'In ieder mens zit een verlossende kracht
speeltuin
Kerk Samenleving
lil IIII? vl?]%
Op
Rutchbaan topattractie Oud Hortuszicht
ZATERDAG 31 MEI 1997
Nag Hammadi-geschriften werpen nieuw licht op Jezus van Nazareth
In 1945 deed een arme boer in Boven-Egyp-
te bij de plaats Nag Hammadi een opmerke
lijke vondst. Hij stuitte op een kruik waarin
oude leren banden en papyrusbladen zaten.
De lokale boekhandelaar zag er niets in. De
moeder van de boef maakte met het kurk
droge materiaal haar vuur aan. Toch besloot
de boer te proberen wat er over was te gelde
te maken. Uiteindelijk hoorden wetenschap
pers van de vondst en begon er een touw
trekken om de rechten op vertaling.
Tot 1977 heeft het geduurd voordat de twee
envijftig geschriften van Nag Hammadi inte
graal in een Engelse vertaling verschenen.
Zo'n twee jaar geleden zag de complete Ne
derlandse vertaling in twee dikke delen het
licht. Van de hand van Jacob Slavenburg. Sa
men met Willem Glaudemans ontcijferde hij
deze Koptische geschriften. Sinds die djd
tracht Jacob Slavenburg in lezingen, artike
len en boeken deze oude geschriften voor
een groot publiek toegankelijk te maken.
Gnosis
Uit de kruik kwamen onder ondere het
Evangelie van Thomas (een verzameling van
114 uitspraken van Jezus) en het Evangelie
van Filippus en zelfs een Evangelie volgens
Maria Magdalena. Het bevatte ook het Evan
gelie der Waarheid van Valentinus en verder
geschriften als: Gesprek met de Verlosser en
het Geheime Boek van Jacobus. Het bleken
vroeg-christelijke gnostische geschriften te
zijn uit de eerste drie eeuwen van de jaartel
ling. Ze geven een ander beeld van Jezus van
Nazareth dan die uit de officiële evangeliën
van Lucas, Marcus, Matthëus en Johannes.
Welk beeld? Slavenburg krabt in zijn baard.
„Daarvoor zal ik eerst moeten uitleggen wat
gnosis betekent", zegt hij. Vervolgt op doce
rende toon. „Gnosis is het Griekse woord
voor kennis, inzicht. Daarmee wordt niet de
uiterlijke kennis bedoeld die wij ons aanle
ren, maar innerlijke kennis, het intuïtieve
weten. Gnostici moeten het niet hebben van
leergezag, maar van eigen innerlijke erva
ring. Omdat dit intuïtieve weten vanaf het
begin der tijden deel heeft uitgemaakt van
de mens, is gnosis van alle tijden en van alle
culturen'.
Weliswaar wordt ook in de Nag Hammadi-
geschriften Jezus van Nazareth de Christus
genoemd, toch zijn er volgens Jacob Slaven
burg twee belangrijke verschillen. „Jezus is
in deze geschriften gewoon een mens van
vlees en bloed, die geboren is uit de ge
slachtsgemeenschap van zijn vader en moe
der. Die zijn leven in dienst stelde van iets
hogers. Zoon van God werd hij pas bij de
doop in de Jordaan. Daar kreeg hij het
Christusbewustzijn. Dat is een verlossende
„Het huidige christelijke geloof is
niet gebaseerd op de leringen van
Jezus Christus, maar op later
gevormde theologische
denkbeelden". In zijn huis in het
dorpje Wagenberg bij Breda zegt
Jacob Slavenburg dit zonder met
zijn ogen te knipperen. Alsof hij
het ook niet kan helpen. Maar
Slavenburg heeft nu eenmaal
reeds zeventien boeken op zijn
naam staan, waarin hij als
historicus zijn gelijk bewijst. Dat
gelijk is vooral gebaseerd op de
oude zogeheten Nag Hammadi-
geschriften, die een ander licht
werpen op de figuur van Jezus van
Nazareth: een wijsheidsleraar, die
predikte dat mensen het
bewustzijn van God in zicltzelf
konden vinden.
