Cultuur Kunst
'RMO begint aan nieuw bestaan'
ïen saffie en een borrelnootje voor Apollo
[immick: beetje irritant
KunstRAI rijk gevulde grabbelton
rollentocht
arderwijk
UirScHIfTfRS
3NDERDAG 15 MEI 1997
RECENSIE SUSANNE LAMMERS
stelling Gimmick! naar Joost Zwa
an door De Kwekenj. Regie: Joris van
Ie Spel. Marcel Roelfsema. Mirjam
ont. Dennis Coenen. Chnstiaan Mon-
Ben Hans Maas Gezien: 14/5, LAK-
theater, Leiden.
JAN RIJSDAM, 071 -5356444
ing, wat een herrie, denk je
je binnenkomt. Hoog opge-
pelde geluidsboxen vormen
achterwand van het décor,
idj draait house. Het contrast
de eenzame monoloog
inn Walter van Raamsdonk
volgens het begin van zijn
tie met Sam uit de doeken
is oorverdovend. Hoe hij
destijds zijn liefde ver
arde, horen we uit een piep-
n recordertje en dat minie-
apparaatje illustreert haast
mooi de desolate toestand
irin 'Raam' door zijn liefdes-
Iriet verkeert.
immick!: if you can't take it,
it' gaat over het laatste
ankje echte emotie in een
ziekt kunstenaarsmilieu,
ekkies, coke en peptalk, afge
leid met echte vriendschap
verdriet. De maker van de
rstelling raakte geïntrigeerd
jeïrriteerd door het gelijkna-
e boek van Zwagerman en
ivel je van allebei wel iets
kunt merken, sloeg de schaal zo
te zien door naar het laatste.
Het boek is uitgekleed, de
omgeving wordt schetsmatig
neergezet en het verhaal is te
ruggebracht tot een paar mono-
en dialogen waarin Raams lief
desverdriet aangestipt worden.
Daar zitten overigens juweeltjes
tussen. De fraaiste is Raams op
somming van paren: lach be
wonder, jij ik, Bonny Clyde,
kommer kwel, dood ver
derf: van goed naar slecht in
een eindeloze reeks. Maar veel
woorden gaan heen met het tel
kens weer laten zien hoe voos
en verbeest de kunstwereld toch
geworden is, die haar idealen en
gevoelens verloren heeft en ori
ginaliteit kul vindt. Dat maakt
Gimmick!: if you enz. weer een
beetje irritant, want belerend.
Die boodschap overheerst alles
en maakt van de vier persona
ges platte karikaturen.
Gelukkig wordt het instam
pen van de moraal wel weer
verlicht door speelse en inven
tieve vondsten, zoals de enorme
rijdende leren fauteuil waarin
de anti-kunst-goeroe orakelt, en
de in de geluidsboxenwand ver
borgen schrijn voor het witte
poeder zit. Soms ziet een mora
liserend betoog er toch als thea
ter uit.
mbrandt-etsen brengen vijf miljoen op
veiling van de privé-collectie Rembrandt-etsen van de vorig jaar
rieden verzamelaar Walter J. Johnson heeft bijna vijf miljoen
len opgebracht. De verzameling kwam dinsdag onder de hamer
het veilinghuis Christie's in New York. Slechts twee van de col-
ie van 89 prenten van de Duits-Amerikaanse uitgever Johnson
18-1996) vonden geen koper. Hij was een verwoed verzamelaar
de etsen van de 17de-eeuwse meester. Etsen van de kwaliteit
de Johnson-collectie komen zelden op de markt.
Vervolg van voorpagina
De bedenker van het RMO-
gebouw-nieuwe-stijl is de
Amsterdamse architect M.
van Goor. Magendans is
zeer enthousiast over zijn
plannen. ,,Dat waren we
allemaal, de 72 medewer
kers en alle andere betrok
kenen, van meet af aan.
