. De Verenigde
Naties hebben 1998 uitgeroe
pen tot internationaal ocea-
nenjaar en met de vijfhonderd
ste verjaardag van de ontdek
king van de zeeroute naar In
dia door de Portugese ontdek
kingsreiziger Vasco da Gama.
Een hoogtepunt van Expo 98
moet daarom het oceaanpavil
joen worden, waarin Europa's
grootste aquarium komt met
25.000 diersoorten uit alle de
len van de wereldzeeen.
Er komt een 'Portugees natio
naal paviljoen', waarin de ge
schiedenis van de zeevarende
mens aan de orde komt, met
veel aandacht voor de Portuge
se ontdekkingsreizigers uit de
vijftiende en zestiende eeuw.
Het 'Utopia paviljoen' biedt
onderdak aan een amfitheater
met 10.000 zitplaatsen, waar
een 'multimediashow' de my
thes en legendes van de zee tot
leven moet wekken.
De organisatie hoopt te heb
ben geleerd van de slechte er
varing die de Spaanse stad Se-
villa heeft opgedaan met de vo
rige wereldtentoonstelling in
1992. Alleen tijdens de slotfase
trok Expo 92 veel bezoekers en
na afloop veranderde het ter
rein in een spookstad, hoewel
de organisatoren hadden ge
hoopt dat heel Sevilla zou op
knappen van de tentoonstel
ling.
Daarom verkopen de Portuge
se organisatoren goedkopere
kaartjes voor de eerste maan
den zodat de bezoekersaantal
len meer worden gespreid. Bo
vendien hopen de planologen
dat het expositieterrein een in
tegraal onderdeel van Lissabon
wordt als de poorten van Expo
98 op 30 september sluiten.
Daarmee kan het verwaarloos
de oostelijke deel van de stad
wellicht een aantrekkelijk ge
bied worden voor de onroe-
rendgoed-handel. Als alles in
derdaad zo soepel verloopt als
de organisatie beweert, krijgt
Lissabon een enorme impuls.
De eerste wereldtentoonstel
ling werd in 1851 in het Crystal
Palace van Londen gehouden.
In de negentiende eeuw gold
de wereldtentoonstelling als
belangrijk overzicht van de
economische, sociale, culturele
en technische vooruitgang in
de deelnemende landen. In
1883 en 1919 was Amsterdam
de locatie van de prestigieuze
expositie. In de twintigste eeuw
heeft de wereldtentoonstelling
aan betekenis ingeboet.
b Waigel (recht) en Bundesbank-president Tietmeyer.
40
20
00 I
gja De Duitse minister van financiën had deze week eigenlijk
so iets te vieren. Een krant heeft uitgerekend dat Theo Wai-
ïo gel de staatskas in Bonn langer beheert dan een van zijn
voorgangers. Er zullen best feestelijkheden op het pro
gramma hebben gestaan, maar ze werden overschaduwd
door de grote politieke controverse van het moment:
Theo en het goud van de Bundesbank.
dag
CORRESPONDENT
Wat heeft Waigel gedaan dat
hem de gramschap van de ban
kierende elite, de hoon van het
buitenland, de rituele eisen tot
aftreden door de oppositie en
onbegrip bij de bevolking heeft
;n opgeleverd?
n Hij heeft een groot probleem
[geprobeerd op te lossen op een
onconventionele manier. Duits
van de eisen voor de toetreding
S tot de Europese Monetaire Unie
,52 (EMU). Het financieringstekort
kan ondanks alle bezuinigingen
50 maar niet tot drie procent wor-
i,80 den gereduceerd. Waigel liet
h27 daarom het oog vallen op de
145 ^goudvoorraad van de Bundes-
),78 pank.
'.00 |De conservatieve schatmeesters
[•g| van de republiek hebben het
:[oo jgoud nog altijd tegen een lage
i.oo ^tankoopsprijs in de boeken
|*2 J staan. Als die prijs nu kon wor-
';2i den opgetrokken tot de huidige
,41 marktwaarde, of een deel daar
bij van, dan was hij uit de proble
men. Dat herwaarderen of zelfs
verkopen van delen van de
goudvoorraad, is eigenlijk niets
bijzonders. Nederland heeft het
niet zo gek lang geleden ook ge
daan.
