Van Gaal voerde vele oorlogjes en won de meeste
'Louis van Gaal met alles erop en eraan'
Sport
CHEF WILLEM SPIERDIJK, 071-5356464, PLV -CHEF ROB ONDERWATER, 071-5356463
De afscheidstoernee van Louis van Gaal draait op volle toeren. Dinsdag liet de
directeur betaald voetbal van Ajax zich feestelijk uitzwaaien door de bestuursleden.
„Ik heb ze bedankt voor het feit dat ze mij zes jaar lang als Louis van Gaal door het
leven hebben laten gaan. Ik mocht mezelf blijven, hoewel ze best wel eens wat aan
te merken hadden."
Hij vertrekt straks naar het buitenland. Club on
bekend. Zijn naam is gevestigd. Zelfs hij had
nooit durven dromen dat Ajax zoveel prijzen
zou winnen in bijna zes jaar. Elf in getal: drie
landstitels, de nationale beker, vier Super Cups
waarvan eentje van Europa, de UEFA-beker, de
Champions League en de wereldbeker.
Dat is meer dan Van Gaal had verwacht. Want
de doelen die hij zich stelde waren duidelijk: at
tractief voetbal en elk jaar gaan voor een prijs.
Maar bij die prijzen dacht hij toch vooral aan de
landstitel en de KNVB-beker. De verovering van
de wereld was een ander verhaal. „Na het eerste
kampioenschap schreef ik een voorwoord in de
presentatiegids. Dat het een utopie zou zijn
weer zo goed te presteren. Het seizoen erna
wonnen we alles. Dat kon niemand voorzien."
Van Gaal grijpt terug naar september 1991,
toen hij de taken overnam van Leo Beenhakker.
Zijn visie en manier van werken waren toen al
ontwikkeld. Als speler van Sparta en Antwerp
met name, als docent aan de Don Bosco-school.
„Ik wist van de eerste dag wat ik moest doen.
De vraag was alleen hoe ik mijn ideeën zou in
voeren: geleidelijk of meteen. Geleidelijk, dat
kon niet. Ik had dan steeds antwoorden moeten
zoeken, telkens verklaringen moeten geven."
Vandaar dat hij rigoureus te werk ging en niet
alleen de spelers merkten dat. Hij introduceerde
de term teambuilding, veegde het spelershome
schoon, stuurde jonge spelers op mediatraining.
Aanvankelijk tot hilariteit van de buitenwereld.
„Het ging niet alleen om discipline. Ook om de
manier waarop het spel gespeeld moest wor
den."
Gelukkig kende hij de groep. Hij had de ont
slagen Linder al eens opgevolgd, hij had gewerkt
met de jongeren. Tegenover de spelers ont
vouwde hij zijn plannen. De volgende dag nam
hij sommigen apart. Wouters bij voorbeeld. „Ik
vertelde Wouters dat hij mijn linkshalf was. Jonk
zou in het centrum spelen. Wouters toonde be
grip, maar de media schreven dat Wouters de
primadonna was, de vedette die je niet op een
andere positie mocht zetten."
Zoals hij velen een andere rol toebedacht,
zoals hij vele oorlogjes te bestrijden had. Vink.
van 'drie' naar 'zes'. „En volgens mij speelt hij
daar bij PSV nog." Van 't Schip die geen rechts
buiten meer wilde zijn. „Én dat later toch weer
speelde. Zo heb ik veel oorlogjes gevoerd."
Het zat Van Gaal niet mee in den beginne.
Ajax verloor bij Utrecht en PSV, fans zongen
over Johan Cruijff. De resultaten in de UEFA-
beker hielden hem overeind. „Osasuna-uit, dat
was het keerpunt."
De successen regen zich aaneen en tal van
spelers vertrokken. Van Gaal wil geen beschul
digende vinger uitsteken naar het bestuur, dat
voetballers misschien te gemakkelijk liet ver
trekken. „Ze waren gekwalificeerd in de hoogste
salarisschaal. Ajax kon niet meer betalen."
Van Gaal zag spelers veranderen. Gewone
jongens waren opeens populairder dan popster
ren, geliefder dan diva's van het witte doek. Bui
ten De Meer waren ze goden die geen fouten
konden maken, van wie alles werd geaccep
teerd. Probeer dan maar eens normaal te blij
ven.
