Zwaar weer voor Europa
'Nederland Distributieland' doodlopende weg
i mutt W 7 ,C( AIAl
Jeugd lust De Hoop Scheffer rauw
Feiten &Meningen
Kriebels in
de onderbuik
DINSDAG 3 JUN11997
Moslims iii de polder opgelet! De koppelteken-Nederlander
mag zich de komende maanden weer in een warme belang
stelling van de politici in Den Haag verheugen. Imams moe
ten vanwege onze normen en waarden in Nederland opgeleid
worden, heibel schoppende Turken en Koerden zonder ver
blijfsvergunning per direct met een enkeltje de grens over en
het voorkeursbeleid voor allochtonen op de helling. Het lijkt
wel alsof er verkiezingen aankomen. Wie WD-leider Bolke-
stein nog langer beticht van het inspelen op onderbuik-ge-
voelens moet volgens de Volkskrant naar de psychiater. En
voormalig PvdA-voorzitter Felix Rottenberg vergeleek de
WD-leider vanwege zijn prikkelende stellingen zelfs met wij
len Joop den Uyl. De VVD heeft het minderhedendebat dus
gewonnen. Vindt althans Frits Bolkestein. „Ik vind dat als je
kijkt naar de integratie met behoud van eigen culturele iden
titeit, wat dus intern in tegenspraak is, dat de WD dat debat
heeft gewonnen. Absoluut", sprak de Joop den Uyl van de
WD onlangs in het Buitenhof.
Daar begint het inderdaad op
te lijken. Met nog krap een jaar
tot de volgende Kamerverkie
zingen ligt iedereen op het Bin
nenhof nog vers in het geheu
gen hoe de WD bij de Staten
verkiezingen twee jaar geleden
de grootste werd. Namelijk
door, volgens de critici, lelijk te
doen tegen buitenlanders. Dat
gebeurt ons niet weer, denken
nu de andere partijen, zinnend
op tegenmaatregelen. Ofwel:
zelf met flinke taal te komen
voor de WD toeslaat.
De PvdA bijvoorbeeld wijdde
onlangs op de hei een speciale
fractiedag aan deze kwestie. Na
de werkbezoeken aan de oude
wijken in de grote steden weten
de sociaal-democraten weer
hoe het proletariaat er over denkt. Simpelweg doen alsof het
allemaal koek en ei is. drijft de traditionele PvdA-achterban
naar Bolkestein of Janmaat. Een beetje tegensputteren als de
WD-leider weer iets geroepen heeft helpt niets, zo weet de
PvdA. Die wil zelf het initiatief.
En dus riep fractievoorzitter Jacques Wallage tot ieders ver
bazing onlangs dat voorkeursbeleid voor allochtonen bijstel
ling behoeft. Niet de kansarme allochtoon, maar de kansarme
in het algemeen. „Geen kleur, maar klasse", sprak de man die
vele emotionele debatten voerde met Bolkestein. Voortschrij
dend inzicht? Binnenkort gaat de PvdA-fractie nog eens een
dagje naar de hei en dat kan geen kwaad. Want door de on
wennigheid op dit WD-terrein liet Wallage ook nog weten
dat gratis zwemles voor Turkse vrouwen eigenlijk niet kan als
Nederlanders wel moeten betalen. Dat fenomeen bleek pijn
lijk genoeg al enkele jaren geleden afgeschaft.
Het CDA is er ook nog niet helemaal uit. Wat vice-voorzit-
ter Lodders betreft worden alleen de positieve punten van de
medelanders thema bij de verkiezingscampagne. „Anders is
er een groot risico dat je allochtonen blootstelt aan politici
die elkaar de loef afsteken. Dat goedkope scoren moeten we
dus niet doen." Maar daags ervoor had beoogd lijsttrekker
Jaap de Hoop Scheffer de 'koppelteken-Nederlanders' juist
streng doch rechtvaardig toegesproken. Twisten alhier tussen
'Turkse-Nederlanders' en 'Koerdische-Nederlanders' zijn 'on
toelaatbaar' en allochtonen die hun kinderen aan de leer
plicht onttrekken 'onaanvaardbaar'. Zo stak de CDA-voor-
man Bolkestein de loef af, die een paar dagen later zijn boekje
'Moslims in de polder' presenteerde. Deze twee gezichten
van het CDA beloven nog wat voor het verkiezingsprogram
ma, dat Lodders schrijft en De Hoop Scheffer moet uitvoeren.
