De schouders onder ons dagelijks brooc
Leiden
07
Expositie 'Hakka' Chung
op drie plekken in Leiden
'Ik moet me nu met mijl
muziek waarmaken'
Cultuur Kunst
Kindertoneel Pats feest met
ballonnen en serpentines
Michiel Borstlap Sextet
duidelijk hedendaagser
Zorgvuldige combinatie
van Lovsky's hebbeliedjes
ZATERDAG 17 ME11997
941
een baas. Ik ben opgegroeid in
de crisistijd. Mijn vader had
steun. Het was in die tijd van:
Bei mir bist du schön, we leven
van de steun, we vreten van het
crisiscomité. Toen ik ging wer
ken, waren we ineens rijk."
,,Ik ben hier begonnen als
zakkendraaier. Ik moest de zak-
ken omkeren en schoonmaken
als ze van de bakkers terugwa
ren. Daarna mocht ik op een
vrachtwagen de zakken meel
gaan rondbrengen bij de bak
kers. Driehonderddertig zakken
per dag. Elke zak woog vijftig ki
lo. En al die zakken moest je
lossen. Het deed me niks, ik
gooide ze als kussentjes over
mijn schouder. Ik heb ook nooit
rugklachten of zo gehad.
Enkele maanden geleden
werd Sam benaderd door Thea
tergroep Hollandia. Ze wilden
een toneelstuk maken over zijn
leven. Een middag lang heeft
Sam met iemand gepraat. Daar
na heeft hij er niets meer van
gehoord. Volgende week kan hij
gaan zien hoe zijn leven op het
Concerten Supertramp en Maxwell
Rotterdam Na twee succesvolle optredens van de Britse symfo-
rockgroep Supetramp in het Rotterdamse Ahoy', volgen op 1 en
2 oktober nog twee concerten. De jongste Amerikaanse soulsen-
satie Maxwell treedt op zondag 15 juni op in de Doelen. Eerder
dit jaar maakte de 22-jarige zanger veel indruk in Paradiso, na
dat hij vorig jaar al zich onderscheidde tijdens het North Sea
Jazz-festival. De kaartverkoop voor beide concerten is vandaag
begonnen.
Nominaties Louis en Theo d'Or
Amsterdam De nominaties voor de belangrijkste toneelprijzen
in Nederland, de Theo d'Or en de Louis d'Or, zijn bekendge
maakt. Geert de Jong (Cryptogram), Trudy de Jong (Kaspar) en
Sigrid Koetse (Masterclass) maken kans op de Theo d' Or voor
de beste vrouwelijke hoofdrol. Bij de mannen zijn Herman Gilis
(Vrijdag), Kees Hulst (Een Soort Hades) en Jaap Spijkers (Mijn
Hondemond) voorgedragen voor de Louis d'Or.
jeugdtheater
recensie paulien koopmans
Voorstelling: 'De dag dat alle tv's ontplof
fen' door Kindertoneel Club Pats. Gezien
16/5 theater 'De ware liefde' (Visser 't
Hooft), Kagerstraat 1 Leiden; nog te zien
op 18/5 om 15.00 uur, 24/5 om 19.00
uur, 25/5 om 13.00 en 15.00 uur.
Een circus is een fenomeen uit
de oertijd. Ouderwets en slaap
verwekkend. Maar met 'De dag
dat alle tv's ontploffen' blaast
Kindertoneel Club Pats deze
vorm van vermaak nieuw leven
in. De tekst is soms stroef, het
verhaal dunnetjes, de bewegin
gen niet synchroon, maar het
plezier spettert van de voorstel
ling af.
Het verhaal gaat over een circus
in nood. Er is geen publiek en
de clowns en acrobaten wach
ten lusteloos op hun laatste
voorstelling. In het midden van
het toneel staat een stellage met
drie grote spiegels. Daarachter
zit een nukkige heks op een lad
dertje tegen een eikenboom. Ze
leeft al 1000 jaar in Spiegelland,
nadat ze van het hekseninter-
naat is weggestuurd. Per onge
luk verdwijnen drie circusarties
ten achter de spiegels. De heks
lacht in haar vuistje; terugkeren
is onmogelijk.
