VS willen NAVO met
drie landen uitbreiden
Er wordt steeds meer gemarteld
Turken eerder naar stembus
Buitenland
3
Clinton en Blair willen
werkloosheid aanpakken
Slowakije moet werk
maken van democrati
Voorspelbare overwinning Soeharto leidt tot onlusten
Het 'onzedelijke gedrag'
van de Franse president
VRIJDAG 30 MEI 1997
Doden bij brand in tehuis gehandicapten
frankfurt an der Oder Bij een brand in een verzorgingstehuis
voor gehandicapten in Frankfurt an der Oder zijn vannacht ne
gen mensen om het leven gekomen. Vijf mensen raakten ge
wond. Zeventig van de 145 bewoners zijn in het ziekenhuis op
genomen met verschijnselen van shock en met rookvergiftiging.
De oorzaak van de brand is niet bekend.
FIS wil praten met Algerijnse generaals
parijs Leiders van het verboden Algerijnse Islamitische Red
dingsfront (FIS) die in Frankrijk in ballingschap leven, hebben
gisteren - een week voor de Algerijnse parlementsverkiezingen -
onderhandelingen zonder voorwaarden vooraf voorgesteld aan
de Algerijnse militaire autoriteiten. De oproep volgt op een mili
tair offensief tegen de FIS in Algerije, dat deze week werd inge
zet.
Bulgarije koopt tv-programma's met wijn
sofia Een vrachtwagen met Bulgaarse cabernet sauvignon in
ruil voor 46 uur Duitse televisieprogramma's. Die overeenkomst
sloten de Bulgaars televisie en de Duitse zender MDR vorig jaar
en de onderhandelingen over nog zo'n overeenkomst zijn bijna
rond. MDR heeft de eerste partij wijn vlak voor de kerstdagen
aan haar medewerkers verkocht.
Militairen Sierra Leone sluiten grenzen
freetown Het militaire bewind van Sierra Leone heeft de lands-
grenzen gesloten. Een groep militairen onder leiding van majoor
Johnny Paul Koroma greep zondag de macht, waarna plunde
ringen volgden. Nigeria heeft de coup veroordeeld; eerder al
stuurde Nigeria honderden soldaten naar Sierra Leone om de
coupplegers onder druk te zetten de macht weer over te dragen
aan burgerpresident Ahmah Tejan Kabbah. In Londen is van
ochtend een vliegtuig aangekomen met 396 Britse en andere
vluchtelingen uit Sierra Leone. Vanochtend is begonnen met de
evacuatie van Amerikanen.
EU-commissie wil klonen dieren toestaan
den haag De adviesgroep voor ethiek en biotechnologie van de
Europese Commissie wil het klonen van dieren onder strikte
voorwaarden toestaan. Naar aanleiding van de geboorte van het
gekloonde schaap Dolly, in Schotland, heeft de commissie de
kwestie bestudeerd. Conclusie is dat het klonen van dieren
ethisch aanvaardbaar is als het genetische en psychologische ge
gevens oplevert en de resultaten worden gebruikt voor medische
doeleinden. Er is wel streng toezicht nodig. Het klonen van
mensen wil de commissie laten verbieden.
Vrouwelijke generaal in Zweden
Stockholm Ondanks hevig verzet van de militaire top heeft de
Zweedse regering gisteren Ann-Marie Görannson tot eerste
vrouwelijke generaal benoemd. De militaire top, die uit mannen
bestaat, heeft maandenlang heftig geprotesteerd tegen de be
noeming van een vrouw. Haar mannelijke tegenstanders in het
leger zijn niet overtuigd van de leiderskwaliteiten van Gö
rannson. Voorstanders daarentegen eisten een gelijke behande
ling voor de 50-jarige arts. Zij krijgt zij het bevel over de medi
sche eenheden van het Zweedse leger.
Somalische clanleiders sluiten bestand
caïro De twee zelfbenoemde presidenten van Somalië, Ali Ma
hdi Mohammed en Hussein Mohammed Aidid, kondigden gis
teren in de Egyptische hoofdstad Caïro aan opnieuw een vredes
akkoord te hebben gesloten. Eerdere akkoorden tussen de beide
clanleiders werden enkele uren na de ondertekening alweer ge
schonden. In Somalië is sinds 1991, na het afzetten van dictator
Siad Barre, geen centrale regering meer. Een VN-macht probeer
de de orde te herstellen, maar vertrok ria zware gevechten.
