Muziekdag Voorschoten in trek
Hoiiand' Festival SS De begrafenis Het Zeurgebeureti
Strakke Macbeth met weinig franje
Meer 'sound' dan 'music'
Cultuur Kunst
[AANDAG 26 MEI 1997
29
Lezing Krikor Momdjian in Alphen
alphen aaan den rijn De Armeense kunstenaar Krikor Momdjian
houdt 29 mei een lezing over de ontwikkeling van zijn werk
sinds zijn verblijf in Nederland. De lezing met de titel 'Beeld en
taal' wordt gehouden in het Parkfilmhuis van het Park Rijn
stroom. Toegangskaarten (f 10,-) zijn te krijgen bij Boekhandel
Haasbeek, Van Manderloostraat 19 en aan de kassa van de zaal.
Nationale Reisopera speelt Mozart
ENSCHEDEDe Nationale Reisopera (NRO) geeft twaalf voorstel
lingen van Mozarts opera Cosi Fan Tutte. De première is op 28
mei in de Stadsschouwburg Groningen. Tot en met 12 juni vol
gen er nog voorstellingen in onder meer Rotterdam, Den Haag
en Amsterdam. De orkestbegeleiding komt voor rekening van
het barokorkest Concerto Köln.
jlasmanifestatie in Leerdam
eerdam Leerdam is van 13 juni tot en met 14 september het
niddelpunt van de internationale glasmanifestatie 'Het drink-
Jas'. Fort Asperen dient als tentoonstellingsruimte voor de crea-
ies van de 39 kunstenaars uit binnen- en buitenland.
chef jan rijsdam. 071-5356444
Nederlander koopt meer boeken
Stoerdoenerij ontbreekt geheel in LAKtheater
theater
recensie wijnand zeilstra
Voorstelling: 'Macbeth' van William
Shakespeare door De Wetten van Kepler.
Regie. Wim Berings. Spel Romijn Conen.
Dominique Hoste. Ellik Bargai, Freek
Brom, Fokka Deelen, Vera de Groot en Il
se van Kemenade Gezien. 24/5, LAKthe
ater, Leiden.
Voor je het weet, ontaardt een
Macbeth-productie in stoer wa
pengekletter. Alles draait im
mers om het vergaren van
macht. Opvallend is dat bij de
voorstelling van De Wetten van
Kepler deze stoerdoenerij ge
heel en al ontbreekt. Het ge
vecht dat Macbeth vooral met
zichzelf voert, staat bij dit gezel
schap centraal. Door zijn
wandaden verliest hij alles:
macht, eigenwaarde en mens
waardigheid.
Door zijn vrouw wordt hij aan
het twijfelen gebracht en tot
zijn verwoestende daden aan
gezet. Romijn Conen als Mac
beth en Dominique Hoste als
Lady Macbeth rollebollen in ge
stileerde vorm over het podium.
Hier geen overredingskunst,
maar pure verleidingstactiek.
Deze vorm doet denken aan
moderne dans, de openingsscè
ne lijkt ontleend aan Japans
theater. En de muzikale omlijs
ting is weer van een geheel an
dere orde.
Ook al zijn dus in deze pro
ductie nogal uiteenlopende the
atervormen bijeengebracht, het
uiteindelijke resultaat is allesbe
halve rommelig. Integendeel, er
is eerder sprake van een strakke
vormgeving. De toegevoegde
'franje' is met smaak en gevoel
voor vérhoudingen in beperkte
mate toegevoegd.
Naast de al eerder genoemde
acteurs van De Wetten van Ke
pler doen studenten van de
eindexamenklas van de Thea
teropleiding Eindhoven aan de
ze voorstelling mee. Zij nemen
verschillende rollen op zich.
