'Rusland moet direct
kerncentrales sluiten'
Turkse regering overleeft motie van wantrouwen
Palestijnen geven makelaars
land 'informele' doodstraf
Buitenland
Ex-premier Rusland
)etrokken bij aanslag'
lusland verhinderde reis
sjetsjeense vice-president
Japan voerde biologische
experimenten uit in oorlog
Wanhoop na cycloon
Kabila zwijgt in Kinshasa
WOENSDAG 21 ME11997
Bre-X betaalt fors voor ontslagen
jakarta Het in opspraak geraakte Canadese mijnbouwbedrijf
Éj^Xbetaalt 740.000 Amerikaanse dollar (ruim 1,4 miljoen gul
den) voor het ontslag van 549 werknemers op het eiland Borneo.
De onderneming zegt de dienstverbanden op, nadat de regering
van Indonesië de activiteiten van Bre-X op haar grondgebied
verbood. Daarmee reageerde Jakarta op een onafhankelijk on
derzoek, waaruit bleek dat in de mijnen in de oerwouden van
Busang nauwelijks goud is aangetroffen. Eerder beweerde Bre-X
daar de grootste goudvondst van de eeuw te hebben gedaan.
Jeltsin ontslaat minister van defensie
moskou.; De Russische president Boris Jeltsin heeft gisteren de
topgeneraal en plaatsvervangende minister van defensie Kon-
stantin Kobets ontslagen, nadat hij door het openbaarministerie
was aangeklaagd wegens corruptie. Kobets werd tevens uit het
leger gezet. Jeltsin was 'woedend' toen hij hoorde dat Kobets
wordt aangeklaagd wegens het aannemen van 241.000 dollar
smeergeld van een bouwbedrijf, in ruil voor de opdracht tot de
bouw van een militair woningcomplex.
Ouderdom nekt 'stipte' Big Ben-klok
winden De Big Ben, de beroemde klok in de gelijknamige 19de
eeuwse Londense toren, kampt met ouderdomsverschijnselen.
Gisteren stond het uurwerk voor de tweede keer binnen drie we
ken stil. Technici ontdekten slijtageverschijnselen aan het me
chanisme dat de wijzers beweegt. Kritische waarnemers ver
moeden dat de klok, die ooit bekend stond om haar stiptheid, te
lijden heeft onder de aanleg van een metro in de buurt.
Tapie met hartklachten in ziekenhuis
iix-en-prqvenceDe voormalige zakenman en Franse oud-minis-
ler Bernard Tapie is vandaag opgenomen in een ziekenhuis met
klachten over pijn op de borst. Artsen in het ziekenhuis van Aix-
en-Provence noemden de toestand van de gevangen zittende
voormalige eigenaar van de voetbalclub Olympique Marseille
stabiel. Tapie (53) werd 's nachts naar het ziekenhuis overge
bracht uit de Luynes-gevangenis, waar hij is ingesloten geduren
de zijn proces wegens vermeende financiële malversaties bij
Olympique.
Nieuwe motor verkort ruimtereizen
houston Het Massachusetts Institute of Technology (MIT) ont
wikkelt een motor die ruimtereizen over enige tientallen jaren
sterk zal verkorten. Een reis Mars vice versa duurt dan geen drie
meer, maar zeven maanden. De zogeheten plasmamotor
werkt op superverhit (tot tien miljoen graden) waterstofgas.
Maar daarvoor is veel stroom nodig, die wordt geleverd door
kernreactors. De waterstof gaat in vloeibare vorm mee in enor
me tanks, die lijken op die van de huidige ruimteveren.
WHO wil roken in Europa bestrijden
kopenhagen De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wil de
strijd tegen het roken in Europa opvoeren en daarvoor bij de re
geringen aan de bel trekken. De WHO dringt aan op een verho
ging van de tabaksbelastingen, een reclameverbod voor sigaret
tenmerken en de instelling van meer rookvrije ruimtes. Dit ei
senpakket wordt op wereldnietrokersdag op 31 meiwaan alle Eu
ropese regeringsleiders overhandigd.
