Chemische industrie slaat alarm:
*kort aan geschoold personeel
/wo-natuurkunde: weggevertjes en tegenvallers
Steden verliezen zeggenschap
over openbaar stadsvervoer
11 het begin heb je allemaal heimwee
Correct kapsel
Zuid-Holland bouwt
te weinig, alleen
Leiden haalt limiet
Leiden Regio
LEIDEN Ook
bomen heb
ben er recht
op met een
correct kap
sel door het
leven te
gaan. Daar
om neemt de
gemeente
dezer dagen
de bomen
aan de Lam
menschans-
weg in Lei
den weer
eens onder
handen met
een fikse
snoei- en
knipbeurt.
Geen simpe
le klus die al
leen met een
laddertje en
een schaartje
geklaard kan
worden. Nee,
door de leng
te van de bo
men is daar
voor een
hoogwerker
nodig, foto
henk bouw
man
.0 EEST «HANS VERSLUIS
llC
ige bedrijven, vooral nieuwe, zien er
3K i buitenkant geheimzinnig uit. Futu-
ïe ontwerpen met veel spiegelend
J. it het onmogelijk maakt een blik naar
3ri te werpen. Hebben ze iets te verber-
ls het dan ook nog eens gaat om een
ich bedrijf, wekt dat extra nieuwsgie-
I op. In verbeelding zie je mannen in
assen en brillen met reageerbuisjes
je. len. Borrelende buisjes en veel rook.
,1 is precies wat zich binnen de muren
chemische onderzoeksbedrijf Nalco
Tjalmaweg in Oegstgeest - vijf meter
Leiden - afspeelt. Veel witte jassen
igheidsbrillen. Het doet allemaal een
science fiction-achtig aan. Neem de
e control room op de bovenste etage
et gebouw. Op de deur hangt een
'gesloten houden'. Temperatuur en
jheid moeten hier immers constant
blijven. Binnen zitten de onderzoekers. Ze
scheuren papier, verbranden het. verknip
pen het en proberen zo een stukje superpa
pier te.ontwikkelen.
Nalco is eigenlijk één groot laboratorium.
Het bedrijf ontwikkelt op verzoek van che
mische fabrieken technieken voor de verbe
tering van de productie. Wat er de deur uit
gaat is know-how, vooral op het gebied van
water. En welk chemisch bedrijf gebruikt
geen water? Voorkoming van roestvorming
en kalkneerslag, wat thuis in de fluitketel
nog wel eens wil gebeuren. In de industrie
kan een doorgeroeste of verkalkte pijp
enorme schade veroorzaken.
Nalco is Amerikaans. Toen men in 1992
zocht naar een goede locatie voor een Euro
pees hoofdkwartier viel het oog op ons
land. Nederland heeft een goede infrastruc
tuur, een efficient overheidsapparaat en er
waren voldoende geschoolde chemici voor
handen.
Nu blijkt dat het tegenwoordig aan dat
laatste nogal schort: er studeren te weinig
studenten in de scheikunde af en het aantal
inschrijvingen aan universiteiten daalt: de
laatste vijf jaar is het gehalveerd. Reden
voor actie, vindt de Vereniging Nederlandse
Chemische Industrie (VNCI), die gistermid
dag te gast was bij Nalco. Bijvoorbeeld door
de samenwerking tussen scholen en bedrij
ven verder te ontwikkelen of extra beurzen
voor scheikundestudenten in te stellen.
Het tekort aan gekwalificeerd personeel is
voor veel bedrijven reden om personeel uit
het buitenland te halen. Zo ook voor Nalco.
Op de papierafdeling werken twee Finnen.
In Finland wordt veel papier geproduceerd
en daarom staan Finnen bekend als papier
experts. Ze drukken op knopjes, injecteren
wat chemicaliën in een buis met papierpulp
en toveren een velletje vers papier. Even
drogen en dan naar de scheurkamer.
