Met loensende ogen naar orthoptist Pil tegen rimpels: werking onbekend Gezondheid MAANDAG 26 ME11997 Schizofrenie 'Ooit een normaal mens ontmoet? En.... beviel het?' Met deze slogan heeft jaren geleden de stichting Ypsilon een campagne gevoerd voor beter begrip voor (ex-) psychia trische patiënten en hun terugkeer in de samenleving. Deze reïntegratie kan met enorme problemen gepaard gaan, vooral als de psychiatrische stoornis ernstig is (ge weest). Een van de ernstigste ziektebeelden in de psychiatrie is schizofrenie. Vroegtijdige ontdekking van een zich ont wikkelende schizofrenie kan de vooruitzichten enorm doen verbeteren en onder andere opname in een psychi atrisch ziekenhuis voorkomen. Ik wil daarom in vogel vlucht de symptomen van deze ziekte en vooral de vroege uitingsvormen van schizofrenie laten passeren. Schizofrenie openbaart zich meestal tussen het 15de en 30ste levensjaar en treft dus vooral jonge mensen die net bezig zijn met studie, werk en carrière of huwelijk. Een op de honderd personen krijgt deze ziekte, die zich in fa sen openbaart. We onderscheiden de prodromale fase, de psychotische fase en de herstel- of stabiele fase. De eerste fase, die twee jaar kan duren, gaat meestal voorbij zon der dat er hulp wordt gezocht. Vaak zijn patiënten al ge ruime tijd psychotisch voor zij eerste hulp en behande ling krijgen. Tijdens een psychose heeft de patiënt hallu cinaties: hij hoort, ziet, ruikt of proeft dingen die er in werkelijkheid niet zijn. De patiënt kan bijvoorbeeld stemmen horen die hem uitschelden of opdrachten geven en hij kan ervan overtuigd raken dat het eten giftig is omdat het anders smaakt. Tevens zijn er wanen, bizarre denkbeelden die onjuist zijn, maar niet te corrigeren. Bij schizofrenie heeft de waan vaak de inhoud van ge- dachtenbeïnvloeding. De patiënt is er bijvoorbeeld van overtuigd dat ruimtewezens zijn gedachten stelen via schotelantennes. De patiënt is hierbij meestal erg angstig. De inhoud van de waan is vaak zo bizar dat het volstrekt duidelijk is dat dit niet waar kan zijn. Daarnaast treedt verstoring van het denken en daarmee het spreken op. Het is soms volstrekt onbegrijpelijk waar een psychoti sche patiënt het over heeft. Ten slotte zijn ook gevoelsle ven en gedrag gestoord, wat kan leiden tot zelfverwaarlo- zingen zelfs automutilatie (zelfverminking). In de eerste (prodromale) fase zijn deze psychotische verschijnselen nog niet aanwezig, maar er zijn al wel vroege symptomen. Deze omvatten vooral veranderingen in gevoelens, gedachten en waarneming. De persoon gaat zich in deze fase anders gedragen dan men van hem gewend was en kan problemen krijgen op werk of school die er eerst niet waren. Hij kan zich terugtrekken op zijn kamer en zich isoleren van leeftijdgenoten, die hij ook wantrouwend kan bejegenen: 'Ze kletsen over me.' Het geheugen kan in deze fase slechter worden en de waarne ming veranderen. Voor de betrokkene klinken geluiden 'anders' of luider dan voor zijn omgevingen hij ziet voor werpen van formaat, vorm of kleur veranderen. De be ginnende gedachtenstoornis uit zich door vaag of ab stract taalgebruik, de betrokkene kan zich slecht concen treren en wordt somber of juist agressief. Hij kan gaan denken dat hij helderziend is en zich overdreven bezig houden met paranormale zaken. Daarnaast is hij angstig, slaapt hij slecht of op rare tijden en begint hij zich