Eenmaal terug in de kleedkamer was het aan
Van Gaal en zijn staf om de sterren weer te tem
peren, hetgeen steeds moeilijker was. „Dat kon
alleen door zelf het goede voorbeeld te geven. Je
moest ze constant wijzen op hun verantwoor
delijkheid. Het is moeilijk om altijd de beul te
zijn. Als je teveel zegt, komt de boodschap niet
meer aan. Vandaar dat je de groep probeert te
stimuleren om elkaar te corrigeren. Dat is ba
lans in een selectie."
Vandaar dat hij blij was met Rijkaard, met
Pettersson. Mannen die waarden en normen
koesterden in een wereld die wel eens voorbij
gaat aan- hoe het hoort. Die de rol speelden die
niet is aan te leren. Figuren die voor iedereen de
leider zijn. „Vandaar dat ik het vertrek van bei
den ongelooflijk betreurde. Maar Davids bij
voorbeeld miste ik weer op een andere manier.
Hij was een krijger in het veld, een strijder, een
man die de boel aanzwengelde."
Altijd was bij Van Gaal het individu onderge
schikt aan het collectief. Hoewel hij uiteindelijk
veel aandacht schonk aan het individu. „Een
voorbeeld: we bespraken de tactiek voor de
UEFA-bekerwedstrijd tegen AA Gent. Ik vroeg
Van Loen of hij dacht te passen in het elftal dat
ging spelen. 'Ik denk dat ik daar niet in pas', zei
Van Loen. Dat je dat van jezelf kunt zeggen. Dat
was het uiterste. Hij was daarin heel ver."
Soms lieten spelers hun ego prevaleren en
dan was Van Gaal teleurgesteld. Bogarde die
niet op de bank wilde zitten toen hij weer fit
was. Santos die zich vernederd voelde toen de
jonge Splinter in de cruciale wedstrijd tegen
Grasshoppers in de basis stond. De trotse Brazi
liaan, wereldkampioen nog wel, zat op de tribu
ne en vertrok uiteindelijk.
„Maar daar is een heel proces aan vooraf ge
gaan. Spelers dienen zich aan te passen aan
Ajax. Santos deed dat niet. Hij wilde de taal niet
leren. Hij wilde 'op drie' spelen, maar dat kan
hij niet. Want dan moet hij opbouwen. Bij de
Braziliaanse ploeg deed hij dat ook niet. Daar
leverde de nummer drie elke bal keurig in bij
Dunga of Mauro Silva. Bij ons moet de nummer
drie de pass geven."
Het gesprek vindt plaats op de dag van de fi
nale van de Champions League tussen Juventus
en Borussia Dortmund. Vorig seizoen speelde
Ajax die eindstrijd en het jaar daarvoor ook.
Toch voelt Van Gaal geen pijn dat hij niet in
München was op 28 mei. „Ik ben een analytisch
mens. We hebben ongelooflijk veel gewonnen
en Juventus was beter in de halve finale."
Hij neemt alles in ogenschouw en dan was
het seizoen niet eens zo slecht. „Tot 23 april was
het publiek in de ban van Ajax. Wij stonden in
het brandpunt. Alleen de laatste maand is alles
stilgevallen omdat we geen prijs hadden. Toen
ging de aandacht naar PSV."
Hij is geen seizoen te lang in Amsterdam ge
bleven, waarom? Ondanks alles was het toch
een mooie jaargang. De emoties die loskwamen
na de zwaarbevochten zeges in de Champions
League op Grasshoppers en Atletico Madrid.
Dat was een heel ander Ajax, een Ajax dat vocht
in plaats van tegenstanders achter zich aan liet
hollen. „De mensen waren op een heel andere
manier in de ban van Ajax. Na die wedstrijden
kwamen ongelooflijk veel emoties los. Veel
meer zelfs dan na een prachtige wedstrijd als te
gen AC Milan in Triest. Want die was na een
paar dagen weer vergeten. Omdat het gewoon
was."
De aanloop naar het seizoen was funest. Hij
noemt de verwikkelingen in Engeland tijdens
het EK, met de rel rond de naar huis gestuurde
Davids, ruzie om reclamegelden. „Het EK-syn-
droom, de Croky-affaire, spelers die lichamelijk
en geestelijk overbelast waren." De groep was
minder hecht. „Het samenspel verliep niet vlot.
We moesten met zoveel jonge jongens aan de
slag die niet het niveau of de ervaring hadden
van de anderen. Als coach en als mens heb ik
veel meer moeten geven, veel meer middelen
moeten aangrijpen om iedereen gemotiveerd te
houden."
