filmwereld
uidt de
doodklok
Kunst mag niet tegen de borst stuiten
Cultuur Kunst
h*
Katwijker exposeert op Internet
Schat aan
geroofde
kunst bij
overheid
Naam van het beestje
)oordachte opbouw
bllegium Musicum
e Coninck sterft op veld van eer
Lichaamstaal en veelbelovende
sketches bij Gebroeders Flint
Appels mogelijk toch echt
JDAC 23 ME11997
chef jan rijsdam, 071 -5356444
ontstaan. De
kleine verwar
ring is immers
het begin van
de grote ver
warring.
Een paar
jaar geleden
vervoegden
ambtenaren
van de provin
cie Zuid-Hol -
land zich bij
hun collega's
van de ge
meente Leiden
om de gang
van zaken ten aanzien van 'het
Culturele Jaar 1997' te bespre
ken. Geheel in de geclachtengang
van de jaren negentig waren de
culturele subsidies niet meer be
stemd voor individuele kunste
naars. De artiesten moesten
meer publieksgericht gaan wer
ken en het volk kreeg de cultuur
willens en wetens door de strot
geduwd.
In de jaren zeventig werd ie
dereen die een beetje verhaal
had, bedolven onder een onge
richte stroom cultuurgeld. In de
jaren tachtig verdween de subsi
die met bakken tegelijk in alleen
de zakken van aan de weg tim
merende kunstenaars. Het kwa
liteitsaspect was toen van groot
belang. Dat die kwaliteit be
paald wercl door gemankeerde
kunstenaars, slecht opgeleide
ambtenaren en een misplaatst
politiek belang, werd op de koop
toe genomen.
In de laatste tien jaar van dit
millennium worden de centen
dus vooral publiekgericht be
steed. Waarbij moet worden op
gemerkt dat de totale bedragen
door de inflatie geringer zijn ge
worden. Zichtbare projecten,"
werd het nieuwe adagium van
even de evolu
tie van 'geld
uitgeven aan
cultuur' uit
duiden.
Toen die pro
vinciale amb
tenaren in
Leiden aan
kwamen had
den ze het eti
ket 'Cultuur
stad' al in
hun koffertje.
Maar die van
Leiden zeiden:
Cultuurstad,
zegt u, maar we zijn al 'Stad van
Vluchtelingen'. Weet u wel wat
dat heeft gekost, al die Opland
affiches in de abri's?"
„Nee, het gaat nu over het
jaar 1997. In 1996 is Delft de
klos. In 1997zijn jullie het. En in
1998 is Gorkum aan de beurt.
„O, zit dat zo... Maar mis
schien kunnen we het combine
ren..." Plotseling floepten er al
lerlei lichtjes aan en uithoven de
hoofden van de altoos overwerk
te gelduitdelers. Tot diep in de
nacht werd gediscussieerd over
de mogelijkheden, de wildste
plannen werden gesmeed. Maar
uiteindelijk kon men zich maar
in één ding vinden: de naam
van het project zou 'Leiden Stad
van Culturen' worden.
Inhoudelijk gezien zou de
zaak nog nader bekeken wor
den. Moe maar voldaan pakten
de ambtenaren hun lege brood
trommeltjes en togen huis
waarts. Elk met zo'n vier uur
overwerk, die zouden nog goed
van pas komen om, samen met
cle verplichte snipperdagen,
werktijdverkorting en al eerder
teveel gewerkte uurtjes een
weekje vrij te nemen om zo eens
goed tot rust te komen.
VALLENTGOED
tiedag in Den Haag
rijswijk anp
Nederlandse musea bezit
ten duizenden kunstwer
ken die tijdens de Tweede
Wereldoorlog zijn ge
roofd, gekocht of gecon
fisqueerd door nazi's. De
ze kunstwerken behoor
den toe aan joden en
niet-joden, maar zijn na
de oorlog om verschillen
de redenen niet meer bij
de oorspronkelijke eige
naren of hun nabestaan
den terecht gekomen.
Dat schrijft de Volks
krant vandaag na een ei
gen inventarisatie bij mu
sea, archieveh en bij het
Instituut Collectie Neder
land (ICN), de opvolger
van de Rijksdienst Beel
dende Kunst.