Voorschotenaar
overlijdt na val
door glazen kas
ROELOFARENDSVEEN/VOORSCHOTEN
Een 36-jarige man uit Voor
schoten is woensdagavond bij
een bedrijfsongeval om het le
ven gekomen. De man was aan
het werk in een kassencomplex
aan de Floraweg in Roelo-
farendsveen toen hij achter
overviel door een glazen kas-
senwand. Hij bezweek aan een
inwendige bloeding, veroor
zaakt door een stuk glas dat in
zijn lichaam was terechtgeko
men.
Omdat de verwondingen in
eerste instantie niet al te ernstig
leken, werd de man door zijn
baas naar een nabijgelegen
huisartsenpraktijk gebracht.
Daar zakte het slachtoffer in el
kaar. Reanimatie en de komst
van hulpdiensten, waaronder
de trauma-helikopter, mochten
niet meer baten.
Felle politieke botsing in Kamer over concurrentie
DEN HAAG «JAN KUYS
HAAGS REDACTEUR
Binnen afzienbare tijd raken
Haarlem en Leiden de zogehe
ten BOS-status kwijt. Daarmee
verliezen beide steden de zeg
genschap over het openbaar
busvervoer. Een meerderheid
van de Tweede Kamer is name
lijk van mening dat het geld
voor het openbaar vervoer via
de provincies verdeeld moet
worden.
Tijdens een debat over de
toekomst van hj?t openbare
stads- en streekvervoer diende
WD'er Remkes een motie in,
waarin helderheid wordt ge
vraagd over de zeggenschap
over het openbaar vervoer. Op
dit moment is er een bestuurlij
ke warboel met veel verschillen
de verantwoordelijkheden. Dat
moet volgens een meerderheid
in de Kamer snel veranderen.
Op de korte termijn, vermoede
lijk tot het jaar 2003, mogen ste
den als Haarlem en Leiden wel
zelf invloed uitoefenen op on
der meer het aantal ritten en de
frequentie ervan in het stads
net.
Maar niet zonder meer. Ver
antwoordelijk minister Jorrits-
ma wil de aansturing en opzet
van het openbaar vervoer in
Nederland ingrijpend wijzigen.
Niet alleen krijgen de provincies
een belangrijke rol in het verde
len van de subsidiecenten, ook
zullen de openbaar vervoerbe
drijven meer marktgericht moe
ten werken.
Het vervoeren van meer reizi
gers tegen lagere kosten wordt
voortaan beloond. Verder zullen
de bedrijven concurrerender
moeten, gaan werken. Volgens
Jorritsma kan dat alleen, als een
beduidend deel van het open
baar vervoersnet via aanbeste
ding wordt verdeeld.
Daarover ontstond gisteren in
de Kamer een krachtige politie
ke botsing. PvdA en CDA voelen
in beginsel niets voor markt
werking, WD en D66 wel. Daar
door dreigde een patstelling te
ontstaan, die nieuwe ontwikke
lingen in het slecht functione
rende openbaar vervoer vrijwel
uitsluit. In deze situatie pro
beerden de partijen het onder
ste uit de kan te halen. Jorrits
ma door zoveel mogelijk markt
werking te introduceren, PvdA
en CDA door een voorziene be
zuiniging op het openbaar ver
voer van jaarlijks 75 miljoen
gulden ongedaan te maken.
Een compromisvoorstel van
D66 moet een meerderheid van
de Kamer uiteindelijk bijeen
brengen. Dit plan houdt in het
op redelijke schaal - gesproken
wordt over 35 procent van het
stads- en streekvervoer - experi
menteren met aanbesteding
van het lijnennet.
Jorritsma liet weten daarmee
te kunnen leven, mits gemeen
ten en provincies kunnen wor
den verplicht aan het experi
ment mee te werken. De minis
ter wil hoe dan ook enkele ef
fectvolle experimenten begin
nen en is zelfs bereid een deel
van de nog uitstaande bezuini
gingen te schrappen. 'Voor wat,
hoort wat', zei de minister, die
op deze wijze de vrijwillige me
dewerking van betrokkenen aan
de marktwerking hoopt te krij
gen. Partijen gaan de komende
dagen achter de schermen on
derhandelen om de nog be
staande meningsverschillen te
overbruggen. Tijdens de stem
ming over de gisteren ingedien
de moties zal er een van de ko
mende weken duidelijkheid
ontstaan over de hoeveelheid
marktwerking in het toekomsti
ge openbaar vervoer.