Maar Waigel stuitte vorige week
op verzet van de Bundesbank.
Waigels voorstel was in strijd
met de onafhankelijkheid van
de bank, riekte naar 'creatief
boekhouden' en ondermijnde
daarmee op voorhand het ver
trouwen in de euro. Hij had het
grote taboe van de Duitse poli
tiek geschonden. De Bundes
bank is voor de meeste Duitsers
wat de Heilige Maagd is voor de
paus. En de bank werd nu 'ver
kracht', zoals een gezaghebben
de krant schreef, door de minis
ter van financiën, overigens een
gelovig katholiek.
Het gekrakeel was oorverdo
vend en het leedvermaak groot.
Het bankwezen protesteerde
ongekend fel tegen de greep
naar de goudvoorraad. De op
positie zag haar oordeel beves
tigd, dat Waigel niet langer tot
serieus beleid in staat is en eiste
zijn aftreden en nieuwe verkie-
Een stratenmaker plaveit een speciaal door artiesten ontworpen straat bij het Utopia paviljoen.
FOTO AP LUISA FERREIRA
de vervuilde rivier Trancao, die
erlangs loopt, wordt gezuiverd.
De organisatie van Expo 98
verwachten 8,3 miljoen bezoe
kers. Op het bouwterrein ko
men de paviljoens voor de 131
deelnemende landen. De
meest elementaire bouwwerk
zaamheden moeten nog begin
nen. Hevige lenteregens heb
ben het terrein veranderd in
een poel van blubber. Dat de
mensheid hier volgend jaar
haar beste beentje voor gaat
zetten, is nu nog moeilijk voor
te stellen.
De Portugese regering steunt
Expo 98 met 4,5 miljard gul
den. De rest komt van particu
liere investeerders. Woordvoer
der Tomas Pereira van Expo 98
zegt dat er geen vuiltje aan de
lucht is en dat de wereldten
toonstelling op 22 mei 1998
volgens plan wordt geopend.
Het thema van de expositie is
'De oceanen, een erfenis voor
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
De Kenyaanse hoofdstad was afgelopen
weekeinde weer een slagveld. Voor de
tweede keer in een maand werden bur
gers door veiligheidstroepen in elkaar
gemept, werden auto's en winkels met
stenen bekogeld en in de fik gestoken en
veranderde het centrum van de stad
urenlang in een no go-zone. Reden: het
regime van Daniel arap Moi wil niet dat
leiders van de oppositiepartijen, de ker
ken en actiegroepen in het openbaar de
grondwet ter discussie stellen.
Iedere poging om het volk op vredige
wijze toe te spreken, wordt met bruut
geweld verijdeld. In een tijd dat zoveel
vragen worden gesteld over het demo
cratische gehalte van regimes, bijvoor
beeld dat van de nieuwe Democratische
Republiek Congo, is het op z'n minst cu
rieus dat Westerse donoren Kenya zon
der blikken of blozen blijven volpompen
met honderden miljoenen guldens aan
hulp.
Sinds in Kenya eind 1992 de eerste
meer-partijenverkiezingen werden ge
houden, is het met de rond die tijd ver
worven vrijheden steeds maar bergaf
waarts gegaan. Voor de oppositie en de
gezamenlijke kerken reden om nu, vlak
voor nieuwe verkiezingen (die voor het
eind van dit jaar gehouden moeten wor
den) aan de bel te trekken.
De actiegroepen willen dat, voordat de
Kenyanen weer naar do stembus gaan,
de Grondwet wordt gewijzigd. Omdat de
tijd krap is en een gehele revisie van de
Constitutie zeer tijdrovendeisen ze in
ieder geval minimale veranderingen. Die
moeten ertoe leiden dat alle partijen een
gelijke kans hebben de verkiezingen te
winnen. Op dit moment werkt het sys
teem alleen maar in het voordeel van de
regeringspartij KANU.