Het is een genoegen om te
zien met welk een gemak bij
voorbeeld Ilse van Kemenade
en Fokka Deelen zonder hulp
van uiterlijk vertoon van heks
naar de rol van respectievelijk
koning Duncan en Malcolm
overstappen.
amsterdam anp
De Nederlander koopt steeds
meer boeken. Vorig jaar gin
gen er 36,8 miljoen exempla
ren over de toonbank, tegen
over 34,4 miljoen in 1995. Het
grootste deel hiervan bestond
uit literatuur, boeken over ge
zondheid waren een goede
tweede. Bij de romans was Ja
mes Redfield de best verkoch
te buitenlandse schrijver van
1996, Annie M.G. Schmidt
prijkte bovenaan de Neder
landse bestsellerlijst.
Dit blijkt uit cijfers van de
Stichting Speurwerk Boeken
Omnibus (SBO), gepubliceerd
in het jaarverslag van de KVB,
de Koninklijke vereeniging ter
bevordering van de belangen
des boekhandels.
De gegevens van het SBO
hebben betrekking op algeme
ne boeken; wetenschappelijke
publicaties en schoolboeken
blijven buiten beschouwing.
Het NIPO interviewt voor het
SBO wekelijks 500 huishou
dens over hun recente aanko
pen van boeken.
De gemiddelde prijs van een
boek is vorig jaar gedaald met
2 dubbeltjes tot f 24,60. Hier
door bleef de in geld uitge
drukte verkoop van algemene
boeken nagenoeg stabiel: in
1996 werd voor f 904 miljoen
verkocht, nauwelijks meer dan
de f 902 miljoen een jaar eer
der. De totale omzet van de
boekenbranche, wetenschap
pelijke en schoolboeken in
cluis, bedroeg vorig jaar ruim f
2,1 miljard.
William Byrd
Ensemble:
absoluut
hoogtepunt
muziek
recensie li dy van der spek
ncert: William Byrd Ensemble met
•rlog en Vrede' o.l.v. Nico van der
el Gehoord: 25/5. Stadsgehoorzaal.
;elopen maand hebben heel
t koren in Leiden gezongen,
waarom verslaat het William
rd Ensemble met zijn 'Oorlog
Vrede' alles en iedereen? Er
natuurlijk bij Van der Meel
strenge selectie onder koor-
len toegepast en hij is, toege
ven, dirigent én professionele
izanger. Maar er is meer. Iets
I je eigenlijk niet kan benoe-
:n. Nico van der Meel is een
piratie- en energiebron. Met
uitzonderlijk repertoire - dit
ïr in het teken van oorlog en
de - weet hij universele
loties op te roepen. Toch zijn
alten van 't William Byrd niet
topkwaliteit en er is heus
I iets aan te merken op into
ne of algehele homogeniteit,
ar het is niet belangrijk. Je
ort het niet echt, zo prachtig
rdt er gemusiseerd.
)e harmonie in het 'lacrimas'
Libera Plebem Joubert (1923)
rdt met de toevoeging van de
en ongelooflijk bitter. Het
ille achter elkaar opstapelen
i woorden als speerpunten,
I lichamen van oorlogsslacht-
prs uiteen (Qui specula cudit
iisus). De woorden vallen als
op het slagveld over el-
anders, maar onwaar-
mooi is 'Querela pacis'
Badings. Alles wat lieflijk is
een stad van vrede wordt
stelijk opgesomd, 't gaat
Jar door. Dan slaat de agres-
[toe als een stormwind. Har-
waaieren angstaanja-
uiteen als de kringen van
steen die in een vijver te-
komt. Het oproepen van
machtigen der aarde in
eekzangen, het is allemaal
lil indrukwekkend en geest-
Claus vindt dat het Hol-
jd Festival moet blijven. Dat
hij in het boekje dat za-
lag verschijnt bij de ope
gsvoorstelling van de vijftig-
aflevering van dit evene
nt. Het Holland Festival gaat
keer van start met 'Een
van Willi-
Shakespeare met muziek
Bartholdy.