MI5 plaatst vacatures voor spionnen
ionden De Britse geheime dienst werft in een kleine adverten-
riaag spionnen. Het is voor het eerst in de 88 jaar oude
geschiedenis van de Militaire Inlichtingen/sectie 5 (MI5), dat
agenten met een krantenadvertentie worden geworven. Een
kleine annonce in het dagblad The Guardian onder het hoofd
stuk Inlichtingen biedt 'ervaren' mensen de post van geheim
agent of officier van de contraspionage aan. De werkgever zoekt
vooral figuren uit de reclamewereld, het onderwijs, journalistiek
en mensen die in het buitenland een betrekking hebben.
oskou hans hoogendijk
!e vroegere Russische vice-pre-
en ex-secretaris van de na-
anale veiligheidsraad Lobov is
eman die de Japanse AUM-
tkte het strijdgas Sarin leverde
oor de aanslag op de metro
Tokio in 1995. Bij de aan-
ag vielen elf doden en duizen-
in gewonden.
schrijft de gezaghebben-
Russische krant Izvestia van-
ïag. Volgens het blad is een en
ader bij het proces tegen de
JM Sjinri Kyo, ASK, in de Ja-
tnse hoofdstad duidelijk ge-
orden. Lobov zou in 1993 in
ïrijs ongeveer 100.000 dollar
tbben ontvangen voor het gif-
ia Sarin. „Uiteraard ontkent
obov categorisch elke betrok-
Enheid. Maar toen hij nog
te-premier was, speelde hij
En sleutelrol bij de registratie
de zogenaamde Russische-
panse Universiteit, die als
tbnantel fungeerde voor de
ik infiltratie in Rusland. Di-
cteur van die instelling is
oeravjov, een ex-KGB-kolonel
i nauwe partner van Lobov",
brijft de krant.
Verder meldt het blad dat als
ipanse zakenlieden vermomde
K-militanten militair getraind
ftkou hans hoogendijk
Respondent
ei naar onafhankelijkheid
'evende Tsjetsjenië heeft
^land er gisteravond van be-
thuldigd een regeringsvlieg-
ag te hebben verhinderd naar
;n Haag te vliegen. Russische
?eringsfunctionarissen kon-
in geen commentaar geven
P het incident, dat de eerste
Neiging vormt voor het vori-
week door Russen en Tsjets-
nen getekende vredesak-
fird. Vandaag komt de
lEtsjeense regering in spoed
ig bijeen.
Een provocatie door de
^en bedoeld om het vredes
oord te torpederen", zei de
^vervangend premier van
^tsjenië Oegoedov gister-
Qnd. Vice-president Arsanov,
^naar Nederland wilde vlie-
om op uitnodiging van
buitenlandse zaken een confe
rentie in Den Haag bij te wo
nen, noemde de gebeurtenis
'een grove schending van onze
rechten'.
Arsanov verklaarde dat de
Russische autoriteiten toestem
ming hadden gegeven via Rus
sische gebied direct naar Ne
derland te vliegen. Volgens zijn
lezing kreeg hij kort na de start
van de Russische luchtcontrole
opdracht in de Zuid-Russische
stad Mineralnije Woda te lan
den. Hij weigerde dit en keerde
vergezeld van twee Russische
gevechtstoestellen terug naar de
Tsjetsjeense hoofdstad Grozni.
jysanov verklaarde dat hij
eeii aantal Russische vertegen
woordigers tot vanmiddag de
tijd gaf Tsjetsjenië te verlaten.
Ook verlangt Tsjetsjenië, dat
Jeltsin diegenen die verant
woordelijk zijn voor het inci
dent straft.