De groep was niet in balans door blessures,
matige aankopen. Dat was toch zijn eigen
schuld? Hij had de selectie toch op peil kunnen
of moeten brengen. Van Gaal noemt de spelers
die allemaal niet wilden komen omdat ze het
klimaat in Nederland niet aantrekkelijk vinden.
Financieel én qua weer. .Anderson da Silva. Ku-
ka." De laatste is een Tsjech. „Hij zit bij Kai-
serslautern, speelde in de Tweede Bundesliga.
Was niet eens haalbaar voor Ajax." Om nog
maar niet te spreken van Makaay, Dennis de
Nooijer. Die hadden geen zin. „Ik heb ze alle
maal op mijn appartementje gehad." Want
voetballers die naar Ajax wilden, kregen een ge
sprek met Van Gaal, zoals dat in de „normale"
maatschappij gebruikelijk is.
Hij verwijst naar uitspraken van Dick Advo
caat en Harry van Raaij, die klagen dat het
moeilijk is vedettes aan te trekken, zelfs nu PSV
kampioen is. Nederland kan niet op tegen
Spanje of Italië. „Bij Ajax was nog een extra
drempel; van spelers die niet wilden omdat ze
bang waren voor de bank of de tribune. Nu hol
len ze weer hard naar Ajax. Ze zien weer moge
lijkheden. Ik heb het nog niet meegemaakt dat
Ajax in mei al vier spelers voor het volgende sei
zoen heeft aangetrokken."
Vandaar dat Ajax het liefst opleidt. Door de
omgangscultuur, de voetbalstijl die altijd op de
aanval is gericht. Spelen op de helft van de te
genstander, met weinig ruimte en tijd. De aan
koop moet tegen de dnik kunnen, ook mentaal.
„Litmanen heeft anderhalf jaar in het tweede
gespeeld. Types als Overmars en Finidi waren
de uitzonderingen." Wat niet wil zeggen dat
Veldman, Juan en Gabrich opeens goede aanko
pen zijn. „Natuurlijk had ik meer van ze ver
wacht. Het is te makkelijk om dat op het scou-
tingsapparaat af te schuiven. Iedereen kan wel
eens falen. Hoeveel spelers hebben we niet voor
veel geld verkocht?"
De gebroeders De Boer en doelman Van der
Sar trokken de kar afgelopen seizoen. De andere
'grote' jongens als Blind, Litmanen, Kluivert en
Overmars waren te vaak geblesseerd. „Geeste
lijk heeft dat aan die drie gevreten. Stel je voor
dat je alles hebt gewonnen en opeens in een
team speelt dat veel minder niveau heeft."
Van Gaal communiceerde. Hij hield individu
ele gesprekken, groepsgesprekken, hij was de
docent, liet ze handelen naar de kwaliteiten van
de nieuwe medespelers. Het bouwen van een
team, dat is een sterk punt van Van Gaal. „Daar
om heb ik dit vak gekozen. Inzicht krijgen in el
kaar, elkaar versterken. Ik heb daartoe een goe
de basis meegekregen uit mijn opvoeding en uit
mijn baan als onderwijzer. Belangstelling tonen
voor de medemens in je omgeving. Dat uit zich
in respect, interesse. En dat mondt uit in het feit
dat ik wel eens naar achtergronden vraag van
een speler. Je moet je kwetsbaar durven opstel
len. Ik heb daarom altijd het gevoel gehad dat ik
veel van mijn spelers weet. Zo kan ik beter op ze
reageren en zij op mij. Ik lach met ze en ik huil
met ze. Ik ben een emotioneel mens en la^t
mijn emoties ook zien."
„Toen ik voor de klas stond heb ik geleerd van
mijn fouten. Ik reageer wel eens te primair, te
emotioneel. Je moet leren het juiste moment af
te wachten."
Critici vonden dat het Ajax van Van Gaal niet
meer zo swingde als voorheen, dat de frivoliteit
ontbrak. De schaar van Ling, de dribbels van 01-
sen. Van Gaal kan dergelijke opmerkingen niet
aanhoren. „We hebben wedstrijden gespeeld
met ongelooflijk veel schoonheid. Juist omdat
altijd iemand boven dat teamverband uitstak.
Juist door de individuele kwaliteiten. Dan Peter
sen tijdens de bekerfinale tegen Heerenveen,
dat is maar een voorbeeld. Ik kan er wel dertig
noemen."
