Leiden
5 'Het valt achteraf bezien allemaal nog mee'
)orlogszuchtig handenarbeid met veel moeilijke woorden
peze logger is mijn levenswerk'
Leiden Regio
CHEF HANS JACOBS. 071 -5356414. PLV -CHEF RUDOLF KI
WIJKLADDÉR Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
gerangschikt naar stadsdeel. Vandaag een speciale editie van de
Wijkladder. De gemeente Leiden schreef een prijsvraag uit voor
Leidenaars, die het milieu in hun wijk willen verbeteren. Een
deskundige jury, bestaande uit onder anderen voorzitter Rob van
Lint van de Leidse Milieuraad, Peter Labruyère van de
winkeliersvereniging Haarlemmerstraat, Leidsch Dagblad
journaliste Monica Wesseling en twee schoolklassen, maakte de
winnaars bekend. Timoteus Waarsenburg doet verslag.
'Word milieuactief in de wijk'. Dat was het motto van de prijsvraag
waarmee bewoners werden uitgedaagd om een milieubewust plan
te bedenken ter verbetering van hun buurt. De wethouders J.
Laurier en A. Pechtold maakten gisteravond in de schooltuintjes
van basisschool De Dolfijn aan de Oosterdwarsstraat de acht
winnaars bekend uit de vier verschillende stadsdelen. Dit jaar was
de prijsvraag een initiatief van de dienst milieu en beheer, sectoren
wijkbeheer en milieu. Er kwamen 31 inzendingen binnen.
In de twee voorgaande jaren organiseerde het bureau sociale
vernieuwingen deze prijsvraag. Toen waren 'speelplekken' en
'veiligheid' de thema's. De locatie waar de prijsuitreiking plaatshad
hield verband met een winnende inzending die door de kinderjury
als beste werd beoordeeld.
Op zeer verschillende manieren proberen de bedenkers van de
plannen hun buurt op een milieubewuste wijze te verbeteren. De
jury honoreerde aanvankelijk 9 initiatieven, waarvan er één afviel
omdat het plan niet haalbaar bleek. In totaal heeft de gemeente
een ton uitgetrokken voor de verwezelijking van de buurtplannen.
Een deel van dit geld wordt bewaard voor buurten die bepaalde
initiatieven, die nu gehonoreerd zijn, willen overnemen en een deel
van het geld gaat naar de Lorentzschool die de kinderjury leverde.
Bij de jurering werd gelet op de haalbaarheid van het plan, de
betrokkenheid van de buurt en de kosten, maximaal 10.000 gulden
kosten. De acht winnaars, die allemaal een certificaat,
verrassingspakket en uiteraard de toezegging tot verwezenlijking
van hun voorstel kregen, vertegenwoordigden vier stadswijken.
MIDDEN
Als eerste winnaar werd Inge Stallinga naar voren gehaald. Barry
Kortekaas overhandigde haar namens de kinderjury het certificaat.
Haar inzending had de hoogste ogen gegooid bij de kinderen van
groep acht van de Lorentzschool. Het plan van Stallinga stelt de
uitbreiding voor van de schooltuintjes in de Zeeheldenbuurt, waar
de prijsuitreiking gehouden werd. Tevens wil zij nieuw
tuingereedschap aanschaffen, een buitenren aanleggen en een
vlindertuin maken om kinderen te leren omgaan met tuinieren en
de buurt een leuker aanzicht te geven.
De tweede winnende inzending uit stadsdeel Midden is afkomstig
van de bewoners van de Zwartehandspoort. Deze groep stelt de
invoering van zogeheten Ecostafettebonnen in plaatselijke winkels
voor. Dit is een soort waardebonnensysteem ter promotie van
milieuvriendelijke producten. De kanttekening die de jury bij dit
plan maakte, is de uitvoering. De jury hoopt dan ook dat de
winkeliers het buurtinitiatief overnemen. In elk geval wordt er wel
geld voor beschikbaar gesteld, mits de winkeliers eveneens geld in
het project willen stoppen.
NOORD
De bewoners van de Paramaribohof dienden een voorstel in voor
de groenvoorziening rond de flat. Al geruime tijd verzorgen de
bewoners, met toestemming van de wonigbouwvereniging, de
planten in hun buurt. Met behulp van de subsidie willen zij dit
beheer uitbreiden naar de trottoirs voor het flatgebouw. Ook willen
ze de achtertuin met het beschikbaar gestelde geld renoveren.