te verwaarlozen. Gedrag dat vreemd aandoet hoeft niet per se op een zich ontwikkelende psychiatrische ziekte te wijzen. In re actie op ingrijpende gebeurtenissen zoals echtscheiding (van de ouders), het overlijden van een gezinslid of een verhuizing kan iemand opstan dig depressief huilerig of overge voelig reageren. Dit is een vol strekt normaal reactiepatroon, mits het overgaat. Blijvende ge dragsverandering is zorgwek kend, maar ook hier zijn er an dere mogelijkheden dan schi zofrenie. Beginnende drugs- of alcoholverslaving bijvoorbeeld kan ook veel van de bovenge noemde verschijnselen opleve ren. Maar ook in dat geval is ver wijzing noodzakelijk en verbete ren de vooruitzichten bij vroeg tijdige onderkenning en behan deling. R U U T N O V A S 1 E R B N E G E W R O O N B S V E K L O B S O L IJ O 1 1 1 N D H C T A M N O M N T S Z 1 L E D D O R E G N E S 1 E A F N K z T E A R V L N R L E D U R R K E E O A E P P E U A W A T A R E O R S O R T IJ V S N L E G z E R T W Z R E S E L 1 W T S E S 1 E E A A S E T. O E E V N M M E L K R T R O K R G O W E G G O O 1 E R O V Z N S 1 V N 1 V M V D L O R E P IJ L S T A A R T S 1 G N 1 W U T S N E D N O R Boorzuur Geroddel Kartel Kassa Konijn Loket Losbol Match Navorsen Nonstop Noorwegen Reisavontuur Ronde Straatslijper Stuwing Verspreid Vertier Vingerwijzing Voegwoord Weggooier Wreef Zoals Zomervakantie OPGAVE OPLOSSING WOORDZOEKER In deze mengelmoes van letters zijn al de onderstaande woorden verstopt. Ze zijn te lezen van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden of omgekeerd of schuin. Enkele let ters worden dubbel gebruikt. Streep alle woorden door. De res terende letters vormen dan regel voor regel van boven naar bene den gelezen de oplossing van de ze puzzel. KRUISWOORDRAADSEL Afwijkingen kunnen tot blindheid leiden den behandeld. Daarna wordt het veel moeilijker en is een zeer intensieve training nodig. „Je ziet regelmadg dat artsen zeggen: het kind kijkt wat zwoel, maar dat trekt nog wel bij. Maar zo'n kind krijgt vaak een hart stikke lui oog", zegt Kingma. „En dat terwijl de moeder van zo'n kind altijd al heeft gezegd dat er ietsmis is." Het luie oog wordt behandeld met de bekende pleister op het goede oog, zonodig aangevuld met een bril. Ook wordt tegen woordig gebruikgemaakt van oogdruppels, die het zicht van het goede oog vertroebelen. Het luie oog moet daardoor 'aan het werk' om goed te kunnen zien. Wanneer beide ogen weer even scherp zien, kan tot een opera tie van het schele oog worden overgegaan. De orthoptist be paalt hoeveel het oog afwijkt en overlegt dan met de oogarts welke spieren moeten worden geopereerd om de ogen recht te krijgen. De behandeling van volwasse nen die al hun hele leven scheel zien, is wat problematischer. Vaak wordt om cosmetische re denen tot een operatie besloten. „De risico's van de operatie zelf zijn vrij laag," zegt Kingma. „Maar de ogen staan al heel lang in die stand. Als het ene oog dan opeens weer recht staat, kan het zijn dat de herse nen zich niet of heel moeizaam aanpassen. De patiënt gaat dubbel zien. De hersenen trek ken het oog dan vaak zelf weer scheef. Daar moeten mensen wel tegen worden gewaar schuwd." Een tikje loensen heet sexy te zijn. Maar zo'n zwoele oogop slag kan er wel voor zorgen dat een kind op den duur aan een oog blind wordt. „Het gebeurt nog te vaak dat huis- en school artsen loensende ogen