CHEF HANS JACOBS. 071-5356414. PLV -CHEF RUDOLF KLEUN. 071-5356436
Rapportage staatssecretaris Tommei
DEN HAAG JAN KUYS
HAAGS REDACTEUR
De bouw van nieuwe huizen
in Zuid-Holland blijft achter
bij de opgestelde plannen.
Vooral in de zogeheten VI-
NEX-gebieden in Haaglanden
en Rijnmond zijn minder hui
zen gebouwd dan gepland. Als
gevolg daarvan blijft Zuid-Hol
land een woningtekort houden
en zullen de voor 2000 afge
sproken aantallen niet worden
gehaald. Dit staat in een ver
slag over de woningvoorraad
dat staatssecretaris Tommei
van volkshuisvesting gisteren
naar de Tweede Kamer heeft
gestuurd.
Het stadsgewest Leiden
vormt een uitzondering op de
ze cijfers. Hier zijn in de perio
de 1995 tot 2000 een totaal van
7900 nieuwe woningen voor
zien. Blijkens de nu gehanteer
de voorspellingen worden dat
er 8100. Wel merkt Tommei
op dat vanaf het jaar 2000 in
het stadsgewest Leiden een
aanzienlijke daling van de pro
ductie wordt voorzien.
Het achterblijven bij de ra
mingen in Zuid-Holland is
blijkens de rapportage te wij
ten aan vertraging van projec
ten in Rijnmond. Moeizame
grondonderhandelingen over
versnipperde grondgebieden
zijn daar een oorzaak van. Pas
vanaf 1998, zo is de verwach
ting, worden er op grote loca
ties weer veel huizen ge
bouwd. Datzelfde geldt voor
de woningbóuwproductie in
Haaglanden. De raming wijst
uit dat er in Haaglanden tot
2000 ruim 7000 huizen minder
gereedkomen dan was ge
dacht. Zowel rond Rotterdam
als Den Haag zijn vorig jaar
overigens meer woningen op
geleverd dan het jaar daar-
Landelijk gezien meent de
staatssecretaris dat vraag en
aanbod dichter bij elkaar zul
len komen. Maar in Zeeland
bijvoorbeeld kan leegstand
ontstaan, terwijl in Zuid-Hol
land vooralsnog een woning
tekort blijft bestaan. Tommei
praat momenteel met betrok
kenen over het woningbouw
beleid. Dit moet in het najaar
resulteren in een nieuw kabi
netsstandpunt over het te voe
ren woningbouwbeleid tot het
jaar 2005.
IpERDAG 15 ME11997972
-V
L
honderd vwo-leerlingen
;den gisteren op het
0 college op hun eindexa-
naaiurkunde. Slechts één
- had niet de volle drie
ef )dig en verliet de zaal een
n urtje eerder. De rest bleef
ie ;ien tot de laatste minuut
M inheden te checken' of de
0; jenstaande vragen te be-
ve orden, want het examen
■n deunde was veel en moei-
r een leek is de nabespre-
e ran het examen met do-
in l van Slingerland en een
van zijn leerlingen onna-
n aar. De enige genoemde
cy len' die begrijpelijk zijn,
jjjnummers van de vragen
(e ver ze het hebben. Ze ka-
e door elkaar heen en vuren
rj, 1 af op de docent over de
D( opdrachten. Zijn ant-
en stemmen de leerlin-
il omber. Haakon zit met
n amenformulier voor zich.
d, ïlke vraag staat een krulle-
[0 lagteken of kruisje. Gedu-
li de bespreking worden
an de eerste twee tekens
[gen door de laatste. „Dit
I goed voor mijn zelfver-
:n". zegt hij nerveus la-
j en hij slaat zijn opdrach-
:kje dicht. Even later doet
er volop mee, maar vrolij-
-oj rdt hij er niet van.
