'Betuwelijn komt gemakkelijk vol' Onrust in Bolivia aan vooravond verkiezingen Roep om vaccinatie varkens komt wel erg laat RVS Waarom schreeuwt u zo? Feiten &Meningen ZATERDAG 31 MEI 1997 152 COLUMN Begin jaren vijftig gingen wij vanuit Maassluis met de trein een enkele keer naar de Stad. We stapten uit op sta tion Delftse Poort en liepen de lege. kale vlakte in waar la ter de Lijnbaan zou verrijzen. In die leegte rezen enkele ongeschonden gebouwen op en één van die gebouwen werd gesierd door de levensgrote reclame van de RVS. Een oude man met een hoge hoed en wandelstok, een ou de vroutv met een paraplu. Een hondje. Allen op de rug gezien. Ik was er altijd weer diep van onder de indruk. Uiter aard wees die man met zijn wandelstok naar de hemel, naar de Here God. En tegelijkertijd wees hij ook naar die huiveringwekkende letters RVS die. zo wist ik vrijwel ze ker. betekenden: als je Jezus niet aanneemt als je verlosser zul je later in de hel voor eeuwig Razen Van Smart. Wat er in deze wereld ook veranderde: die prachtige zwart-wit reclame van de RVS bleef gehandhaafd. Ieder een die je erover spreekt, heeft er herinneringen aan, heeft er als kind met diep ontzag en warme huivering naar gekeken. Mijn vrouw bijvoorbeeld weet welis waar niet die dat letters waarschu wen voor het Razen van Smart van de verdoemden, maar zij heeft van kindsbeen af aan zeker geweten dat dat hondje Fikkie heet en dat die vrouw met haar paraplu zich, behalve tegen de re gen, ook wapent tegen die impo sante hoedeman die zo dreigend met zijn wandelstok zwaait. En nu, opeens, is die indruk wekkendste van alle reclames ver vangen door een gevarieerd, ei gentijds design. Zeker, enkele elementen zijn gebleven, het parapluutje bijvoorbeeld, maar het is omgetoverd tot een eigentijds parapluutje. Meer een parasolletje eigenlijk. Kleurig, klein, zwierig. Het stramme, bejaarde echtpaar is vervangen door een jolig, jong stel. Echter alleen al het feit dat de reclame nu in pakkende kleuren is uitgevoerd, maakt dat de tranen in je ogen schieten als je ernaar kijkt. Waarom mocht die prachtige, huiveringwekkende, diep ernstige RVS-reclame niet blijven? Waarom moest ook die plaats maken voor zon laffe, kleurige, kinderachtige tra vestie van dat onvergetelijke plaatje, dat waarschuwde en troostte tegelijkertijd? Ik weet niet hoe het u vergaat, maar het doet mij zo'n pijn dat er niets overblijft van vroeger. De hoge, zware, grote, logge kinderwagens van eertijds zijn vervangen door gemakkelijk opvouwbare wandelwagentjes die zo in de auto kunnen. Zo heel af en toe zie je nog een enkele al lochtoon met zo'n ouderwetse mammoetkinderwagen lo pen. en dan zou je zo'n hevig ingepakte vrouw stevig wil len omhelzen. Een paar jaar terug moest ik wachten op de bus bij een grote sigarenwinkel. Om de tijd te doden bekeek ik aan dachtig de uitgestalde dozen sigaren. Waarachtig, daar waren, geheel onveranderd, nog enkele sigarenbandjes uit mijn vroegste jeugd: Elizabeth Bas, Ritmeester, Agio. Wil lem II, Karei I. Hofnar, Schimmelpenninck, fijn die ken ik. Sindsdien passeer ik sigarenwinkels met een afgewend hoofd, bang als ik ben dat ik, na één blik in de etalage, op gefleurde, gestroomlijnde van eigentijds design voorziene bandjes zal ontwaren. Maar ja, wat te doen om die eigentijdse snertvertaling van die indrukwekkende RVS-reclame niet te hoeven zien? Wat schokkend dat zoiets prachtigs is gesneuveld! Ik dacht toch zeker te weten dat zich in de treincoupé slechts één andere reiziger bevond. Toch hoor ik die pas sagier praten alsof hij iemand tegenover zich heeft zitten. Je moet het niet pikken. Als het je niet bevalt, moet je dat laten weten." Toen ik de coupé binnenstapte, maakte de man een normale indruk. Te jong om te dementeren, te gewoon