Tekenend in dit verband is
dat Van Goors eerste schet
sen geheel terug te vinden
zijn in het eindplaatje."
LEIDEN «WIM KOEVOET
'RA' wordt in fasen uitgevoerd.
„Als alles tegelijk zou worden
aangepakt, moeten de deuren
dicht voor het publiek en dat
willen we niet", legt pr-functio-
naris mevrouw drs. B. Walvis
uit. De eerste fase behelst de
verbouwing en herinrichting
van de zuidelijke vleugel. Deze
dient geheel te worden leegge
ruimd, een operatie op zich.
De binnenplaats, waarom
heen dit deel van het gebou
wencomplex ligt, wordt van een
glazen kap voorzien die de inval
van natuurlijk licht mogelijk
maakt. ,,Ik wilde een architect
die met natuurlijk licht werkt,
met lichte materialen ook en
die net als ik niets moet hebben
van pompeuze trappen en zo",
zegt Magendans. Zij rekent op
het effect waarbij de bezoeker
naar andere verdiepingen wordt
gelokt door het licht dat in de
museumzalen binnendringt.
Om daar te komen kan de be
zoeker gebruik maken van de
Perspectieftekening van het ontwerp van architect M. van Goor voor de verbouwing van de zuidelijke vleugel
van het Leidse Rijksmuseum voor Oudheden. foto pr
lift, die in een glazen koker
wordt gesitueerd, of van de trap,
die zich om de koker heen wen
telt. Als het vernieuwde RMO
een feit is, bestaat het uit twee
vleugels rond een overdekte
binnenplaats. De routing volgt
het patroon van het cijfer acht.
Het kruispunt op de begane
grond moet de centrale entree
vormen. „Daar wordt je kaartje
afgescheurd", aldus Magen
dans.
Van de Taffeh-zaal, waar de
wereldberoemde Egyptische
tempel van de godin Isis staat
(en blijft staan) wordt een me
diterraan plein met een zuilen
galerij gemaakt. Hier komen
ook de nieuwe ruimten voor
museumwinkel, garderobe en
het restaurant.
Met de herinrichting van de
museumzalen is 7 miljoen gul
den gemoeid. In de bouwperio
de blijft het RMO geopend. Tot
eind 1998 is een programma
met vijf nieuwe tentoonstellin
gen samengesteld. Een ervan is
gewijd aan de opgravingen van
het Romeinse fort Matilo in
Roomburg, met onder meer het
goudkleurige bronzen ruiter-
masker dat kort nadat het was
gevonden al snel de bijnaam
'Gordon'kreeg.
De operatie 'Ra' is hard no
dig, stelt directeur Magendans.
Het museum zegt ze, bestaat uit
een aantal min of meer toevallig
aan elkaar gegroeide gebouwen.
„Gewoon zwaan-kleef-aan",
omschrijft Walvis de wijze
waarop het huidige gebouwen
complex is ontstaan. De routing
is er niet op vooruitgegaan.
„Niet helder", zegt Magendans.
Bezwaarlijk aan het huidige
RMO is volgens Magendans ook
dat aan de buitenkant niet is te
zien dat het een museum is.
Daarom gaat in de toekomst de
luxaflex omhoog en krijgt het
exterieur de functie van 'etala
ge'.
De routing zal worden ont
daan van 'blokkerende' dienst
ruimtes. Werk- en opslagplaat
sen en magazijn worden gecon
centreerd aan de achterzijde.
„Het werk achter de schermen
moet ook echt achter de scher
men worden gedaan", meent
de directeur. Het is ook de be
doeling om in deze 'facilitaire
schil' een aparte entree voor
schoolkinderen te maken.
„Scholieren zijn heel belangrijk
voor het RMO, ze maken voor
eenderde deel van ons publiek
uit. Maar ze maken ook lawaai
en dat stoort andere publieks
groepen. Door een aparte
schoolopvang te creëren, waar
de kinderen hun jas en tas kun
nen ophangen en waar de do
cent vertelt hoe ze zich moeten
gedragen, kunnen we conflicten
voorkomen."