Houtkap veroorzaakt chimpansee-oorlog
new york» Houtwinning in de tropische bossen van West-Afrika
is mogelijk de oorzaak van hevige oorlogen tussen de chimpan
sees die daar wonen. Dat zegt Lee White, een Amerikaanse on
derzoeker die de dieren acht jaar lang heeft bestudeerd in
Gabon. Als houthakkers een bos ingaan, bewegen zij zich voort
in een front. Daardoor drijven zij chimpansees in dat gebied die
per het bos in, naar het woongebied van hun buren. Dat veroor
zaakt een chimpansee-oorlog, zegt White, die soms pas eindigt
als het laatste lid van de zwakste groep dood is.
'Migrantië' wil ook bij EU horen
Amsterdam De dertien miljoen migranten in de Europese Unie
zouden het liefst als apart land - Migrantië - toetreden tot de EU.
Parallel aan de Eurotop over drie weken in Amsterdam houden
organisaties van migranten van 13 tot en met 15 juni een eigen
schaduwconferentie. Toetreding zou de migranten in een gelijke
rechtspositie brengen. Vandaag wordt in Amsterdam de voorbe
reiding afgerond met een bijeenkomst over migrantenvrouwen
en vluchtelingen.
Jongeman van 780.000 jaar oud
madrid Een groep Spaanse wetenschappers heeft gisteren de
ontdekking gepresenteerd van de 780.000 jaar oude resten van
een jongeman, volgens hun tot nu toe de oudste Europeaan.
Volgens José Maria Bermudez de Castro van het Natuurmuseum
van Natuurwetenschappen in Madrid gaat het om een nieuwe
soort, homo antecessor gedoopt, die de gemeenschappelijke
voorouder is van de moderne mensheid en de Neandertaler. De
Spaanse paleoantologen ontdekten de resten van de jongeman
met verrassend moderne gelaatstrekken tijdens uitgravingen in
een grot in de Centraal-Spaanse Atapuerca-bergen.
Rekenkamer Suriname kan niet werken
Paramaribo De Surinaamse Rekenkamer voelt zich beknot in
haar werk. Doordat de raad van ministers onlangs besloot te
stoppen met het verstrekken van besluiten, kan de kamer niet
meer toezien op de besteding van overheidsgelden en kan zij
dus het financieel beheer van de overheid niet goed controleren.
Deze taken zijn de Rekenkamer in de Grondwet opgedragen. De
Rekenkamer heeft er in een brief bij de Nationale Assemblee, het
parlement, op aangedrongen in te grijpen.
onden hans geieunse
iorrespondent
Het korte kennismakingsbezoek
de Amerikaanse president
Clinton gisteren aan de Britse
premier Blair bracht heeft een
gezamenlijk offensief tegen de
werkloosheid in de wereld op-
geleverd. Clinton zal op de G7-
op van de rijke industrielanden
Denver, volgende maand,
plannen ontvouwen om vooral
de jeugdwerkloosheid aan te
pakken. De Britse premier
neemt volgend jaar het voorzit-
terschap van de G7 van Clinton
over en zei zich te zullen inzet-
ten voor verdere realisering van
het gisteren slechts in algemene
bewoordingen aangekondigde
Hongarije, Polen en Tsjechië wel, Roemenië en Slovenië niet
EU-commissaris Van den Broek
BRATISLAVA ANP
SINTRA ALY KNOL
De NAVO zal begin juli waarschijnlijk Hongarije, Polen
en Tsjechië als lid toelaten. De animo voor het Frans-Bel
gische voorstel om Roemenië op te nemen en voor de
Italiaanse wens om buurland Slovenië toe te laten, was
gisteren in het Portugese Sintra tijdens de bijeenkomst
van de zestien NAVO-ministers van buitenlandse zaken
niet bijster groot.
moeten hebben afgelegd voor
ze mogen dromen van het lid
maatschap.