om plotseling de revolutie te prediken. Toch liegen de in structies er niet om. „Desnoods sla je erop, als je maar laat merken dat je het er niet mee eens bent." De rust is wreed verstoord. Ik hoef niet per se een hele trein voor mezelf te hebben, maar dit mysterieuze gedoe hoeft voor mij ook niet. Van de luxe van het alleen reizen heb ik één keer mogen genieten. In de trein van twee over zes 's morgens van Leiden naar Heemstede-Aerdenhout. Alleen een machinist en een conducteur, die ik pas ont dekte toen ze bij aankomst even gingen luchten. Verder was sprake van een privé-trein. Daarom kon ik er wel enig begrip voor opbrengen dat die vroege rit door NS als 'on- redabel' is afgekoppeld. Maar om van de rit van half zeven 's morgens nu maar meteen een spookreis te maken, gaat me te ver. Het mag best wat drukker zijn, maar laten die andere reizigers er dan wel voor uitkomen dat ze er zijn. Onbekend maakt al onbemind. Dat geldt nog meer voor iemand die ook nog eens onzichtbaar is. Het geschreeuw neemt intussen zodanig toe dat ik be sluit het niet langer te pikken. De 'twee' blijken de eerder gesignaleerde man te zijn en een mobiele telefoon die hij door zijn hoofd lijkt te willen persen. Willen jullie wat rus tiger praten? Geen reactie. Ik herhaal de vraag. De man schreeuwt gewoon verder. Hoe pak je zoiets aan? Roken is op veel plaatsen verbo den. Bijvoorbeeld in sommige treincoupés. Maar mobiel bellen mag overal. Op straat, op het toilet of in een restau rant waar de merkwaardigste gasten aan tafel blijk moe ten geven van hun belangrijkheid. En dan niet op gepaste wijze, maar altijd zo luidruchtig mogelijk. Tegen mobiele telefoons praat je immers niet, maar schreeuw je. Wie zich ook aan de andere kant bevindt. Even heb ik de hoop gehad dat deze situatie drastisch zou gaan veranderen nu het mobiele netwerk Libertel met een handleiding komt: Mobieliquette, vermakelijke verha len over de etiquette van het mobiel bellen. Woensdag wordt het gepresenteerd bij de opening van het hoofd kantoor van Libertel in Maastricht. „Ja, dat klopt", laat een woordvoerder van het bedrijf me daags na de onver kwikkelijke treinreis weten. De man staat me rustig te woord, dus zal net als ik waarschijnlijk een ouderwetse, maar degelijke hoorn aan zijn oor heb hangen. „U moet niet te veel van dat boekje verwachten hoor", zo stelt hij me verre van gerust. Ik hoop voor hem dat hij zijn bedrijf op andere momenten beter verkoopt. „Het is allemaal wat gekscherend bedoeld. Het is niet zo dat er in staat dat u daar wèl en daar niet mag bellen. Wij entame ren alleen de maatschappelijke discussie. Van Libertel zijn dus geen bordjes te verwachten met het opschrift 'Verboden mobiel te bellen'. Een bakker loopt ook niet voorop in een demonstratie tegen het con sumeren van brood. Mijn medepassagier lijkt de etiquette op het perron te hebben achtergelaten. Mobiel of niet. Hij schreeuwt ge woon verder in zijn draagbare telefoon. Daarom besluit ik om mijn eigen volumeknop ook maar wijd open te draai en. Dat heeft succes. Na enkele minuten zit ik eindelijk op zijn golflengte. Verbaasd wendt hij zich tot mij: „Waarom schreeuwt u zo?" JAN PREENEN Eindelijk lijkt het er dan van te ko men: een fokverbod voor varkens in de door de varkenspest getroffen ge bieden. Lang heeft landbouwminister Van Aartsen geaarzeld, ondanks alle aanbevelingen van deskundigen en de onaanvaardbare wetenschap dat nu enkel wordt gefokt voor de vernieti ging. Het ombrengen van 500.000 piepjonge biggen heeft nauwelijks verlichting gebracht. De pest werd er niet minder om. Alleen de noodzaak voor structurele maatregelen werd er nog eens mee onderstreept. Van Aartsen heeft zich bij alles wat hij deed gesteund geweten door een ta melijk dociele Tweede Kamer. Zelden