'Ra' is ook van groot belang
voor de klimaatbeheersing, die
nu onvoldoende is. Meest in het
oog springende ingreep is het
aanbrengen van een extra wand
aan de binnenzijde van de gevel
op de begane grond en de eer
ste verdieping. Op die wijze
ontstaat een bufferzone waar
mee collectie-bedreigende con-
densvorming kan worden te
gengegaan. Na de verbouwin
gen voldoet deze weer aan alle
voorwaarden die worden ge
steld aan het in bruikleen ne
men van collecties uit binnen-
en buitenland.
De basis voor de verbou
wingsplannen is volgens
Magendans al elf jaar geleden
gelegd. Het RMO stond echter
lange tijd niet in de hoogste re
gionen van de prioriteitenlijst
van de Rijksgebouwendienst.
De verzelfstandiging van het
RMO en de komst van de nieu
we directeur brachten daar ta
melijk onverwacht verandering
in.
Hoewel Magendans erop re
kent dat het vernieuwde RMO
de bezoekersaantallen zal doen
stijgen, is 'RA' volgens haar niet
in de eerste plaats bedoeld om
nieuwe records te vestigen.
„Het zullen er waarschijnlijk
wel meer worden dan de huidi
ge 100.000 per jaar. Ik weet niet
waar het plafond hier zit. Dat
plafond moet je ook in de gaten
houden. Een te hoog bezoekers
aantal, zoals in het British Mu
seum, kan namelijk ook een
groot probleem zijn."
Ra, zegt ze, is vooral bedoeld
om de kwaliteit van het gebode-
ne te verhogen. „In zijn nieuwe
bestaan zal het RMO meer aan
dacht voor de bezoekers en hun
wensen dan voor de collecties
hebben."
{positie van beeldhouwwerk in Oranjerie Hortus
CEES VAN HOORE
den hebben in deze re-
achtige lentedagen veel voor
ons, mensen van vlees en
ed. De meeste beelden mo-
binnenblijven, in de zieken-
switte beschutting van gale-
of museum. In de Oranjerie
ide Hortus Botanicus in Lei-
ïis dat ook zo, al staan er en-
torsen in de tuin, gegeseld
een bepaald niet mals
iregentje. Deze beelden
ar ook de vele beelden bin-
maken deel uit van de ex-
itie 'Beeldwerk', waarin tot
met 23 mei werk wordt ge
ïnd van Esther Cridazzi, Ma-
van Dooren, Yoka van Eek,
van Giezen-Geerlings, Jo-
Haarsma, Bea van Laatum,
len.
Veel traditioneel werk in deze
expositie, waarin de invloed van
Henry Moore en Giacometti
sterk naar voren komt. Dat
neemt niet weg dat Beeldwerk
toch een leuke tentoonstelling
is. Vooral Marijke van Dooren,
Anneke de Visser en Yoka van
Eek springen eruit.
Van Anneke de Visser is een
beeld te zien dat de naam 'Eter-
nita' draagt. We worden gecon
fronteerd met een klein gras
perkje dat wordt omzoomd
door bakstenen. In dat gras
perkje liggen twee hoofdkus
sens waarop twee koppen lig
gen te slapen, een van een man
en een van een vrouw. Ze heb
ben dezelfde rode kleur als de
bakstenen en zien eruit als do
den die zich dood schamen.
Hun trekken doen denken aan
die van Wim Kan en Corry
Vonk, maar dat kan geheel toe
vallig zijn. Dit beeld heeft een
aura van poëzie om zich heen.
Die twee hoofden op dat kus
sen, dat gras - het is zo'n vredig
tafereel dat je er bijna naast zou
gaan liggen.
Koren op de anti-monarchis
tische molen zijn de 'beelden
'Wuivende oranje' en 'Beatrix',
eveneens van Anneke de Visser.