<j ;erland doet een poging
ei jn leerlingen op te pep-
;s| Je moet kijken naar de
j 1 die je goed hebt beant-
sti
woord, niet naar de lastige die
mis zijn gegaan." Zelf heeft hij
het examen ook gemaakt en, hij
kan het niet ontkennen, het viel
hem behoorlijk tegen. „Ik heb
er dit jaar anderhalf uur over
gedaan, en dat is veel voor een
docent. Normaal gesproken
doen wij het in een klein uur
tje."
Het Binas tabellenboek moest
vaak gebruikt worden, er zat
volgens de docent veel naslag
werk in. „De hoeveelheid
'dooie' vragen die je direct op
schrijft was gelijk aan voorgaan
de jaren en wat mij opviel was
dat er een aantal kopieën van
het vorige examen in zaten. Het
waren exact dezelfde vragen.
Dat waren weggevertjes." Maar
kelijk de bèta-studies promoot,
iets wat het ministerie zo graag
wil. „De lui die dit gemaakt
hebben moeten het examen zelf
eens een keer doen. Ik verdenk
hen er echt van dat ze natuur-,
schei- en wiskunde als de 'elite
vakken' zien. Je kent het wel,
voor de crème de la crème, om
onderscheid te maken tussen
de briljantjes en het gepeupel."
De docent kan zich daar over
opwinden. „Het is zwaar om
drie uur lang geconcentreerd te
werken. Voor zo'n examen heb
je die tijd ook wel nodig, maar
je werkt je leeg." De verwilderde
gezichten van zijn leerlingen
spreken wat dat betreft boekde
len. Esther lacht zuur. „In onze
studiewijzer staat het advies dat
je na anderhalf uur studeren
een half uur pauze moet ne
men. Nu, in dit geval slaat dat
nergens op, je moet drie uur
lang keihard doorwerken."
Haakon vraagt zich af of er geen
stille pauze ingelast kan wor
den. Liefst met een kopje koffie
en een taartje; suiker kan hij
goed gebruiken. Esther had
daar al rekening mee gehouden.
Ze haalt een energiereep uit
haar tas. „Het zijn vreselijke vie
ze dingen, maar ze houden je
wel bij de les."
De evaluatie
van het eind
examen na
tuurkunde met
leraar Slinger
land stemt de
leerlingen van
het Aquino
college som
ber. FOTO
dick hocewo-
ning
de rest viel hem tegen. „Ik ge
loof niet dat iemand hier een
tien voor heeft gehaald, en dat
terwijl er toch een paar poten
tiële 'tieners' bij zitten."
Slingerland vraagt zich af of je
met dit soort examens nou wer-
üese zusters denken verschillend over Australië
)ti
Leny (links) en Co hebben ieder hun eigen ideeën over Australië. Op de achtergrond staan hun mannen: de
in Tilburg geboren Peter Mommers en de uit Weesperkarspel afkomstige Piet van Schaik. foto peter van
wonen, zullen haar niet tegenhouden. „Nou, mam
als je wilt, dan ga je toch. Dan komen wij wel eens
een keer bij jouw kijken", zeggen zij. „Ik heb
gewoon heimwee. Dit land is zo anders. Het leven in
Nederland is veel mooier. Ik ben dan ook altijd een
echte Hollandse gebleven." Waarom dan toch
geëmigreerd? „Co en mijn andere zuster Corrie
zaten al hier." Het gezin Van Schaik ging daarom in
op het schriftelijke verzoek van de Australische
regering om opnieuw te emigreren.
