Ondergronds woekeren met ruimte
Kerk Samenleving
'Gereformeerde belijdenis
heeft kerkscheidend gewerkt'
'Paus laat Duitse bisschoppen
vrij in het abortusvraagstuk'
Dienaren
WOENSDAG 28 MEI 1997
979
Jaarvergadering Gereformeerde Bond
NUKERK. ANP
De belijdenis heeft in de gere
formeerde gezindte vaak eerder
kerkscheidend dan samenbin
dend gewerkt. Ook vandaag de
dag dreigen opnieuw scheurin
gen in de kerken die zich op de
zelfde gereformeerde belijdenis
beroepen.
Dat zei algemeen secretaris
dr.ir. J. van der Graaf vandaag in
Nijkerk tijdens de jaarvergade
ring van de Gereformeerde
Bond, de rechtervleugel van de
Nederlandse Hervormde Kerk.
De gereformeerde belijdenis,
ontstaan in een tijd waarin de
kerk van de Reformatie nog één
was, 'is kennelijk ontoereikend
geworden in de zwaar verdeelde
kerkelijke situatie van vandaag,
waarin de hoop ooit tot kerkelij
ke enigheid des geloofs te ko
men, welhaast moet worden
opgegeven', zei hij.
Zelfs in eigen kring blijkt de
gezamenlijke belijdenis geen af
doende bescherming tegen af
scheiding te bieden, constateer
de Van der Graaf. Hij verwees
naar het Comité tot Behoud van
de Nederlandse Hervormde
Kerk, dat zich wil afscheiden als
de hervormden met gerefor
meerden en lutheranen opgaan
in de Verenigde Protestantse
Kerk in Nederland.
De Gereformeerde Bond
daarentegen, ook tegenstander
van de kerkfusie, besloot vorig
jaar tijdens een kerkenradendag
om in de nieuwe kerk op zijn
post te blijven om voor het be
houd van de gereformeerde be
lijdenis te strijden. ,,Als we in de
belijdenis zelf niet verschillen,
waarin dan wel," vroeg Van der
Graaf zich af. ,,Het doet pijn te
moeten constateren dat we in
hervormd-gereformeerde kring,
onze gemeenschappelijke belij
denis ten spijt, de samenbin
ding dreigen te gaan missen."
Ook uit de kritiek uit bijvoor
beeld christelijk-gereformeerde
kring op het besluit van de ker
kenradendag blijkt volgens Van
der Graaf dat de belijdenis de
gereformeerde gezindte niet
dichter bij elkaar brengt. Vol
gens de christelijk-gereformeer
de predikant P. den Butter is de
Bond 'onherkenbaar' geworden
door een kerk zonder gerefor
meerde grondslag trouw te blij
ven. Die verdeeldheid in gere
formeerde kring 'doet geduchte
pijn', aldus Van der Graaf.
VATICAANSTAD.
KNA/EPD/RTR/DPA/CIC
Paus Johannes Paulus II laat de Duitse bisschop
pen de vrijheid zelf te beslissen over het abortus
vraagstuk. Op basis van het communiqué van het
Vaticaan denkt voorzitter prof. Hans-Joachim
Meyer van het overkoepelende comité van Duitse
katholieke organisaties ZdK dat de paus de bis
schoppen geen besluit zal voorschrijven.
Meyer wijst op de zinsnede in het communi
qué, waarin staat dat 'de toepassing van de ker
kelijke leer in de huidige situatie en in de context
van een pluralistische samenleving' gisteren cen
traal stond in het overleg tussen de Duitse bis
schoppen met de paus en hoge Vaticaanse prela-
Het ruim drie uur durend overleg heeft gisteren
nog niet tot resultaten geleid. Die worden pas 'na
grondige bestudering' van de argumenten be
kendgemaakt, zo deelde het Vaticaan mee. Bij de
besprekingen ging het om 'de bescherming van
het ongeboren leven vanaf de conceptie' en
'maatregelen tegen abortus'.
Het was voor het eerst na de oorlog dat het vol
tallige Duitse episcopaat de paus bezocht. Aanlei
ding was de onenigheid tussen het Vaticaan en
de meeste bisschoppen over deelname van de
Duitse RK Kerk aan de overheidsadviesbureaus
voor zwangere vrouwen.