Voor de WD en D66 ligt het een stuk simpeler. De liberalen
gaan de minderhedenkwestie in de campagne gewoon weer
opspelen. Ten eerste omdat de WD - althans een groot deel
ervan - gewoon vindt dat het strenger moet. En zeker niet in
de laatste plaats omdat ze weten dat het electoraal geen
kwaad kan. En D66 doet gewoon niet mee met de race. De
Democraten wordt vaak pragmatisme zonder duidelijke
standpunten verweten. Rond de minderheden is dat maar
goed ook. D66 probeert de kwestie zo humaan en genuan
ceerd mogelijk tegemoet te treden. Zoals het hoort dus.
Waarbij aangetekend moet worden dat de Democraten het
op dit punt met hun achterban getroffen hebben. D66'ers -
„luxe burgers die 's avonds graag een onsje parmaham willen
kopen", volgens het CDA-kamerlid Hillen - zitten niet te
wachten op stoere taal over buitenlanders.
Het probleem met het minderhedenbeleid is dat het net zo
ingewikkeld als gevoelig is. Een allochtone vrouw zwanger
van een dochter krijgt een abortus omdat ze anders klappen
krijgt van haar man die alleen een zoon wil. Wie zegt dat zo'n
abortus om humane redenen moet kunnen (minister Borst)
heeft net zo gelijk als degene die zegt dat het belachelijk is dat
zulke dingen kunnen in Nederland (Bolkestein).
Maar na vier jaar zwoegen op dit moeilijke dossier weten
politici met verkiezingen in aantocht altijd opeens weer pre
cies hoe het moet. De weldenkende burger kan slechts hopen
dat de dames en heren straks in de campagne hun kriebels in
de onderbuik weten te onderdrukken. Problemen dus niet
onbesproken laten of juist opblazen. Want flinke taal over
minderheden heeft veel kwade kanten en slechts een voor
deel. Dat Janmaat en de zijnen een nog marginaler verschijn
sel worden dan ze nu al zijn.
Het einde van een sprookje
Toen vorige maand een onderdeeltje
uit het rapport 'Internationale Concur
rentiekracht en Mainport-strategie' in
deze krant uitlekte, was de Leidse
hoogleraar prof. ir. A.A. Pols, een auto
riteit op het gebied van infrastructuur,
daar niet blij mee. Pols legde toen net
de laatste hand aan zijn rapport en
kwam nauwelijks nog aan werken toe.
De telefoon stond niet meer stil. En
toen had hij alleen nog maar verklapt
dat de Betuwe-route tot ver in de vol
gende eeuw onrendabel zou zijn. Het
rapport is nu klaar en kan straks niet
anders dan een schok veroorzaken in
politiek Den Haag.
Het geloof in het heil van de geplande
miljardeninvesteringen in transport
infrastructuur staat in schril contrast
met de resultaten van het internationa
le wetenschappelijke onderzoek hier
naar, stelt Pols in zijn rapport. Die eco
nomische en strategische effecten wor
den „stelselmatig overschat en zijn
nauwelijks onderbouwd".
Sinds de jaren vijftig is de internationa
le handel sneller toegenomen dan de
industriële productie. Daarbij heeft de
verlaging van transportkosten een be
langrijke rol gespeeld. Maar transport
en communicatiekosten vallen inmid
dels in het niet bij de andere kosten.
Daardoor is op dit terrein ook steeds
minder winst te behalen. De marges
zijn onder druk komen te staan. Dit
wordt ondersteund door een enquête
van het Nederlands Economisch Insti
tuut dat bedrijven die veel im- en ex
porteren vroeg wat ze zouden doen als
de Rotterdamse haven plotsklaps zou
verdwijnen. Eén van de 200 bedrijven
zou naar het buitenland vertrekken. De
rest zou gewoon naar andere havens
uitwijken of voor duur vliegverkeer kie
zen, waarbij ze het kostprijsverhogen-
de effect als „niet noemenswaardig"
op de koop toe namen.
