'Dit theater geeft me raar gevoel'
Fraaie spierbundels en welvende borsten in Rijksmuseum
Cultuur Kunst
'Karakter'
valt goed
in Cannes
UQENSPAG 14 ME11997mi
chef jan rijsdam. 071 -5356444
Junior Museumweek moet jongeren verleiden Picasso's Guernica niet naar Baskenland
cannes pieter van lierop
In Cannes betoont Mike van
Diem zich een intens geluk
kig mens na het forse ap
plaus waarmee hij werd be
loond na de vertoning van
'Karakter'. Van Diem is niet
eens de enige Nederlandse
filmer die bij de Fransen
een pot kan breken. De uit
Utrecht afkomstige Jan
Kounen heeft hier een actie
film vervaardigd, 'Dober-
mann', die volgende maand
in 300 kopieën zal worden
uitgebracht.
Na een jaar waarin de Ne
derlanders in Cannes uit
sluitend aan het vuurwerk
op zee mochten bijdragen,
hebben we nu in elk geval
een film in de Semaine de la
Critique, 'Karakter' dus. Ter
gelegenheid van dit feit
werd op een boot in de ou
de haven een feestje ge
bouwd waar het aangenaam
schuilen was voor de regen.
Aangezien je in de Semaine
alleen terecht kunt komen
met de unanieme zegen van
zeven Franse critici, bete
kent het dus dat Van Diem
ook kan rekenen op een
goede pers in het gastland.
'Karakter' is door recensent
Jacques Zimmer al gepre
zen om zijn expressionis
tische filmstijl en verwel
komd als een nieuwe Lars
von Trier.
Hoewel 'Karakter' dus
buiten de competitie draait,
komt de film theoretisch
wel in aanmerking voor de
Camera d'Or, een prijs
waarvoor een aparte jury
bestaat die enkel kijkt naar
debutantenfilms, dwars
door alle programmasecties
heen. En ook een persprijs
is er voor de beste eerste
film ter beschikking, maar
er staan 23 films kandidaat,
dus winnen is zo simpel nog
niet.
Frankrijk schijnt toch wel
aandacht te hebben voor
Nederlandse cultuur, het
geen ook mag blijken uit het
feit dat hier een grootschali
ge speelfilm is aangekon
digd over 'Rembrandt',
waarvoor de opnamen in
augustus beginnen onder
regie van Charles Matton.
De hoofdrol zal worden ge
speeld door Klaus Maria
Brandauer (wereldberoemd
geworden via Mephisto).
[komt geen apart topinstituut
br uitzonderlijk getalenteerde
piekstudenten. Staatssecre-
h Nuis van Onderwijs volgt
ft deze keus de aanbeveling
Me Raad voor Cultuur. Wel
er binnen de tweede stu
die aan alle zes clusters
Nederlandse conservatoria
rdt toegekend, een speciale
pg voor muzikaal topta-
Het kan gaan om begelei-
tijdens de introductie in de
pepspraktijk of aanvullende
die en stages in het buiten-
d. De conservatoria van Am-
en Den Haag krijgen
Pe staatssecretaris schrijft dit
[zijn beleidsplan voor het
pstvakonderwijs aan de
Me Kamer. Die stemde in
pber vorig jaar al in met de
pfdlijnen van het plan. De
ptieke besluitvormers zijn het
per eens dat er teveel kunst
opleidingen zijn, teveel sta
pten die deze richting kiezen
[dat er een wildgroei is ge-
N van vage pseudo-kunst-
schuift behandeling van
resterende geschilpunten
hem en de HBO-raad op
[na de discussie waarin de
Kamer het groene licht
geven over zijn blauw-
Het gaat om de voorwaar-
f dat een kunstvakopleiding
honderd leerlingen
f tellen om kwaliteit en
Matigheid te waarborgen.
amsterdam franqoise ledeboer
De zomertentoonstelling van
het Rijksmuseum is dit jaar ge
wijd aan vijfhonderd jaar naakt
op prenten, tekeningen en fo
to's. De mix van fraaie spier
bundels, welvende borsten en
vleugjes subtiele erotiek laat
zien dat dit thema kunstenaars
steeds weer tot verbluffend
meesterschap inspireerde. On
der hen ook Albrecht Dürer,
Rembrandt, Degas en Picasso
en dat maakt deze expositie tot
een parade van beroemde na
men uit de kunstgeschiedenis.