zullen bewindsman en Kamerleden zo eensgezind zijn opgetrokken. In tijden van echte crisis wordt volgens een on geschreven code niet al te veel gehak ketakt in de politiek. Dat komt later wel, als de crisis bedwongen is. Rege ringspartijen en oppositie wensten de minister niet al te hard te vallen op zijn beleid. Niet verwonderlijk, want Van Aartsen deed precies wat WD, D66 en CDA wilden: zachtjes aan, met kleine stappen. De roep van PvdA en de link se oppositiepartijen om de beuk er in te gooien via een fokverbod, werd afge wezen. Inmiddels is duidelijk dat met die 'zachte' aanpak geen oorlog te winnen valt. Zelfs de WD, tot nu toe tegen elke maatregel die de varkensboeren on welgevallig is, begint te schuiven in zijn opvattingen. Steeds werd, net als par tijgenoot Van Aartsen aldoor deed, ge wacht op een duidelijke vermindering van het aantal pestgevallen. Nu met 217 gevallen steeds duidelijker wordt dat het nog zeker tot volgend jaar duurt voordat de pest verdwenen is, draait ook de WD bij. Maar ook beginnen de eerste scheuren in het front van kabinet en Kamer zich af te tekenen. Waar Van Aartsen een fokverbod wil, daar geven WD, D66 en vermoedelijk ook het CDA vooralsnog de voorkeur aan inenting van de var kens met het zogenoemde 'marker- vaccin', waarvan deze krant enkele maanden geleden het bestaan onthul de. I nenten tegen pest mag officieel niet binnen de Europese Unie, omdat niet duidelijk is of de antistoffen die de varkens daarop aanmaken, nu van de pest zijn of van het vaccin. De varkens zijn dus onverkoopbaar. Het in Nederland ontwikkelde marker- vaccin is wel direct herkenbaar. Rede nen tot een verbod zijn er dus niet meer. Inenten, roepen VVD en D66 nu in koor. Het zou natuurlijk mooi zijn geweest.als die twee partijen dat een paar maanden geleden even hard had den geroepen. Aansporingen om in Europees verband keihard te werken aan opheffing van het vaccinatie-ver- bod werden, ook door Van Aartsen, in wandelpastempo opgevolgd. Dat was immers iets voor de langere termijn. De pest vroeg maatregelen die op korte termijn effect hadden. Want zolang zou het toch niet duren? DUUR BETAALD Dat korte-termijn-denken wordt nu duur betaald. Uitzicht op opheffing van het verbod is er voorlopig niet. Alle maatregelen tot nu toe lijken ingege ven door de gedachte dat de pest van zelf wel zal overgaan. Pestvarkens wer den geslacht, verdachte bedrijven ge ruimd en biggen gedood om de over volle stallen wat lucht te bieden. Lap middelen, met weinig effect op de var kenspest zelf. Nu de geesten wel rijp zijn voor een ef fectievere bestrijding, tonen WD en D66 zich plotseling wat minder dociel. Het schrikbeeld van een fokverbod, waarmee de lopende-band-fabricage van varkens zeker vier maanden stilgelegd, brengt het D66-kamerl Veer er zelfs toe vaccinatie 'erdoc drukken'. Met een stijgend tekort varkensvlees moet Europa ook d< accineerde vlees uiteindelijk wel cepteren, denkt hij. Van Aartsen t er echter niets voor 'Brussel' voor hoofd te stoten en blijft werken a; ficiële goedkeuring van vaccinatii die tijd is een fokverbod de enige Kortom, de verdeeldheid neemt t naarmate de maatregelen impopi der worden. Zolang dat snelle bes vorming niet in de weg staat is da geen probleem. Maar als het leidt ook maar één dag uitstel in een a quate aanpak van de varkenspest wijst dat opnieuw het falen van d« litiek, die in deze kwestie al teveel sen liet liggen. DEN HAAG KOOS VAN WEES Indiaanse vrouw gooit hoge ogen voor presidentschap De algemene verkiezingen in Bolivia die morgen worden gehouden, zijn al weken aanleiding voor grote onrust in het land. Met harde hand probeert de politie op straat demonstrerende arbei ders en jongeren in het gareel te hou den. Er worden stenen gegooid, blok kades