Eveneens voor stadsdeel Noord werd mevrouw Bekker verblijd met
een goede beoordeling. Haar plan is gericht op het wegwijs maken
van kinderen in haar buurt met verschillende milieuthema's die ze
in hun eigen wijk dagelijks meemaken: een videoproject over
gescheiden afvalinzameling, zwerfvuil en water- en energiegebruik.
Het resultaat kan als educatief materiaal gebruikt worden. Door dit
project worden volgens Bekkers zowel ouders als kinderen
gemotiveerd om aandacht te besteden aan het milieu in de directe
omgeving.
WEST
Bewonersoverleg Morsweg III sleepte voor dit stadsdeel maar liefst
twee prijzen in de wacht. Zij stuurden twee plannen in die beiden
werden gehonoreerd. Het eerste initiatief voorziet in de plaatsing
van een aantal fietshuisjes en stallingsmogelijkheden in de straat.
Dit voorstel werd ingediend omdat veel bewoners van de Morsweg
niet beschikken over een tuin met 'parkeergelegenheid' voor de
fiets. De plaatsing van afsluitbare fietsenstallingen zal enerzijds
vandalisme en fietsendiefstallen beperken en anderzijds wordt
hierdoor het gebruik van de fiets gestimuleerd. Het beheer van de
stallingen willen de bewoners van de Morsweg zelf op zich nemen.
Het tweede plan dat afkomstig is van dit bewonersoverleg, is de
aanleg van een 'slootuitkijk' in de sloot langs de Morsweg, die
ingesloten ligt tussen het spoor en een weids begroeide berm.
Hierdoor en vanwege de vele dieren die in deze berm leven, is de
sloot niet bereikbaar. Daarom wil het bewonersoverleg een soort
halve brug over de sloot aanleggen. Deze slootuitkijk maakt het het
stukje natuur in de eigen omgeving toegankelijk voor de bewoners.
Beiden plannen werden door de 'volwassen' jury aangemerkt als
beste inzendingen, waarvoor het maximale bedrag, 10.000 gulden,
wordt uitgetrokken.
Een derde winnend ontwerp uit dit stadsdeel is ingestuurd door
mevrouw Stam. Zij stelt voor om de elektriciteits- en
stadsverwarmingshuisjes te laten begroeien. Enerzijds ter
voorkoming van graffiti en anderzijds ter bevordering van de
groenaanwas in de woonomgeving. De bewoners willen in
samenwerking met milieu en beheer/wijkbeheer het groen
onderhouden. Contact mèt de EWR, eigenaar van de huisjes, heeft
al plaatsgevonden. Op voorwaarde dat aan bepaalde door hen
gestelde randvoorwaarden wordt voldaan in verband met de
veiligheidseisen, heeft de EWR toestemming gegeven voor het
initiatief.
ZUID
De laatste winnaar is de bewonerscommissie Temminckstraat en
omstreken. Zij dienden een verzoek in tot het plaatsen van een
bord met tijdsvermelding voor het gebruik van de glasbak op de
hoek van de Franchimontlaan/Beyerincklaan. Tevens willen zij met
de subsidie de buurtbewoners activeren voor een schoonmaakactie
in de wijk. Tijdens een gezellige buurtmiddag wil de commissie de
straten en het struikgewas vrij maken van zwerfvuil.
Een van de prijswinnaars van de wedstrijd 'Word milieuactief in de wijk'
krijgt tijdens de prijsuitreiking kennelijk welkome ondersteuning van
wethouder Jan Laurier. foto dick hogewoning
b ormalige KW 143 mogelijk 'varende museumboot'
Uniek boekje over heftig conflict flats Vijf Meilaan
IT1!
K. MARINA VAN DEN BERG
lens het examen had eentje
finger opgestoken: „Juf, wat
argumenten?" Dat is echt
jg, als je argumenten moet
•n. maar niet weet wat dat
De moeilijke woorden le
ien nog het meeste proble-
5 op bij het theorie-examen
nen, handenarbeid en tex-
werkvormen op VBO-C ni-
i, Waarom verwijzen een
r buizerdveren tussen twee
ken naar de 'vergankelijk-
l'van het leven? „Omdat ie
i was, hè", zegt Maureen de
fr stellig, de armen over el-
geklemd. Ze is als één van
■erste klaar en ze vond het
9 erg moeilijk. Alleen die
rden! „Wat is in hemels-
m een 'vervaarlijk' dier?"
meiden van de VBO-afde-
'Verzorging' van het Da
kollege hadden er vrese-
tegen opgekeken, maar ze
L en na een uur al klaar. Han-
irbeid werd op het VBO
het eerst als eindexamen
ven en de juf had er flink
1 lehamerd dat ze het boek
sten leren. Dat was dus
npen gisteravond, want een
kvan tevoren, nee, dan ont-
c i je toch niks. De dames
den ook, want er werden
maal geen vragen uit het
Kunstwerken, geproduceerd tijdens het praktijkexamen handenarbeid, staan bij het Da Vinei College in vitri
nes geëxposeerd. foto dick hogewoning
boek gesteld. En nu wisten ze Dada ook. Ze hadden er alleen van het lerarenkamertje hangt
alles van neo-classicisme, en niks aan gehad. Aan de muur een reproductie van Mondri
aan. Ze herkennen het moeite
loos. „Met die kleuren, primaire
ja, rood en zo."