Nadat de hoogtijdagen van de
'primitieve' christelijke kunst uit
de Middeleeuwen voorbij waren
bleven veel kunstenaars in de
15de en latere eeuwen als van
ouds bijbelse onderwerpen kie
zen. Dat was een daad van
vroomheid die paste in nog
diepgelovige tijden, maar deze
rijke bron bood de tot techni
sche wasdom gegroeide kunste
naars bovendien volop gelegen
heid de schoonheid van de
naakte mens in volle glorie weer
te geven.
Voor een mooi voorbeeld
zorgt Lucas van Leyden, die in
1530 het spannende verhaal van
de verleiding van Lot door zijn
dochters na de val van het zon
dige Sodom en Gomorra tot on
derwerp koos. De dochters kre
gen van de kunstenaar weelde
rige blote borst- en buikpartijen
mee en hij liet de dronken ge
voerde gespierde Lot zojuist zijn
rechterhand tussen bovenbe- leverde op deze gravure tegelijk reden opwindend hebben ge- brecht Dürer uit 1504. Met deze
nen leggen. Van Leyden wilde zo'n knappe weergave van vonden. beroemde gravure introduceer-
zonder twijfel de moraal van dit naakte lichamen af dat de tijd- Dezelfde perfectie straalt af de Dürer de klassieke weergave
bijbelverhaal uitbeelden, maar genoten die allicht ook om die van de Adam en Eva van Al- van het menselijk naakt in
Vrouwelijk naakt (1925) in het Rijksmuseum.
leverde op deze gravure tegelijk reden opwindend he'bben
Noord-Europa. Adam heeft een
fraai gelijnde tors die inderdaad
herinnert aan beelden uit de
Griekse en Romeinse Oudheid.
Eva oogt welgevormd en doet
eerder aan Van Leydens weel
derige dochters denken. Opval
lend aan deze 'Zondeval' is dat
het naakte paar er vol zelfver
trouwen bij staat. Dürer geeft
daarmee vooral het gevoel dat
die twee het zeker zullen red
den buiten het paradijs.
Dat staat in schril contrast tot
de Adam en Eva die Rembrandt
in 1638 op een ets vereeuwigde.
Eva klemt de fatale appel heb
zuchtig tussen haar handen en
Adam heft nog net waarschu
wend zijn vinger op: Van naakte
schoonheid is hier geen sprake:
Rembrandt verbeeldde zijn
Adam en Eva als mensen met
een doorsnee uiterlijk die bui
ten het paradijs door wroeging
over hun domme daad wor.den
achtervolgd. Hij heeft van dat
zeer menselijke falen van Adam
en Eva een ontroerende voor
stelling gemaakt.
Talrijk op deze expositie zijn
ook de goden en helden uit de
Oudheid die vanaf de Renais
sance veelvuldig tot onderwerp
werden gekozen. Een van de
vroegste bijdragen komt voor
rekening van Andrea Mantegna,
die in 1497 de strijd van Hercu
les met de gigant Antaeus op
een gravure verbeeldde. Telkens
als Hercules erin was geslaagd
deze zoon van Neptunus en
Moeder Aarde op de grond te
werpen herwon hij zijn kracht
en tenslotte lukte het hem zijn
tegenstander dood te drukken.
Ook Jan Gossaert koos de spier
bundel Hercules in 1532 als on
derwerp, dit keer werd zijn glo
rieuze strijd tegen de bewaker
van de runderen van het mon
ster Gerynos verbeeld.
De naakte mens werd al die
eeuwen ook steeds gekozen als
oefenstof voor kunstenaars
want wie het naakt beheerste
was volleerd en genoot het
grootste aanzien. Dit studiema
teriaal en de andere werken op
deze expositie zijn meestal zeer
esthetisch en vieren de schoon
heid van lichamen die nog niet
in verval zijn. Dat blijkt bijvoor
beeld uit de tekening in rood
krijt die Francois Boucher ver
moedelijk tussen 1730 en 1740
van een vrouwelijk naakt in half
liggende houding maakte en
werk van Matisse en Picasso. De
opmars van de fotografie zorgt
op deze expositie bovendien
voor vleugjes fraaie erotiek,
zoals de zwoele foto toont die
Albert Rudomine in de jaren
twintig van een zittend vrouwe
lijk naakt maakte.