Soms wordt de vraag gesteld
lit feest der kunsten nog een
laansrecht heeft. Ik ben van
ning dat juist het Holland
tival met zijn vaak baanbre-
moderne en veelzijdige
voor ons kunstleven
dient te blijven", al
dus Claus, beschermheer van
het festival. „Vernieuwing is
steeds weer de grote kracht van
het Holland Festival geweest;
zonder te ver vooruit te galop
peren en het publiek achter zich
te laten", schrijft hij.
Het jubileumprogramma om
vat 39 verschillende producties
met 89 voorstellingen in totaal.
'Een Midzomernachtsdroom'
wordt gebracht in een regie van
Ger Thijs, met muziek van het
Orkest van de Achttiende Eeuw
onder leiding van Frans Brüg-
gen en zang van het Nederlands
Kamerkoor. Als acteur werken
Porgy Franssen, Catherine ten
Bruggencate, Johan Ooms,
Hans Dagelet en Gijs Scholten
van Aschat mee.
Nieuwe leden van de Verrekij
kerclub van het Rijksmuseum
voor Volkenkunde kunnen bin
nenkort een nachtje slapen in
het museum. De club telt 250
leden tussen de 9 en 14 jaar
oud. Er worden geregeld rond
leidingen bij nieuwe tentoon
stellingen en excursies naar an
dere musea georganiseerd.
Hoogtepunt voor nieuwe leden
is het nachtje slapen. Per keer
kunnen 50 'verrekijkers' een
nacht in het mUseum doorbren
gen. Zaterdag 28 juni is het
weer zover, er zijn nog een paar
slaapplaatsen vrij. Inschrijven
kan bij het museum aan de
Steenstraat 1 in Leiden: tel. 071-
5168800.
recensie susanne lammers
ert: 'A sound of music' door RCM
Humana. Toonkunst Orkest Leiden
hr Muziek Showband Concordia
|n. Gehoord 24/5, Pieterskerk, Lei-
voorjaarsconcert van het
lands Christelijk Mannen-
r Vox Humana stond in het
van Leiden Cultuurstad,
betekende een bundeling
Leidse krachten. Ook het
nkunst Orkest en Concordia
mee om 'A sound of
tot klinken te brengen,
leverde de samenwerking
t 'sound' dan 'music' op en
varen er diverse beziens-
rdigheden bedacht, zoals
alpinisten in zwarte-pie-
die van de hanenbalken
en een paard dat
rijtuigje door de kerk heen
trekken, het grootse mu
zikaal spektakel bleef uit.
Twee zeer Leidse onderdelen
waren geprogrammeerd: het
speciaal voor de gelegenheid
geschreven lied "t Hart van Lei
den' en twee lofzangen van de
onlangs herontdekte Leidse
componist Christian Friedrich
Ruppe. Ruppes roep is terecht
klein en de getoonzette teksten
van de evenmin bekende Philip
van der Giessen zijn net zo on
beholpen als de composities
van Ruppe. Het is niet te hopen
dat van dit duo nog meer werk
zal worden opgedolven.
De kwaliteiten van Concordia
kwamen pas laat aan het licht.
In het laatste blokje barstte het
trefzeker en swingend los met
'Children of Sanchez' om te ver
volgen met een Rockfantasy
waarin smeuïg muziek werd ge
maakt. De bijdragen van het
Toonkunst Orkest, sinds kort
onder leiding van Johan Top,
bleken het meest de moeite
waard. De ouverture van Hu-
bicka (der Kuss) van Bedrich
Smetana werd door dit zestig-
koppige orkest aangenaam ro
mantisch geïnterpreteerd. Hun
vertolking van 'Old wine in new
bottles' van de Engelse Gordon
Jacob viel op door het het even
wicht van expressie en techniek.
Die balans hoefde Vox Huma
na niet te zoeken. Het mannen
koor maakte vooral in de licht
voetiger nummers'een logge in
druk, zoals in het operette-ach-
tige 'Dunkelrote Rosenwaar
het de smeltende violen van het
Toonkunst Orkest in de kou liet
staan.