Jacob Slavenburg:
„De christelijke
kerk heeft God
buiten de mens
geplaatst. Dat lijkt
me verlies."
foto gpd
kracht die in ieder mens zit."
Ook de Nag Hammadi-geschriften r
Jezus de Verlosser, maar daarbij speelt de
kruisdood, waardoor de zonden der mens
heid zijn vergeven, geen centrale rol. „Hij
predikte het Christusbewustzijn. Het is een
verlossende kracht van binnenuit, waarvan
ieder mens zich bewust moet worden."
Balans
Gnostiek en New Age enerzijds en christen
dom anderzijds hebben een totaal verschil
lende kijk op de aanwezigheid van God, al
dus de Wagenbergse historicus. Daarbij
draait het om de kwestie: is God in je of is
God buiten je, als de eeuwige Ander? Na
tweeduizend jaar christendom en vijftig jaar
Nag Hammadi heeft Jacob Slavenburg voor
zichzelf 'in alle schuchterheid' een kleine
balans opgemaakt. „De christelijke kerk
heeft God buiten de mens geplaatst. Dat lijkt
me verlies. God wordt zo ervaren als de Al
machtige, als het niet beredeneerbare. Dat
zie ik als winst. New Age benadrukt dat iede
re mens een goddelijke kern in zich heeft en
ten diepste zelf God is. Dat ervaar ik als
winst. Maar dat kan gemakkelijk ontaarden
in het hebben van een 'knus binnengodje'
dat jouw over de bol aait. Die opvatting zie
ik als verlies."
Nog een andere post uit zijn winst- en ver
liesrekening somt de historicus op: 'De kerk
predikt de dienst aan de medemens en dat
lijkt me winst. Maar ze is bang voor zelflief
de, waardoor de naastenliefde vooral blijft
steken in charitas. New Age ziet naastenlief
de als uitvloeisel van liefde voor het zelf. Dat
vind ik positief. Maar dat blijft weer vaak
steken in navelstaren, in het happy zijn met
jezelf en je medemens laten barsten.'
En de gnosis? Jacob Slavenburg: „Die legt
een verbinding tussen de God in .en de God
buiten de mens. God, schepping en mens
vallen daarin samen in een onlosmakelijk
geheel. Alles is van een goddelijke geest
doordrongen."
Jacob Slavenburg, Een sleutel tot gnosis.
Inzicht in de betekenis van de Nag
Hammadi-vondst voor de mens van nu,
Uitgeverij Ank-Hermes, Deventer, 1997.
Prijs 22,50 gulden.
Nederlandse
steun voor
christelijke
verzoeningsvide
De Stichting Christelijke I
Projecten 3xM stelt video-
ratuur met een waarde
tienduizend gulden beschi
het
ningsvideo's'
(voormalig Zaïre). De sti<
heeft dat vrijdag n
De videofilms i
telijke boodschap moetei1
roepen tot een vreedzaa
menieven van rivalise
stammen in Noord-Kivu
gebied dat grenst aan R
In deze streek wonen cir
miljoen mensen, onder v
Rwandese vluchtelingen.
De stichting zorgt
recorders, een projector e
generator voor de realisat
het project. Volgens M. Ti
van 3xM is nog niet beken 1
ke titels op het progr. -
staan. „De video's zijn in
geval ge weldloo
De stichting 3xM zal i
toekomst mogelijk meer
zulke projecten steunen
zijn relatief goedkoop e
ficiënt", meent Timmé
gaan geen medewerkers1
3xM naar Congo. De uitvo1
van het verzoeningsprojei'
beurt door de Congolese r
organisatie PAMI.
Nobelprijswinn;
bisschop Belo
naar Nederland
OEGSTGEEST ANP
De Oost-Timorese bis 3
Carlos Belo, vorig jaar i
van de Nobelprijs voor
de, brengt volgende weer
bezoek aan Nederland,
uitgenodigd door de rooi
tholieke commissie Justie
Pax (Gerechtigheid en Vre 1
Belo, bisschop t
al jaren voor eerbiediginf
de mensenrechten
schikking op het door Indic
geannexeerde eiland. Voer
inspanningen kreeg hij iia
samen met de Oost-Tin e
verzetsstrijder Jose Ramosg
ta de Nobelprijs a
Justitia et Pax is sinds 19|i
trokken bij de mensenrees
situatie in de vroegere ko
Dinsdag vindt in Oegstgee
openbare bijeenkomst
bisschop plaats. Belo
woensdag t
bisschop Muskens.