Hieruit zou blijken dat
de Nederlandse overheid
in totaal 3709 van derge
lijke kunstwerken bezit,
waaronder 1492 schilde
rijen. De topstukken daar
van - ruim 1000 - zijn in
het bezit van Nederlandse
musea. Het gaat onder
meer om doeken van
meesters als Rembrandt,
Steen, Rubens, Van GOgh
en Monet.
De kunstwerken zijn na
de oorlog weliswaar naar
Nederland teruggevoerd,
maar de vroegere eigena
ren hebben nooit een
claim ingediend om ze te
rug te krijgen of hun
claim werd niet rechtsgel
dig verklaard.
'Leiden Stad van Culturen' lees
ik in cle krant, terwijl tegelijker
tijd de officiële benaming 'Lei
den Cultuurstad '97' schijnt te
bestaan. Vaak
worden beide
namen door el
kaar gebruikt
in een zelfde
artikelEr is
dus sprake van
een dubbele
benaming. U
vraagt zich
misschien af
hoe zoiets is
de dames en heren subsidiever
strekkers. Overigens precies het
zelfde wat voor sponsors van
groot belang is. Niet dat ik daar
wat op tegen
heb. Integen
deel, ik profi
teer lekker
mee. As. zon
dag presen
teer ik dankzij
dit beleid
weer het zeur-
gebeuren in In
Casa. Maar ik
wou u toch
Nederlandse filmwereld staat achter de
voor de Nederlandse speelfilm', op 23 juni in het
Tuschinski. Twintig succesvolle Nederlandse
iji! elfilms zijn er van twaalf uur 's middags tot midder-
ht gratis te zien. Tegelijk wisselen vertegenwoordigers
de filmwereld, Kamerleden en de bewindslieden Wij-
Nuis en Vermeend van gedachten over de toekomst
ide Nederlandse filmindustrie.
"JlAAG ANP
ijri dringend maatregelen
;om de branche in de toe-
op de been te houden,
producent Martin Lage-
en actrice Monique van de
gisteren in Den Haag. „Als
liet wordt ingegrepen, gaat
snel bergafwaarts", waar-
nvt Lagestee. Niet dat Ne-
mders geen goede films
nen maken, niet dat er geen
ngstelling is, integendeel,
er is te weinig geld. Daar-
dreigt de Nederlands film
verder te worden gemar-
liseerd en komt niet alleen
cultureel belang in gevaar,
rook een economisch,
wordt al langere tijd ge-
ten over drie maatregelen,
over de filmmakers op 23
goede berichten hopen te
si van de drie bewindslie-
Een werkgroep van finan-
16 is bezig met een onderzoek
maatregelen ten behoeve
investeerders. Volgens La-
is Nederland één van de
landen waar niets
laan om investeren in
films interessant te maken voor
geldschieters.
De filmwereld heeft ook over
leg gepleegd met de omroepwe
reld, over het verschijnsel 'tele
film'. Dat is een gedramatiseer
de tv-film over een actueel on
derwerp, zoals bij voorbeeld de
Leidse balpenmoord. Lagestee:
„Als je daar een speelfilm over
wilt maken, ben je drie jaar be
zig. Dan leeft Zoiets niet meer
echt. Een telefilm kan in een
maand of negen gerealiseerd
worden." Voor die telefilms
moeten de omroepen filmpro
ductiebedrijven inschakelen,
zodat die gezond kunnen blij
ven. Volgens Lagestee zijn de
omroepen graag bereid tot een
dergelijke samenwerking. Ze
willen hun uurbedragen voor
tv-drama best aan telefilms be
steden. Een zo'n film kost ech
ter 1,8 miljoen gulden en de
omroepen beschikken slechts
over negen ton per film. Niette
min zijn er ideeën voor dertig
van die films tot het jaar 2000.
Ook hierbij zou politiek Den
Haag soelaas kunnen bieden,
hoopt de filmwereld.