Het eerste beeld bestaat uit een
wat gore, oranje afwashand-
schoen die rechtop is gezet. Het
tweede laat een petieterig con-
structietje zien, dat treffend de
monstreert hoe ijl en kitscherig
een fenomeen als de monarchie
is in deze tijd.
Aardig is ook het beeld
'Vrucht der beschaving' van
Marijke van Dooren. Het laat
een kleine terp zien, die is uit
gevoerd in paradisosteen. Het is
net alsof die steen van boven
open gaat, een beetje wijkt en
zo een klein, bakstenen muurtje
laat zien. Het gezellige, tijdelij
ke, lijkt veilig opgesloten te lig
gen in het eeuwige en on
genaakbare. Een hoopvol beeld.
Het is een van Van Doorens
werken die 'het geheim' vast
houden.
Ook van Yoka van Eek is er
interessant werk te zien op deze
expositie. De twee verfomfaaide
paraplu's die zij de titel 'Para
chute' en 'Chute' heeft meege
geven, ogen niet bijster origi
neel. Wel aardig is een kop van
Apollo, die op een glazen
schaaltje staat waarin vakjes
zijn aangebracht voor borrel
nootjes of andere snacks. Van
Eek heeft er een pakje Marlboro
Light naast gelegd en in het
hoofd van Apollo een peuk ge
stoken. Het is zo'n Apollokop
die je bij Blokker kunt kopen,
zo'n kunstwerkje dat het in een
Ikea-interieur altijd goed doet.
Met dit concept levert Van Eek
commentaar op de wegwerp
cultuur. Maar tegelijkertijd weet
zij met die sigaret de Griekse
oudheid te 'ontheiligen'.
Van Eek liet zich in haar
beeldhouwwerk soms inspire
ren door de Hortus Botanicus
zelf. Daarvan getuigt het was-
model 'Boommensen in de
Hortus'. In de loop der tijd heb
ben tal van kunstenaars in bo
men menselijke vormen gezien.
Takken die zich als wanhopige
armen ten hemel heffen, knot
wilgen die dreigen als gebalde
vuisten.
Ook in Van Ecks beeld is weer
sprake van die afgesleten sym
boliek. Maar de begeleidende
tekst zorgt toch voor enige
nieuwe elementen. Overigens,
is het al die kunstenaars nooit
opgevallen dat de Y-achtige
vormen in bomen, bijvoorbeeld
op de plek waar twee dikke tak
ken samenkomen, veel meer lij
ken op fors geschapen vrou
wendijen dan op armen?
VLIEGWERK
AMSTERDAM GPD
Veluws Museum in Harder
en het Milieucentrum Har-
ivijk openen zaterdag 17 mei
expositie over poep. Bezoe-
kunnen de tentoonstelling
de titel 'Poepgoed' in twee
'n bezichtigen.
vel in het Veluws Museum
in het Milieucentrum wor-
allerlei aspecten rond poep
andeld. Het Veluws Muse
een beeld van het naar
wc gaan door de eeuwen
n. gezondheid, hygiëne,
'Jenpoep en bouwen met
Het Milieucentrum neemt
'ezoekers mee op een drol-'
ocht door het dierenrijk. De
Jsitie is uitgevoerd in het
lerlands en Duits en duurt
l november.
chael Jackson
ischuldigd
>n plagiaat
Amerikaanse megaster Mi-
el Jackson is in Italië be-
digd van plagiaat. Hij zou
een nummer op zijn al-
'Dangerous' de tekst en de
z'ek van een lied van een
ulaire Italiaanse zanger
'en gebruikt. De Italiaanse
>er Al Bano beweert dat
s°n zijn nummer 'De zwa-
van Balaka' heeft gekopi-
Gisteren gaf een rechter in
ne Al Bano gelijk, na mu-
deskundigen gehoord te
ben. Al Bano kan nu een ci-
fechterlijke zaak beginnen
to Jackson.