Bruut geweld
De huidige wet ter handhaving van de
openbare orde en de daarmee samen
hangende Chief Act (die de lokale be
stuurders verregaande bevoegdheden
geeft om openbare bijeenkomsten te
verbieden en op te breken) werkt steeds
in het nadeel van de oppositie. Vergun
ningen die nodig zijn voor het houden
van openbare bijeenkomsten, worden
niet verstrekt of vlak voor een vergade
ring ingetrokken. Bijeenkomsten, semi
nars en conferenties waarbij de opposi
tie of andere actiegroepen betrokken
zijn, worden telkenmale door de politie
met bruut geweld opgebroken. Parle
mentsleden worden continu gehinderd,
dwarsgezeten en op gezette tijden gear
resteerd. Normaal campagne voeren,
lukt de oppositie in het huidige klimaat
dus nooit.
Leden van de regeringspartij KANU heb
ben, zo mag duidelijk zijn, daarentegen
nimmer ergens last van. Ook is hun toe
gang tot de electronische media veel ge
makkelijker. Dat alles, zo vinden Mois
opponenten, moet voor de komende
verkiezingen veranderen. Bovendien, zo
vinden zij, moet er een onafhankelijke
kiescommissie komen, daar de huidige
geheel door Moi is samengesteld en dus
zeer partijdig is.
In veel Afrikaanse landen vormde een
herziening van de Grondwet een essen
tieel onderdeel van de democratische
veranderingen, die begin jaren negentig
in gang werden gezet. Zo niet in Kenya.
Hier gelden nog altijd draconische wet
ten uit het koloniale tijdperk, later door
Moi alleen nog maar aangescherpt ter
versterking van zijn eigen positie.-
De oppositie, de kerken en andere maat
schappelijke groeperingen willen nu. zij
het wat laat, de schade inhalen en pro
beren de Grondwet publiekelijk ter dis
cussie te stellen. Ze moeten daar volgens
de overheid eerst een vergunning voor
aanvragen, maar gefrustreerd door de
aanhoudende tegenwerking van het
Moi-bewind, weigeren ze dat. Voor Moi
vervolgens aanleiding om te zeggen: de
bijeenkomsten zijn illegaal, dus moeten
veiligheidstroepen worden ingezet om
ze kost wat kost te voorkomen. En aldus
geschiedt. Met alle gewonden, chaos en
schade aan privé-eigendommen van
dien.
Oppositieleiders laten zich echter niet
meer zo gemakkelijk uit het veld slaan
en trokken zondag daarom naar een
door Moi ter ere van 'Madaraka Day' (de
dag dat Kenya in '63 zelfbestuur kreeg
van de Britten) toe te spreken bijeen
komst met het doel die te verstoren. De
plaats, Uhurupark, was dezelfde waar ze
een dag eerder door de politie van ver
dreven waren. Ook dit keer kwamen ze
niet erg ver. Ze werden allemaal gearres
teerd.
Toch zou je na Mois toespraak van zon
dag voorzichtig kunnen concluderen dat
alle acties van zijn opponenten niet voor
niets zijn geweest. De president kondig
de namelijk aan dat de omstreden wet
ter handhaving van de openbare orde
vervangen zal worden door een wet voor
vreedzame samenscholingen.
Donoren uiten af en toe wel eens voor
zichtig woordjes van kritiek, maar trek
ken korte tijd later al weer hun cheque
boeken om vele miljoenen naar de Keny
aanse overheid over te maken. Reden:
Kenya is een stabiel land in een zeer tur
bulente regio en niemand is er volgens
het Westen daarom bij gebaat dat ook in
dat land de vlam in de pan slaat. Kenya
heeft veel buitenlandse investeringen
weten aan te trekken, is qua infrastruc
tuur ver voor op haar buurlanden en is
de belangrijkste uitvalsbasis voor hulp
acties in landen als Sudan, Rwanda, Bu
rundi, Congo en Somalië. Moi weet dat
en speelt er steeds slim op in. Maar de
democratie in Kenya is er absoluut niet
mee gebaat.
Fashion More
DE ZOMER .ZIT VOL VOORDEEL BIJ C&A