'jjecensie li dy van der spek
Musicum o.l.v. Gilles Michels
Blankestijn, m.m.v. Frank Fiselier,
ihoord 22/5, Stadsgehoorzaal, Lei
jaren zestig waagde Adri-
Schuurman zich met zijn
45 burgs koor aan het oratori-
ichild of our time' van Mi
ITippett (1905). Zo'n vijf-
jaar later dirigeerde
Barend Schuurman
ratorium in Rotterdam en
n. In 1997 houdt een oud-
ling van Barend Schuur-
Gilles Michels, de kaars
bende. Hij kiest voor alle
ispirituals uit dit werk.
Bach in zijn passies zijn
mplatieve koralen toe-
zo gebruikt Tippett als al-
lief spirituals
llegium Musicum heeft
irogramma doordacht op-
iwd. 'Bestiaire' van Jean
\ijf wat weemoedige lied-
er beesten, worden gezon-
oor het kamerkoor. Er is
ré gelet op homogeniteit en
kleur, maar het klinkt
en voorzichtig. Het is
ccfiaar de aftrap van de wed-
Het gaat al een stuk zelf-
kerder in de spirituals, die
ïerd, maar prachtig ge-
et zijn door Tippett. Er is
norme versterking op ko-
draven. De dynamiek
spannend, het tempo
functioneel wisselend, gelar
deerd met vurige solo's uit ei
gen gelederen. In 'Deep river' is
de samenklank volwassen,
kleurrijk en overtuigend gewor
den.
Het orkest van CM is groot,
een oerwoud van strijkers, met
name celli, en daarachter een
lange muur van blazers, veel
glimmend koper. Brahms derde
symfonie met zijn stuk voor
stuk bloedmooie thema's in alle
delen, speelt het orkest voor
treffelijk. Alle soorten instru
menten kunnen hierin uithalen.
Voor een amateurorkest zijn de
strijkers opvallend zuiver. De
hobo en fagot blazen een warm
coloriet in het Andante, echt
mooi volgen hier ook de grote
strijkers. Maar het blijft moeilijk
om in dit deel spanning op te
bouwen. Het lukt heel goéd in
het prachtige Poco Allegretto,
waar de melodie steeds een
aandoenlijke knieval maakt, die
zich in alle instrumenten voort
zet.
•De bas Frans Fiselier is een
held in de Elias van Mendels
sohn- Bartholdy. Zijn stem is
één en al overtuiging en kracht.
Het koor is er helemaal klaar
voor. Alle eventuele schroom
voorbij, zingt het buitengewoon
enthousiast, stralend, bijtend,
schreeuwend al naar gelang de
inhoud. Met dit elan teken ik
voor een integrale uitvoering
van dit oratorium. Door CM na
tuurlijk.
wjecuyt
Ran de Coninck, de schrij-
ran instapklare gedichten,
iltvinder van de poëtische
yistiek, de oprichter van
Nieuw Wereldtijdschrift, is
ten tijdens een congres
literatuur in de Portugese
dstad Lissabon overleden,
iet veld van eerzegt colle-
ichter en vriend Eddy van
Dat is de enige troost,
dat er in september een
fel van hem uitkomt. De
die De Coninck verre
vreemd was, wil dat die
[erafd rukken' heet.
(lichten zijn vingerafdruk-
De vingeroefeningen van
Ran de Coninck waren al-
af: geen hoge drempels,
vriendelijk bollende ver-
snedige wendingen, heer-
belder. Romantisch ook.
zijn verzen sprak een
sierlijke relativering. Er
bt worden gegrinnikt bij
ioninck. Hij kneedde poë
et geneesmiddel: poëzie
bt helpen, tegen grote en
'e pijnen. De Coninck was
de dichter van de ik-vorm: hij
schroomde zichzelf en wat hij
liefhad niet. Herman De Co
ninck is zonder twijfel de
meest gelezen dichter van
Vlaanderen.