Volgens lerares handenarbeid
J. Oudeman onderschatten ze
het belang van het boek. „Zon
der dat is het nooit te doen." Zij
vindt het gebruik van moeilijke
woorden geen punt. „Bij han
denarbeid heb je veel vakter
men en die moeten ze ook we
ten." Het theorie
gedeelte van han
denarbeid veron
derstelt algemene
ontwikkeling en
kennis van kunst
met een grote K.
„En dan moet een
woord als dyna
misch toch bekend zijn." Het
examen vond ze 'gemiddeld',
niet overdreven moeilijk, maar
er zaten ook geen echte wegge
vertjes bij. Ze had haar leerlin
gen yoor dit eindexamen goed
voorbereid. „Vooral dat ze niet
zomaar wat antwoorden, en het
goed onderbouwen.
Het algemene gedeelte van
het examen had een oorlogs
zuchtig karakter: Picasso's visie
op de bombardementen op het
Spaanse dorpje Guernica en het
schilderij 'De oorlog' van Henri
Rousseau. Hoe al die vernieti
ging werd uitgebeeld? De lijken
lagen in stapels op de grond,
dus die vraag was niet al te
moeilijk. Bij het onderdeel voor
Handenarbeid werd het er niet
vredelievender op. 'Adelaar die
op het punt staat een steenbok
te verscheuren', heette het
beeld, alsof het niet voor zich
sprak: het bloed droop nog net
niet van het brons. Een vervaar
lijk dier, inderdaad. De toets
vervolgde met de buizerd waar
alleen wat
veren van
restten,
vastgespij
kerd op
een plank
je.
De dames
van Ver
zorging waren door dit vak toch
anders tegen kunst gaan aankij
ken. Maureen: „Ik denk wel
even door als ik alleen een paar
krassen zie." Ze vinden het een
niet te onderschatten vak. „Op
de basisschool knutselde je zo
een popje in elkaar, hier zaten
we meteen in de Egyptische
kunst."
Maureen haalt huiverend her
inneringen op aan het praktijk
gedeelte. „Moest je zo'n drie
delig ding maken, je weet wel
stapelbaar, dat uit drie delen
bestond." Een klasgenoot helpt
fluisterend: 'drie-dimensionaal'.
Die woorden, hè.
H UK/ENKHUIZEN
0 SCHA SMIT
5 ligt de Katwijkse haring-
n aan een steiger in Enk
en. De ruim twintig meter
masten glanzen. Het sta-
lek is geboend. Het schip
zo het IJsselmeer op kun-
varen, ware het niet dat er
issen dekbekovertrekken en
ui en aan de touwen hangen.
e' laag is het namelijk wasdag
e Tecla, de voormalige KW
Maar vanavond zijn de 20
in; len weer opgemaakt, is het
(0 schip schoon en kan het
vertrekken. Waarheen, dat
zelfs de schipper niet.
iraadscommissie welzijn in
ijk brak vorige week dins-
een lans om de logger KW
31 oor het dorp te behouden,
o-' igenaars, Jaap Vreeken (44)
inny Pierik (49) uit Zwart-
willen de boot over een
ifvijf verkopen. Om jaarna
rvan hun pensioen te ge-
n. Na bijna dertig jaar va-
ip schepen, met betalende
m aan boord, houden de
het dan voor gezien,
inneer ze echter geen ko-
kunnen vinden in Neder-
0' wordt de boot waarschijn-
een particulier in het
buitenland verkocht, en dat wil
de Katwijkse welzijnscommissie
voorkomen. W. van Duijn
(SGP/GPV) vroeg zich dan ook
af of er geen stichting opgericht
kan worden, die de boot gaat
exploiteren. De gemeente zou
dan een startsubsidie kunnen
geven aan die stichting.