Het begin van het stuk loopt
enigszins moeizaam. Al snel
verandert de plankenkoorts van
de jonge acteurs (6 tot 12 jaar)
echter in uiterst geconcentreerd
spel. Vooral de heks is sterk. Ze
draagt een echte heksenjurk, ze
praat met een schelle heksen
stem en ze heeft drie akelige
heksenbeesten: de spinnen Se-
bastiaan, Rekkel en Daantje.
Het stuk is improviserend tot
stand gekomen, onder de regie
van Joli Douwenga. Resultaat is
een weinig overtuigend verhaal,
met nogal wat losse draden. Het
is de eerste keer dat Pats op de
ze manier een voorstelling
maakt. Maar verder vertoont de
voorstelling alle trekjes van een
Pats-stuk. Tekst, liedjes op mu
ziek van het muziekensemble
Plons en dans wisselen elkaar
voortdurend af, zodat het pu
bliek zich geen moment hoeft te
vervelen.
Dat doet mee in de voorstelling.
Door een goede vondst van de
clowns wordt de betovering van
Spiegelland verbroken. Als belo
ning mogen de artiesten een
wens doen. Samen met de heks
'toveren ze dat alle tv's in Neder
land ontploffen. Zo herleeft cir
cus Pats met nieuwe toeschou
wers. Dat wordt gevierd met
een toneel vol ballonnen en ser
pentines. En daarmee wordt
een klein verhaal toch nog een
groot feest.
Toneelgroep Hollandia brengt monoloog over werknemer Leidse meelfabriek
Kunstenaar eigenlijk 'te groot' voor universiteitsstad
toneel eruit ziet.
In dat leven zijn weinj
matische dingen gebeui
Sam moet heel wat ach
haag van zijn tanden hc
Eén dramatisch voorval
echter nog wel kwijt. „Oc
ik een goede collega va
zien verongelukken. Hf
beurde in de Pater Nost
Hij moest aan de buitf
van het gebouw de zuigt
pareren waarmee het
vanuit de boten naar b
werd gezogen. Omdat di
gen hoog aan de gevel
fabriek zitten, had hij eer
om zijn middel waaraa
touw zat met een haal
haak kon hij dan erger
vastmaken als hij met de
ratie buiten bezig was. Zoi
niet naar beneden kukelde
Toen hij de lift in bev
zette, bleef de haak bened
gens aan hangen. De lift
en het touw kwam steeds
ker te staan. Hij kwam kl
zitten, zijn borstkas werd
kaar gedrukt. We hoordei
schreeuwen. Verschrik
Toen we hulp konden b
was het al te laat."
Als we later door het gre
bouw lopen, laat Sam het
lokaal, de douches en dc
bakken zien. „Ik had hif
eigen douche. Ik waste me
voor ik naar huis ging. M
had er van die figuren l
met een laag meel op
schouders naar huis gingei
Even later komen we I
'fatale' lift. Eén verdiepir
ger bevinden zich rame
uitzicht bieden op het
rondom de meelfabrie
Leidse wijk De Kooi. Een i
lingwekkende diepte. Vo
fabriek ligt een zwarte s
Sam kijkt een beetje mela
liek naar buiten. Wat den
wat denkt hij?
Vergeten, vergeten, zuc
wind over daken, steer
Waar zijn al die manne
hun schouders hebben
onder ons dagelijks brood!
Wie in China wordt verkozen
tot 'Uitmuntend Hakka', be
hoort tot de beste schilders die
het land ooit heeft voortge
bracht. Sinds deze eretitel in het
jaar 907 werd ingevoerd, zijn
118 Chinese kunstenaars tot
Hakka uitgeroepen. De laatste
in de rij was de Maleisisch-Chi-
nese kunstenaar Chung Chen
Sun, die in 1994 in Guandong
benoemd werd. Het werk van
Chung is vanaf vandaag te zien
in Leiden.