Na zijn studies Germaanse
filologie aan de Katholieke
Universiteit Leuven, werkte hij
een tijdje als leraar. Meester
moeten wij die gedichten leren
voor het examen? Nee, voor
het leven. Dat was Herman de
Coninck. Zijn journalistiek-li
teraire pen oefende en sleep
hij dertien jaar bij het radio- en
televisieblad Humo. Zijn ster
steeg niet alleen als dichter,
ook als criticus en essayist. Hij
stampte het Nieuw Wereldtijd
schrift uit de grond en wist het
te maken tot het beste wat
Vlaanderen ooit op dat gebied
heeft afgeleverd. De Coninck
wist niet alleen vooraanstaan
de schrijvers als Paul de
Wïspelaere en Benno Bamard
te mobiliseren, maar leverde
geregeld ook zware buiten
landse primeurs in zijn blad.
Hij joeg op jong talent, ook
al werd die jacht hem soms
verweten als macht. De Co
ninck was een sportief dichter.
Hij hield niet alleen van voet
bal, maar schreef er ook over.
Hij vertaalde Cruijff in vers
vorm. In de krant 'De Morgen'
liet hij zijn stukjes in de letter-
enbijlage verschijnen onder de
titel 'De vliegende keeper'. Na
dien lijmde hij die stukjes altijd
tot boeken.
Herman de Coninck was
dichter, ook al had hij zijn pet
van essayist op. Hij was dich-
ter-vader en dichter-echtge-
noot.
Vorig jaar probeerde hij met
'De cowboybroek van Maria
Magdalena' een nieuw genre
uit: dat van het reisverhaal.
Maar ook daar,kwam de poëzie
weer bovendrijven. Straks ver
schijnt bij uitgeverij De Arbei
derspers de bundel 'Vingeraf
drukken'. De gedichten van De
Coninck zijn nooit anders dan
afdrukken geweest. Of ze nu
verschenen onder de noemer
'De lenige liefde', 'Met een
klank van hobo', 'Enkelvoud'
of in het Afrikaans: 'Liefde,
miskien'.
katwijk» Een opname van een
biddende joodse man bij de
Klaagmuur in Jeruzalem, een por
tretfoto van een bezoekster van
de jaarlijkse bloembollenmarkt in
Lisse en een vliegerfestival op het
strand van Katwijk. Dat is een
greep uit het werk van de Kat-
wijkse persfotograaf Dick Hoge-
woning (o.a. Leidsch Dagblad).
Zijn foto's zijn nu eens niet te
zien in een galerie maar op Inter
net.
Hogewoning is vooral bekend
van zijn nieuwsfoto's. Uit de ten
toonstelling blijkt dat hij over
meer talenten beschikt „De ge
kozen foto's geven een goed
beeld van het werk dat ik de af
gelopen jaren gemaakt heb. De
meest sprekende foto is een af
beelding van een uitgebrande le
lijke eend waarbij een vrouw
staat te huilen. Met deze foto heb
ik de derde plaats bereikt bij de
zilveren camera," aldus Hogewo
ning.
Het is voor het eerst dat een
kunstenaar/fotograaf uit de regio
exposeert op Internet. Hogewo
ning viert met deze bijzondere
tentoonstelling zijn 25-jarig jubi
leum als persfotograaf. Het be
drijf Seashore Media stelt de In
ternetsite beschikbaar. De foto
tentoonstelling duurt nog tot
eind augustus. Het werk van Dick
Hogewoning is te vinden in de
'Gallery' op de website van Seas
hore Media en toegangkelijk via
het Internet-adres: http://www-
.seashore.nl.
foto dick hogewoning
recensie ron rijghard
Dief vari de liefde, naar de vroege poëzie van Hugo Claus. Door
de Gebroeders Flint. Regie: Wim Meeuwissen.Gezien: 22/5,
LAKTheater, Leiden.
'Haar nagels naderen mijn hout/haar klauwzeer
wekt mijn jachtige huid,/ Als een jachthoorn
hangt zij in mijn haar te tuiten'. Drie prachtige
regels uit het gedicht 'Een wouw', uit de bundel
De Oostakkerse gedichten, door Claus gepubli
ceerd in 1954. De ontmoeting tussen man en
vrouw barst door Claus vitale, zinnelijke beschrij
ving bijna uit het sappige vlees, maar is het ook
een lied? Bij de gebroeders Flint wel. Stef van der
Eijnden en FelLx Strategier zingen het liefdevol.