Vreeken en Pierik vinden dat
in ieder geval een heel goed
idee. „Verenigingen en stichtin
gen kunnen veel makkelijker
sponsors en subsidies*aantrek
ken dan een p<uticulier, zoals
ik", legt Vreeken uit in de nieuw
ingerichte maar antiek ogende
kajuit. „Dat maakt de restaura
tie van een historisch schip
zoals dit veel betaalbaarder."
Voor Vreeken is het heel be
langrijk dat het schip goed on
derhouden wordt. Zijn grootste
angst is dat de Tecla door de
volgende eigenaar verwaarloosd
zal worden. „Deze Katwijkse
haringlogger is toch mijn le
venswerk", legt hij uit. Hij
hoopt dan ook dat de Tecla in
de toekomst een soort varende
museumboot zal worden. „Dit
schip heeft tenslotte zo'n rijke
geschiedenis", benadrukt hij.
Hij kan er met verve over ver
tellen. Over dat de boot in 1914
is gebouwd en toen de Graaf
van Limburg Stirum heette. En
elf jaar deel uitmaakte van de
vloot van de Katwijker Nicolaas
Parlevliet. Om vervolgens tien
jaar werkloos aan een kade te
liggen. „Zeilboten waren im
mers uit, stoomboten en motor
boten in."
En over de tijd daarna. Dat
het schip naar Denemarken
verdween, om dienst te doen als
vrachtschip. Dat het dek anders
werd ingedeeld, het laadruim
groter werd gemaakt en de boot
een motorblok kreeg, en na veel
omzwervingen uiteindelijk weer
in Nederland terechtkwam.
Waar hij en zijn vrouw de boot
in 1986 kochten en begonnen
met een grondige restauratie.
Een restauratie die ruim twee
jaar duurde. In 1988 was de
boot echter zover dat hij weer
kon varen. Met onder meer een
nieuw dek en nieuwe masten,
maar authentiek ogend. Want
dat stond voor Vreeken en Pie
rik voorop, al die tijd dat ze met
hulp van anderen keihard aan
de Tecla werkten: de boot
moest in zijn oude luister wor
den hersteld.
En dat is hun goed gelukt. De
boot ziet er bijna net zo uit als
in 1914. Van binnen niet, daar
zijn nu ruime cabines, met bed
den, kastruimte, een toilet en
douche. Voorzien van alle ge
makken dus, voor de gasten.
Maar van buiten is het schip
nog zoveel mogelijk zoals het
vroeger was. Lieren zijn er bij
voorbeeld niet aan boord: wan
neer de zeilen gehesen moeten
worden is dat dus nog echt
handwerk, legt Vreeken uit.
Trots wijst de eigenaar op an
dere, opvallende details. De bol-
dertjes uit 1914, de fok, de klui
verboom. Urenlang kan hij ver
tellen over het schip. Over het
onderhoud, de reparaties die hij
samen met scheepsmaat Harrie
Schoenmakers (24) uitvoert en
over de kick van het zeilen met
zo'n schip. En over wat hij er
nog mee wil. „Ik droom sinds ik
dit schip heb al over een houten
dek, in plaats van een stalen.
Maar dat is gewoonweg niet te
doen voor een particulier."
En terwijl hij als een kritische
legermajoor het schip inspec
teert op eventuele onvolkomen
heden ('die zie je altijd wel'),
kijkt hij voorzichtig even in de
toekomst. „Een stichting of een
vereniging zou dat natuurlijk
wel voor elkaar kunnen krijgen,
een houten dek." En dan la
chend: „Met een beetje hulp
van Katwijk helemaal."
Schipper Jaap Vreeken (links) en scheepsmaat Harry Schoenmakers op
de Katwijkse haringlogger. foto marcel rob
De leukste anekdote over de Vijf Meilaan
staat summier vermeld in 'Nieuwe Ruimte,
verslag van een veelbesproken bouwproject
in Leiden Zuid-West': het liefdesverhaal
van mevrouw Van der Veer uit de Mozart -
straat en meneer Leupe uit de Valerius-
straat. Zij vonden elkaar destijds in de bit
tere strijd van de buurtbewoners tegen de
bouw van de vier blokken flats die sinds vo
rig jaar de Vijf Meilaan'sieren'.
Zij waren allebei woedend op de gemeente
Leiden die in htm ogen het bouwplan ten
koste van alles doordrukte. Wethouder Van
Rij van volkshuisvesting was de kwaaie
pier. In een kwaaie bui verspreidde Leupe
eens duizenden folders huis-aan-huis
waarin hij de wethouder voor alles wat fout
en slecht is uitmaakte. Samen schilderden
ze kruizen op en hingen rouwlinten om de
bomen die moesten wijken.