Chung, geboren in 1935 in
Malakka als zoon van Chinese
ouders, volgde zijn opleiding
aan de Nanyang academie in
Singapore. Op deze academie,
gesticht door kunstenaars die
Shanghai na de Japanse inval in
1937 hadden verlaten, be
kwaamde hij zich in de traditio
nele Chinese inktschilderkunst
en kalligrafie, maar kwam hij
ook in contact met westerse
kunststromingen.
Terwijl in China zelf de tradi
tionele schilderkunst verworpen
werd en Russische docenten op
de Chinese kunstacademies
kwamen vertellen hoe zij 'volks
en realistisch' moesten schilde
ren, kon Chung zich bezighou
den met de oorspronkelijke cul
tuur van China. Na de dood van
Mao in 1976 verbeterde het cul
turele klimaat in China en ont
stond steeds meer interesse in
de traditionele Chinese kunst
die zo lang in de ban was ge
daan. Het werk van Chung, dat
een brug slaat tussen de traditie
van het oosten en de vernieu
wing van het westen, werd
daardoor steeds geliefder.
De Leidse galeriehouders Ir
ma en Octaaf Roefs (Galerie
Amber) kwamen met Chung in
contact nadat ze een afbeelding
van een inkttekening in een ca
talogus hadden zien staan. Zij
waren verbluft door de schoon
heid van het werk en gingen bij
de kunstenaar op bezoek in de
hoop een tentoonstelling van
zijn werk te kunnen samenstel
len. Toen zij vervolgens een
tijdlang niets van Chung hoor
den, ontdekten ze dat hij in kor
te tijd erg populair geworden
was in China en het druk had
met tentoonstellingen daar. Ter
ere van zijn zestigse verjaardag
werd in Peking een grote over
zichtstentoonstelling van zijn
werk gehouden. De prijzen voor
zijn inkttekeningen schoten
omhoog. Chung was opeens te
'groot' voor Leiden.
Dat het uiteindelijk toch ge
lukt is een grote expositie te
houden op drie locaties in Lei
den, heeft vooral te maken met
het uithoudingsvermogen van
het echtpaar Roefs. Zij bleven
Het werk van Chung Chen Sun wordt gekenmerkt door fraaie, even
wichtige composities en een bijzonder materiaalgebruik. foto pr
de kunstenaar bestoken en toen
tijdens een tweede bezoek aan
het atelier van Chung bleek dat
zij qua kunstsmaak op dezelfde
lijn zaten, was het ijs gebroken.
Belangrijk was ook de toezeg
ging dat Chung een aantal le
zingen mocht geven aan de uni
versiteit van Leiden. Want be
halve als kunstenaar heeft
Chung ook zijn sporen verdiend
in het kunstonderwijs. Hij
stichtte verschillende kunstin
stituten en gaf les op universi
teiten in Taiwan en Hongkong.
Het werk van Chung Chen
Sun wordt gekenmerkt door
fraaie, evenwichtige composi
ties en een bijzonder materiaal
gebruik. Hij werkt louter met
inkt en natuurlijke kleurstoffen
en bereikt daareen een effect
dat doorgaans met verf geasso-
ciëerd wordt,. Zijn onderwerpen
zijn de ene keer heel traditio
neel - tijgers, wijze oude man
nen en landschappen - en de
andere keer juist heel modem.
Zo schilderde hij abstracte, vrij
wel gitzwarte landschappen,
maar ook portretten van de
Dayaks (koppensnellers) op Ka-
limantan. Met enkele vlotte lij
nen en kleuraccenten weet
Chung al een duidelijke gelaats
uitdrukking te verbeelden en
roept hij de zinderende hitte
van de tropen op.
Een tentoonstelling als deze
gaat in feite de capaciteit van
een gewone galerie te boven.
Om die reden hebben Irma en
Octaaf Roefs vorig jaar de East
West Foundation opgericht. De
ze stichting richt zich op uitwis
selingen tussen oosterse en met
het oosten verwante westerse
kunst om te benadrukken dat
goede kunst niet noodzakelij
kerwijs uit het westen hoeft te
komen en we onze blikken wat
vaker op het oosten zouden
moeten richten.