bij kin deren niet serieus nemen", zegt orthoptiste Christine Kingma, verbonden aan het Oogzieken huis Rotterdam. „Het trekt van zelf wel weer bij, wordt dan ge dacht." Het is evenwel van groot belang dat loensende kinderen naar de orthoptist worden gestuurd. Het loensende oog loopt namelijk grote kans 'lui' te worden, om dat het goede oog de taken overneemt om niet dubbel te zien. Gevolg is dat de oogzenuw van het loensoog niet meer wordt gebruikt. In het ergste ge val volgt blindheid aan dat oog. De huisartsen mogen hun pa tiënten rechtstreeks doorsturen naar een orthoptist. Vroeger werd de patiënt altijd eerst naar de oogarts gestuurd, die hem of haar weer doorverwees naar de orthoptist. Dat 'traject' is dus korter geworden, maar daar wordt nog niet optimaal ge bruik van gemaakt, vindt de Ne derlandse Vereniging van Or- thoptisten, die dit jaar veertig jaar aan de weg timmert. De circa driehonderd orthoptisten, behorend tot de zogenoemde paramedici, zouden graag zien dat hun beroep in de toekomst meer bekendheid krijgt. Oogheelkunde komt in de op leiding tot huisarts slechts zijde lings aan de orde. Dat is jam mer, vindt Kingma. Want vaak zijn vage klachten als hoofdpijn en dubbel zien aan het einde van de dag een aanwijzing dat er iets mis is met de stand van de ogen. Die afwijkingen kun nen op hun beurt weer sympto men zijn van andere kwalen. Een tumor kan bijvoorbeeld zo op de oogspieren drukken dat die het oog scheef trekken. De othoptist onderzoekt en be handelt deze oogstandsafwij kingen en afwijldngen aan de samenwerking tussen de ogen. Naar schatting vier tot vijf pro cent van de bevolking heeft last van scheel zien. De patiënten zijn meestal jonge kinderen. Ook komen steeds vaker vol wassenen naar de orthoptist. Een slachtoffer van een zeer ernstig verkeersongeluk bijvoor beeld, kan door de verbeterde medische kennis in leven blij ven. Maar hij of zij blijft wel vaak met naweeën kampen. Een gebroken oogkas bijvoor beeld kan scheel zien veroorza ken. Hoe eerder de behandeling van kinderen met schele ogen be gint, hoe meer succes kan wor den geboekt. Een door scheel heid veroorzaakt lui oog kan tot het achtste levensjaar goed wor- Voor veel vrouwen vormen de eerste rim pels, zo rond hun dertigste, een ongewilde verrassing. Fabrikanten bedenken dus de beste anti-rimpelcrèmes in de mooiste pot jes voor sterk wisselende prijzen. Laserthe rapie helpt ook goed tegen rimpels maar is natuurlijk niet pijn- en kostenloos. Er zijn injecties die de huid rond de rimpeltjes weer strak trekken maar die zijn niet hele maal ongevaarlijk. De Deense firma Fer- rosan heeft er een pil voor ontwikkeld: Ime- deen. Een natuurlijk voedingssupplement dat van binnenuit de bindweefselcellen voedt. Tweemaal daags een pil en rimpels worden minder diep. Simpel. Maar omdat het middel ingenomen moet worden is de consument terecht op zijn haar hoede. Vandaar dat er nogal wat geld gestoken wordt in onderzoek. Om ons met de resul taten ervan te overtuigen. Studies in Egypte en Nederland (dr. Heule uit Rotterdam) bewezen dat het voedings supplement na drie maanden een positief effect kan geven. Dermatologe dr. Marianne Kiefer uit Kopenhagen heeft onlangs haar onderzoek afgesloten naar de lange-termij- neffecten. Een jaar lang onderzocht ze 144 vrouwen in de leeftijd van 35 tot 50 jaar. Twaalf maanden lang namen die iedere dag twee