Het geheim van de economische mo
tor van Nederland Distributieland ligt
in nieuwe vestiging van buitenlandse
bedrijven. Deze bedrijven vestigen zich
echter niet in Nederland vanwege de
infrastructuur of Mainportfunctie,
maar omdat hier de energiekosten de
helft lager liggen dan in Duitsland of
Frankrijk, omdat wij onze talen spre
ken en hier een gunstig politiek-sociaal
en fiscaal klimaat heerst, zo blijkt uit
een studie van McKinsey.
Uitbreiding van de Rotterdamse haven
zou dan ook niet veel opleveren. En dat
geldt ook voor verbetering van achter
landverbindingen zoals de Betuwerou
te. Behalve de aanleg van de Haven
spoorlijn (het begin van de Betuwerou
te waarvoor gisteren het startsein is ge
geven) en rangeerterrein Kijfhoek
(waar zich echte logistieke problemen
voordoen),,ziet Pols geen reden voor
de rest van de miljardeninvesteringen
in onze infrastructuur.
Als voorbeeld noemt hij andere spraak
makende investeringen die maar wei
nig hebben opgeleverd. De Kanaaltun
nel, waarvan de economische effecten
regionaal neutraal blijken, de verbin
dingen tussen Oost- en West-Dene-
marken, De Grote Belt, die maximaal
een verschuiving van vijf procent heeft
bewerkstelligd. En dichter bij huis: de
Eemshaven, die niet of nauwelijks tot
nieuwe economische activiteit heeft
geleid. Nog erger: Nederland blijkt in
1994 niet meer handel te hebben ge
dreven dan in 1913!
Oftewel: we zijn tegen beter weten in,
in ons eigen sprookje gaan geloven.
Omvangrijke investeringen in onren
dabele infrastructuur in diverse Eu
ropese landen worden in een aange
haalde publicatie van de Europese In
vesteringsbank zelfs als een mogelijke
verklaring gezien van de achterblijven
de economische groei in Europa ten
opzichte van de VS. „Met de prematu
re aanleg van de Betuweroute kan Ne
derland in dit (bedenkelijke) opzicht
binnen Europa zelfs een vooraanstaan
de positie in onderbenutting en ver
spilling gaan innemen", aldus Pols.
De hoogleraar waarschuwt hiervoor.
Hij weet zoveel betere en nuttiger be
stemmingen voor al die aardgasbaten
en revenuen van de privatisering van
de PTT. Sinds de jaren zeventig zijn de
investeringen in onderwijs, kennisin
frastructuur en technologische innova
tie in Nederland met eenderde ge
daald. De achterstand op het gebied
van industriële vernieuwing, ontwikke
ling en toepassing van informatie- en
communicatietechnologie ten opzichte
van de VS en Japan is daardoor sterk
toegenomen. En daar ligt, volgens Pd
nu net de toekomst.
De Mainportontwikkeling is meer eer
afgeleide van economische groei, daj
de motor ervan, stelt de hoogleraar.
Het is eigenlijk geen factor van betek>
nis. „Met verdere ontwikkeling hiervj
dreigt er een paard achter een oude c
wagen gespannen te worden." s
Mogelijke invoering van nieuwe werfi
wijzen en organisatievormen en toe-
passing van geavanceerde computer 1
en informatietechnologie zijn van vqs
doorslaggevender betekenis voor de s
groei van onze economie. „Nederlani
se bedrijven dreigen zowel de boot ad
het vliegtuig te missen als er geen ini
tiatieven worden genomen om strati j
gische vernieuwing door te voeren 0|k
de gebieden van industriële innovati
ketenmanagement en geavanceerde j
toepassing van Informatie- en comni,
nicatietechnologie", waarschuwt PoL
ARNHEM ARIAN K
Frankrijk en Duitsland dompelen EU in onzichtbare crisis
Minister Van Mierlo
kon gisteren in
Luxemburg de Eu
ropese winkel weer
voor eventjes sluiten.