Deze afbeelding staat weer in
schril contrast met Goya' s ver
beelding van de verschrikkin
gen van de Napoleontische oor
logen op een ets met naakte uit
eengereten lijken uit 1812. De
drie vrouwen uit een Parijs bor
deel van Edgar Degas uit 1879
wekken vooral mededogen over
hun treurige en onvermijdelijke
lot op. Zo weet deze expositie
met vijf eeuwen naakten behal
ve bewondering voor meester
schap ook een veelheid aan heel
verschillende emoties op te
wekken.
'Het Naakt' in het Rijksmuse
um (Stadhouderskade 42, Am
sterdam) duurt tot en met 3
augustus. Openingstijden: da
gelijks van 10.00 tot 17.00 uur.
Rabobank Korenfestival in Katwijk
ujwlik» Van 20 tot en met 24 mei wordt in Katwijk de tweede
Sjtievan het Rabobank Korenfestival gehouden. Ruim 19 koren
kerken dit jaar aan het festival mee. Katwijk, Rijnsburg en Val
kenburg, Noordwijk en Sassenheim zijn vertegenwoordigd. Bin
nenkort wordt het programma-boekje in de deelnemende ge
beenten huis-aan-huis bezorgd. De optredens beginnen elke
[vond om 20.00 uur in zalencentrum Tripodia aan het Hoornes-
Llein 155 in Katwijk. Kaarten voor het Korenfestival kosten vijf
kulden en zijn verkrijgbaar aan de zaal.
Vernielde zandsculpturen hersteld
rfun/FNiNGENDe twee zandsculpturen die zondagochtend op
Ustrand van Scheveningen zijn vernield, worden dit pinkster-
Leekeinde hersteld. De bouwsels zijn in het kader van het jaar
lijkse Scheveningen International Sand Sculpture Festival ge-
aakt en hadden tot 1 juni moeten blijven staan. Na onderzoek
besloten dat de zandwerken hersteld kunnen worden.
Prijzen voor Nederlandse klavecinisten
Lmburg Twee Nederlandse klavecinisten hebben op een be
langrijk concours in Hamburg prijzen in de wacht gesleept. Ma-
Heke Spaans (24) en Pieter-Jan Beider (31) kregen respectievelijk
Ie tweede en derde prijs van de NDR-Musikpreis 1997. De
hoofdprijs werd in de wacht gesleept door de Italiaan Giampie-
Rosato (26).
\Iusea bundelen aankoopfondsen
De acht Nederlandse musea voor volkenkunde rich-
gemeenschappelijk aankoopfonds op dat vanaf 1998
in totaal drie ton per jaar van start gaat. Daarvan komt
gulden van de musea en 175.000 gulden van het minis
van OCW (cultuur). Door gezamenlijk te opereren kan de
van de aankopen omhoog, terwijl overlappingen wor-
vermeden. Dat past in het al in 1990 geïntroduceerde stre-
om uit te gaan van de zogenoemde Collectie Nederland.
Benefietconcert restauratie Agathakerk
r\> Ten behoeve van de restauratie van de Agathakerk wordt
13 juni een benefietconcert gehouden georganiseerd door de
[lichting Vrienden van het Adema Orgel samen met het Actieco
mité Restauratie Agathakerk. In het Poelhuys treedt dan de mu-
Sek-theatergroep Friends in Music op. Aan het concert wordt
Leegevverkt door mezzosopraan Carla Vermeer, sopraan Erika
Hekel en bariton Paul Rosenboom. Kaarten (f 12,50) voor het
zijn verkrijgbaar bij de VW in Lisse en op de avond van
concert aan de zaal.
Spice Girls op het witte doek
De Spice Girls gaan binnenkort hun eerste film maken.
Spice the Movie' wordt geregisseerd door Bob Spiers, zo kon-
de leden van de beroemde Britse zanggroep aan. De op-
zijn in juni in Londen en de film komt eind van het jaar
tde bioscopen. Behalve dat hij over ,,vijf dagen uit het leven
a de groep" gaat, dat er in gezongen wordt en dat het allemaal
liet serieus genomen moet worden, willen Emma, Victoria,
jery, Mel C en Mel B niets zeggen. Spiers regisseerde ojider an-
re de series 'Fawlty Towers' (met John Cleese) en 'Absolutely
bulous'. Aan het draaiboek werkt Jennifer Saunders
Absolutely Fabulous) mee. Van het album Spice van de groep
jjn al meer dan twaalf miljoen exemplaren verkocht.