Leidsch Dagblad
ANN01897
Woensdag 31 Mei
LEIDENVoor ongeveer drie weken is bij een ingezetene
dezer gemeente eene vrouw van middelbaren leeftijd ge
weest, die onder een zeer aandoenlijk verhaal van armoede
en een groot gezin zij zou o.a. door den deurwaarder uit
haar woning gezet worden) eeniggeld wist los te krijgen.
Zij gaf op Struyk te heeten en te Leiden thuis te behooren,
doch bij onderzoek is gebleken dat haar geheele verhaal
leugenachtig is, terwijl zij aan het door haar opgegeven
adres niet gevonden kan worden.
Men zij alzoo voor haar op zijne hoede.
ROELOF-ARENDSVEENDe hofmeester van de stoom
boot Roelof-Arendsveen - Amsterdam had gistermiddag
omstreeks halftwee het genoegen het zevenjarig dochtertje
van A.S. alhier, dat door een schoolmakkertje gewoonweg
van den dijk was gestooten en reeds in zinkende toestand
verkeerde, uit de diepe Veenwetering te redden van een
waarschijnlijken dood. Het gevaar was daarom dreigend,
terwijl op dat uur de weg bijna niet begaan wordt, ieder be
vindt zich alsdan op den akker.
ANNO 1972
Woensdag 31 Mei
LEIDENIn de nacht van 19 op 20 februari is het er warm
aan toegegaan in de Haarlemmerstraat. Herman (21), ex-
chauffeur en Adam (21), stratenmaker, die de avond nu
niet direct met lauwe thee hadden doorgebracht, liepen
achter twee van een bruiloffeestje terugkerende jonge echt
paren. Het tweetal maakte een paar weinig fleurige opmer
kingen en niet lang daarna was er een stevige knokpartij
aan de gang, hoewel éèn der dames in het gezelschap dat
nog geprobeerd had te voorkomen.
Adam beschadigde zijn tegenstander met een riem en Her
man greep op zeker moment een mes en stak de andere
man in de borst. Hij raakte een longtop. Zijn slachtoffer
heeft als gevolg daarvan enige tijd in het ziekenhuis gele
gen.
Gisteren mochten Herman en Adam voor de Haagse recht
bank het hoe en waarom vari de vechtpartij uit de doeken
doen. Maar zij waren daarover zeer zwijgzaam. "Er werd wat
gezegd en ineens werd er geknokt" en "we zullen wel wat te
veel hebben gedronken" was alles wat zij aan de openbaar
heid wilde prijsgeven.
De officier van justiti'e wond zich zeer op over deze zaak.
Het hele geval was volgens hem "typisch de methode om
een vechtpartij uit te lokken en dan te laten zien wat je
waard bent"-. In Herman zag hij de grote boesdoener.
De officier van justitie eiste tegen Herman een gevangenis
straf van zeven maanden met aftrek van voorarrest en tegen
Adam drie maanden, waarvan twee voorwaardelijk, met een
proeftijd van twee jaar. Uitspraak over veertien dagen.
'NIEUW BEKEKEN
Het restaurant
bood in 1960 al
een triest beeld.
In die tijd had de
gemeente nog
het idee om er
een gebouw
voor gemeente
werken voor in
de plaats te zet
ten. foto ar
chiefholvast
Het huidige parkje aan de Witte Singel. Kinderen hebben er nog veel
plezier, maar een kopje thee drinken is er niet meer bij. foto mark la-
mers
Inmiddels had de gemeente het
complex overgenomen, met het
plan om er een nieuw gebouw
voor de afdeling gemeentewer
ken neer te zetten. Dat is er
nooit van gekomen. In 1966
werd Oud Hortuszicht met de
grond gelijkgemaakt en werd er
een parkje aangelegd. Ook dat
parkje raakte weer in verval. Na
het opnieuw opengraven van de
gedempte Trekvliet kreeg het
parkje een opknapbeurt en
kwamen er nieuwe speelvoor-
zieningen. Ook is het weer aan
genaam toeven onder het bla
derdak van de bomen, maar de
sfeer van weleer is er niet meer.
