Elvis-fans: 'Aloha from Leiden'
Stroom beroemdheden bij
gouden Holland Festival
Don't Try This at Home
winnaar voorronde Werfpop
Kunstdorp Oegstgeest zaait verwarring
Leiden
Cultuur& Kunst
hol iinii d
fstvl:
Praetorius muzikaal, dynamisch en vol gedrevenheid
'WW
97
culturen
MAANDAG 2 JUNI 1997
CHEF JAN RIJSDAM. 071 -5356444
'We zijn dan wel fans, maar nuchter hoor'
LEIDEN PABLO CABENDA
„Dan stonden zijn fans op 'm te wachten, en dan zei hij:
ii „Pim, kom mee naar buiten. Let's go sign some auto-
1 graphs. Want zo was hij." Ja, zo was hij. Elvis belichaamt
voor zijn fans de ultieme 'American Dream'Van kans-
arm en doodnormaal, in modern Amerikaans 'white
trashtot megaster wiens moeder de belangrijkste vrouw
i in z'n leven is gebleven.
i
was in zijn nadagen, zo beschei
den lijken zijn fans. Hier en
daar lopen wel wat T-shirts met
Prelseyprint rond, draagt een
fan een tattoeage van Elvis of is
er een vetkuif te zien. Maar nie
mand geeft hier de indruk te le
ven in de veronderstelling dat
Elvis nog leeft. „Nee, natuurlijk
niet! We zijn dan wel fans, maar
ook nuchter hoor."
Sandra en Franka komen res
pectievelijk uit Groningen en
Nieuw Lekkerland. Ze zijn alle
bei lid van drie Elvis' fanclubs
en allebei helemaal Elvisgek.
Franka: „In het begin kocht ik
alles. En dat is nog niet minder
geworden. Maar ik heb mezelf
wel een budget opgelegd van
300 gulden."
Sandra: „Ik heb nou effe wat
van haar geleend. Ze heeft net
dat twee meter hoge billboard
van Elvis in dat gouden pak ge
kocht."
Franka:,, Maar die was maar
20 gulden. Een hele aardige me
vrouw wilde net weer mijn Elvis
blouse hebben. Zo gaat dat hier
hè. Je komt hele leuke mensen
tegen. Zo hebben wij tweetjes
elkaar ook ontmoet, door Elvis,
op een andere meeting. Sandra
correspondeert nu met een paar
fans in Rusland en Engeland. En
met één van hen gaat er mis
schien iets moois groeien. San
dra: „Met een beetje geluk ligt
er morgen een pasfotootje in de
bus."
Wie na uren rondstruinen ge
noeg heeft van het Presley-
porum, Elvis op telefoonkaar
ten, krantenknipsels, 78-toeren-
platen, cd's en in allerlei talen,
Elvis in hebreeuws, in Duits (het
4 Vier rijen devote Presley aan-
c hangers luisteren geboeid naar
c de verhalen van Pim Maas. Der-
tig jaar geleden heeft hij als
Dutch Elvis Presley' de echte in
levenden lijve mogen ontmoe-
L| ten. Nu is hij een van de attrac-
5 ties in het Leidse Antonius Za-
lencentrum waar de jaarlijkse
ia 'Elvis Meeting' van de Neder-
landse 'Elvis For Everyone' fan
club wordt gehouden. Maas
:l wordt net zoals zijn verhalen
ic gekoesterd met een stille eer-
1 bied, gereserveerd voor de King
!J alleen en alles dienaangaande.
„Als u bepaalde dingen zou
willen weten over de ontmoe-
ting, vraag dan gerust."
„Of hij Priscilla ook gezien
J heeft, of er opnames zijn ge
maakt van Pim en Presley sa
le men, of Elvis in een villa woon-
[1 de in Bad Nauheim in plaats
J van in de kazerne."
d Maas beantwoordt geduldig
en gaat dan zingen. Zijn stem
5 heeft wat weg van zijn idool,
"j vooral als hij hem in de uithalen
n| nadrukkelijk modelleert naar
2 zijn grote voorbeeld. Maar de
J uitverkoren veertiger die de taak
"i van blijde Elvis-boodschapper
op de schouders heeft genomen
y lijkt met zijn zwarte coltrui en
7 beige colbert in de verste verte
niet op de man die meer dan
12 een miljard platen heeft ver-
kocht. Maas weet in alle opzich-
H ten zichzelf te blijven.