„De Navo moet alleen die
nieuwe democratieën toelaten
die zowel de hoogste horden
van de (democratische) hervor
ming hebben genomen als heb
ben aangetoond dat ze volledig
zijn opgewassen tegen de ver
plichtingen van het lidmaat
schap", aldus Albright. „De
NAVO is geen leerschool. Dat
zou onze alliantie verwateren.
Het zou onze parlementen in
CORRESPONDENT
Uit de opmerkingen van de
Amerikaanse minister, van
oudsher de meest gezagheb
bende in het NAVO-beraad, viel
op te maken dat niet veel lan
den in de prijzen zullen vallen
op 9 juli, tijdens een speciale
NAVO-top in Madrid. Minister
Albright legde er grote nadruk
op dat de toetreders eerst een
gedegen examen democratie en
respect voor de mensenrechten
staat van alarm brengen." Vol
gens waarnemers willen de Ver
enigde Staten niet koste wat
kost aan een eerste uitbreiding
met drie landen vasthouden,
maar ze zouden drie wel 'het
meest hanteerbare aantal' vin
den.
Minister Van Mierlo zei dat
de beslissing drie of vijf nog he
lemaal open is. Nederland heeft
nog niet besloten, maar neigt
naar vijf. Volgens Van Mierlo
hoeft een nieuw NAVO-lid niet
meteen 'perfect' te zijn op alle
gebieden. „Er gaat ook een op
voedende en stimulerende wer
king vanuit als je lid wordt van
de NAVO." Hij benadrukte dat
een goed functionerende
rechtsstaat, democratie, respect
voor de mensenrechten en een
evenwichtige verhouding met
de buurlanden de belangrijkste
cntena zijn.
De Duitse minister Klaus Kin
kel drong er op aan met name
ten behoeve van de drie Balti-
sche staten Estland, Letland en
Litouwen een speciale verkla
ring aan te nemen waaruit blijkt
dat geen enkel land voor eeuwig
van het NAVO-lidmaatschap is
uitgesloten. Die vraag is actueel,
omdat Rusland steeds weer na
drukkelijk roept dat uitbreiding
van de NAVO op onoverkome
lijke Russische bezwaren zal
stuiten als ook voormalige re
publieken van de Sovjetunie er
bij worden betrokken.
Na Rusland heeft gisteren ook
de Oekraïne een akkoord met
de NAVO getekend, waarmee
een basis is gelegd voor nauwe
re banden en samenwerking op
politiek en militair terrein.
Slowakije moet snel meer werk
maken van democratisering en
bescherming van de Hongaarse
minderheid, wil het kunnen
toetreden tot de Europese Unie.
D,at heeft Europees commissa
ris Hans van den Broek donder
dag gezegd in de Slowaakse
hoofdstad Bratislava. „We zijn
bezorgd dat de rechtsstaat en
democratie nog niet diep ge
noeg zijn geworteld in Slowa
kije. Landen die willen toetre
den tot de Europese Unie moe
ten het principe van democratie
niet alleen onderschrijven,
maar ook daadwerkelijk uitvoe
ren in de praktijk."
Van den Broek ging in Brati
slava uitgebreid in op het recen
te referendum over Slowaakse
deelname aan de NAVO. Dat
mislukte jammerlijk door een
opkomst van nog geen tien pro
cent van de bevolking. Daar
naast bemoeide de regering-
Meciar zich ook met de werk
zaamheden van de referendum-
Jakarta Duizenden mensen hebben gis
teravond op het Indonesische eiland Ma-
doera, tegenover de Javaanse stad Soera-
baya, hun woede geuit over de eerste uit
slagen van de parlementsverkiezingen. De
regerende Golkar-partij van president Soe
harto won met grote overmacht, net als bij
de zes voorgaande verkiezingen. De beto
gers, aanhangers van de islamitische partij
PPP, plunderden de kantoren van het ge
meentebestuur van Sampang, de belang
rijkste plaats op het eiland. De politie heeft
24 personen aangehouden. De onlusten op
Madoera zijn tot dusver de enige na het be
kend worden van de eerste uitslagen van
de verkiezingen. Nadat ongeveer 59 mil
joen stemmen waren geteld, stond Golkar
op 74,3 procent van de stemmen. De PPP
had 22,8 procent en de derde toegelaten
partij, dechristelijk-nationalistische PDI,
sloot de rij met 2,8 procent. Het Ameri
kaanse ministerie van buitenlandse zaken
heeft de verkiezingen als ondemocratisch
bestempeld. Volgens woordvoerder John
Dinger hebben Indonesische burgers niet
de mogelijkheid om met democratische
middelen een nieuwe regering te kiezen.