Na de verlamming die
voorafging aan de Brit
se verkiezingen op 1
mei, zaten de Europe
se ministers van bui
tenlandse zaken een
beetje verwilderd te
kijken naar de stoel
die voorheen steeds
door collega De Cha-
rette werd bezet. Wie
de nieuwe Franse mi
nister van buitenland
se zaken wordt, was
een dag na de stem
busgang nog niet be
kend. Bijgevolg moest
een van de laatste on
derhandelingsrondes
over het op 17 juni te
sluiten nieuwe Eu
ropese Verdrag, het
.stellen zonder een lid
van de regering in Pa
rijs.
De electorale aardverschuiving
in Frankrijk, dat zich in Luxem
burg liet vertegenwoordigen
door een ambassadeur, komt
voor de Europese Unie zeer on
gelegen. „De situatie is nog ern
stiger dan bij de Britse verkie
zingen", zo liet een Belgische
diplomaat zich in Luxemburg
ontvallen. „In Engeland vormde
Labour al jaren voor de verkie
zingen een schaduwregering,
hun standpunten waren bekend
en de ploeg-Blair kon na 1 mei
meteen aan de slag. Maar de
nieuwe Franse regering moet
nog gevormd worden en zich
nog helemaal in Europa inwer
ken. Dat gaat tijd kosten".
En tijd begint een kostbaar goed
...öuIc'ftf fMTASTIMm.,
Qin.cwtftAniïose... Hoe?,,
outreu..mett soatuwtJ
te worden, amper drie weken
voor de tweedaagse top van
staatshoofden en regeringslei
ders in Amsterdam. Zolang de
Franse motor van de EU in af
wachting van de nieuwe rege-
ring-Jospin stationair draait, is
de hele Europese karavaan ge
noodzaakt halt te houden.
Waarmee automatisch de vraag
rijst of het nog wel lukt op tijd
de finish te bereiken. „Wij hou
den vast aan een akkoord in
Amsterdam. Maar als de vraag
gesteld wordt of het niet beter is
om de zaak uit te stellen, dan
zullen we dat overwegen", zei
de Britse minister van buiten
landse zaken Cook gisteren in
Luxemburg.
Cook was de enige minister die
durfde te preluderen op een
mogelijk debacle in Amsterdam,
want de Europese chefs en hun
lakeien hebben afgesproken dat
de crisis waarnaar de Europese
Unie stilaan afglijdt, vooral geen
probleem gènoemd mag wor
den. De spectaculaire machts
wisselingen in Groot-Brittannië
en Frankrijk compliceren hoog
uit het grote project van nauwe
re Europese samenwerking,
maar brengen de EU en ook het
verdrag van Amsterdam niet
werkelijk in gevaar, zo luidt de
boodschap.
Van Mierlo, gisteren: „Ik ga er
van uit dat Frankrijk een krach
tige pro-Europese houding blijft
aannemen die nodig is om van
de top een succes te maken. Ik
heb nog geen signaal gekregen
dat Frankrijk uitstel v\nJ". Ook
de Duitse minister Kinkel ver
klaarde er op te rekenen dat
Frankrijk '...zijn constructieve
Europapolitiek voortzet'.
Niemand verwacht echter dat
de linkse Franse regering, met
steun van de communisten, de
politiek van de van het pluche
verdreven centrum-rechtse
ploeg, naadloos zal voortzetten.
De regering-Jospin, zo is nu al
duidelijk, zal om te beginnen ei
sen dat Europa een echt werk
gelegenheidsbeleid gaatvoeren.
Dat kan de regering-Jospin in
aanvaring brengen met Duits
land, dat wel vrijblijvende tek
sten in het verdrag wil, maar er
weinig voor voelt de portemon
nee te trekken of een nieuw bol-
welk van Brusselse bureaucratie
in het leven te roepen. Onder
handelaars in Luxemburg lieten
echter weten dat het Europese
werkgelegenheidsbeleid mis
schien nog wel 'wisselgeld' kan
vormen om de nieuwe Franse
regering op andere punten tot
meer inschikkelijkheid te bewe
gen.
Zorgwekkender zijn de Franse
illustratie tom janssen
reserves ten aanzien van de in
voering van de eenheidsmunt.