De tentoonstelling "Vrij spel
met Chinese traditie' is te zien
t/m 23 juni in Galerie Amber
(Hooglandsekerkgracht 8,. da
gelijks 11-17 uur), de Hoog
landse Kerk (ingang Nieuw-
straat, ma.t/m za. 11-16 uur en
zo. 14-16 uur via Amber) en
het Arsenaal (Universiteitsge
bouw Arsenaalstraat 1, ma.
t/m vr. 11-17 uur). Op 21 en 23
mei geeft Chung Chen Sun col
leges aan de Rijksuniversiteit
Leiden. Zondag 25 mei houdt
hij een voordracht in de David
Roëllzaal van het Rijksmuse
um in Amsterdam (aanvang:
15 uur).
Belofte voor de toekomst
recensie ken vos
Concert Michiel Borstlap Sextet. Gezien:
15/5, Sociëteit De Burcht, Leiden.
Sinds pianist Michiel Borstlap
de internationale en presti
gieuze Thelonious Monk
Award in Washington in ont
vangst nam, heeft hij over pu
bliciteit niet te klagen. Toch is
de publieke belangstelling
voor zijn trio en sextet volgens
de bandleden nauwelijks ge
groeid. Ook in De Burcht was
de opkomst niet bijzonder.
Het sextet lijkt het laatste
jaar, wat samenspel en origi
naliteit betreft, weer een stuk
gegroeid. Borstlap, een pianist
die de clichés met het grootste
gemak mijdt, is als arrangeur
en componist minstens even
interessant als op zijn instru
ment. Hij heeft met de drie
blazers, trompettist Eric Vloei-
mans, altsaxofonist Ben Her
man en tenorsaxofonist Yuri
Honing, een van Nederlands
sterkste frontlines. In hun sa
menspel laten zij evenals de
leider horen dat de neo-bop
weliswaar het voornaamste
uitgangspunt is voor hun ge
luid, maar dat de inspiratie
bronnen voor hun improvisa
ties duidelijk hedendaagser en
gevarieerder zijn dan een op
pervlakkige beluistering doet
vermoeden.
Honing, Herman en Vloei-
mans hebben ieder een duide
lijk eigen stijl ontwikkeld die
de vaak complexe arrange
menten recht doen. Drummer
Joost Lijbaart en bassist Anton
Drukker lieten niet merken
met de harde akoestiek van
het grand café moeite te heb
ben. Integendeel, Lijbaart loste
dit probleem op door voor in
de tel te spelen en toch te blij
ven swingen met zijn compac
te breaks.
Het programma bestond uit
voornamelijk eigen composi
ties van Borstlap die daarvoor
heel handig gebruik maakt van
het hardbop-vocabulaire. Vaak
doet de muziek van het sextet
denken aan het werk van Her-
bie Hancock en Wayne Shor
ter, maar dan in een heden
daags jasje gestoken. Een goed
voorbeeld daarvan is het stuk
'Memory' waarmee de Monk-
competitie werd gewonnen,
maar dat vanwege het harde
gepraat achter in het café
voortijdig werd afgebroken.
Een onverwachte keus is het
speelse 'Crocodile Tears' van
Misha Mengelberg dat vol hele
en halve citaten zit. Het Mi
chiel Borstlap Sextet is op het
ogenblik niet alleen een van
Nederlands interessantste en
meest veelzijdige jazzforma
ties, maar belooft door de cre
ativiteit van de leden ook veel
origineels voor de toekomst.
Alsof het buitengewone doodnormaal is
„Het beest zit wel ergens, maar
het zit dieper", zegt Fay Lovsky
van zichzelf. „Te beschaafd
voor pop, te woest voor het da
gelijks leven." En daarom
maakt ze in plooirok en stevig
schoeisel gewoon haar eigen
muziek, die nergens op lijkt.
Unieke liedjes. Prachtige tek
sten op muziek die je bij blijft
vanwege de rake melodietjes en
de buitennissige instrumenten.
Tadaa! is een zorgvuldige en
ontwapenende combinatie van
hebbeliedjes.