Op de foto een rij wachtenden voor een
stembureau in Irian Jaya.
FOTO MARK FALLANDER AP
commissie omdat ook vi
over de verkiezing van de j
dent aan de volksraadpl'
waren gekoppeld.
„Een atmosfeer van c
heid, een goede werking
democratische instellingei
hun rol in de rechtsorde"
daarvoor noodzakelijk, n
Van den-Broek. In Slowak
daarvan nog geen sprake,
den Broek zegt nadrukkeLi
spreken namens de vijftien
lidstaten.
Premier Meciar heeft in
verleden verscholen achtei
feit dat in de Europese
veel misverstanden bes
over de situatie in SIowe
„Maar ons oordeel is gebas
op realiteiten en niet op per
ties", aldus Van den Broek,
de Verenigde Staten het
zich volgens hem bezorgd
gelaten over recente schen
gen van democratische gr<
beginselen in het land. Vc
Meciar wordt oude stalin
sche machtspolitiek verwete
Kabila belooft: i
'99 verkiezingen
KINSHASA-NEW YORK»
Rtr-AFP-DPA
De nieuwe machthebber var
Democratische Republiek C
go, Laurent Kabila, heeft gi:
ren na de eedaflegging
staatshoofd aangekondigd
in april 1999 presidents- en p
lementsverkiezingen won
gehouden.
„Wij zullen niet toegeven
buitenlandse druk. Eerder
over twee jaar kan niet, om
de puinhopen van de oor
eerst moeten worden geruim
zo verzekerde de kersverse p
sident. Hij sprak de vijftigd
zend Congolezen toe die n
het grootste sportstadion in
hoofdstad Kinshasa waren ge
gen om hun nieuwe presidi
te zien.
In de tot Stadion van de M
telaars omgedoopte sportte
pel waren ook de presidenl
van Uganda, Rwanda, Angc
Burundi en Zambia aanwe2
Allen zagen hoe Kabila troi
zwoer aan de natie en gehoi
zaamheid aan de wettelijke 1
palingen van de overgangsrej
ring.
Majorettes, nog gekleed in
kleuren van het oude Za
(groen, geel en rood), en e
muziekkapel van het verslag
leger van de verdreven pre
dent Mobutu gaven een sh(
op de grasmat van de arei
Het veld was bedekt met vla
gen in de kleuren van het nie
we bewind; blauw met goudge
sterren.
Voor aanvang van de plee
tigheid vond er in het stadi»
een betoging plaats van stude
ten die riepen om democrat
en om hun studiebeurzen. Sc
daten beëindigden de betogii
zonder geweld, wel voerden
een aantal studentenleiders af.
Pilote ontslagen Regeringspartijen zijn meerderheid in parlement kwijt
generaal geschorst
LUCHTMACHTBASIS MINOT AP
Eerste luitenant Kelly Flinn, de
eerste Amerikaanse bommen-
werperpilote, is officieel ont
slagen uit de luchtmacht. De
26-jarige Flinn zou een affaire
hebben gehad met een ge
trouwde man, over die verhou
ding hebben gelogen en een
bevel hebben genegeerd om er
een einde aan te maken. Ze
stemde in met ontslag om een
rechtszaak te voorkomen.
Brigade-generaal Stephen Xen-
akis van een medisch centrum
in Fort Gordon, Georgia, is gis
teren op non-actief gesteld.
Brigade-generaal Stephen Xen-
akis zou een relatie hebben
met een verpleegster die voor
zijn zieke vrouw zorgde. Hij
heeft nog geen ontslag geno-
istanbul»jessica lutz
CORRESPONDENT
Op zijn laatst in maart volgend jaar, maar waar
schijnlijk in december van dit jaar zullen de Tur
ken opnieuw naar de stembus gaan. Vice-p^bmier
Tansu (giller heeft gistermiddag van haar partij de
bevoegdheid gekregen om met haar coalitiepart
ner, premier Necmettin Erbakan van de islamisti-
sche Welvaartspartij, te onderhandelen over ver
vroegde verkiezingen.