Parlementsleden gaan tijdens debat op de vuist
istanbul-jessica lutz correspondent
Het Turkse parlement heeft gisteravond met een
meerderheid van 271 tegen 265 stemmen een
voorstel tot een motie van wantrouwen tegen de
regering afgewezen. De drie oppositiepartijen
hadden dat gezamelijk ingediend, nadat het le
ger de afgelopen maanden steeds meer druk uit
oefende om de islamitisch-conservatieve coali
tieregering van premier Erbakan ten val te bren
gen. Meer moties zullen echter volgen, zo ver
klaarde oppositieleider Yilmaz al voor de stem
ming. Als voorbeeld van hoe slecht de relatie tus
sen het kabinet en het leger is, haalde Yilmaz de
column aan van een ex-diplomaat in de krant
Milliyet. Hij citeert daarin een anonieme gene
raal die beweerde, dat de regering niet op de
hoogte gesteld werd van het tijdstip waarop de
militaire operatie begon in Noord-Irak tegen de
separatistische Koerdische Arbeiderspartij PKK.
Dat om te voorkomen dat kabinetsleden infor
matie door zouden spelen aan de PKK.
„Premier Erbakan is gedwongen de ontwikke
lingen te volgen via de kranten en heeft geen
toegang meer tot de reguliere kanalen van de
staat", aldus Yilmaz. Woedend bestormden daar
op leden van de fundamentalistische Welvaarts
partij het spreekgestoelte. Ze sloegen en schop
ten naar iedereen die hen tegen probeerde te
houden. De parlementsvoorzitter moest de zit
ting voor korte duur schorsen.
De regering heeft weliswaar de elfde motie
doorstaan, maar de uitkomst betekent niet dat ze
gerust achterover kan zitten. Coalitiepartner gil
ler heeft steeds meer moeite haar Juiste Pad Par
tij in de hand te houden. Een groeiend aantal
partijleden vindt dat ze af moet treden, voor het
leger zich genoodzaakt ziet in te grijpen. Dat is
bezorgd over de toenemende islamisering van de
samenleving en presenteerde eind februari een
eisenpakket om die terug te draaien.'De Turkse
justitie wil een verbod op de partij van premier
Erbakan, de islamitische Welvaartspartij. Het
parket bij het hof van beroep (cassatie) is een
procedure bij het Constitutioneel Hof begonnen
om het verbod te bewerkstelligen. De aanklager
is de topjurist Vural Savas. Hij weigerde iets los
te laten over de motieven van zijn stap.
Greenpeace waarschuwt voor gevaarlijkste reactoren ter wereld
De kerncentrales bij de Russische stad Sint Petersburg en
op het Kola-schiereiland bij Moermansk zijn extreem ge
vaarlijk en dienen onmiddellijk gesloten te worden. Dat
staat in een rapport van Greenpeace dat vandaag in de
Russische hoofdstad Moskou is gepresenteerd.
vervangen, maar door niet-nu-
cleaire energieproducenten.
Bij Sint Petersburg in het dis
trict Leningrad staan vier reac
toren van het Tsjernobyl-type,
op Kola vier WER-440 reacto
ren. Volgens een Amerikaanse
regeringsstudie, waarop Green-
moskou hans hoogendijk
correspondent
Volgens Greenpeace, dat een
onderzoek liet verrichten door
het gerenommeerde Duitse Oe-
ko-instituut, moeten de reacto
ren niet door nieuwe worden
peace beslag heeft weten te leg
gen, horen de centrales op Kola
tot de gevaarlijkste ter wereld.
De oudste reactoren op Kola
en bij Sint Petersburg draaien al
24 jaar en zullen waarschijnlijk
in 2003 worden gesloten. Het
Russische ministerie voor
atoomenergie wil nieuwe reac
toren van het type WER-640
bouwen. Volgens Greenpeace
zijn deze gemoderniseerde ty
pes ook zeer gevaarlijk.