Er zijn in Duitsland 260 bureaus die onder ker
kelijke verantwoordelijkheid vallen. Met een ver
klaring van zo'n bureau kan een vrouw zich le
gaal laten aborteren. In Duitsland is een abortus
in de eerste twaalf weken van de zwangerschap
toegestaan.
De bisschoppen hebben de paus verzocht na te
denken over 'de juiste wijze waarop rooms-ka-
tholieke deskundigen kunnen meewerken aan de
adviesbureaus'. De paus heeft dit verzoek ter
kennisname aangenomen. De bisschoppen ver
klaarden dat ze zich gebonden weten aan de en
cycliek 'Evangelium vitae' (Het evangelie van het
leven) uit 1995. Daarin veroordeelt de paus abor
tus en euthanasie.
De meeste Duitse bisschoppen en hun voorzit
ter, mgr. Karl Lehmann, zijn voor voortzetting
van de huidige praktijk. De paus heeft anderhalf
jaar geleden de bisschoppen per brief gewezen
op de dubbelzinnigheid van de Duitse abortus
wet, zonder overigens een duidelijke lijn uit te
zetten. De kerkelijke adviesbureaus moeten zo te
werk gaan dat 'de kerk niet medeplichtig wordt
aan het doden van onschuldige kinderen', aldus
de paus.
Als de paus de bisschoppen zou dwingen de
medewerking aan de adviesbureaus te staken,
zou een deel van het episcopaat zo'n bevel naast
zich neerleggen, zei afgelopen weekeinde hun
woordoverder Rudolf Hammerschmidt.
Bisschop Franz Kamphaus van het bisdom
Limburg zei voor de Hessische Rundfunk dat het
vraagstuk van de adviesbureaus voor hem 'een
gewetenszaak' is. Hij heeft de laatste jaren met
overtuiging ervoor geijverd dat de Duitse RK Kerk
haar medewerking niet beëindigd. Gevraagd wat
hij zou doen als de paus dit zou eisen, zei Kamp
haus dat hij op die situatie niet vooruit wilde lo
pen.
,,De kerntekst in de Bijbel is de uitspraak
van Christus: 'Ik ben de Weg, de Waarheid
en het Leven'. Wie daarvan overtuigd is,
wil dat uitdragen. Dat betekent ook dat de
dialoog met andere, niet-christelijke over
tuigingen, altijd een getuigend gesprek is.
In die kringen zou de kerk zending kunnen
bedrijven."
Dominee J. Beider is één van de tien predi
kanten van de hervormde gemeente Kat
wijk aan Zee. 's Zondags rouleren zij langs
vijf kerkgebouwen. Een deel van de predi
kanten is lid van de Gereformeerde Bond,
een ander deel rekent zich tot de Confes
sionele Vereniging binnen de kerk. „Deze
twee stromingen zijn binnen de kerk ge
groeid, maar er leeft tussen ons beslist
geen rivaliteit."
Beider gaat altijd gekleed in een zwart pak.
„Het zorgt voor een stukje herkenbaarheid
wanneer je op straat loopt. Ik merk dat
men daar in Katwijk aan hecht. De wijze
waarop je je kleedt mag best iets van de
waardigheid van het ambt uitstralen, hoe
wel dat niet per se in een zwart pak zit."
„Katwijk aan Zee heeft vanouds een zeer
kerkelijk meelevende gemeenschap. Van
de 22.000 leden gaan er 's zondags onge
veer 8.000 naar de kerk. De zondagse pre
diking moet het hoogtepunt zijn voor do
minee en gemeente. Calvijn zei: 'De
Woordverkondiging is de werkplaats van
de Heilige Geest'."
„De Bijbel is het absolute Woord van God.
Voor Schriftkritiek ben ik niet in. Je kunt de
Bijbel lezen vanuit allerlei vooronderstel
lingen; kritisch-historisch heet dat in de
üieologie. Maar zoals Luther zeg ik: laat
staan wat er staat. Het is nogal een verschil
of je zegt: 'De Bijbel is het Woord van God,
daar buig ik voor', of: 'In de Bijbel staan
woorden van God'. Dan zouden wij gaan
uitmaken wat waar en wat niet waar is.
Kun je dan de boodschap van de Bijbel
nog wel vertrouwen? Ik vind: je moet het
Woord laten staan. Onbevooroordeeld de
Bijbel lezen, dat is belangrijk."