Roek-legende Lou Reed in Amsterdamse Stopera
Girls in Cannes.
«uzikaal talent
an de baan
De Stichting Museumjaarkaart (SMJK) wil het
museumbezoek onder jongeren stimuleren. Het
plan is in 1998 een Junior Museumweek voor kin
deren tot 12 jaar te organiseren. Uit onderzoek
van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) bleek
onlangs dat de belangstelling voor kunst en cul
tuur de laatste twintig jaar is toegenomen. Die
stijging geldt echter niet voor de jongere genera
tie: onder kinderen daalt het museumbezoek. Het
rapport van het SCP laat zien dat het museumbe
zoek van de jeugd tot 12 jaar grotendeels afhangt
van hun ouders en scholen. De meeste pubers la
ten musea grotendeels links liggen, maar na hun
twintigste krijgen jongeren vaak weer wel belang
stelling. Hoe vaker ze in hun jeugd naar kunst
hebben gekeken, des te vaker stappen ze later zelf
een museum binnen. Het onderzoek is voor de
SMJK aanleiding zich te richten op de jeugd tot
12 jaar, omdat daar de basis wordt gelegd voor
het latere gedrag. De Junior Museumweek valt
mogelijk samen met de herfstvakantie en geeft de
helft korting op de entree.
Het Reina Sofia-museum in
Madrid weigert Guernica, het
beroemde schilderij van Pablo
Picasso, uit te lenen aan het
nieuwe Guggenheim-museum
in de Baskische stad Bilbao.
Volgens de directie van het
Madrileense museum is het
schilderij te breekbaar voor
zo'n verhuizing. Het gebouw in
Bilbao gaat op 3 oktober open
en de directie van het Guggen
heim had gehoopt om Picas
so's schildering van het bom
bardement van de Baskische
stad Guernica in 1937 dan te
kunnen tentoonstellen. Maar
volgens de leiding van het Rei
na Sofia is het behoud van het
kunstwerk belangrijker dan
een symbolisch gebaar jegens
het museum in Bilbao.
Het schilderij, dat bij de
Spanjaarden nog steeds veel
reacties oproept, is in diverse
landen tentoongesteld als sym
bool van de verschrikkingen
van een oorlog.
Het werd volgens de wens
van Picasso pas naar Spanje
overgebracht, nadat in het
midden van de jaren zeventig
de democratie in het land was
hersteld.
,,Ik vind theater écht zeer de moeite waard. Het is niet
een eenmalig uitstapje. Ik zou vaker de kans willen heb
ben voor anderen te schrijven." Lou Reed licht het rech-
terglas van zijn bril, focust het corresponderende oog op
zijn gesprekspartner en knikt. Het teken voor de Ameri
kaanse documentairefilmer Timothy Greenfield-Sanders
dat hij kan gaan draaien.
Opeens is dit niet langer een
vraaggesprek met de rocklegen-
de uit de Velvet Underground,
alias Ome Lou, over zijn samen
werking met de minstens even
illustere theatermaker Robert
Wilson, alias Bob. Dit is de set
ting voor een Amerikaanse tv-
film geworden. Greenfield-San
ders is hier omdat twee van zijn
landgenoten samen furore ma
ken met het muziektheaterstuk,
alias opera, 'Time Rocker', deze
week slechts driemaal in Am
sterdam te zien.
'Time Rocker' is een combi
natie van een Victoriaanse thril
ler, Gulliver's Reizen en een on
vervalste rockband. En uiter
aard Wilsons sublieme spel met
ruimte, tijd en verhoudingen,
die eerder zulke fabelachtige
producties als Einstein on the
Beach, CIVIL WARS en Black Ri
der opleverde. Zoals in veel van
het werk van Wilson reizen de
hoofdpersonen dwars door de
tijd: in dit geval vluchten twee
negentiende-eeuwse dienstbo
den, Nick Priscilla, niet gehin
derd door welke jaartelling dan
ook, voor de beschuldiging van
moord op hun werkgever, een
excentrieke uitvinder. Op hun
tocht zoeken ze ook het hogere
geluk en lossen uiteindelijk in
het niets op.