opgeworpen en wederzijds aan vallen uitgevoerd. De acties zijn opge ëist door de 'stadsguerrilla' bestaande uit leraren die toebehoren aan de Trotskistische Revolutionaire Arbei derspartij (POR). Zij willen van de rege ring een salarisverhoging en een her ziening van het privatiseringsproces en andere structurele hervormingen. Binnenskamers is eveneens een harde strijd gaande: die om het president schap. Verschillende politieke partijen voeren sinds enige tijd een zogenaam de 'vuile oorlog'. Van de vijf belangrijk ste partijen zou iedereen corrupt zijn, of een verbintenis hebben met of de vroegere militaire junta, of de drugs smokkel hebben. Elkaar concurrerende politici putten zich uit in beschuldigingen en smade lijke beledigingen, zonder nog tot toe komen aan het programma waarmee zij Bolivia, een van de armste landen in Centraal Amerika, weer op de been willen helpen. Drie miljoen Bolivianen van boven de achttien jaar kiezen morgen voor vijf jaar een nieuwe president, vice-presi dent en 157 parlementariërs. De huidi ge president Gonzalo Sanchez de Lo- zado mag zich niet nogmaals verkies baar stellen. Favoriet in de peilingen is de Aima- raanse, Indiaanse kippenfokster en talkshowpresentatrice Remedios Loza van de populistische partij Conciencia de Patria (Geweten van het Vaderland). Loza, een elegante Indiaanse met tra ditionele omslagdoek en Boliviaanse bolhoed, is zeker van haar overwin ning. Sinds de dood van Carlos Palen- que, leider van de Condepa, heeft de partij volgens Loza nationale ruggen steun gekregen. „In dit land van idasse- justitie en racisme ten opzichte van de Indiaanse bevolking zal onze triomf een grote verrassing voor iedereen zijn", zei de kandidate. „Hier hebben wij 500 jaar op gewacht. Het is een be langrijke sprong vooruit voor ons volk en voor de Boliviaanse vrouw, die altijd onderdrukt en gediscrimineerd is." Onlangs kregen 528 inheemse ge meenschappen legale status in Bolivia na 170 jaar in de politieke schaduw te hebben geleefd. De nieuwe wet is on derdeel van presidents Sanchez Lo- zada's hervormingsprogramma en een van de meest spectaculaire verworven heden tijdens zijn bewind. DICTATOR Remedios Loza zou een voorsprong hebben op grote kanshebber, de con servatieve kandidaat van de Nationa listische Democratische Actiepartij, ex- dictator Hugo Banzer (71). Banzer re geerde zeven jaar lang (1971-1978) met ijzeren vuist over Bolivia. Hij liet een spoor van martelingen, moorden en verdwijningen, na toen hij tijdens een staatsgreep het land werd uitgezet. Nu is Hugo Banzer Suarez terug en presenteert zich als een overtuigd de mocraat. Volgens hem is het machts misbruik van zijn regering 'nogal' over dreven. Bovendien is het hoog tijd 'de armen te helpen'. Maldo Albarracin, president van een mensenrechtenorga nisatie, zei dat het regime van Banzer een van de bloedigste en verschrikke lijkste was geweest tussen 1964 en 1982. Hij wordt vergeleken met de Chi leense generaal en dictator Augusto Pi nochet. Jorge Quiroga, een 37 jaar oude voor malige IBM-medewerker en minister van financiën in het vorige kabinet, dingt eveneens mee naar het leider schap, maar maakt volgens de peilin gen iets minder kans. Allemaal beloven zij de armoede in het land te zullen be strijden, verbeterde ziekenzorg en scholing voor de inheemse bevolking. De verschillen liggen vooral in hoe zij deze hervormingen willen doorvoeren. Bijna eenderde van de kiezers heeft nog geen uitgesproken voorkeur. Het ziet er naar uit dat niet één kandidaat een absolute meerderheid zal behalen, wat betekent dat het Congres een pre sident kiest uit de twee kandidaten met de meeste stemmen. Banzer behoorde in 1985 tot de twee winnaars maar ver loor in het Congres. Even zag het ernaar uit dat het Electo raal