e Net zoals de meeste fans van
11 de man die tijdelijk zijn kleer-
1 maker deelde met Liberace. Zo
ic weelderig en overdadig als de
13 belichaming van rock 'n' roll
Tjeenk Willink herinnen aan roerige geschiedenis
AMSTERDAM FRAN^OISE LEDEBOER
Welke bekende Nederlanders
zouden er aanwezig zijn bij de
opening van het vijftigste Hol
land Festival (HF)? De nieuws
gierigen die zaterdagavond op
de stoep voor het Koninklijk
Theater Carré samendromden
zijn vast ogen tekort gekomen.
In hoog tempo arriveerden
Wim Kok en echtgenote, Hans
van Mierlo, Jan Pronk, Aad
Nuis, Gerrit Jan Wolffensper-
ger, Harry Mulisch, Rudi
Fuchs, Cox Habbema, Judith
Belinfante, Cees Dam en vele,
vele anderen. Als klap op de
vuurpijl stegen kort voor aan
vang bovendien koningin
Beatrix en prins Claus uit hun
glanzend zwarte limousine.
HF-bestuursvoorzitter Her
man Tjeenk Willink opende
het feest in het tot de nok ge
vulde theater met een toe
spraak waarin hij herinnerde
aan de roerige festivalgeschie
denis. De afgelopen halve
eeuw werd het festival nu eens
te duur en dan weer te lang of
te elitair gevonden. Hij had het
maar eens opgeteld: de ge
meente Amsterdam zegde de
opeenvolgende HF-directeu-
ren in de loop van de tijd maar
liefst zes keer de wacht aan en
beknotte of schrapte de subsi
die. Tjeenk Willink prees ech
ter ook de subsidiegevers en
sponsors die er ondanks de kri
tiek alles aan deden het festival
te redden als het weer eens aan
een zijden draadje hing.
Tjeenk Willink maakte ver
der dankbaar gebruik van het
inspirerende voorwoord dat
HF-beschermheer prins
Claus voor het programma
boekje van de opening lever
de. Dat het HF 'met zijn vaak
baanbrekende, moderne en
veelzijdige karakter voor ons
kunstleven behouden dient
te blijven' staat voor de prins
buiten kijf. 'De uitdaging voor
de toekomst is - denk ik - een
goed evenwicht te handhaven
tussen het klassieke repertoire
en de moderne en hedendaag
se kunsttiitingen', aldus de
prins. Blijkens het spontane
applaus waren de feestgangers
het massaal met deze konink
lijke steunbetuiging eens.
Elvis op telefoonkaarten, krantenknipsels, 78-toerenplaten, cd's en in allerlei talen. foto henk bouwman
originele singletje van 'Muss i
denn') en Spaans (Elvis La Pel
vis), kan kijken en luisteren naar
de soundmixwedstrijd en ka-
raokeshow.
Merijn van der Meer heeft
niet gewonnen, maar hij is de
enig deelnemer die zijn idool in
volvette glorie neerzet. Hij is 22,
ontbeert de nodige kilo's, maar
heeft bakkebaarden tot aan zijn
kin en treedt op in het Aloha, of
het zogenaamde Eaglesuit.
Honderden rode, gele en blau
we pailletjes en lovertjes vor
men op een wit overhemd een
grote Amerikaanse adelaar. Een
witte joggingbroek wordt op
beide pijpen versierd met de
zelfde afbeelding in drievoud.
„Helemaal zelf gemaakt. Ik
heb er ongeveer zestig uur inge
stopt. Zo heb ik er thuis nog
twee liggen. De 'Peacocksuit',
en de 'Tiffanysuit'. Dit is mijn
eerste officiële optreden als 'El-
vis-impersonator'. Ik heb het
wel een keertje eerder gedaan
tijdens Koninginnedag. Maar
dat is heel moeilijk publiek. Bui
tenstaanders vinden het raar.
Hier vinden al die fans het ont
zettend leuk als je in je pak
komt. Waarom ik het doe? Ja al
die house en hip hop zegt me
niets.