Reed: „Ik houd van het feit
dat ik de muziek nu eens niet
zing. Ik heb het gevoel dat ik
door een andere deur ben geko
men. Het is een heerlijke erva
ring; op dit moment schrijf ik
liever voor anderen dan over
mezelf. Ik kan in 'Time Rocker'
bijvoorbeeld voor vrouwen
stemmen of een ander, groter
vocaal bereik schrijven.
Op het moment dat Reed be
schrijft wat het voor hem is om
een deel van zijn altijd ijzeren
controle over het eindresultaat
van zijn componeren op te
moeten geven, stapt Wilson, die
een uur na aankomst in Am
sterdam al zoek was, de hotelsa
lon binnen. De camera van Ti
mothy Greenfield-Sanders
zwenkt naar het strenge gezicht.
Wilson licht zijn montuur en
onthult een vriendelijk gelaat.
Een jongetje van vijftig achter
een bibliothecarisbril.
Reed ontdooit verder. „Ik zeg
tegen Bob: 'dit theater geeft me
zo'n raar gevoel!' Nadat we bij
na een jaar aan het eindproduct
hebben gewerkt, heb ik het ge
voel dat wij er zelf niets meer
mee te maken hebben. Het is
volledig uit onze handen geno
men. Acteurs spreken onze tek
sten, zangers zingen onze
songs. Ik kan alleen maar toe
kijken. Een interessant vertrek
punt voor iemand die alleen
maar gewend is om te schrijven
en het dan zelf te doen."
Wilson: „Ik treed zelf niet
vaak op in het Holland Festi
val doe ik volgende maand nog
een solo (Hamlet, A Monolo
gue). Maar ik herken dat wel:
vanaf een bepaald moment is
een werk niet meer van jezelf.
Het is net als met kinderen krij
gen: die moet je ook hun eigen
weg laten gaan."
In tegenstelling tot David Byr
ne of Tom Waits die in het ver
leden samenwerkten met
Wilson, is Reed in 'Time Rocker'
trouw gebleven aan zijn stiel:
karig geïnstrumenteerde, zeer
intense rock met een hoog poë
tisch niveau. Reed: „Dat zijn
mijn roots nu eenmaal. Maar er
zitten ook walsjes in, zelfs een
instrumentale ouverture. Het is
alleen rock omdat er gitaren
worden gebruikt." Wilson: „Ik
wilde Lou ook om zijn teksten.
Hij weet als geen ander deze
tijd te vangen. Veel rockmensen
blijken bovendien niet in staat
zich te verdiepen in andere ka
rakters. Lou kon dat zonder zijn
identiteit te verliezen."
Wilson vertelt hoe hij zich bij
zijn werk laat leiden door de
transparante, doorzichtige kwa
liteit van theater. „King Lear,
Medea alle klassiekers be
schikken over eenvoudige ver
haallijnen. Shakespeare han
teerde verhalen uit het dagelijks
leven. Als je dat inziet kun je de
publieke interesse vasthouden.
En pas als je dat bereikt, kun je
in de vormgeving andere lagen
leggen." Hij vertelt hoe hij stuk
ken vervaardigde over Freud en
Stalin, en hoe hij zich niet druk
maakte over de historisch juiste
gegevens, maar alleen de condi
ties wilde herscheppen waaron
der Freud en Stalin hun beslis
singen namen. „Pas dan kan ik
laten zien hoe iemand reageert.
Of mensen nou écht begrip krij-
Lou Reed: „Ik houd van het feit dat ik de muziek nu eens niet zing." foto gpd/lex van rossen
gen voor de persoon of de
denkwijze van Freud interes
seert me minder. Ik kan ook van
Mozart genieten zonder precies
te begrijpen hoe hij zijn noten
organiseert."
Reed: „Wat overblijft is de
menselijkheid van dit stuk. Aan
het slot beloven de beide hoofd
personen elkaar loyaliteit. Ze
vertellen elkaar: 'ongeacht de
omstandigheden, de tijd waarin
we leven, ben ik ervoor jou'. Dat
vind ik mooi."
'Time Rocker' is onderdeel
van het Holland Festival. Te
zien: Muziektheater Amster
dam, 14, 16 en 17 mei 1997.
Kaarten nog beschikbaar. Tel
reserveren: 020-6255455.