Wat betreft intonatie, gelijk
heid en vooral expressie was er
nogal wat op de verrichtingen
van de heren aan te merken.
Om van ritmiek nog maar te
zwijgen.
De Leidse impresario en organi
sator René Vallentgoed mag zijn
bolhoed afnemen. Voor de losse
presentatie van de tweede afle
vering van het Zeurgebeuren
gisteravond in de Leidse disco
theek In Casa. Voor saxofonist
Hans Dulfer, die onder zijn ade
laarsneus weer de ruigste klan
ken tevoorschijn blies. Voor het
Veens Bruikoor dat oeroude
Hollandse nummers de zaal in
brulde. En voor Bart Landstra,
een mondharmonicaspeler die
de absolute verrassing van de
avond mag worden genoemd.
Maar de culturele discussie
die in dit Zeurgebeuren moet
plaatshebben, was van een der
gelijk laag allooi dat Vallentgoed
die maar voorgoed moet af
schaffen voor de volgende afle
veringen. Twee columnisten,
onder wie Rob Baars en ene Do
nald Olie uit Amsterdam, had
den het over cultuur. Maar de
columns waren te lang en niet
pregnant genoeg. Het geroeze
moes spoelde de woorden weg,
zoals de zee dat doet met schel
pen.
Ook de al jarenlang in ons
land vertoevende Belgische
kunstschilder Will Sorel kon de
discussie niet echt interessant
maken. Eenvoudigweg omdat
hem door Vallentgoed niet de
goede vragen werden gesteld.
Zo kwam Sorel eigenlijk niet
verder dan het al vele malen
eerder gehoorde bezwaar dat de
gemeente niets doet voor het
atelierbeleid en dat men daar
ten burele alleen maar uit de
neus zit te dineren.
Sorel werd fel geattaqueerd
door Leidenaar Frans Horst, die
in de wandeling 'Frans Fiets'
wordt genoemd omdat hij een
rijwielzaak heeft. Horst ging te
keer over kunstenaars die 'ille
gaal' een pand verkrijgen door
René Vallentgoed met Hans Dulfer: „Een uit zijn krachten gegroeide haringstal." foto taco van der eb\
het te kraken en dan ook nog
door de gemeente worden ge
holpen. Terwijl hij, arme ziel, al
tijd op vergunningen moet zit
ten wachten bij een legaal ini
tiatief. „Waarom moeten kun
stenaars altijd subsidie hebben?
zo schold hij. Hij werd
vriendschappelijk achter het ka
theder weggetrokken door
marktmeester Chris Verplancke,
die vond dat Frans lang genoeg
had gezeurd.
Het publiek werd pas echt en
thousiast bij het Veens bruikoor
- een twintigtal in wit overhemd
gestoken jongemannen - dat
liederen als het 'Wilhelmus' en'
Zeg, ken jij de mosselman?' op
komische wijze vertolkte. Dat er
op de vraag 'Zeg, ken jij de mos
selman?' door het gehele koor
met een luidkeels 'Nee!' werd
geantwoord, mag een vondst
heten.
Eigenlijk had Hans Dulfer nog
de meest reële kijk op de cul
tuur van Leiden. In het korte
vraaggesprek dat Vallentgoed
met hem hield, typeerde hij de
ze uit zijn krachten gegroeide
haringstal als een Sodom en
Gomorra, waar altijd werd gezo
pen en gevochten. Daarom pas
te zijn muziek juist zo goed bij
Leiden.
Een woord van sympathie
moet uitgaan naar de jonge
Leidse dichter Micha Meijer, die
enkele rauwe verzen voorlas,
waarvan sommige regels ko
mend literair talent verrieden.
Maar nogmaals: het echte,
nieuwe, talent school in het
bluesy mondharmonicaspel van
Bart Landstra. Wat een beest
van een muzikant! Vrij stoïcijns
en in een trotse houding haalde
hij de onmogelijkste klanken
vanachter zijn longen vandaan.