NAAM:
Rixt Hielkema
LEEFTIJD:
23 jaar
BEROEP:
Barvrouw
WOONPLAATS:
Leiden
GEZIEN:
Trianon bioscoop
TEKST: PABLO CABENDA; FOTO: HIELCO KUIPERS
Ik ben geen deskundige hoor. Het is gewoon heer-
f lijk. Omdat ik toch al 3 d 4 keer per week in het
Trianontheater kwam, besloot ik maar om als vrij-
^^B williger daar achter de bioscoopbar te werken. Alles
wat los en vast zit ga ik bekijken. Hoewel, ik pro
beer science fiction wel zo veel mogelijk te vermij
den. Ken je 'Basquiat'? Heb ik als laatste gezien, he
le mooie film. Dat gaat een beetje over de tragiek van de kunste
naar die zich staande probeert te houden maar toch ten onder
gaat aan drugs. Hij draaide ook op het Rotterdam Filmfestival,
maar ik ben toen niet geweest, kon geen vrij krijgen.
In Italië waar ik opgegroeid ben, is de bioscoop bijna elke dag
vol. In Nederland is dat alleen bij populaire films en dan nog al
leen in het weekend. Geen idee hoe dat komt. Misschien dat
mensen denken: 'Hij komt toch op video'. Dat is wel jammer, ja.
En dan heb je tegenwoordig die megabioscopen in Scheveningen,
weet je wel. Van die Amerikaanse toestanden. Dat hangt hele
maal niet samen met het idee achter film zoals ik dat heb. Chips
en al die andere knisperdingen, dat zouden ze moeten verbieden.
En dan die Amerikaanse 'popcorn mythe'. Als je ziet wat ze alle
maal in die Pathé bioscopen te eten aanbieden, da's gewoon een
supersnackbar.
Wat dat betreft ben ik misschien wel een beetje nostalgische ro
manticus. Er hangt een hele rustige sfeer in het Trianon, die me
wel aanspreekt. Ik ga niet graag naar het Lido. Dat is daar één
grote commercie. Je koopt er je kaartje, gaat snel naar binnen en
ze kijken je bij de aftiteling zo snel mogelijk weer weg. Dan krijg
ik niet het gevoel dat ik echt naar de film ben geweest. Ik ga vaak
ook in m'n eentje. Niet omdat het niet leuk zou zijn met iemand
erbij. Maar zo doordeweeks als ik plotseling even weg wil dan
kan ik dat zomaar doen. Later kan ik er dan nog uren over door
denken. Sommige films blijven nog dagen door je heenmalen.
Breaking the Waves bijvoorbeeld. Die films kan je vaker bezoe
ken en je gaat steeds op andere dingen letten. De fotografie, de
tekst, noem maar op.
Misschien kun je je soms ook afvragen hoe goed
mensen soms opletten. We hadden een keer per
ongeluk de tweede en derde filmrol van 'Carring-
ton' verwisseld èn het geluid was compleet weg. ^BB
Niemand die kwam klagen, niemand die het
merkte. Ze dachten waarschijnlijk dat het artistiek
zo hoorde.
Op de KunstRAI zijn ze na een
scheiding van twee jaar weer
broederlijk bijeen: de 'dissiden
te' avantgarde-galeries en de
galeries die kunst van andere
pluimage brengen. De terug
keer van de Art Amsterdam
deelnemers heeft de kwaliteit
van de galeriebeurs verhoogd
en voor een rijk gevulde grab
belton gezorgd. Van een be
roemdheid als Karei Appel tot
minder bekenden als de beeld
houwer Jan Dietvorst, er is voor
elk wat wils aan hoogtepunten.
Dat een aantal van de 160
deelnemers ook dit keer voor
droevig stemmende of slaapver
wekkende bijdragen zorgt is op
de jaarlijkse KunstRAI inmid
dels traditie. Dankzij de terug
keer van de avantgarde-galeries
is dat echter minder storend
dan de afgelopen jaren.