Corrie van Eeden door omstandigheden is zij niet
bij het gesprek aanwezig was de eerste die het uit
de Emmastraat afkomstige gezin van zeven jongens
en vijf meisjes verliet. Acht maanden later, in 1957
volgde Co haar zuster. Zij kende minder
aanpassingsproblemen dan Leny van Schaik. „Je
hebt allemaal heimwee in het begin, maar ik
ontmoette mijn man hier, trouwde, kreeg drie
kinderen en ging van lieverlee met het Australische
leven mee. In het begin dacht ik wel: wat zoek ik
hier. Het was zo anders. Je moest wennen aan de
hitte en de grootte van het land. Het duurt uren
voordat je ergens bent, maar daar raak je aan
gewend." Zelf had ze zich na een jaar of vijf
aangepast. „Na aankomst heb ik eerst bij
verschillende mensen in het huishouden gewerkt,
maar omdat ik heimwee had en niet goed Engels
kon spreken, werd mij aangeraden om in een
ziekenhuis te gaan werken. Daar ging het stukken
beter. Je bent niet alleen onder de rhensen, maar
spreekt ook vaker Engels."
De aanpassingsproblemen hadden niet alleen te
maken met het feit dat beide zusters op latere
leeftijd emigreerden, maar ook met de periode
waarin zij vertrokken. „De mensen die direct na de
oorlog kwamen, hadden het zwaar, heel zwaar.
Maar toch kunnen wij, ook al kwamen wij iets later,
tot de pioniers worden gerekend. De huidige
emigranten komen allemaal met geld. Wij
arriveerden met niets en moesten iets opbouwen."
Aan de mooie vrijstaande woning van Co en Peter
Mommers valt op te maken dat het is gelukt. Na
jaren in huurhuizen te hebben gewoond, konden ze
zich hun eigen stukje grond veroorloven. Zij
genieten in Seaford Leny en Piet van Schaik
wonen niet ver van hen verwijderd in Frankston
op Australisché wijze van het leven. „Het gaat er hier
veel rustiger aan toe. Dat kan je wel zien als mensen
overkomen uit Nederland. Ze zijn dan druk. Zo
gauw als de laatste hap binnen is, moet in Holland
alles van tafel. Het gaat er hier meer relaxt aan toe."
Toch is dat voor Leny van Schaik niet voldoende om
de honger naar Nederland te stillen.
Vele streekgenoten
verhuisden in het
verleden naar
Australië. Voor de
meesten dé reis van
hun leven. Maar heeft
het de emigranten wel
gebracht wat zij er van
verwachtten? Op die
vraag geven
regiogenoten in een
serie artikelen zelf het
antwoord.
„Je leeft in twee werelden." Het zijn woorden die Co
Mommers en haar zus Leny van Schaik meer dan
eens in de mond nemen. Op latere leeftijd naar
Australië
geëmigreerd
gaan de zussen
Van der Poel -
want zo heten
zij van hun
meisjesnaam -
elk op hun
eigen wijze met
deze waarheid
om. De een
heeft jaren
geleden de
Australische
nationaliteit
aangenomen
en kookt
volgens
plaatselijk
gebruik, de
ander houdt
nog steeds van
de gestampte
pot en mijmert
hardop over
een terugkeer
naar
Nederland.
Het zal dan niet
voor de eerste
keer zijn dat
Leny van
Schaik
'definitief naar
Hólland
teruggaat.
Nadat het gezin
Van Schaik in
1959 voor de
eerste keer in
Victoria
aankwam,
keerde het na
twee jaar al
weer terug. „Je
bent nog zo
jong, het is dan
een avontuurtje. Je denkt datje het hebt gezien,
maar je hebt gewoon nog niets gezien." Elf jaar later
maakte het echtpaar Van Schaik, dat toen drie
kinderen telde, de stap naar down under opnieuw.
„Twee dagen voordat we weggingen, zei ik nog
tegen mijn man: „Laten we maar niet gaan." Ik had
helemaal geen zin, maar toch ging moeder mee.
Inmiddels wonen we hier weer 25 jaar en nog steeds
wil ik terug. Ik woon liever in Nederland, maar waar
krijg ik een huis." Haar kinderen, die in Queensland
Aan de
andere