Erbakan zou bereid zijn het premierschap per 1
juli aan haar over te dragen, precies een jaar na
dat hijzelf dat ambt op zich nam. Vandaag komen
de twee partijleiders bijeen om voorwaarden en
een datum vast te stellen.
(gillers conservatieve Juiste Pad Partij en Er-
bakans Welvaartspartij beraadden zich gisteren
over de te volgen strategie nu regeren onmogelijk
blijkt. De ministerraad kwam deze week voor het
eerst sinds twee maanden weer bijeen, maar nam
slechts één besluit.
Erbakan had liever al verkiezingen in oktober
gewild, maar daar is de Juiste Pad Partij tegen
omdat (giller op zo'n korte termijn niet kan profi
teren van het premierschap. Nu wordt 28 decem
ber als datum genoemd. De Welvaartspartij zou
in ruil voor het premierschap de ministeries van
binnenlandse zaken, onderwijs en volksgezond
heid willen.
Gisteren verloor de regering haai' meerderheid
in het parlement toen nog een lid van de Juiste
Pad Partij aankondigde zijn lidmaatschap op te
zeggen. Daar staat tegenover dat de extreem
rechts Partij van Grote Eenheid zich met zeven
parlementszetels aansluit bij de coalitie op voor
waarde dat de kiesdrempel omlaag gaat.
Het is niet zeker of (giller zomaar premier kan
worden. Er moet eerst een formateur worden
aangewezen en president Demirel wil die op
dracht aan de een na grootste partij, de opposi
tionele Moederlandpartij geven. Leider Mesut
Yilmaz werkt al geruime tijd aan een alternatief
kabinet.
Clinton-programma. Clinton
kwam gisteren met zijn duide
lijkste aansporing tot nog toe
aan het adres van de IRA. „Ik
roep de IRA op de wapens voor
goed neer te leggen", aldus
Clinton. Er moet, ondersteunde
hij de Britse opvatting, een on
dubbelzinnig staakt het vuren
komen voordat Sinn Fein, de
politieke beweging van de IRA,
kan deelnemen aan de vredes
onderhandelingen over Noord -
Ierland, die volgende week wor
den hervat. Beide leiders gaven
gisteren overigens niet aan welk
tijdschema zal worden gehan
teerd voor toelating van Sinn
Fein na een IRA-staakt het vu
ren.
Nederlander Jaap Walkate voorzitter VN-fonds voor slachtoffers
geneve anp
De situatie rond folteringen in de wereld
wordt er alleen maar beroerder op. „De
wereld is schizofreenvindt Jaap Walkate,
voorzitter van het VN-fonds voor Rehabili
tatie van Slachtoffers door Marteling. Met
zijn uitspraak doelde Walkate op bijdra
gen van regeringen die zelf burgers marte
len. „We hebben deze bijdragen echter
bitter hard nodig. We kunnen onze neus
niet ophalen voor donaties uit landen die
het niet zo nauw nemen met de mensen
rechten", kenschetst de Nederlander de fi
nanciële stand van zaken van het fonds.
Minieme schenkingen zijn vaak afkom
stig van landen als Turkije, Indonesië,
Saudi-Arabië en Algerije. Voor die landen
is het een manier om verdenkingen van
piensenrechtenschendingen te weerleg
gen door op de contributielijst van het
fonds te schitteren, beaamt de voorzitter.
Walkate, in het dagelijks leven Neder
lands ambassadeur in Peru, reist jaarlijks
stad en land af om rehabilitatiecentra te
bezoeken die bij het fonds aankloppen.
Vaak gebeurt dit op zijn eigen kosten. „Ik
heb door de jaren heen een bepaalde ma
te van immuniteit opgebouwd voor de
gruwelen van dictatoriale regimes. Maar
als ik de mensen zie die bij centra
aankloppen omdat zij het leven niet meer
aankunnen als .gevolg van martelpraktij
ken, ben ik altijd weer onder de indruk."