Lovsky maakt muziek met
een cabareteske knipoog: ze laat
stijl en tekst wringen en geeft
achteloos en intelligent haar
mening over diverse verschijn
selen. Venijnig geestig is haar
hekserige new-age-parodie. In
akelig paars licht met cat-
weezle-gebaren zingt ze over
het lelijke aura van haar gelief
de. Ze haalt geestig uit naar
draagbare telefoons en ant
woordapparaten in een coun-
trydeuntje. Ze zingt lekker twee
slachtig over de liefde, spottend
over jaloezie en over de manier
waarop je je geliefde gek kunt
zeuren. Met goed verborgen te
derheid, maar ook zo, dat een
ongemakkelijk gevoel van verla
tenheid zich van je meester
maakt.
Lovsky lijkt een klein en
beetje onzeker meisje te zijn ge
bleven, en zo zingt en speelt ze
ook samen met haar helden
(zoals ze haar muzikanten Joost
Belinfante, Louis Debij, Cok van
Vuuren en Gert-Jan Blom
noemt). Alsof al dat buitenge
wone eigenlijk doodnormaal is.
Sam Kukler bij zijn Meelfabriek: „Ik zie wel wat ze ervan hebben gemaakt."
Gary Barli
„Ik besdt
de jaren n
Take Thai
een goedi
leerschoc
FOTO
Gary Barlow klaar voor status van nieuwe superster
amsterdam harry de jong
Voor het Amstelhotel in Amster
dam posten tientallen meisjes.
Hun ogen zoeken hongerig de
hoge ramen in de voorgevel af.
Achter één van die ruiten moet-
ie immers zitten. Af en toe pro
beren een paar meisjes het ho
tel 'achteloos' binnen te wande
len. Maar ze komen niet ver:
wie zich vandaag niet zonder
deugdelijke reden bij de balie
van het duurste hotel van Ne
derland meldt, wordt zonder
pardon door een portier op
straat gezet.
Niemand minder dan Gary
Barlow zit binnen, het creatieve
en muzikale brein achter Take
That. Barlow heeft zijn intrek
genomen in een luxueuze ka
mer om de pers te woord te
staan over zijn zojuist gelan
ceerde album 'Open Road'.
Take That is door de fans nog
lang niet vergeten. Maar wat wil
je als elk lid druk bezig is met
het bewandelen van het solo-
pad. Mark Owen verraste vorig
jaar vriend en vijand met het
sterke album 'Green Man' en
ook de al eerder uit de band ge
zette Robbie Williams timmert
met de single 'Old Before I Die'
driftig aan de weg. Howard Do
nald komt in juli met een eigen
album en Gary Barlow scoorde
in de zomer van '96 in Engeland
een nummer-één hit met de
ballad 'Forever Love'. Alleen
Jason Orange laat niets meer
van zich horen. Met Robbie
Williams waren de jongens van
Take That al gebrouilleerd voor
dat de band ter ziele ging, maar
de rest onderhoudt een nog bij
na innige vriendschap.
Toen Gary dan ook naar Ne
derland ging om z'n eerste al
bum ten doop te houden, belde
hij z'n voormalige muzikale
maat Howard Donald: „Joh, we
gaan een feestje bouwen in Am
sterdam. Zin om mee te gaan?"
En dus zit de voormalige Take
Thatter met de dreadlocks geïn
teresseerd mee te luisteren op
een buitenproportioneel bed in
het Amstelhotel als Barlow ont
spannen met de journalisten
van gedachten wisselt.
Barlow is een ambitieuze jon
geman. De hits van Take That
zijn in de meeste gevallen door
hem geschreven, maar die lied
jes werden vrijwel alleen door
tieners opgepikt en volgens Bar
low is hij nu toe aan een wat se
rieuzer publiek. En hij is trou
wens ook nooit een type ge
weest voor uitbundige dans-
shows. Geef Gary Barlow maar
een piano, een handvol intieme
liedjes en een luisterpubliek.
„Maar het moet ook weer niet
zo zijn dat mensen een boek
meenemen naar een optreden
van mij omdat ze zich anders
gaan vervelen. Ik ga echt het
rock and roll-element niet uit
de weg en daarom werk ik aan
een afgewogen mix van rock en
easy-listening. Ik beschouw de
jaren met Take That als een
goede leerschool. Ik heb altijd
heel goed opgelet hoe alles in
de business in z'n werk ging, ik
heb dus een gigantische erva-
r ring opgebouwd. En die ga ik
nu voor mezelf gebruiken."