Die man had ook zo'n aan
trekkingskracht op mensen. En
wat hij met zijn stem deed was
ongelooflijk. Hij zingt met ge
voel zoals ik weinig andere zan
gers ooit heb horen doen. Ik
denk dat ik het een beetje doe
om anderen er iets van te laten
zien. Niet zoals Elvis zong. Dat
is qua stem onmogelijk, maar
meer in de zin van 'Keeping the
spirit alive'."
Op porno-funk viel heel wat op te merken
l| RECENSIE» LIDY VAN DER SPEK
f Concert: Blokfluit Ensemble 'Praetorius' o.l.v. Norbert Kunst. Gehoord:
J 31/5, Lokhorstkerk, Leiden
5
rj De vorig jaar overleden Piet Kunst heeft in zijn zoon, de
5 fagottist Norbert Kunst, een waardig opvolger gekregen.
Met groot élan dirigeert hij de blazers van zijn blokfluit -
f, -'koor' Praetorius. Drieentwintig fluiten in allerhande
d maat en soort; van de kleine sopranino tot het houten
i contrabasmonster, in de wandelgangen de Ikea-fluit
genoemd. Het programma is afwisselend en experi
menteel en omspant bijna vijf eeuwen. De jongste stuk
ken uit 1995 en 1997 zijn speciaal voor blokfluiten ge
schreven, de andere werken van Palestrina tot Gounod
zijn bewerkingen. Zo'n bewerking van Gounod doet
niet veel af aan de 'Petite Symphonie' maar voegt ook
niets toe. Het is en blijft een-goed in het gehoor liggend
voorspelbaar niemendalletje. Nee, bewerk dan maar,
zoals Hendrik Valk (1897-1986), zo'n Brandenburgs
concert van Bach, waarin het oorspronkelijke solokwar
tet trompet, blokfluit, hobo en viool helemaal wordt in
gevuld door blokfluiten. Er wordt enthousiast gemusi
ceerd, de frasering duidelijk, Bach blijft overeind. In
'Aquarel' (1995) van Theo Abazis vervloeien alle facet
ten van water. Toch blijft echte felheid, het voelbare
drama van een overstroming, in Aquarel achterwege.
Muzikaliteit, gedrevenheid en dynamiek breken weer
door in Paul Leenhouts 'Tale of the Saguero' (1997). De
blokfluit wordt op allerlei manieren uitgebuit en ge
bruikt. Stotende en swingende ritmes, gepeperde ac
centen en kleurschakeringen geven het stuk iets exo
tisch. Dat mag ook wel als het gaat over een 200 jaar
oude cactus in een onherbergzame woestijn in het zui
den van Arizona. En dit alles voorgeschoteld op een
warme voorjaarsavond in een stampvolle Lokhorstkerk.
Entertainment, Roots Connection, Don't
Try This at Home en Sockdologer Gezien
31/6, LVC, Leiden.
De bekende namen voor het
Werfpopfestival 1997 zijn met
de Osdorp Posse, Atari Teenage
Riot en Johan inmiddels gecon
tracteerd. Vijf bands streden za
terdag in het LVC voor een
plaatsje aan het begin van de
seüist.
Na De Dijk, De Scene en De
Kast lijkt De Vonk uit Leiden
met zijn krachtige naam in elk
geval in de roos te schieten. De
basis van de Hip Hop-band, bas
drums en percussie, klinkt bij
zonder gevarieerd en de trom
pettist ldest voor simpele Tin-
dersticks-achtige lijnen. De raps
zijn ondanks de spelvreugde
echter bijzonder middelmatig
en de dameszang is veel te lief
en onvoldoende rockgetint.
De voorselectie-commissie
heeft zeker zitten slapen bij het
beluisteren van de demo van
Only Entertainment. Deze
groep bracht in 20 minyten zo'n
beetje de hele middle of the
roadkrakers van de pophistorie.
Van Boney M tot 'Walking on
sunshine' van songfestivalwin-
nares Katrina the Waves, een
snufje Beatles, een vleugje
Cheap Trick aangevuld met het
bombastische 'The Eye of the
Tiger'alle nummers kregen de
zelfde en voorspelbare punk-
/hardcore metamorfose. De ju
ry was zo gecharmeerd dat de
band tot het laatst meedeed
voor de grote prijzen. Only En
tertainment kan door het hoge
meezing- en vooral swinggehal
te een flinke stuiver in het brui
loften- en strandtentencircuit
verdienen, maar Werfpop blijft
nog steeds een serieus popfesti
val en geen veredelde coverpo
lonaise.