Orgaan (CNE) de verkiezingen uit zou stellen, of zelfs helemaal ongeldig zou verklaren. Het CNE duldde geen verdere verdachtmakingen toen zij ook in de 'vuile oorlog' betrokken werden op verdenking van partijdigheid. Het CNE verbood namelijk een propagan da-spot waarin de ex-dicator Banzer op één lijn werd gezet met voormalig president Luis Garcia Méza, hoofdrol speler in een rampzalige Boliviaanse regering. DRUGSSMOKKEL Inzet van de 'oorlog' was een foto in 1981 gepubliceerd door het Braziliaan se tijdschrift Istoè, waarop de huidige president naast ex-burgemeester Car- meo Cuèllar staat van het Movimiento Nacionalista Revolucionario, nu gevan gen wegens drugssmokkel. Minister van binnenlandse zaken, Victor Hugo Canela zou met bewijzen zijn gekomen dat Hugo Banzer Cuèllar in bescher ming heeft genomen. Banzer beweert dat hij dit thema 'al velen malen is op gehelderd', maar beloofde desalniette min een 'grondig onderzoek'. Twee weken geleden werd het vertrouwens- conflict echter weer opgelost. De Organisatie van Amerikaanse Sta ten (OEA) sprak donderdag tevred een communique over de 'dialoop met het oog op morgen tussen de schillende partijen was ontstaan.! verhoudingen zijn volgens de OEI daardoor 'gekalmeerd' en minder spannen'. Ook het conflict tussen de om zijn strijdlust internationaal bekende de vakbond COB en president San! de Lozada is in iets rustiger vaanvi gekomen. Vakbondsleider EdgarR rez beëindigde donderdag na 24 d zijn hongerstaking. Hij en zes andi vakbondsmannen dreigden in con raken. President Gonzalo Sanchez de Lot zei deze week nog dat hij 'onder-gi enkele voorwaarde het hoofd zal b gen voor dergerlijke tactieken', m< kwam later toch tot een akkoord n het COB door tussenkomst van de tholieke kerk. Wilde Sanchez de Lozada aan tafe gaan zitten met de protesterende! ders dan moesten zij eerst belover de dag van de verkiezingen elke p: testdemonstratie af te lasten. Hetl ging op die voorwaarde in. De reg« moet nieuwe voorstellen doen ovt noodzakelijke salarisverhogingen arbeider in Bolivia verdient nu ho: derd gulden per maand. MEXICO-STAD KATRIEN GOTTLIEB Annemarie Jorritsma wil spoorweg nog graag als minister openen Al acht jaar worstelt politiek Den Haag met de aanleg van de Betuwelijn, de veelbesproken goederenweg van Rot terdam naar Duitsland. Er lijkt nu eindelijk schot in te komen. Minister Annemarie Jorritsma van verkeer en water staat geeft dinsdag in de Europoort het officiële startsein voor het werk aan de Rotterdamse Havenspoorlijn. Deze goederenverbinding tussen Maasvlakte en Waalhaven geldt straks als het 'voorland' van de Betuwelijn, waarvan de aanleg in 1998 zou moeten beginnen. De WD-bewindsvrouw is optimistisch over de kansen van het spoor, zeker als middel tegen de files die de Randstad en vooral de regio rond Rotterdam dreigen te verstoppen. „Financiers, verladers en vervoerders zijn bereid mee te doen, het gaat echt de goede kant op." „Ik zie dit zeker als een mijl paal," zegt Annemarie Jorritsma over het begin van het werk aan de Havenspoorlijn in Rotter dam. Volgens de minister van verkeer en waterstaat geldt de aanpak van de goederenverbin- ding tussen de Maasvlakte en de Waalhaven (verdubbeling en elektrificatie) als een eerste stap op weg naar de Betuwelijn. „Het is hoog tijd dat dat gedeel te wordt verbeterd. De procedu res los staan van elkaar maar de relatie is erg groot. Zonder Be tuwelijn hadden we nooit zo fors in het Havenspoor geïnves teerd." De minister meent dat het met de Betuwelijn ondanks alles toch nog vrij vlot is gegaan. „Het begon in 1989 met een ro de streep op de kaart. Nu kun nen we vaststellen dat het voor een dergelijk groot project toch nog in een buitengewoon hoog tempo wordt uitgevoerd." Er zijn bij de plannenmakerij