In de ogen van dominee Beider kan de ver
werping van het Woord, en dus van God
zelf, grote gevolgen hebben. „Ontsporin
gen in deze samenleving zijn de conse
quentie van het loslaten van het gezag van
de Bijbel, wat voortkomt uit de zondigheid
van de mens."
De relatie met God noemt hij het belang
rijkste in een mensenleven. „Het evangelie
bevrijdt en verlost kerkmensen én niet-
kerkmensen uit schuld, uit verlorenheid,
en eenzaamheid. Uit schema's en structu
ren die een mens uiteindelijk niet echt ge
lukkig maken. Het echte geluk ligt alleen in
het kennen van de Here Jezus, en het leven
uit Zijn volmaakte offer dat op Golgotha
werd gebracht."
Gereformeer
theoloog
J.L. Koole
overleden
KAMPEN «ANP
De gereformeerde th<
prof. dr. J.L. Koole is afj
zondag op 87-jarige
overleden. Koole was tc
emeritaat in 1978 hooj
oudtestamentische vakke
de Theologische Univi
van de Gereformeerde I
in Kampen.
Koole studeerde theolc
Kampen, Heidelberg, Ber
aan de Vrije Universiteit i
sterdam. Hij promoveerd
maal, de eerste keer in I
Duitsland op een proei
over de Koptische bijb
tweede maal in 1938 aan
op een studie over de ove
van het oude testament d
christelijke kerk.
Koole was predikant i
tereenvolgens Vreeland,
wijk, Delft, Schiedam en
mendaal. In zijn laatsi
meente kreeg hij beker
door radio-uitzendingei
kerkdiensten. In 1954
zijn benoeming tot hooj
aan de Theologische Un
teit in Kampen. Koole
diverse boeken, waarondi
haal en feit in het Oude
ment (1966), De tien
(1964) en Het beslii
woord (1985).
Postzegel
ROME AFP/EPD
Italiaanse joden zijn ve
gen over een nieuwe pc
gel van het Vaticaan.
zegel 'Jezus als Leraar'
Christus afgebeeld me
joodse mannnen die d
genoemde jodenhoed
gen. In de Middeleei
moesten joden verplich
ze discriminerende
dragen.
Dit meldt de Italii
krant Corriere della Ser
teren.
BER0EPINGSWI
GEREFORMEERDE KERKE!
Aangenomen: naar Zaandi
drs. H. Koetsveld, kandidi
Vrouwenpolder.
GEREFORMEERDE GEMEEI
Bedankt: voor Aagtekerk
Kareis te Oudemirdum.
Leidsch Da:
iscn JLJagblad
ANN01897
Vrijdag 28 Mei
LEIDENHedenmorgen kwam alhier van de Oude-Wete-
ring met een brik H. Nigten, vergezeld van zijn buurman D.
Nasteveld om het lijk van diens moeder te halen in de Witte
Rozelaan, welk lijk te Oude-Wetering zou worden begraven.
Hij had evenwel het ongeluk dat op den Lagen Rijndijk bui
ten de Zijlpoort van het voertuig een wiel afliep, ten gevolge
waarvan het paard met de nu driewielige brik achter zich er
van door ging en tegen een aldaar staanden lantaarnpaal
terecht kwam, waartegen Nigten zwaar werd verwond aan
het hoofd.
Hij werd bij Dullemans in de Bloemstraat binnengebracht
en onmiddellijk werd de hulp ingeroepen van den heer De
Graaff, arts, bij de Spanjaardsbrug, die zeer spoedig ter
plaatse aan wezig was en de eerste geneeskundige behan
deling verleende, waarop de verwonde naar het academisch
ziekenhuis moest ter verdere behandeling van de wonden.
Toen dit was geschied kon hij om halfdrie met de stoom
boot Carsjens weer naar zijn woonplaats terugbegeven, na
vooraf door eenige personen in de gelegenheid te zijn ge
steld zijn gescheurde kleeren te verwisselen.
Nastveld, die ook, doch in mindere mate, gewond was, is
met een geleende brik het lijk van het sterfhuis gaan halen,
waarmede hij vervolgens alleen naar Oude-Wetering te-
rutrok.
ANNO 1972
Zaterdag 27 Mei
LEIDEN"We willende jongelui, die anders op woensdag
middag een beetje verloren rondhangen de kans geven om
gratis kennis te maken met takken van sport, waarmee ze
anders niet zo snel in aanraking komen."