Gary Barlow laat daarbij wei
nig aan het toeval over, want
toen hij in de loop van vorig jaar
zijn eerste solo-album I
klaar had, blies hij de relea
omdat hij de kans kreeg de
zaak opnieuw op te nemei
der leiding van de Amerika
top-producer David F(
„Wat ik tot dan toe zelf hal
genomen was inferieur
waar Foster mee kwam. En
besloot ik samen het hem
nummers opnieuw te doeii
genlijk is het altijd een dn
van mij geweest om mei
grootste producers ter were
werken, maar ik kreeg nod
kans om tot hen door tel
gen. Daarom is 'Open E
voor mij een album gewö
dat gewoon niet beter hadl
nen klinken. Niemand
meer uit de songs kunnen
len."
„Ik wil met deze plaat
nieuw publiek aanboren, t
natuurlijk hoop ik ook da
Take Thatfans 'm mooi a
vinden. Want uiteindelijk!
zij het geweest die geha
hebben mijn carrière van
grond te tillen. Maar bij
That ging het niet alleen o
muziek. De show en ons U
lijk waren minstens zo bel
rijk voor ons succes. Alles ij
dat betreft een stuk eenvn
ger geworden. Ik ben maaij
vijfde van de kracht van
That en moet me nu metj
muziek waarmaken. Ik
geen slechte zanger, maj
weet dat ik nog veel beteij
worden. En daarom heb ik'
mijn beperkte zangkwalitf
een album af willen leverei
in ieder geval in technisch
zicht perfect is. Want zo'nj
krijg je maar eens in je lever
De meelfabriek in Leiden. Ooit de kathedraal van ons da
gelijks brood, nu een leeg en spookachtig gebouw. Soms
zag werknemer Sam Kukler (63) er muisjes zomaar tegen
de hoge gevel op trippelen, muisjes die op zoeken waren
naar het graan dat in de silo's lag opgeslagen. Bijna vijftig
jaar werkte hij in de meelfabriek. Eerst als zakkendraaier,
later als meeltapper en chauffeur. Theatergroep Hollan
dia komt in het kader van Leiden Cultuurstad '97 op 21
mei met 'King Corn', een monoloog over het leven van
Sam. Sam ligt er niet wakker van. ,,Ik zie wel wat ze ervan
hebben gemaakt.
Veel werknemers zijn er niet
meer in het grote gebouw. Een
jaar of wat geleden werd beslo
ten deze Leidse vestiging van
Meneba op te heffen. Maar Sam
Kukler bleef op zijn post, zij het
niet meer als chauffeur maar als
klusjesman. In die hoedanig
heid houdt hij het gebouw ook
een beetje schoon. Bij onze ont
moeting, is hij net bezig met het
zemen van de ruiten in de
draaideur, die hier zoveel werk
nemers en klanten naar buiten
heeft gebezemd. We ruiken de
geur van ammoniak.
„Ja, hoor", zegt Sam, „kom
maar even binnen." Hij gaat
ons voor naar een kantine. In de
hoek staat een aquarium, zon
der water, zonder vissen. „Op
het het laatst zaten er muizen
in, maar die bleven niet lang
meer toen de meelfabriek dicht
ging. Ach, ik heb het hier goed
naar mijn zin gehad. En wel ge
lachen ook. Soms zetten we de
schuif van een silo even open
als er net een collega onder liep.
Die kwam er dan wit onderuit.
Met zijn karakteristieke kin,
die als het mansbakje van een
orgeldraaier naar voren steekt,
maakt Sam een onverzettelijke
en rustige indruk. Werken en
verder geen gelul, zo lijkt zijn
motto. Hij vindt het allemaal
wel goed in het leven. Al op jon
ge leeftijd moest hij aan de slag.
„Dat was in die tijd gewoon zo",
zegt hij. „Als je de lagere school
foto hielco kuipers achter de rug had, moest je naar