Met de Roots Connection had
de organisatie twee vliegen in
een klap kunnen slaan. Er wordt
nog een 'wereld'-act gezocht en
er was veel voor te zeggen ge
weest de degelijke, professio
neel ogende Leidse reggaefor-
matie te kiezen voor dat plekje.
'Te weinig nieuws onder de zon'
oordeelde de jury. Gezien de
middelmatige concurrentie een
veel te hard oordeel.
Op de porno-funk van uitein
delijke winnaar Don't Try This
at Home viel heel wat af te din
gen. De rommelige eerste tien
minuten, de enthousiaste, maar
verre van overtuigende zang en
de stik-irritante poses van de gi
tarist leken D'TaH volkomen
kansloos te maken. Alleen bij
het grappige skanummertje
'Restaurant Golden Toilet' re
vancheerde de groep zich enig-
De quote van de avond kwam
van Sockdologer. De hardcore-
groep meldde simpel bij het be
gin van het optreden: „Wij heb
ben niet van die mooie hoeden,
maar wé kunnen wel spelen" en
sloegen met die opmerking de
spijker op zijn kop. Want het ui
terlijk vertoon van Don't try this
at home gaf wellicht net de
doorslag voor de uiteindelijke
winst.
Jan Vrijman 1925-1997
L
'Aan het eind van mijn leven,
begin van het sterven, kijk ik
naar de grote vogel op de rand
van mijn bed. Hij loert niet, hij
waakt en wacht tot ik hem
roep', schreef Jan Vrijman op
zaterdag 10 mei in zijn aller
laatste Parool-column Jour
naille. 'De geest wil nog wel,
het lichaam weigert. Bedankt
voor alle belangstelling', zo
luidden de nuchtere af
scheidswoorden aan zijn le
zers. Vrijdag overleed de cine
ast, columnist, publicist en
vooral: onvermoeibaar bestrij
der van het establishment.
'Een anti-establishment-man'.
zo noemde hij zichzelf wel
eens. „Of het nu van links of
van rechts komt, voor mij
heeft establishment iets cor-
rumperends: bij een groep ho
ren die de lakens uitdeelt.
Daar kan ik niet bij horen,
want dan voel ik mij besmet
en corrupt en gekocht.' Vrij
man, geboren als Jan Hulsebos
op 12 februari 1925 in de Jor-
daan, kreeg die anti-autoritai
re mentaliteit door zijn moe
der met de paplepel ingego
ten. Want alhoewel zijn vader,
een loodgieter, een zeer libe
raal AVRO-lid was, hing naast
diens AVRO-lepel aan de
muur pontificaal de VARA-
troffel van zijn socialistische
moeder. Haar Jan bleef een ar
beidersjongen die het toch
nooit ver zou schoppen. Zijn
ambitie, journalist of onder
wijzer worden, werd door haar
becommentarieerd met de
woorden: 'Dat is niets voor
ons soort mensen'. „Dan
kwam er een grote dikke grijze
wolk over mij heen. Van angst
en van afschuw. En van Woe
de. Godverdomme, dacht ik,
daar breek ik doorheen.
En dat gebeurde ook. In het
laatste oorlogsjaar kwam hij
bij de illegale krant de Waar
heid terecht onder de schuil
naam Jan Vrijman. Na de oor
log trad hij toe tot de legale re
dactie.
De breuk kwam snel, in 1947,
nadat Vrijman de geheime
rapporten van hoofdredacteur
Koejemans over alle redacteu
ren had geopenbaard. Vrijman
ging freelancen en schreef een
aantal romans. Hij verwierf
faam door zijn columns als
Jean Journaille, zijn reportages
en interviews. Samen met fo
tograaf Ed van der Elsken
maakte hij een historische re
portage voor Vrij Nederland
over de nozems op de Amster
damse Nieuwendijk en regel
matig schreef hij over zijn
vrienden uit de COBRA-bewe-
ging als Appel, Corneille, Con
stant. Over deze experimente
len zou hij later ook ëen film
maken, zijn laatste.