Zo omschrijft directeur K.J. Nuis van het sportcentrum van
de Leidse universiteit de bedoeling van de sportinstuif voor
kinderen tot 14 jaar in het sportcentrum op 31 mei en 7,
14, 21 en 28 juni van 2 tot 5 's middags. Op die woensdag
middagen kunnen zo'n 200 tot 300 kinderen in het cen
trum aan de Wassenaarseweg terecht om aan zaalvoetbal,
volleybal, basketbal, tafeltennis, boksen en judo te doen.
"Niet in competitie-sfeer", vertelt directeur Nuis.
Het gaat er ons gewoon om, dat de jongelui gezellig, vrijblij
vend kunnen spelen.
LEIDENHet merendeel van de PvdA-leden steunt het
optreden van de fractie in het wethoudersberaad. In een
drukbezochte, soms chaotische vergadering stemden gis
teravond 24 leden voor en 19 leden tegen het standpunt
dat de fractie heeft ingenomen: van de vijf wethoudersze
tels drie voorde PvdA, wat inhoudt dat de PvdA niet zal in
gaan op het aanbod van de confessionelen en liberalen om
op fifty-fifty-basis in het college van B en W zitting te ne
men. De PAK-clausule zal door dit door de leden goedge
keurde besluit derhalve gehandhaafd blijven.
WIM KOEVOET EN HETTY VAN DER VEEN
Per ondergrondse van Leiden
CS naar de Haarlemmer- of
Breegeul, alwaar ondergronds
geshopt kan worden. Daarna
een bezoek aan de ondergrond
se pizzeria of bioscoop om ver
volgens wederom per onder
grondse huiswaarts te keren.
Of het Leidse leven zich in de
toekomst daadwerkelijk groten
deels onder de grond zal gaan
afspelen, valt nog te bezien. Dat
het in ieder geval wel mogelijk
is, blijkt uit de Strategische Stu
die Ondergronds Bouwen van
onder meer de TU Delft en het
Centrum Ondergronds Bouwen
uit Gouda. Uit deze studie, die
vandaag aan minister De Boer
(VROM) wordt overhandigd,
blijkt dat met name voor goede
renvervoer, afvaltransport, grote
poppodia en horeca-gelegenhe-
den ondergrondse constructies
kansrijke alternatieven zijn. Ook
de gemeente Leiden kampt met
toenemende drukte, stank en
vervuiling. Hoe wordt er in de
Sleutelstad echter gedacht over
een eventuele uitbreiding in het
onderaardse?
Tjeerd van Rij, wethouder
ruimtelijke ordening: „Voor
een klein deel heeft onder
gronds bouwen in Leiden de
toekomst. Ik denk daarbij met
name aan ondergrondse par
keerplaatsen in de woonwijken;
het ruimtebeslag van elke ge
parkeerde auto is immers te vergelijken met
dat van een huiskamer op straat. De moge
lijkheden om ondergronds te bouwen, zijn
echter wel beperkt. Dat merkten we al toe
we de containers voor glas, textiel en papier
onder de grond wilden stoppen. We stuitten
op een ondoordringbaar woud van leidin
gen. Natuurlijk zijn daar technische oplos
singen voor te bedenken, maar voor die op
lossingen o'ntbreekt het geld. Van belang is
ook de leefbaarheid. Bij het nieuwe station
in Leiden zouden aanvankelijk twee voet
gangerstunnels worden aangelegd. Uit het
oogpunt van sociale veiligheid is daar vanaf
gezien."
Fons Delemarre, voorzitter van het Leids
Vrijetijdscentrum (LVC), waarvoor op dit
moment nieuwbouwplannen in de maak
zijn: „Over een ondergronds LVC hebben
we nooit serieus nagedacht. Wel hebben we
Het is volgens Fons Delemarre zeker het overwegen waard om de on
dergrondse toiletten bij de Koornbrug in ere te herstellen.
FOTO DICK HOGEWONING
het tijdens besprekingen met de gemeente
gekscherend geopperd. Omdat het plan fi
nancieel niet haalbaar was, is het vrij snel
van tafel geveegd. Ik heb echter niet één
principieel bezwaar tegen een ondergronds
LVC; we worden vanwege het geluid toch al
dichtgemetseld."