zeker fouten gemaakt, geeft Jor ritsma grif toe. „De grootste strategische fout was de lijn Be tuwelijn te noemen. Was dat de A 15-lijn geweest, dan had dat psychologisch heel anders uit gepakt. We hebben communi catieve fouten gemaakt. Die zijn door het ministerie ook onder kend. Ook werd de NS op pad gestuurd zonder actueel materi aal. We hebben er veel van ge leerd. Bij de HSL en andere pro jecten, maar ook bij de Betuwe lijn zelf gaat dat nu beter." Hoewel de Raad van State zich nog moet buigen over bijna tweehonderdbezwaarschriften tegen het zogeheten tracébe- sluit voor de Betuwelijn, ziet Jorritsma alleen nog 'Weine beertjes' op de weg. „Met een aantal gemeenten en individu en zijn we nog bezig, maar gro te problemen zijn er niet meer." De aankoop van grond langs Volgens minister Jorritsma is de presentatie van de Betuwelijn psychologisch verkeerd geweest. Wanneer de goederenspoorweg was vernoemd naar de autosnelweg A.15 ernaast, had het project minder protest opgeroepen, meent zij. Nu ligt het accent zwaar op de landschapsaantasting. De actiegroepen willen de goederenspoorweg onder de grond hebben, of anders helemaal niet. Bij Schelluinen maakten ze in 1993 alvast een symbo lisch begin met de tunnelbouw. foto anp cor de gock het spoor is inmiddels begon nen. „Daar gaan we mee door. Soms gaat minnelijk schikken moeizaam, omdat veel mensen tot het laatste moment wach ten. Als het besluit straks onher roepelijk is, zal dat gemakkelij ker gaan." De minister laat weten dat de fi nanciering van het miljarden project rond is. „Behalve het private deel dan. Er komt straks een participatiemaatschappij met derden, die de lijn gaat ex ploiteren. Ik verwacht dat het exacte model eind dit jaar hel der is." Jorritsma zegt 'zeker niet pessimistisch' te zijn over de toekomstmogelijkheden van de 160 kilometer lange spoorlijn door Nederland. „We krijgen die Betuwelijn gemakkelijk vol. Financiers, verladers en trans porteurs zijn bereid mee te doen. Ik ken traditionele weg vervoerders die graag op het spoor willen. Het vervoer van containers groeit, NS Cargo is al een eind op de rail. Ook andere partijen willen, het is nu wach ten op verschillende aanbie ders." Ook Europees gezien zit het spoorverkeer in de lift, meent - Jorritsma. Er wordt hard ge werkt aan zogeheten Freight Freeways in Europa, 'corrii waarin het goederentransp vrij baan krijgt. „De komer maand hopen we voortgai kunnen maken, zodat Rott dam en Hamburg/Bremer goede verbinding met Itali gen. Ook in landen als Dui land, Oostenrijk en Zwitsei zie je dat er iets gaande is.' Een nieuw project dat het j derenvervoer over de railsI oppeppen is een rechtstree spoorverbinding tussen de vens van Rotterdam en An| pen. Die verbinding heeft a eens op een plankaart gesti maar is weer geschrapt. Vol Jorritsma moet deze 'goede 11', die op het rangeerterrei Kijfhoek bij Heerjansdamm aansluiten, weer op de kaari denkt binnenkort met een? die te beginnen naar een tri voor deze noord-zuid-verbi ding. De Betuwelijn gaat volgens laatste schattingen meer da negen miljard gulden koste Als de spoorlijn geschikt w gemaakt voor 'double stad' (goederentransport met t\s| gestapelde containers) zou) de lasten toch weer omhoo gaan. Volgens de minister! de capaciteit vrijwel worde verdubbeld 'met een relatir kleine investering'. Voor de lektunnel onder de Oude It en de Sophiatunnel onderi Noord bij H.I. Ambacht ise geld uitgetrokken om die va bindingen te verbreden. Mi lijk volgen later nog de tuit onder de Giessen in de Alb! serwaard en onder het Pan densch Kanaal bij Zevenaa: „We maken double stack it der geval niet onmogelijk.! spoor leg je immers aan vo meer dan honderd jaar." ROTTERDAM GERT ONNINK

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 2