Zijn films, in totaal maakte hij
er vijftig, werden bijna steevast
verguisd. Vrijman werd im
mers door velen gehaat, en dat
zou hij weten ook. 'De ene
knoeier over de andere knoei
er' schreef De Telegraaf bij
voorbeeld over 'De werkelijk
heid van Karei Appel', waarin
de kunstenaar is gefilmd
vanuit een rechthoek in het
doek waaraan hij werkt. Twee
maanden later werd Vrijman
ervoor onderscheiden met een
Gouden Beer.
Mede door de felle en veelal
persoonlijk gerichte kritiek
werd hij met regelmaat ge
kweld door zware depressies.
De laatste jaren filmde hij niet
meer. Via zijn dagelijkse vijf
tien regels in het Parool bleef
hij voortdurend in gesprek
met zijn lezers. Hij schreef
voor de gewone man of vrouw,
mensen die niet begrijpen wat
er aan de hand is. Bij die men
sen voel ik me niet alleen sterk
betrokken, ik ben er zelf ook
een van'.
Een jaar of tien geleden ont
dekte hij een knobbeltje in zijn
borst. Kanker. Hij besefte dat
zijn tijd gelimiteerd was. Zijn
angst voor de dood raakte hij
kwijt door 'terug te denken
aan de wilde speeltuin die
mijn leven is geweest en al de
avonturen waarin ik mij heb
gestort', zo schreef hij in zijn
laatste column. De kanker ge
nas hem overigens ook van de
depressies. „Het zal er wel
mee te maken hebben dat je
de onzin van depressies inziet.
Het leven loopt af, dus waar
om zou je chagrijnig zijn?"
MONIQUE BRANDT
-Ê i
OEGSTGEEST ERNA STRAATSMA
Vol ontzag kijkt een jongetje
naar het bouwwerk op de hoek
van de Kempenaerstraat. Een
stellage van zwart beschilderde
fruitkistjes en ander afvalhout.
Het reikt tot ver in de hemel,
waar een groep kleurige ballon
nen het eindpunt van de toren
markeert. „Pappa, wat is dat?"
Maar zijn vader heeft er geen
zin in. „Kunst, of zoiets", zegt
hij stuurs en fietst gauw door
met een volle boodschappentas.
Het jongetje kijkt vragend ach
terom. Kunst?
Het is ook de bedoeling om
verwarring te zaaien. De vijf do
centen van de Nieuwe Kunst
school in Oegstgeest, die zater
dag op de hoek van de Kem-
penaerstraat/Terweeweg de
'Toren van Babbel' bouwen,
zijn bezig met een 'kunstge
vecht'. Uitgebeeld wordt de 'Ba
bylonische spraakverwarring in
en om de kunst van vandaag'.
Het evenement maakt deel
uit van een serie activiteiten,
waarmee Oegstgeest zich profi
leert als kunstdorp. In het ver
lengde van de manifestatie 'Lei
den Cultuurstad '97' krijgt een
aantal regiogemeenten de kans
zich te presenteren en dit week
einde is Oegstgeest aan de
beurt.
Waar het in de Kempenaer
straat op neerkomt is dat do
centen gezamenlijk een kunst
werk bouwen. Met alle conflic
ten die daarmee gepaard gaan.
De een mag het zojuist beschil
derde paneel van de ander ge
woon 'overdoen'. Totdat er iets
ontstaat waarmee iedereen te-
Een stellage van zwart beschilderde fruitkistjes en ander afvalhout.
„Kunst, of zoiets." foto henk bouwman
Het monster van Loch Ness: een soort bliksemschicht in het water, met
een groot uitstekend bot op de waterkant. foto henk bouwman
slijtt van
vreden is. „Ik ben geloof ik al
leen goed voor het 'onder
werk'," zegt een van de schil
ders, die haar eigen vondsten
voortdurend kwijtraakt. Ze wor
den eenvoudigweg overgeschil
derd door een ander. „Het is
dan ook een kunstgevecht,"
zegt Pieter Berkhout, die meer
succes heeft met zijn schilder
werk.
Vooral kinderen vinden de
activiteiten op de hoek van de
straat wel spannend. „Er zijn er
al geweest die ons vroegen wat
het kostte om een half uurtje
mee te mogen schilderen," zegt
Berkhout. „Die hebben we dus
ook maar even laten meedoen."