Zelfs nu het minder gaat is de Ajax-gekte
overweldigend. Dagelijks melden zich busladin
gen supporters langs het trainingsveld. „Ik heb
zoveel cadeaus gelaegen, bloemen. Reacties in
de trant van geweldig bedankt voor al dat mooie
voetbal."
Terug naar het verleden. Wat was nou de bes
te wedstrijd in zes jaar? Van Gaal geeft niet zo
maar even snel een antwoord. Hij analyseert.
Wanneer was de weerstand het grootst, dat telt
mee. „AC Milan-uit, in Triëst." Het was in de
herfst van 1994, de uitslag was 0-2 en Ajax zou
dat seizoen de Champions League gaan win
nen.
En de mooiste prijs? Hij noemt de UEFA-be
ker, in zijn eerste seizoen; het jaar waarin hij
kwam, de structuur van de club veranderde,
spelers op een andere plek zette, de schaduw
van Cruijff op zijn nek voelde rusten. Het was
een tropenjaar. Het drama in twee wedstrijden
tegen Torino, de Italiaanse bal tegen de lat vlak
voor tijd.
Maar de allergrootste triomf blijft het eerste
landskampioenschap, behaald in 1994. Het sei
zoen waarin zich een drama voltrok in het lever
van de trainer. Zijn vrouw overleed. Het is be
slist niet zo dat hij zich verloor in zijn werk
„Dat kan niet. Harder werken dan ik heb ge
daan kan ik niet. In die tijd zijn enorme gevoe
lens losgekomen en heb ik zoveel steun gehad
van de mensen in mijn nabijheid. Dat was het
uitvloeisel van de veilige wereld die we met el
kaar hadden gecreëerd."
Anderen over de trainer van Ajax
Wat straks, na zijn afscheid, rest is een vat
vol herinneringen en een koffer vol anek
dotes. Hoe die ook moge luiden, een me
ning heeft ook u zich gevormd over Louis
van Gaal. De geruchtmakende trainer
zwaait zondag het Ajax-publiek vaarwel.
Waarna het een stukje stiller zal zijn in
Nederland voetballand.
Bij zijn vertrek een bloemlezing van reac
ties, met het slotakkoord voor Van Gaal
zelf. „Ik hoop herinnerd te worden als de
mens Louis van Gaal, met al zijn zwakhe
den en positieve reacties."
LEO BEENHAKKER, technisch directeur
van Vitesse. Voorganger (als trainer bij
Ajax) en opvolger (als voorzitter van de
Vereniging Coaches Betaald Voetbal
CBV) van Louis van Gaal. Hevelde in zijn
hoedanigheid als hoofdtrainer in 1990
Louis van Gaal van de jeugdtak over naar
de A-selectie, als assistent-trainer op de
plek van Spitz Kohn.
Of zijn vertrek een aderlating is voor het
Nederlandse voetbal, moet nog blijken. We
gaan in elk geval een groot vakman mis
sen. Iemand met een uitgesproken mening
ook, waarnaar werd geluisterd. Dank zij
hem heeft ook de CBV in prestige en aan
zien gewonnen.
„Ik heb de kwaliteiten van Louis altijd on
derkend, dat was destijds de reden waarom
ik hem als assistent bij de A-selectie haalde.
Hij voldoet aan de twee belangrijkste crite
ria om een goeie trainer te zijn: ten eerste
heeft hij verstand van voetbal en dat moet
je als een filosofie kunnen uitdragen. Ten
tweede moet je verstand van mensen heb
ben en dat heeft hij ook. Maar uniek is zijn
periode bij Ajax niet. Die club is al vanaf
de eind jaren zestig een instituut. Sinds de
aanwezigheid van Rinus Michels heeft
Ajax een paar gouden pagina's in het grote
boek geschreven. Louis van Gaal heeft daar
een bladzijde aan toegevoegd. Dus dat is
niks nieuws.
MARCELLO LIPPI, trainer van juventus,
's werelds beste. Houdt er hetzelfde ge
dachtegoed als Van Gaal op na. Troonop
volger van Van Gaal als meest succesvol
le trainer in Europa.
„Ik vind vergelijkingen met andere trainers
eigenlijk niet relevant. Maar laat ik wel
zeggen dat ik het een eer vind op één lijn
met Louis van Gaal te worden geschakeld.