pilletjes. En iedere drie maanden lie ten ze hun groeven zien. Door middel van foto's waarop de omstandigheden zoveel mogelijk gelijk waren, een siliconenafdruk en echo's van de huid werd objectief beoor deeld wat de resultaten waren. Ook konden de vrouwen zelf zeggen wat ervan vonden. Marianne Kiefer: „De resultaten waren goed. De diep rimpels bleven wel maar de fijne rimpeltjes die we vooral rond de ogen en de mond aantreffen werden minder diep zichtbaar." Vooral de laatste drie maanden van het onderzoeksjaar was er een sterke verbetering van de huid te constateren. Kiefer: „Niet alleen werd de huid zichtbaar mooier, alle vrouwen merkten ook dat hun huid minder droog aanvoelde." Ze gebruikt het zelf al jaren en is enthousiast. Voor een professor heeft ze nog wel een probleem pje: ze weet niet precies hoe het werkt. „Ik heb alleen wat ideeën maar een weten schappelijk antwoord heb ik niet. De pil be vat voedingssupplementen. En al heel lang is bekend dat watje eet van grote invloed is op de conditie van je huid. Imedeen wordt vooral gemaakt van mariene organismen. Die worden gewonnen uit diepzeevissen. De visse-eiwitten worden opgenomen door de bindweefselcellen (collageen en elastine) in de huid. De pillen bevatten tevens vita mine C voor opbouw van collageen en zink voor de aanmaak van proteïne. Kiefer: „We weten dat Imedeen de huid dikker maakt en de doorbloeding en de vochtbalans van de huid verbetert, maar hoe dat precies werkt weten we nog niet. Wie weet zitten er nog meer voordelen aan het middel." De 'pil van Columbus', maar zijn er ook na delen? Dermatologe Kiefer: „Er zijn een paar huidproblemen bekend. Sommige vrouwen kregen iets meer last van acné en schilfering van de huid. Verder wordt vrou wen met een visallergie geadviseerd het middel niet te gebruiken. De prijs zou ook een nadeel kunnen zijn. Een verpakking Imedeen met zestig tablet ten kost 79 gulden. Omdat je het moet blij ven slikken komt dat neer op ongeveer tachtig gulden per maand. Maand in maand uit. Maar ach er worden ook potjes crème van 240 gulden gekocht. Het is maar hoe je het bekijkt. Geldverspilling of inves tering voor je huid. HEINZ FRrrS, ~ZJT w/ET ZO S<P-/AAF>ACA'T/<S TE RT/JREA/ WAAR GAT ME/St/E PAT y>OCS E&V &/ERTJE WEEFT &£E£V£W. WE &/W&EW WAAR PE W/ROE& PWi TE W£R£W GAT JE &EEW EEWG WEEF 0EWT EW GAT W£ Al. T/EW JAAR IAW<$ L/EF £W LEEG AtETELRAAR P£l£/J £W TOM POES Tom Poes en de Tijwisselaar Terwijl de regen op het dek kletterde, daalde heer Ollie in het ruim af waar zijn bagage was opgeslagen. ,Dit weer noodt tot studie en naden ken", sprak hij, een kist openma kend. „Ik ben blij, dat ik enkele we tenschappelijke boeken heb meege nomen op vakantie, jonge vriend. Ga zitten, dan zal ik je iets uitleggen over het draaien van de aardas en het wentelen van de wolkenvelden. Als buiten de storm giert..." „Het is geen storm, heer Ollie", zei Tom Poes. „Alleen maar een buitje." „Staak nu eens even je gebabbel", hernam heer Bommel met verheffing van stem. „Wanneer men studeert kan men geen aanspraak velen!" Zo pratende sloeg hij op goed geluk een boek open en begon op gevoeli ge toon te lezen. Buiten begon de lucht weer op te kla ren en zo nu en dan brak de zon wat waterig door de wolken. „Het was maar een kleine bui", mompelde de tijwisselaar teleurge steld. „Ik heb hem niet zo geraakt als de bedoeling was. Misschien heb ik te veel