Jospin voelt er niets voor de
harde toelatingscriteria (onder
meer een begrotingstekort van
maximaal drie procent) te halen
via keiharde bezuinigingen. In
tegendeel: hij wil de inmiddels
heilig verklaarde drie-procents
norm opnieuw ter discussie
stellen. Dat dreigt niet alleen
het vertrouwen in de hardheid
van de eenheidsmunt euro te
ondergraven, het brengt Frank
rijk ook in conflict met zijn vas
te partner in het Europese
avontuur sedert de Gaulle en
Adenauer besloten een politiek-
economisch tandem te vormen:
Duitsland.
Als de motor van de Europese
Unie vette rookwolken uit
braakt, belooft dat doorgaans
weinig goeds voor de samen
werking in de club van vijftien.
Maar alsof dat nog niet genoe1
is: ook Duitsland zelf is de
laatste dagen geen toonbeeld
meer van politieke en econori
sche stabiliteit. In de Bondsrt
publiek woedt een gevecht oi|
de macht tussen de regering-
Kohl en de Duitse centrale
bank, die door de rest van Eui
pa met ingehouden adem wo;
gadegeslagen. Het plan van nj
nister van financiën Waigel oji
de Duitse goudvoorraad te h|
waarderen en een deel van d(|
papieren winst in de schatkist
storten, is door de president \i
de Bundesbank vierkant afgei
wezen. De botsing toont aan
dat de economische voortreU
van de EU, die steeds heeft g(
hamerd op een hard en solid
begrotingsbeleid, zelf bezuin
gingsmoe begint te worden. 1
Maar het is niet alles ramp-
spoed wat de klok slaat: Eurq
frëèft ook nog een paar stokkr
achter de deur. Zowel de ond)
handelingen over het Verdraj
van Amsterdam als het projej'
van de Europese eenheidsmil'
zijn al zover gevorderd, dat di
weg terug lang en moeilijk bi
gaanbaar is. De Europese eer
heidsmunt loopt volgens ken
ners nog het minste gevaar,
vooral omdat het bedrijfsleve
in de landen van de 'kopgroe
al miljarden guldens in het p'
ject heeft geïnvesteerd. Uitst!
of afstel zou bovendien leide
tot een bloedbad op de finart
ciële markten.
Als het Kok niet lukt om een1
verdrag van Amsterdam te sli
ten, is er in Europa nog geen)
ipan overboord, maar wordti
toch al overladen Europese
agenda voor de komende jait
wel zwaarder belast. Daaronl
zullen de veertien andere Eui
ropese regeringschefs de Nel
landse premier op 17 juni ve!
moedelijk een succesje gunn
al breekt met het Verdrag vai
Amsterdam geen nieuw tijdp
voor de EU aan. Een Neder
landse diplomaat kenschetst
het te verwachten eindresult
vorige week vrijdag als 'niet1
soeps'. Staatssecretaris Patijl
van buitenlandse zaken zei 1
gisteren in Luxemburg zo: J
onze voorstellen helemaal w
den overgenomen, ben ik be
reid het te verdedigen als eei
behoorlijk resultaat".
LUXEMBURG PAUL KOOPMAN
Het was zijn debuut als kandidaat-lijsttrekker van
het CDA. En dat viel niet mee. Voor het eerst stond
Jaap de Hoop Scheffer tegenover een politieke te
genstander en een zeer kritische zaal. De leerlingen
van het Comenius College in Hilversum lusten de
nieuwbakken CDA-voorman rauw.
Zoals die jongen die na bijna twee uur luisteren, de
microfoon bemachtigt en de oud-diplomaat klip en
klaar op zijn tekortkomingen wijst. „U praat heel
veel, u zegt alleen heel weinig. U praat ook de hele
tijd over het verleden, niet over de toekomst. Ik
kwam hier met een 'open mind' naar toe vanavond.
Maar het CDA blijkt een Jurrasic Park te zijn dat
volloopt met oude ideeën en personen".
Als versteend luistert De Hoop Scheffer naar de ti
rade. Pas nadat het gejoel, gefluit en applaus is af
gelopen. kan hij een weerwoord geven. De nieuwe
CDA-leider had het zich heel anders voorgesteld.