Greenpeace citeert uit een
studie van het Russische
atoomministerie over de WER-
640, waarin staat dat, ondanks
alle voorzorgsmaatregelen, nu
cleaire ongelukken niet kunnen
worden uitgesloten. Een Russi
sche expert verklaarde: „Staat
ons een tweede Tsjernobyl te
wachten, maar dit keer in een
WER-640?" In de reactorblok-
ken bij Sint Peterburg en op het
Kola-schiereiland hebben zich
in het verleden tientallen inci
denten voorgedaan, waarvan
enkele zeer ernstige gevolgen
hadden kunnen hebben.
China vindt urnen met beenderen
welijke missie was Eenheid 731,
die werkzaam was in het noord
oosten van China. Hoeveel ur
nen zijn ontdekt, werd niet ge
meld.
Over de situatie in Guang
dong is nog weinig bekend,
maar Eenheid 731 doodde ten
minste drieduizend Chinese,
Russische, Koreaanse en
Mongoolse gevangenen met in
jecties van miltvuur, tyfus en
dysenterie. Een historicus van
de universiteit van Guangdong
zei in 1994 dat ten minste twin
tigduizend vluchtelingen uit de
Tweede Wereldoorlog in het ge
bied zijn omgebracht door
proeven met biologische wa
pens. Ook uit andere gebieden
in China zijn dergelijke experi
menten gemeld.
In het zuiden van China zijn
manshoge urnen gevonden met
de resten van mensen, op wie
de Japanners in de Tweede We
reldoorlog biologische experi
menten hebben gedaan. Hevige
regenval legde de urnen bloot.
In ieder van de urnen bleken de
beenderen van twee of drie
mensen te zitten die vermoede
lijk bij de experimenten zijn
omgekomen.
De ongelukkigen zijn slacht
offer van een groep Japanse ge
leerden die in de omgeving van
Guangzhou, de hoofdstad van
de zuidelijke provincie Guang
dong, actief was onder code
naam Eenheid 8604. Een andere
groep met een soortgelijke gru-
werden bij Russische elite-een
heden. Izvestia drukte delen af
van een contract over trainin
gen, dat was gesloten tussen de
'universiteit' en het militaire
district van Moskou.
Het blad voegt daaraan toe
dat het wel zeer toevallig was
dat de Moskouse journalist
Cholodov met deze affaire bezig
was, toen hij werd gedood door
een bombrief. Opvallend noemt
Izvestia het verder dat op 26
maart 1995 een brand woedde
op de 'universiteit' waarbij vrij
wel alle documenten die iets te
maken hadden met de contac
ten met de AUM-sekte verloren
gingen.
Een jaar geleden meldde de
krant Komsomolskaja Prawda
al, dat de AUM-sekte in Rusland
contacten onderhield op het
hoogste niveau en dat tientallen
sekteleden een commando-op
leiding volgden op de bases van
de Russische geheime dienst en
het leger. Volgens deze krant
betaalde de 'goeroe' van AUM,
Asahara, 30.000 gulden per cur
sist.
De beweging, die in Japan
ongeveer 10.000 leden had,
heeft volgens schattingen in
Rusland 30.000 aanhangers.
Een flink aantal van hen zou
nog actief zijn in Rusland.
Taliban willen
heel Afghanistan
ISLAMABAD Rtr-AFP
In Afghanistan lijken de funda
mentalistische Taliban gisteren
aan hun eindspurt te zijn be
gonnen. De strikte islamieten,
die al tweederde van het land
veroverden, riepen hun tegen
standers op tot capitulatie. Zij
deden die oproep na de inname
van een maandenlang bevoch
te, uiterst strategische pas.