gepocht; dat mag volstrekt niet, Kobbe. Wanneer men iets goed wil doen moet men nederig blijven." „Ja, Oene", zei de leerling. Hij had niet goed geluisterd, want aan de kim was een rookpluim verschenen die zijn aandacht trok. „Daar vaart een schip!" vervolgde hij opgewonden.,Ik wou, dat het hier kwam. Dan zouden we wat aan spraak hebben!" „Eenschip", herhaalde Horletoet met wrange mond. „Daarin schuilt gevaar!" Daarop wonen lui met har de harten en gevoelige hersens. Zul ke aanspraak is uit den boze, leerling! SASKIA STOELINCA H W R DOOR JAN VISSER Maaiende en kuilende agrariërs kunnen tevreden zijn. Eind vorige week sloeg men massaal 'de hand aan de maaimachine' en nu kan de eerste snede van het veld worden gehaald. Dit gunstige perspectief heeft alles van doen met het feit dat een krachtig luchtdrukmaximum de scepter zwaait. Het zwaartepunt van het systeem houdt zich echter wel boven de Britse eilanden op. Daardoor blijft de wind een voorkeur houden voor de noordhoek. Om die reden komt het kwik gedurende de rest van mei niet meer in een zomerse stemming. In het algemeen schommelen de middagtemperaturen zo rond de 16 graden en dichtbij zee is het nog een paar graad jes frisser. Een nadeel van hogedruk boven de Britse eilanden is dat vochtige luchtmassa'ser periodiek omheen trekken Deze laten zich vertalen in wolkenvelden en het ziet er naar uit dat we daar morgen mee te maken krijgen. Een deel van de bewolking, waaruit aanvankelijk wat motre gen kan vallen, lost 's middags op maar het wordt be paald geen dag waarop er een hoofdrol voor de zon is De wind waait dinsdag uit het noord tot noordwesten en is overwegend matig. De temperaturen lopen op tot waarden omstreeks 15 graden. In de kustgebieden wordt het echter niet warmer dan 12-13 graden. Aan het einde van de week, rond de maandwisseling dus, breidt het hogedrukgebied boven de Britse eilanden zich naar Scandinavië uit. De wind ruimt dan naar het noordoosten. Het zou kunnen zijn dat het kwik daar po sitief op reageert. Een complicatie vormt echtereen sta ring in de bovenlucht. Tijdens het afgelopen weekeinde waren de nachten in het binnenland erg koud (lichte vorst op de Veluwe) maar in het westen viel de nachtelijke afkoeling mee. li de nacht van vrijdag op zaterdag rapporteerde Leiden 3,1 en Schiphol 3,5graad. Overdag werd het op zater dagvooral 's middags tamelijk zonnig. Gisteren ook 's middags de meeste zonneschijn en eveneens de aardig ste temperaturen (16-17 graden). KNMI Weersvooruitzicht Geldig toten met dinsdag. Noorwegen: Veel bewolking en vooral in het zuiden perioden met regen en veel wind. Middagtemperatuuc onge veer 12 graden, later in het noorden kouder. Zweden: Half tot zwaar bewolkt en perioden met regen. In het noorden droger. Maxima ongeveer 12 graden, van daag frisser. Oenemarken: Vrij veel bewolking en en kele buien. Middagtempe- ratuur ongeveer 14 gra den, morgen iets frisser. Engeland, Schotland, Wales en Ierland: In Schotland en het noor den van Engeland wolken velden en hier en daar wat regen. Verder perioden temperatuur ongeveer 18 graden, in Ier land ruim boven de 20, in het noorden van Schotland rond 12 graden. België en Luxemburg: Geregeld zon, ook enkele wolkenvelden en morgen kans op een bui. Middagtem- peratuur ongeveer 17 graden. Noord- en Midden-Frankrijk: Droog en flinke zonnige perioden. Mid dagtemperatuur ongeveer 24 