Delemarre is ook de spreekbuis van de ge
meentelijke sector milieu en beheer. Met
die pet op zegt hij: „Ik kan mij niets voor
stellen bij het ondergronds oplossen van
het stankprobleem. Als je stank onder het
maaiveld stopt en je laat er tegelijkertijd
mensen vertoeven, bereik je niets. Dat
neemt niet weg dat tal van faciliteiten on
dergronds een plek kunnen krijgen: fietskel-
ders, parkeergarages, archieven en andere
vormen van opslag. Het is ook zeker het
overwegen waard om de ondergrondse toi
letten bij de Koornburg weer in ere te her
stellen. Óf je nu bovengronds in zo'n krul
O L O F O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
plast of ondergronds je behoefte
doet, dat maakt niets uit. We
moeten deze plannen gewoon
niet te ver doorvoeren. Persoon
lijk vind ik het bepaald geen
straf om 's ochtends over de
singels naar m'n werk te fietsen.
Ik zou die bovengrondse ritten
niet kunnen missen.
Bob Hoogendoorn, barman bij
Annie's Verjaardag: „Met An
nie's Verjaardag zitten we na
tuurlijk al half onder de grond.
Eerlijk gezegd vind ik het ach
terin het café, waar geen dag
licht komt, veel te donker. Men
sen willen toch naar buiten
kunnen kijken als ze in het café
zitten. Een café onder de grond
is daarom niet aantrekkelijk."
Paul Kluck, CDA-fractievoor-
zitter in Leiden, pleitte enkele
jaren geleden voor een metro
lijn onder de Breestraat, een on
dergrondse aanleg van rijksweg
11-west en het doortrekken van
de Kanaalweg, onder de Zijl
door. De hoon die hem van alle
kanten ten deel viel, liet hem
volledig koud. Hij zei: „We
moeten in de Randstad woeke
ren met de ruimte. Het wordt
tijd dat we eens driedimensio
naal gaan denken."
Emilia van Duijn, receptionis
te/telefoniste bij hotel De Doe
len aan het Rapenburg: „Een
hotel onder de grond trekt na
tuurlijk geen gasten. Onze ho
telgasten stellen prijs op hun
kamers met uitzicht over het Rapenburg;
onder de grond kun je zo'n uitzicht nooit
bieden. De Amerikanen en Japanners die
hier komen, zijn bovendien altijd erg te
spreken over ons 17de eeuwse pand. Als we
onder de grond zouden zitten, vielen we
waarschijnlijk helemaal niet meer op.
Chris Verplancke, voorman van de Leidse
winkeliers en marktkooplui: „Voor winkels
en horeca is in Leiden ruimte genoeg, die
hoeven niet onder de grond. Zelf zou ik
zo'n ondergrondse winkel niet eens in wil
len. Wat wel schitterend zou zijn, is een
parkeergarage onder het Galgewater. In
mijn mooiste dromen zie ik daar hordes
mensen uit de grond komen, net als in
Apeldoorn. Ik vrees dat het bij dromen
blijft; de kosten bedragen zo'n 70.000 gul
den per parkeerplaats."
KANTOOR
Rooseveltstraat82 071-5356356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
J. Kiel (ad/und)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
W. Bank (adjunda.i.)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R. D. Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 - 11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Redactie: 0
Hoofdredactie: 0
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 1
071-
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
verstrekken tot het automatisch af:
van het abonnementsgeld, ontvani
korting per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETT
Voor mensen die moeilijk lezen, sle
ogen hebben of blind zijn (of een
leeshandicap hebben), is een samen
het regionale nieuws uit het Leidsch
geluidscassette beschikbaar. Voor info
0886-482345 (Centrum voor Gesprok]
Leduur, Grave).
E N H U I Z
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessenhu
dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHU IS
(tel. 071-5178178). dagelijks 14.30-15.15 uur en 19 00-19.45
Kraam- en zwangerenafdeling. buiten de gewone bezoektijden, voor partnei
bovendien van 10.30 -1115 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 -15.30 uur en 19 00-19.30
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleegk
Jongerenafdeling: 14,30-15.15 uuren 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545) dagelijks 14 00-15.00 uuren 18.30-19.30 uur, klasse
daarnaast ook 11.15—12 00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19 30 uur (voor vaders tot 21.00
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14 30
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14 00-15.00 uur
daarnaast ook 11 15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
118.30-19.30 u