De inname van de Shibar-pas
biedt de Taliban toegang tot
een regio van gematigde mos
lims. Deze sjiieten, die onder
steuning krijgen van het Iraanse
regime, meldden eerder nog dat
zij een aanval op de pas hadden
chittagongEen moeder en haar kinderen zitten wanhopig voor de ruïne die is overge
bleven van hun huis in de Bengaalse havenstad Chittagong. Het huis werd vernield tijdens
de wervelstorm, die maandag naar schatting vijfhonderd levens eiste. Enkele duizenden
personen raakten gewond. Volgens de jongste cijfers raakten zo'n 2,5 miljoen bewoners
dakloos. Novib heeft gisteren een eerste bedrag van zeshonderdduizend gulden beschik
baar gesteld voor de opvang van overlevenden. foto reuters rafiqur rahman
kinshasa-lome
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
In Nebi Mussa, even ten oosten van Jeruzalem,
markeren vers gedolven zand en een platte, on
beschreven steen het graf van Farit Bashiti. Vol
gens de hoogste islamitische instantie in Jeruza
lem was de 70-jarige Palestijnse makelaar een
ongelovige omdat hij land had verkocht aan jo
den.
Het lichaam van Bashiti werd op 9 mei gevon
den in een steeg naast het politiebureau in de
Palestijnse stad Ramallah. Zijn handen waren
achter zijn rug geboeid, pleisters bedekten zijn
mond en zijn schedel was ingeslagen. Volgens de
Israëlische politie was hij een paar dagen eerder
door een vrouw die zogenaamd land wilde ver
kopen, naar een hotel in Oost-Jeruzalem gelokt.
Vandaar zou hij zijn ontvoerd door agenten van
de Palestijnse veiligheidsdienst.
Afgelopen vrijdagavond kreeg de Palestijnse
politie in Ramallah een anonieme telefonische
melding over de vondst van een ander lijk. Op
nieuw ging het om een Palestijnse landmakelaar.
Harbi Abu-Sara (46) was enkele malen van korte
afstand in het hoofd geschoten.
Dergelijke moorden zouden een paar jaar ge
leden nauwelijks opzien hebben gebaard. Tij
dens de intifada waren de Palestijnen bereid el
kaar veel te vergeven, twee dingen duidelijk uit
gezonderd. Wie samenwerkte met de Israëlische
veiligheidsdienst of wie land verkocht aan Israë
liërs, kon een executieteam aan de deur verwach
ten. Een paar honderd Palestijnen hebben op die
manier het leven gelaten.
Sinds drie jaar is er een Palestijnse Autoriteit
(PA), met eigen wetten en voorschriften, maar de
sentimenten onder het volk zijn niet veranderd.
Integendeel. De nederzettingenpolitiek van Israël
en de verklaringen daarover van de regering-
Netanyahu, drukken de Palestijnen nog eens ex
tra op het belang van grondgebied in de strijd
voor onafhankelijkheid. Volgens Abu-Medein,
minister van justitie in de PA, zijn de landmake-
laars genoeg gewaarschuwd. „Wie land verkoopt
aan joden en kolonisten, is gevaarlijker dan een
collaborateur. Daarom moet zo iemand terecht
staan en de doodstraf krijgen." Hij heeft voorge
steld daarvoor een wet in te voeren.
De Palestijnse Autoriteit kent de doodstraf,
maar tot nu toe heeft PA-president Yasser Arafat
ter dood veroordeelden steeds gratie verleend. Of
in het geval van landmakelaars de executie wer
kelijk wordt uitgevoerd, moet worden afgewacht.
De PA heeft iedere bemoeienis met de moorden
ontkend. Maar de dood van Bashiti en Abu-Sara
zou erop kunnen wijzen dat de Palestijnse veilig
heidsdiensten of verwante groepenliever
op 'informele' wijze met hun slachtoffers afreke
nen.
De nieuwe Congolese macht
hebber Laurent-Désiré Kabila
is gisteravond naar Kinshasa
gekomen. Kabila zei helemaal
niets in het openbaar. De
komst van Kabila schept ver
wachtingen onder de bevol
king, die het bij gebrek aan in
formatie moet doen met ge
ruchten over de nieuwe koers
van Congo, het voormalige Zaï
re. Velen rekenen spoedig op
een verhelderende toespraak
tot de natie van de nieuwe lei
der. Daarin zou hij zijn rege
ring en zijn regeringsplannen
bekendmaken.