Na twee nummers verliet hij het
podium, rustig, zoals een Johan
Cruyff na een gewiekst doelpunt
rustig van de goal kon weglo
pen, overtuigd van zijn eigen
kunnen.
Misschien dat Landstra straks
een blues kan spelen bij de be
grafenis van Het Zeureebeuren.
Het winkelend pLibliek in
de Voorschotense Hoofd
straat is zaterdagmiddag
vermaakt door tal van
straatmuzikanten die mee
deden aan de Muziekdag
Voorschoten. Voor de Al-
bert-Heyn speelt Madelein
Braakman (9) bij een met
bloemen en ballonnen ver
sierde tafel op haar blok
fluit. „Ik speel nummers uit
Disney's Aladdin en Pipi
Langkous. Dit is de eerste
keer dat ik meedoe. Het is
best wel eng hoor, om op
straat muziek te maken."
voorschoten kees van dam
Een paar honderd meter ver
derop staat een duo spelend op
bas, gitaar en accordeon, uitge
dost in een lange, oranje-rode
jas, zonnebril en een zwarte
muts op het hoofd. Het tweetal,
dat veel publiek trekt, speelt
voor het eerst sameq en heeft
maar een uur of drie met elkaar
geoefend. Toch gaat het heel
behoorlijk. „We spelen liedjes
die aansluiten bij hoe we ons nu
voelen," aldus Timo de Lamar
en Diederik Raaphorst.
Ruben Gardeslen (11) speelt
trompet. Voor hem is het optre
den op straat niets nieuws. „Als
het feest is dan speel ik graag op
straat, vooral op Koninginnedag
en op 5 mei."
Een vakkundige jury beoor
deelde alle deelnemers en lette
daarbij vooral op presentatie,
inzet en originaliteit. De 7-jarige
Vera Berends sleepte de eerste
prijs voor straatmuzikanten in
de wacht. Zij speelde volgens de
jury prachtig viool. Het publiek
leek het met deze keuze eens.
„Ik vind het heel dapper van de
kinderen dat zij op straat dur
ven spelen. De spontaniteit en
de inzet waarmee zij muziek
maken is echt heel leuk om
naar te kijken", aldus toeschou
wer J. Rakers.
Niet alleen op straat viel van
muziek te genieten. Zaterdag
ochtend werd ook in de Dorps
kerk een muziekfestival gehou
den. Musicalgezelschap Otis
bracht in de Voorstraat een ode
aan de musical. En 's middags
konden muziekliefhebbers hun
hart ophalen in de Moeder
Godskerk. Daar traden onder
begeleiding van de 'Harmonie
Voorschoten en Muziekvereni
ging Laurentius ruim 130 zan
gers en zangeressen op met een
Koorscratch. „Het is voor het
eerst dat zo'n evenement in
Voorschoten wordt gehouden.
Het is echt een verbroedering
tussen de verschillende koren
en verenigingen uit ons dorp",
aldus secretaris Wolthuis van de
Muziekdag Voorschoten.
De koorleden en muzikanten
bleken goed op elkaar inge
speeld. Zij brachten werken als
het 'Slavenkoor uit Nabucco' en
'Op een Perzische Markt' ten
gehore. Het bijzondere aan de
scratch was dat de deelnemers
pas om tien uur 's ochtends zijn
gaan oefenen. Het optreden
oogstte veel lof onder de bezoe
kers. „Ik zing zelf in een operet
tekoor en heb geen valse noot
gehoord", zegt een van de luis
teraars.
De Voorschotense Muziekdag
werd 's avonds afgesloten met
een popconcert in de Voor
straat. Bands als Chrystal
Brooks, Backseat Windows en
Misty Moon zorgden weldra
voor een deinende massa op
straat. Hun repertoire had voor
elk wat wils. Het varieerde van
eigen nummers tot bekende co
vers.
„Het is het jammer dat de op
tredens al om elf uur moeten
stoppen. De aanwezige poplief
hebbers zouden graag doorfees
ten maar de buurtbewoners
pikken dat niet", aldus muziek
dagvoorzitter Dick Hermsen die
zegt terug te kijken op een ge
slaagd evenement.