Het moet ook één van hun lievelingsgedichten
zijn.
De gebroeders Flint storten zich met hun nieu
we productie op het werk van Hugo Claus. Diens
vroege poëzie levert een bonte mengeling van
zang, sketches en muziek op. De twee mannen
krijgen tegenspel van twee jongere actrices, Ag
nes Bergmeijer en Jeanette Huizinga, en dit nieu
we bloed doet de groep goed. Bergmeijer vertolkt
meeslepend enkele gedichten en Jeanette Hui
zinga zorgt met dansscènes voor nieuwe elemen
ten in het werk van de Flint-broeders. In wisse
lende samenstellingen spelen de acteurs tevens
losse scènes. Ter illustratie of tef inleiding van
een nieuw gedicht: de man een pooier, de vrouw
zwanger, maar desondanks bereid voor veel geld
haar lichaam te verkopen; of een stel sukkelaars
die de moeder bezingen en beschimpen.
Soms zijn deze sketches zo veelbelovend dat je
wel meer over de personages zou willen weten:
waar komen ze vandaan, waar gaan ze naar toe
en waarom gedragen ze zich zo? Dat verlangen
naar méér, naar een heel toneelstuk, misschien
wel één van Claus, kan niet worden vervuld, want
de poëzie gaat het niet om een lange adem. Dus
blijf je achter met enkele fraaie uitdrukkingen, die
je terloops opvangt en probeert te memoriseren:
de wind zit in mijn liezen, je woelt de aarde met
je ronde billen en het paard begeerte. Veel li
chaamstaal, want dat beklijft bij .zoveel woord
kunstjes op de korte baan. De klassieke bekleding
van Claus' poëzie is bij de gebroeders Flint decor:
vier quasi-Griekse nepzuilen en stukken marmer
in kisten.
Dief van de liefde is niet zo verrassend en
joyeus als hun vergelijkbare Music-Hall, geba
seerd op de poëzie van Paul van Ostaijen. Claus
laat zich niet zo makkelijk rondzihgen, maar de
gebroeders Flint leveren wel een hartverwarmen
de poging de gedichten van een literaire held in
de schijnwerpers te zetten. Een actie die alle
steun verdient.
Smaak massa op expositie in Congrescentrum Leeuwenhorst
amsterdam anp
Twee decorstukken waarvan
Karei Appel vorige week bij het
Amsterdamse veilinghuis Chris
tie's beweerde dat hij ze niet
heeft gemaakt, zouden toch van
de hand van de schilder zijn. De
Hengelose kunstenaar Pier van
Dijk en acteur Rudi Falkenha-
gen hebben het veilinghuis
daarover benaderd. Vorige week
besloot Christie's zes Appels uit
de veiling van 4 juni te halen,
nadat Appel had meegedeeld
dat het om vervalsingen moest
gaan. Pier van Dijk is echter in
middels met een oude kranten
foto op de proppen gekomen,
waaruit blijkt dat de schilder
wèl aan de decors voor Tom
Mandeis' cabaret Saint Ger
main des Prés zou hebben ge
werkt. Rudi Falkenhagen, die als
jong artiest bij Manders werkte,
herinnert zich dat volgens
Christie's ook.
Christie's zal de decorstukken
desondanks niet veilen. De zaak
is nog steeds in onderzoek en
het veilinghuis durft niet met
zekerheid te beweren wat het
nu eigenlijk in huis heeft.
noordwijkerhout»
sandra smallenburg
Mannen in driedelig maatkos
tuum lopen het Congrescen
trum Leeuwenhorst in Noord
wijkerhout in en uit. Druk bab
belend in verschillende talen
ontsnappen ze even uit de con
ferentiezalen om de geur van de
omringende bollenvelden op te
snuiven of een sigaret te roken
in het voorjaarszonnetje. Een
enkeling dwaalt door de gangen
van het gebouw om de tentoon
gestelde schilderijen te bekij
ken. Al twintig jaar organiseert
het congrescentrum elke drie
maanden exposities van kun
stenaars uit het gehele land. De
ze maand wordt dit jubileum
gevierd met een tentoonstelling
van werk van de veertig meest
toonaangevende kunstenaars
uit de afgelopen jaren.