Maar als de KunstRAI ooit de
vergelijking met de Europese
topbeurzen in Bazel en Frank
furt wol doorstaan, het ideaal
van directeur Erik Hermida,
moet in elk geval 'De Por-
tretwinkel' uit Haarlem onmid
dellijk worden verwijderd. Want
daar kwamen ze op het idee om
onder de titel 'Vriendschap
doen' het duo Adelheid Roosen
en Leoni Jansen door elf kun
stenaars te laten vereeuwigen.
Die deden heus braaf hun best,
maar deze bijdrage verdient
toch met vlag en wimpel de
poedelprijs voor kunstzinnige
onbenulligheid.
Voor een deels nogal platte
inzending zorgde Galerie Lieve
Hemel. De Venetiaanse kunste
naar Livio de Marchi maakt
sculpturen van hout en bereikt
daarmee een grote mate van le
vensechtheid. Er staat bij Lieve
Hemel bijvoorbeeld een specta
culaire uit Italiaans grenen ge
beeldhouwde Mercedes (model
1955) en ook zijn houten jassen
en stropdassen mogen er zijn.
Maar met slipjes en bh's die
eerder thuis horen aan de wan
den van Yab Yum doet hij het
respect voor zijn vakamanschap
weer meteen teniet.
De hoogste prijzen op de
KunstRAI worden traditiege
trouw gevraagd door deelne
mers als Delaive, Jaski en Frans
Jacobs. Bij Delaive is bijvoor
beeld een Karei Appel te koop
voor 110.000 gulden en moeten
de werken van Kees Verkade
rond de 12.000 gulden opbren
gen.
In het deel van de KunstRAI
dat voor de voormalige Art Am
sterdam-deelnemers is gereser
veerd brengt galerie Metis on
der meer bronzen beeldjes van
Jan Dietvorst die een klassieke
allure uitstralen. Met prijzen
van onder de 2000 gulden zijn
ze ook voor de minder kapitaal
krachtige verzamelaars bereik
baar.
Voor een van de speciale pre
sentaties zorgt dit jaar het
Fonds voor Beeldende Kunsten,
Vormgeving en Bouwkunst dat
werk toont van 129 kunstenaars
die in 1995 en 1996 een startsti-
péndium kregen. Dat allegaartje
aan kunstuitingen van de jong
ste generatie zorgt voor zoveel
frisse kwaliteit dat het onrecht
vaardig is daar een voorkeur uit
te destilleren.
De KunstRAI (Parkhal RAI Congres
centrum) duurt tot en met Tweede
Pinksterdag. De openingstijden zijn
vandaag tot 22.00 uur en van 16 tot
en met 19 mei van 11.00 tot 19.00
concertgebouw
Concertgebouwplein 2-6. Telefoon 671 83 45
vr 30 mei Serie Meeeterplanlsten 1996-1997
20.15 uur Michael Kleran Harvey, piano (Winnaar ie i
gr. zaal Concours) Messlaen: Vingt regards sur l'enlan
I 1e rang f 40,-, CJP/PAS-65/Countdown 125,-
2e rang f 30.-; CJP/PAS-65/Countdown 120.-
cristofori
Prinsengracht 583 Telefoon 626 84 95
JI20 mol Hans Woudenberg, c
het muziektheater
Amstel 3. Telefoon 625 54 55. Agendalijn 551 81 00
>g Het Muziektheater
stadsschouwburg
Leidseplein 26. Telefoon 624 23 11
t/m 16 mei Het Nationale Toneel speelt TitUS AndroniCUS
20.15 uur van William Shakespeare, regie: Johan Doesburg, met Anne-V
Blankers. Rik van UHelen. Han Kerckholts, Johan Ooms e.a.
'Een van de meest memorabele Shakespeare-opvoeringen
van de laatste jaren', (vk)
Zo'n kunstwerkje dat het in een Ikea-interieur altijd goed doet.
foto dick hocewoninc