Schokkend vindt Walkate de toename
van verkrachting als vorm van marteling
in veel landen. „Agenten in opleiding in
landen met' een schrikbewind worden
vaak zelf aan folteringen onderworpen en
dus ook verkracht. Dit gebeurt om hen
murw te maken en er voor te zorgen dat
deze mensen alle bevelen opvolgen, inclu
sief het martelen van gevangenen", legt de
voorzitter van het fonds uit.
Jaap Walkate is nu acht jaar actief als
voorzitter van het VN-fonds en heeft in dit
tijdsbestek veel ellende voorbij zien ko
men. Hij is echter, naar eigen zeggen,
niets van zijn oude drijfkracht verloren.
„De wereld is slecht. Maar dat is voor mij
nog geen reden om dit klakkeloos te ac
cepteren en het op te geven."
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Een citaat van Chirac, president
van Frankrijk: „Als de tweede
ronde van de verkiezingen de
boodschap van de eerste ronde
bevestigt, moet de president
daar zijn conclusies uit trekken.
Het is in het belang van Frank
rijk om buitenlandse gespreks
partners niet met een zekere
dubbelzinnigheid tegemoet te
treden."
Frankrijk leeft dezer dagen
tussen beide rondes van de par
lementsverkiezingen. Als de
boodschap van de eerste ronde
zondag wordt bevestigd, raakt
Chirac zijn meerderheid in het
parlement kwijt. En ja, hij moet
dan met de socialist Jospin aan
zijn zijde naar de top in Amster
dam.
Dus treedt Chirac als presi
dent af als hij zondag verliest?
Nee, want het citaat dateert uit
1993, toen Chiarc nog opposi
tieleider was. En de president
die moest aftreden, heette Mit
terrand, een socialist.
De enige president die ooit
aftrad nadat zijn kompanen
parlementsverkiezingen hadden
verloren, was De Gaulle. Maar
vast staat dat Chirac die gaullis
tische traditie niet. hoog zal
houden. Twee keer deed hij een
vergeefse gooi naar de hoogste
troon, en nu hij daar eindelijk
op zit, laat hij zich er niet na
twee jaar van aftrekken.
De macht van een president
is in Frankrijk in sommige op
zichten groter dan in Amerika.
Chirac kan bijvoorbeeld een
oorlog beginnen, een voorrecht
dat in de Verenigde Staten aan
het Congres is voorbehouden.
En hij sluit internationale ver
dragen af, wat de man in h
Witte Huis ook niet kan zondi
de steun van het Congres.
Maar de presidentiële macl
taant zodra hij te maken krijj
met een vijandig parlement. H
benoemt nog steeds de premie
en hij zit nog steeds met de vii
ger aan de atoomknop. Ma;
invloed op het beleid?
Een ander citaat van Chira
„De macht van de presidei
over het buitenlands beleid
legitiem wanneer deze de mee
derheid (in het parlement) acl
ter zich heeft. Is dat niet het g<
val, dan heeft hij die macl
niet."
Het citaat was uit hetzelfd
jaar waarin de socialist Mittei
rand werd opgezadeld met ee
rechts parlement. Het was ee
uitspraak waarvan Chirac than:
nu de rollen zijn omgedraait
ongetwijfeld betreurt dat h
haar gedaan heeft. Of lieve
nog: het was een uitspraa
waarvan hij vergeten zal zijn de
hij haar ooit heeft gedaan.
Te midden van Jeltsin, Clin
ton, Kohl, Blair en anderen, wa
Chirac dinsdag het stralend
middelpunt van Frankrijks bui
tenlandse beleid. De tv-beeldei
van een breed lachende Chirac
gekscherend over de stok vai
Bill Clinton, konden zijn aan
zien en dat van zijn partij geei
kwaad hebben gedaan.
In 1993 was president Mitter
rand dat middelpunt, toen hi
aan de vooravond van de ver
kiezingen overleg voerde me
Clinton en Jeltsin over een die
pe crisis in Rusland. „Op enkel»
dagen voor de verkiezingen, ge
tuigt dat van weinig respec
voor de kiezers en voor de de
mocratie. Het is onzedelijk ge
drag", oordeelde Chirac toen.