De kunstopleidingen in Oost-
Nederland gaan gedeeltelijk fu
seren. De Hogeschool voor de
Kunsten Arnhem, de Hoge
school voor de Kunsten Con-
stantijn Huygens (Zwolle en
Kampen) en het conservatori
um en de Academie voor Beel
dende Kunsten (AKI) in Ensche
de vormen vanaf volgend jaar
één instelling. De fusie levert
een 'Kunsthogeshool Oost-Ne
derland' op met meer dan 2500
studenten.
De fusie is ingegeven door de
bezuinigingen die het kunston
derwijs zeer waarschijnlijk zul
len treffen. De hele sector moet
ongeveer 25 miljoen gulden be
zuinigen. Om daar op voorbe
reid te zijn gaan de Oost-Neder
landse instellingen centrale
diensten, zoals studentenadmi
nistratie, personeelszaken en fi
nanciën, samenvoegen. Ook
vakinhoudelijk zullen de oplei
dingen beter op elkaar afge
stemd worden.
Voor Ruben Gardeslen is spelen op straat niets nieuws.
Vorig jaar leverde het Leids Vo
caal Ensemble zich helemaal uit
aan Amerikaanse componisten.
Dit jaar zijn alle troeven gezet
op de Italiaanse partituur, he
laas met minder succes. Neem
de drie religieuze koorwerken
van Verdi. Ook al is Verdi een
groot bewonderaar van de 16e
eeuwse componist Palestrina en
gebruikt hij op z'n oude dag de
imitatieve techniek, de serene
eenvoud van zijn motetten, Ver
di blijft de volbloed Italiaan uit
de 19e eeuw, met al zijn ups en
downs. Die expressie, gedreven
heid, warmte ontbreken. Het
klinkt te timide, eigenlijk een
beetje saai.
De eerste echt feilloze inzet is
pas in Pizetti's 'Cade la sera', de
avond valt. Hier is beweging en
bewogenheid, lyriek. Er ont
vouwt zich een fraaie zomer
avond met alle bleke geluiden
die daar in te vernemen zijn. In
'Ulalate' komt daar een intense
dosis dynamiek bovenop die
uitloopt op een lange zucht. Dat
is heel mooi gezongen.
Licht, zuiver en homogeen
zijn de tenoren in 'Recordare
Domine'. Een klaaglied vol
messcherpe harmonieën, grilli
ge melodieën, keiharde uitha
lende crescendos.
De mannensolo 'L'alma mia
piange' is lachen. Hoewel ook
dit lied doffe ellende beschrijft,
'ik zie mijn hoop verloren gaan,
mijn ziel weent', hebben de te
noren er buitengewoon veel lol
in om die ongein elkaar toe te
zingen. Ook in Dallapiccola
overheersen smart, dood, onge
lukkige liefdes, verschrikkelijke
wijven. Waar de trammelant
met een korrel zout wordt geno
men zingt het LVE het meest
verfrissend en overtuigend.
Ook in Gesualdi wil het echte
leed niet doorbreken. De sopra
nen zingen steeds te scherp, de
tweede sopranen te weinig
kernachtig. Maar dan die gloei
ende accenten in de 'Marimba
Dances' (1982) van Ross
Edwards. Jolanda de Heus (ma
rimba) is goed, wat zeg ik, luis
terrijk in de intermezzi. Een
prachtig vederlicht wollige
klank haalt zij uit haar buizen
stelsel, gevormd door talrijke to
nen die demperloos soft aan el
kaar blijven klitten. Haar aan
slag is vol kracht, even later van
een verende donzigheid. De
klemtonen die zij legt zijn
steeds weer puur verrassend en
getuigen van een grote muzika
liteit. Zij staat op haar gemak
intens haar instrument te ver
troetelen, inclusief de ontvanke
lijke ziel.
foto taco van der fa Fusie kunstopleidingen