Maar in het heetst van de strijd bloeide de
liefde op tussen de twee overburen en
doofde de haat tegen Van Rij. Kort na de
onvermijdelijke beslissing van de rechter
dat woningbouw aan de Vijf Meilaan was
toegestaan, trouwden de bondgenoten
Leupe en Van der Veer. En wethouder Vein
Rij... hij zegende het huwelijk in.
Maar voor de rest is het boekje van de hand
van de Leidse journalist Gerrit Visser vrij
wel volledig. 'Nieuwe Ruimte' is het verhaal
over de 120 flatwoningen aan de Vijf Meil
aan. 'Zelden werd een straat in Leiden zo
ingrijpend veranderd als de Vijf Meilaan.
En zelden kwamen bewoners zo fel in ver
zet tegen plannen vein hun gemeentebe
stuur', staat in de inleiding.
Het boekje geeft allereerst een feitelijk
overzicht van de gebeurtenissen tussen
1987 en 1996, de lange periode
waarin het omstreden bouwplan
gestalte kreeg. De crisis binnen
woningbouwvereniging De Sleu
tels, verhuurder van de flats,
komt onder meer aan de orde, de
talrijke inspraakavonden (Van
Rij: „Vreemde gewaarwording
dat hiervoor de kerken wel uit
puilden"), de gang naar de rech
ter en uiteraard de acties in de
wijk.
Daarnaast komen de betrokke
nen aan het woord: de huurder,
de koper, de wethouder, de ar
chitect, de tegenstander en....
De nieuw
bouw aan de
Vijf Meilaan.
het flatblok
was inzet van
een hooglo
pend conflict
tussen ge
meente en
buurtbewo
ners.
foto
dick
hogewoning
mevrouw N.C. de Graaf uit de Valerius-
straat, die zo graag wandelde door het es-
senbos en vurig hoopte dat de flats er nooit
zouden komen: 'Ach dat bos. Zonde. Als ik 's
avonds de hond uitliet en we liepen over het
paadje tussen de bomen dan hoorde je de
egeltjes voor je uit ritselen. En als je je was
goed buiten had gehangen, rook het naar de
bomen. Weetje, ik had me voorgenomen:
als die flats er eenmaal staan, hang ik vitra
ge voor de ramen. Ik wil ze niet zien. Maar
de vitrage is er nooit gekomen. En nu laat ik
het maar zo.. ..Ik weet dat het tegenstrijdig
klinkt, maar het valt achteraf bezien alle
maal nog mee'.
Die woorden zijn wethouder Van Rij uit het
hart gegrepen. Ze geven namelijk precies
aan waarom dit voor Leiden unieke boekje
is verschenen. „Ik erken dat de gemeente
fouten heeft gemaakt bij dit project. Wij
hebben de buurt destijds overvallen met
het bouwplan. Het boekje is geschreven
opdat de gemeente leert van die fouten.
Maar het is ook geschreven om mensen te
laten zien dat een omstreden bouwplan
uiteindelijk kon rekenen op volle tevreden
heid van iedereen."
De wethouder gaat in 'Nieuwe Ruimte' uit
gebreid in op het conflict. Hij zegt onder
meer over de inspraak: „Bestuurders wek
ken de indruk dat we bij de bewoners langs
komen om vanuit een blanco positie te
overleggen. Vervolgens denken de bewoners
dat zij het voor het zeggen hebben. Dat mis
verstand geeft vaak aanleiding tot veel frus
tratie en boosheid. Inspraak is meedenken,
inspraak is niet beslissen. Dat moet vooraf
duidelijk zijn.
Van Rij is ervan overtuigd dat de nieuw
bouw zijn partij, de PvdA, veel stemmen
heeft gekost bij de verkiezingen in 1994:
„Bij de stembureaus in Leiden Zuid-West
bleek de PvdA drastisch te zijn gedaald. Het
heeft de PvA zeker een zetel gekost. En mis
schien wel twee.
De wethouder zegt niettemin blij te zijn is
dat hij heeft doorgezet. Hij heeft per slot
van rekening 120 woningzoekende Leide
naars aan een huis geholpen, dat nota bene
op een steenworp van winkelcentrum Lui-
felbaan ligt en waar de bus voor de deur
stopt. In de kantine van de Mondriaan-
school werd om die reden gistermiddag
een klein feestje gevierd. Staatssecretaris
Tommei van volkshuisvesting was speciaal
naar Leiden gekomen om een exemplaar
van het boekje in ontvangst te nemen. Op
hetzelfde moment gleden de andere exem
plaren in de brievenbus van alle bewoners
en omwonenden van de Vijf Meilaan.