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 07
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
Bank (adiuncta.1.)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 - 11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M.Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chefsportredac
Familieberichten:
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
verstrekken tot het automatisch afsi
van het abonnementsgeld, ontvang
korting per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTE
Voor mensen die moeilijk lezen, sleci
ogen hebben of blind zijn (of
leeshandicap hebben), is een samenvat!
geluidscassette beschikbaar. Vo<
0886-482345 (Centrum voor Gesprake
Lectuur, Grave).
J. Preenen,
if binnen-, buitenland, e>
Z I E K E N H U I Z
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 er
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessenhun
dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor pz
bovendien van 10.30 -1115 uur en van 19.45 - 21 00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 -15 30 uur en 19.00-19.30
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleegku
Kinderafdeling: 10.
Jongerenafdeling: 1
daarnaast ook 1
Kraamafdeling. 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voorvaders tot21.00ü
Kinderafdeling: 14.30-19 00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14 00-14.1
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
luren 18.30-19.30 u
daarnaast ook 11 15-12.00 u
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uur en
18.30-19.30uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uur(A,
Partners/echtgenoten met kinderen.)
n zondag van 10.00 tot 11.00 uur (uitsluitend vi
partners/echtgenc
Kinderafdelingen:
mogelijkheid in overleg
oudfr,"
kinderen.)
g met de hoofdverpleegkundige
s gelden de volgende tijden- keel-, 1
00 uur en 18.30-19.30 uur, ooghet
15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek- zalen voor peuters, kleuters en g
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak
kinderen: 15.15-17.00 l
KEES VAN KUILENBURG
Panorama besteedde er in 1920
uitbundig aandacht aan. De
Hciagsche Kinder Oranjehond
maalde toen een uitstapje naar
het Leidse Oud Hortuszicht.
„De rutchbaan is één van de
heerlijkheden in de speeltuin.
In rijen trokken de jonge Ha-
genaartjes de steile trap op om
zich in suizende vaart naar be
neden te laten glijden", zo
meldde het geïllustreerde week
blad enthousiast over de vele
mogelijkheden die Oud Hortus
zicht toentertijd bood.
Het waren niet alleen de Hage-
neesjes die de geneugten van
het restaurant annex speeltuin
aan de Witte Singel beleefden.
Ook de Lèidenaars maakten in
die jaren druk gebruik van de
uitspanning. In het etablisse
ment kon men terecht voor het
rustig nuttigen van een kopje
thee of een glaasje limonade
met uitzicht op de beroemde
'Hortus Botanicus'. De tuin
strekte zich uit van de Witte
Singel tot aan de Trekvliet. Er
heerste destijds een bijna lan
delijke sfeer. Vooral op zomerse
dagen was het er goed toeven.
En er wds altijd wel wat te zien.
De Trekvliet werd indertijd nog
druk bevaren door kleine
vracht- en plezierschepen. On
der meer door de boot van de
gebroeders Groenewegen met
rollen papier voor het leidsch
Dagblad, dat toen nog in Leiden
vverd gedrukt. De kaarsrechte
vaart was een ideale oefenbaan
voor de roeiverenigingen Njord,
Die Leythe en De Vliet.
De speeltuin was in die jaren
het reisdoel van veel kinder
clubs. Het befaamde etablisse
ment was vanaf 1903 aan de
Witte Singel gevestigd. De fami
lie Van Ingen Schenau zwaaide
er de scepter.
Die mooie jaren duurde tot na
de Tweede Wereldoorlog. Daar
na ging het in een snel tempo
bergafwaarts met Oud Hortus
zicht. In 1959 sloot het befaam
de restaurant voorgoed de deu
ren. Daarna bood het inmiddels
dichtgetimmerde pand een
triest beeld. Alleen de borden
thee- en speeltuin en Restaurant
Oud Hortuszicht herinnerden
aan de mooie jaren van weleer.