Van zijn voorganger had hij deze bijeenkomst in
Hilversum geërfd. Een debat tegen PvdA-fractielei-
der Jaques Wallage. Voor wat schooljeugd. Leuk. De
eerste keer in debat als aankomend lijsttrekker. Nog
een thuiswedstrijd ook, want de CDA-afdeling Hil
versum had het georganiseerd. Dezelfde afdeling
die een rel veroorzaakte door als eerste De Hoop
Scheffer openlijk te noemen als nieuwe voorman,
toen Enneus Heerma er nog gewoon zat.
Het liep heel anders. Uit de toekomst van de stu
diefinanciering wist de kenner van vooral de bui
tenlandse politiek zich nog aardig te redden. Hij wil
dat er meer rekening wordt gehouden met het in
komen van de ouders, zoals dat voor 1985 het geval
was. Verrassend genoeg is Wallage het met hem
eens: door de lage basisbeurs is de huidige inko
mensafhankelijkheid een farce. Geen tegenstelling
dus, maar nieuwe consensus voor wellicht een
nieuwe coalitie?
Die hoop wordt minder als de OV-studentenkaart
aan de orde komt. De bezuiniging van een half mil
jard betekenen het einde van de reiskaart van nu.
De PvdA gaat daarmee akkoord. De Hoop Scheffer
niet. Hij herhaalt het standpunt dat de huidige
kaart gehandhaafd moet blijven. „Maar waar haalt
het ontbrekende geld vandaan?", vraagt de PvdA-
fractieleider op die vileine manier waar alleen hij
het patent op heeft.
In diezelfde sfeer komt ook het beleid rond cof
feeshops ter sprake. Ook hier een bekend stand
punt van het CDA: alle coffeeshops waar soft-drugs
verhandeld worden moeten dicht. „De nul-optie",
werpt De Hoop Scheffer het Haags jargon de aula
met de honderden leerlingen in. En ook nu worden
de woorden keer op keer herhaald.
Wallage probeert ook nu de halsstarrigheid en het
gebrek aan realiteitszin van de CDA-voorman ter
discussie te stellen. „U vergroot het probleem al
leen maai- door alle coffeeshops te sluiten", zegt de
PvdA'er. „Dan wordt er voortaan op straat gehan
deld en wordt soft-drugs in de criminaliteit getrok
ken. Met alle gevaren van dien". Zijn opponent:
„Het soort samenleving waar het CDA naar toe
is er een zonder een coffeeshops". Als Wallage c
blijft vragen of dat ook in het nieuwe regeerakki
moet komen, moet De Hoop Scheffer uiteindeli
gas terug nemen. „Een zeer drastische reductie'
blijft tenslotte over. Maar de zaal zucht en steur
waar heeft die man het over? „Hij draait er cons
omheen en is niet realistisch", zeggen drie meis
in de pauze. Het thuisvoordeel voor De Hoop
Scheffer blijkt teniet gedaan en als de leerlinger
de koffie zelf vragen mogen stellen, komt het vi
pas echt in het debat. Een leerling die veel van
Frankrijk weet, herinnert de CDA-leider eraan c
daar de soft-drugs door de straatverkoop pas ec
gecriminaliseerd is. Ze lopen daar zelfs met pist
op zak. Moet dat hier ook zo? „Het gaat erom d
het CDA een samenleving voor ogen heeft...." b
gint De Hoop Scheffer weer van voor af aan. De
jeugd mort.
Waar is de debater, die hij toch zou zijn - in teg
stelling tot de stuntelende Heerma? Waar is de
'flair' waar CDA-voorzitter Helgers op de avonc
zijn aantreden zo mee pochte? De Hoop Scheff
herhaalt zijn zinnetjes plichtmatig, vaak langdr
en op een strenge schoolmeester-toon. Maar di
jeugd heeft het wel gezien. Op de school waar
len Joop de Uyl nog hbs'er is geweest, moet de
buterende CDA-leider zijn eerste nederlaag ine
seren.
HILVERSUM WILFRED SCHOLTEN
PvdA-fractievoorzitter Wallage drong de nieuwe CDA-aanvoerder De Hoop Scheffer tijdens de discussie met Hilversumse
scholieren keer op keer in het nauw. foto anp hans steinmeijer