Leden van de burgerlijke op
positie tegen de verdreven pre
sident Mobutu verwachten dat
de leider van de rebellenallian-
tie AFDL hen zal betrekken in
een nieuwe regering. Sommi
gen menen dat de politieke ve
teraan Tshisekedi de post van
premier krijgt aangeboden.
Waarnemers geloven dat de
AFDL zich ervan bewust is, dat
ze de politieke oppositie tegen
Mobutu in Kinshasa niet ge
heel kunnen negeren.
Er staat nog geen zegetocht
voor Kabila in Kinshasa op het
programma, mogelijk omdat de
stad nog onveilig is. Gisteren
werden twee Franse zakenlie
den vermoord.
Kabila wordt algemeen er
kend als president van de De
mocratische Republiek Congo.
De Europese Unie hield- giste
ren bij monde van de Neder
landse minister Van Mierlo een
slag om de arm en zei dat het
nieuwe regime alleen steun
krijgt als het vrije verkiezingen
houdt en een democratische
rechtstaat vestigt. De EU eist
ook respect voor de mensen
rechten en een oplossing voor
het vluchtelingenvraagstuk in
Oost-Congo.
Mobutu is in Togo. De autori
teiten geven zijn aanwezigheid
in de hoofdstad Lomé nog
steeds niet officieel toe. Slechts
vijf personen zouden tot Togo
zijn toegelaten, onder wie Mo
butu's zoon, Mobutu Kongolo.
De rest, ongeveer tachtig men
sen, zijn op de luchthaven van
Lomé in afwachting van een
volgende bestemming. Mobutu
wacht daar ook op. De 66-jarige
ex-dictator lijdt aan kanker en
zou te ziek zijn om door te rei
zen. Hij wil naar Frankrijk.
Maandag veroverden milities
van de fundamentalisten al
twee steden op een andere te
genstander, de in het noorden
heersende Oezbeekse krijgsheer
Dostum. Op diezelfde dag be
gon hun opmars in vier noorde
lijke provincies.
De weerstand tegen de op
rukkende Taliban lijkt vermin
derd door toenemend verzet
binnen de eigen milities van
Dostum. Een deel ontwikkelde
zich tot voorstanders van de Ta
liban en scheidde zich af. De
muiters zelf veroverden al twee
steden, meldden de strikte mos
lims.
Nederland houdt
eigen commissaris
den haag
paul koopman en maurice wilbrink
Nederland en de kleinere Eu
ropese lidstaten hoeven hun 'ei
gen man' in de Europese Com
missie niet op te offeren voor
een slagvaardiger Europese
Unie. Ook bij de verdere uit
breiding van de Unie kan elk
land een eigen vertegenwoordi
ger in het dagelijks bestuur van
de EU te Brussel houden. Over
dit principe zijn de vijftien Eu
ropese ministers van buiten
landse zaken het gisteren in
Den Haag eens geworden..
De omvang en taak van de
Europese Commissie behoren
tot de meest gevoelige onder
werpen in de onderhandelingen
voor een nieuw Europees ver
drag, dat volgende maand in
Amsterdam moet worden geslo
ten. Bij de grote lidstaten is er
begrip voor de positie van de
'kleine landen', zo benadrukte
ook de kersverse Britse minister
van buitenlandse zaken Cook.
„Het is niet realistisch dat klei
ne landen, waaronder Neder
land, hun eigen commissaris
opgeven", aldus Cook.
De Commissie (nu twintig le
den) dreigt uit zijn voegen te
barsten bij de uitbreiding van
de Europese Unie. Nederland
heeft voorgesteld dat de vijf gro
te lidstaten met elk twee com
missarissen één post inleveren
om ruimte te maken voor nieu
we toetreders. De grote lidsta
ten eisen in ruil daarvoor wel
een groter aantal stemmen in
de vergaderingen van Europese
ministers en regeringsleiders.
Volgens de Duitse minister Kin
kel zal deze deal pas op 17 juni
in Amsterdam gemaakt worden
tijdens een 'nacht van de lange
messen'.