Er zitten inderdaad overeenkomsten in on
ze manier van denken en werken. Gericht
op discipline en het collectief dat bestaat
uit jonge ambitieuze spelers. Dat het dit
seizoen minder is gegaan met Ajax zegt me
niks, dat is inherent aan de golfbewegingen
in het topvoetbal. Zijn verdienste is juist
dat hij met Ajax vanaf zijn eerste jaar grote
prijzen heeft behaald, de club meerdere ja
ren aan de top heeft gehouden en ook nog
een goeie structuur voor de toekomst heeft
neergezet. Als je een lange termijn-visie
kan combineren met grote successen op
korte termijn, ben je een hele grote.
BRYAN ROY, paste niet in de toekomst
plannen van Louis van Gaal. Vertrok in
1993, na 126 officiële wedstrijden in de
hoofdmacht van Ajax, hevig teleurge
steld uit Amsterdam. Belandde via Fog-
gia bij Nottingham Forest. Liet zich daar
drie maanden geleden op de transferlijst
plaatsen
„Toen Van Gaal als assistent-trainer bij de
selectie kwam, was hij duidelijk gek van de
aanstormende generatiede Boertjes, Wit-
schge. Vink en ikzelf. Hij was een ander
soort hulptrainer. Normaal zijn dat van
die lacherige gasten, die veel dollen en
dicht bij de groep staan. Van Gaal hield als
assistent altijd al een bepaalde afstand.
Dat was al een beetje de hoofdtrainer in
hem. Tuurlijk was ik strontziek toen hij me
vertelde dat-ie me niet meer nodig had.
Maar die dingen slijten. En later, toen ik
alles had verwerkt, begon het tot me door
te dringen wat ik van hem had geleerd.
Vooral zelfdiscipline, juist in het buiten
land heb je die nodig. En tactisch heb ik
natuurlijk ook het nodige geleerd. Maar
het duurde even voordat ik dat inzag,
voordat ik het toegaf ook.
STEFAN PETTERSSON, een speler naar
het hart van Van Gaal: professioneel,
veelzijdig en dienstbaar. Keerde na zes
jaar Ajax terug naar geboorteland Zwe
den, waar hij nu bij IFK Göteborg speelt.
„Ik denk dat ik inderdaad een typische Van
Gaal-voetballer ben. Vanwege mijn hou
dingen benadering van de voetballerij, ook
buiten het veld. Dat laatste vindt hij netzo
belangrijk. Hij vindt dat Scandinavische
voetballers goed en professioneel met hun
vak omgaan, zei hij wel 's tegen me. Dat
klikte dus wel.
„In de loop der jaren heb ik hem wel een
beetje zien veranderen, dat is logisch. In
zijn houding naar de pers, bij voorbeeld. In
het begin was hij open en spontaan, maar
nadat hij een paar keer teleurgesteld was
ging hij zich ook naar de media harder op
stellen. Verder, en ook dat is een kwestie
van ervaring opdoen, merkte je dat hij
steeds beter met de spanning kon omgaan.
Hij werd rustiger, had minder uitbarstin
gen. Dat hij genoeg capaciteiten heeft om
ook andere topclubs te trainen, lijkt me
duidelijk. Of hij slaagt, zal afhangen van
de vrijheid en de verantwoordelijkheden
die hij krijgt. Want die heeft hij nodig, ab
soluut.
Resteert nog één vraag, aan LOUIS VAN
GAAL zelf. Hoe wil hij eigenüjk herin
nerd worden in Amsterdam en verre om
streken?
,Als Louis van Gaal...Het blijft even stil.
Dan zegt hij: ,Als de méns Louis van Gaal.
Ik bedoel: Louis van Gaal met alles erop en
eraan. Met al zijn zwakheden en al zijn
positieve kanten. Dat is moeilijk, want
waar die twee kanten precies uit bestaan,
weten alleen de mensen die mij van nabij
kennen. Anderen zullen aan mij terugden
ken als de man die met Ajax grote succes
sen heeft behaald. Maar ik hoop ook herin
nerd te worden vanwege de filosofie en de
principes die ik er op na houd. Gebaseerd
op respect voor mensen. Ik denk dat ik dat
al die jaren aardig heb volgehouden.
SIMON ZWARTKRUIS
„Ik wil herinnerd worden als de méns Louis van Gaal.'
foto hans van weel
n van de meest memorabele momenten uit de loopbaan van de Ajax-trainer. Met een 'karate-trap' wil hij tijdens de wed-
ijd AC Milan - Ajax in 1995 de scheidsrechter overtuigen dat een tegenstander een overtreding beging. foto anf>
Louis van Gaal en Bobby Haarms in 1995; met de 'Cup met de grote oren'
foto hans van weel