graden, bij Clermont-Ferrand en Limoges lokaal 30 graden. Portugal: Overwegend bewolkt en van tijd tot tijd fikse buien, ook met onweer. Middag- temperatuur ongeveer 22 graden, in het binnenland warmer. Madeira: Wolkenvelden en een enkele bui, Polen: Perioden met zon en meest droog, gen bewolkt en perioden met regen dagtemperatuur ongeveer 15 gr; vandaag iets hoger. Tsjechië en Slowakije: Af en toe z< n bijni gen van het noorden uit toenemeni genkans. Middagtemperatuur 19 graden. Hongarije: Wolkenvelden, ook geregeld i vandaag eerst nog een bui. Middaj peratuur ongeveer 18 graden, enkele graden hoger. Maan op 01.C Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 07.50 20.25 07.23 Laag 03.35 15.55 03.16 Weerrapporten 26 mei 08 uur: half bew DINSDAG 27 MEI 1997 Zon- en maanstanden ó'{k"ï™\"Middagtrmpë^u;r"öngëv"ëe; ï.n.°n„d„8J, 21 graden. Spanje: Half tot zwaar bewolkt en een aantal buien, ook met onweer en veel neerslag. Morgén wat droger en geregeld zon, vooral aan de zuidoostelijke Costa's. Middagtemperatuur ongeveer 28 gra den, vandaag wat lager. Canarische Eilanden: Afwisselend zon en wolken en een enke le bui. Middagtemperatuur omstreeks 23 graden. Marokko: Westkust: naast zon ook een enkele re gen- of onweersbui, vooral in het noor den. Middagtemperatuur meest tussen 20 en 25 graden. Tunesië: Veel zon, droog en warm. Middagtempe ratuur iets boven de 30 graden, maar Zuid-Frankrijk: Perioden met zon en waarschijnlijk al leen bij Biarritz en omgeving een enkele bui. Middagtemperatuur ongeveer 28 graden, aan de Middellandse Zee 23 graden. Mallorca en Ibiza: Perioden met zon en di peratuur dicht bij de 20 graden Italië: Perioden met zon, maar in het noorden en oosten ook wolkenvelden en een en kele bui. Middagtemperatuur tussen 25 en 30 graden. Corsica en Sardinië: .Amsterdam De Bilt Deelen Eindhoven Den Helder Rotterdam Vlissingen Maastricht Aberdeen Athene Barcelona Boedapest Bordeaux Dublin Frankfurt Helsinki Innsbruck licht bew Istanbul half bew. Klagenfurt licht bew Kopenhagen zwaar bev isPalmas licht bew half bew. half bew. onbew. licht bew. licht bew. Droog en vrij zon tuur tussen 26 en 31 graden. Malta: Zonnig en warm met een middagtempe ratuur van ongeveer 28 graden. Griekenland en Kreta: Zonnig. Vanaf vandaag op het noordelij ke vasteland veel wolken en een enkele bui. Iets minder warm met maxima van ongeveer 23 graden, landinwaarts iets Turkije en Cyprus: Aan de zuidkust zonnig, aan de westkust toenemende bewolking en een enkele bui. Middagtemperatuur van 22 in het noordwesten tot 30 bij Antalya. Duitsland: Geregeld zon en op de meeste plaatsen droog, morgen in het noorden veel be wolking en toenemende kans op regen. Middagtemperatuur van 14 graden in het noorden tot 23 in het Zwarte Woud. Zwitserland: Van tijd tot zon en droog, maar vandaag eerst nog een enkele bui. Middagtempe ratuur ongeveer 22 graden. Oostenrijk: Af en toe zon en eerst nog kans op een bui. Middagtemperatuur ongeveer 18 Lissabon Madrid Malaga Mallorca licht bew. licht bew. Split niet ontv. Stockholm licht bew. Warschau licht bew. Wenen half bew. Zün'ch licht bew. Bangkok half bew. Buenos Aires licht bew. Casablanca licht bew Johannesburg regen Los Angeles New Orleans half bew. New York zwaar bew TelAviv licht bew. Tokyo licht bew. Toronto onbew. Tunis onbew. Vancouver half bew.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 14