Zoals zo vaak het geval is bij
kunst bestemd voor openbare
gebouwen is er op deze ten
toonstelling weinig opzien
barends of vernieuwends te
ontdekken. De kunstwerken
moeten immers in de smaak
vallen bij een breed en in dit ge
val ook internationaal publiek.
De buitenlandse gasten worden
in het Leeuwenhorst voorname
lijk getracteerd op
(bloembollen)landschappen en
bloemstillevens, zowel gefoto
grafeerd, geborduurd als ge
schilderd en zowel realistisch
als abstract. Het zijn lfwalitatief
goede, maar neutrale, toegan
kelijke werken die in dit gebouw
aan de muur hangen. Schilderij
en die niemand zullen storen en
weinig emoties losmaken.
Meer dan twintig jaar geleden
begon Marijke Ketting met het
organiseren van tentoonstellin
gen voor het congrescentrum.
En üians is zij nog steeds ver
antwoordelijk voor de keuze
van de werken. Naast haar
'De Violist' van Theo Schreurs, te zien in Congrescentrum Leeuwenhorst. foto dickhogewoning
werkzaamheden als adviseuse
voor bedrijven op het gebied
van vormgeving is Ketting ge
middeld één dag per week in de
weer met het zoeken naar en
benaderen van eventuele nieu
we exposanten. Dat betekent
niet dat ze volledig op haar ei
gen smaak afgaat. „Er zijn aller
lei regels waar ik rekening mee
moet houden," vertelt Ketting.
„De kunstwerken mogen niet te
provocerend zijn, ze mogen de
buitenlandse gasten niet tegen
de borst stuiten. Je kimt hier
geen werken tonen die je in een
galerie wel zou exposeren, aan
gezien je rekening moet houden
met heel veel verschillende
smaken. Je eigen voorkeuren
kun je zelden laten gelden. Ge
lukkig komt deze tentoonstel
ling meer overeen met mijn ei
gen smaak, omdat ik uit de
honderden exposanten van de
afgelopen jaren de meest inte
ressante kunstenaars kon kie
zen."
In het uitgebreide doolhof
van gangen in het gebouw is zo
veel ruimte om kunst op te han
gen dat er altijd groepstentoon
stellingen worden samenge
steld. „Eén. kunstenaar zou
nooit al die ruimte kunnen vul
len. Ik vraag voor elke tentoon
stelling ongeveer twintig kun
stenaars die ieder gemiddeld
vijftien werken kunnen ophan
gen. Ik ben dus vooral veel tijd
kwijt met het zoeken naar kun
stenaars die willen exposeren.
Door veel openingen van gale
ries te bezoeken, kom ik met
hen in contact."
Ketting selecteert de kunste
naars in de eerste plaats op
kwaliteit, maar kiest ook vaak
voor thema's in hun werk. Zo
ontstaat in de uiteenlopende
tentoonstelling toch een vorm
van samenhang. In de zomer
maanden, als in het congres
centrum vooral cursussen wor
den gehouden, wordt de ten-
to o ns t e lli ngsruim t e vrij gegeven
voor diegenen die zich niet pro
fessioneel met kunst bezighou
den, de zogenaamde zondag
schilders. Op deze manier krij
gen ook zij de kans hun werk
aan een groot publiek te tonen.
Er is geen vast budget voor de
tentoonstellingen die Marijke
Ketting organiseert, maar de
vaste kosten voor bijvoorbeeld
verzekering en publiciteit wor
den door het Leeuwenhorst
Congrescentrum gedragen. Het
centrum koopt ook regelmatig
werk aan, zodat ook achter de
gesloten deuren van de verga
derzalen en het oratorium per
manent kunst aan de muren
hangt.
De huidige overzichtsten
toonstelling duurt t/m 13 juni
1997 en is elke dag gratis te be
zichtigen van 9.00 tot 20.00
uur, Leeuwenhorst Congres
centrum, Langelaan 3 te
Noordwijkerhout.