Alle inspanning ten spijt moet
de toren om vijf uur weer wor
den afgebroken. Berkhout had
het wel aardig gevonden als hij
de boel in de fik had mogen ste
ken. „Dan was het helemaal af
geweest." Maar dat mag niet
van de gemeente. En het beeld
laten staan is te gevaarlijk. Kin
deren zouden er wellicht in
klimmen en zich verwonden.
Op het landgoed Oud-Poel
geest staat het ook bol van de
culturele activiteiten. Centraal
staat de sculptuur van de Zwit
serse beeldend kunstenaar Mo-
ritz Ebunger. Een kunstwerk
met een mysterieuze en aan
sprekende titel: 'Het monster
van Loch Ness bezoekt Oud
Poelgeest'.
Wie echter een rondje maakt
rondom de kasteelvijver treft
het afschrikwekkende dier niet
meteen aan. Er ligt een soort
bliksemschicht in het water,
met een groot uitstekend bot op
de waterkant. Op een van de
muren van het kasteel is een
grote goudkleurige" cirkel beves-
tigd.
Ook hier zaait het kunstwerk
enige verwarring. Het is een
zoekplaatje dat zich maar moei
lijk Iaat raden. Een tekening op
een bordje in het gras biedt de
oplossing: wie het geheel van
verre bekijkt ziet ineens de kop
van 'Nessie' uit het water oprij
zen. De 'bliksemschicht' blijkt
de bek van het monster te zijn,
die net een prooi heeft veror
berd. Wel jammer dat er op het
landgoed geen hoge toren staat,
dat zou het veel zichtbaarder
maken.
Wie het monster nog wil zien
kan tot en met 31 augustus te
recht op het landgoed. Het
kunstwerk maakt deel uit van
een reeks werken die in ver
schillende regiogemeenten zijn
te zien onder de titel 'Voor mijn
moeder'. Om alle kunstwerken
te bekijken zijn speciale wan
del- en fietsroutes uitgezet, die
verkrijgbaar zijn bij de VW Lei
den. 'Voor mijn moeder' is een
regioproject van 'Leiden Cul
tuurstad '97', in samenwerking
met de Leidse galerie Stelling.
Toneelprijzen
naar Trudy
de Jong en
Herman Gilis
UTRECHT» MAX SMITH
De twee hoogste toneelon
derscheidingen van ons land,
de Theo d'Or en de Louis
d'Or, zijn dit jaar toegekend
aan respectievelijk Trudy de
Jong en Hennan Gilis.
Trudy de Jong kreeg de
prijs voor de beste vrouwelij
ke, dragende rol vanwege
haar vertolking van Kaspar in
het gelijknamige stuk van Pe
ter Handke in een regie van
Frans Strijards bij Art Pro.
De jury kende haar deze lau
wering toe onder meer van
wege het feit, dat zij 'glans
rijk in staat bleek de groei
van haar personage van we
reldvreemdheid naar aange
past gedrag en vice versa uit
te bouwen tot een voor me
nigeen onvergetelijke erva
ring'.
Herman Gilis verwierf de
prijs voor de beste mannelij
ke dragende rol voor zijn uit
beelding van Georges in
'Vrijdag' van Hugo Claus bij
Stella Den Haag in een regie
van Alize Zandwijk. 'Vrijdag
werd onbarmhartig geïnter
preteerd. Het was Herman
Gilis die er borg voor stond
dat deze onbarmhartigheid
niet leidde tot gevoelsarmoe
de', oordeelde de jury.
De Colombina, de prijs
voor de beste vrouwelijke bij
rol werd toegekend aan Roos
Ouwehand voor haar vertol
king van Marie in 'Een soort
Hades'. Patrick Deleu werd
bekroond met de Arlecchino
voor de beste mannelijke bij
rol om zijn spel in 'Kunst'
van Yasmina Reza bij het
Noord Nederlands Toneel.
Eliza Zandwijk verwierf de
Prosceniumprijs voor haar
regies van 'Vrijdag' van Hugo
Claus en 'Othello' van Shake
speare bij Stella Den Haag.
De Hans Snoekprijs voor het
beste jeugdstuk ging naar
Teneeter met 'Antigone'. Do-
ra van der Groen werd ver
rast met de aan haar toege
kende Oeuvreprijs.
