'Veel sociale diensten hebben het moeilijk'
Vader kan net zo
goed moeder zijn Zuid-Afrikanen vragen amnestie
Vrouwen verliezen strijd om ambtsketen
Feiten &Meningen
Regel nu alvast je lening,
als je meteen wilt toeslaan.
MAANDAG 12 MEI 1997
Duizenden bekennen op valreep politieke misdaden
Volgens Anja Meulenbelt zoeken
mannen een jongere, sensuele
VrOUW. ARCHIEFFOTO
Vaders kunnen ook moeders
zijn. Maar waarom zorgen ze
dan zo weinig voor hun kinde
ren? Trouwens, wat zijn dat,
zorgvaders? „We denken dat het
een hoogopgeleide elite is. Maar
vaker zijn het laagopgeleide
mannen die traditioneel den
ken, maar modern handelen."
Verslag van een debat over
dweilende minnaars. Op moe
derdag.
Als er in de poppenkast ineens
hele enge dingen gebeuren,
rennen twee kinderen huilend
weg. Op zoek naar papa en
mamma. Die zitten even ver
derop in de grote zaal van de
Rode Hoed in Amsterdam. Als
de kleintjes naar binnen ren
nen, lopen ze recht in papa's ar
men. Mamma staat achter de
microfoon. Ze praat over zorg
vaders. Dat zijn mannen die net
zo voor hun kinderen zorgen als
moeders dat al eeuwenlang
doen.
Pakweg honderd mensen zijn
afgekomen op het debat over
het gezin. Het moderne gezin
eigenlijk, maar wat we daaron
der moeten verstaan is nogal
onduidelijk. De hoeksteen, het
één-oudergezin, de tweeverdie
ners? De Woppers, de Hoppers,
de Latters? Alles kan tegenwoor
dig. En alles mag. Al worden ze
niet door iedereen evenveel ge
waardeerd en hebben mensen
niet in alle samenlevingsvor
men dezelfde rechten.
Maar daar gaat het deze middag
niet echt over. Het gaat om pa
pa. Om de vader die ook moe
der kan zijn. „Willen vrouwen
wel een dweilende man als
minnaar?", vraagt schrijfster
Anja Meulenbelt har dop. „Na
tuurlijk, want hij dweilt toch
niet als-ie bij je in bed ligt."
Maar, helaas, mooie kans dat
hij jou niet wil, zegt Meulenbelt.
Ze heeft namelijk een klein, on
wetenschappelijk onderzoekje
gedaan door de contactadver
tenties in een aantal zaterdag
kranten te lezen. Vrouwen zoe
ken een man van ongeveer de
zelfde leeftijd en dezelfde ont
wikkeling. Maar mannen vragen
overwegend een veel jongere
vrouw, bij voorkeur aantrekke
lijk en sensueel, en soms met
een beetje ontwikkeling. „Als
we dus maar met mes en vork
eten", schampert de schrijfster.
PLICHTEN
Vrouwen willen dolgraag een
zorgende vader, maar de mees
te mannen voelen daar weinig
voor. Mannen willen nog altijd
het liefst geld verdienen, veel als
het even kan, en status verwer
ven. Dat kan alleen als ze niet
voor de kinderen hoeven zor
gen. Dus zoeken ze een vrouw
die kickt op geld en status, maar
vooral een vrouw die het niet in
haar hoofd haalt om papa op
zijn plichten thuis te wijzen.
Uit een onderzoek van Vincent
Duindam, psycholoog van de
Rijksuniversiteit Utrecht, blijkt
niet voor niets dat vrijwel alle
mannen die wèl zorgen, een
hoogopgeleide, sterke vrouw
hebben, die niet met zich laat
sollen. Vrouwen die een zorgva
der willen moeten dus heel
goed opletten wie ze als partner
kiezen, vinden de aanwezigen.
„Mannen willen nu eenmaal
weinig inleveren", zegt Jeanette
Doornenbal, pedagoge aan de
Rijksuniversiteit Groningen.
„Jongeren van een jaar of vijf
tien, zestien zeggen bijna alle
maal dat ze later de zorg voor
de kinderen samen willen de
len. Maar als het zo ver is, zeg
gen de meisjes: ik ga parttime
werken en de jongens: ik ga full
time werken. Dat betekent ech
ter niet per definitie dat ze geen
zorgvader kunnen worden.
Want we hebben het in dit ver
band altijd over een elite, over
hoogopgeleide mannen die
minder uren gaan werken om
voor hun kinderen te gaan zor
gen. Als we daarvan uitgaan, is
in Nederland hooguit vijf pro
cent zorgvader."
„Maar er zijn veel meer man
nen met een lage opleiding die
weliswaar fulltime werken,
maar die dat werk helemaal niet
leuk vinden en alle overige tijd
aan hun kinderen besteden. Die
mannen denken doorgaans tra
ditioneel, maar ze handelen
modern. Dat vind ik net zo goed
zorgvaders. En als je dat als
maatstaf neemt, zijn er veel
meer zorgende vaders dan we
denken."
ONTSLAG
Sociologe Marianne Grünell van
de Vrije Universiteit Amsterdam
stelt niettemin, dat het werkne
mers in het bedrijfsleven nog al
tijd erg moeilijk wordt gemaakt
om korter te gaan werken om
voor kinderen te zorgen. „Voor
al voor mannen is de druk groot
om dat niet te doen. Want hun
kansen op een carrière worden
kleiner. En bij een reorganisatie
is de kans op ontslag veel groter
als ze maar vier of drie dagen
werken."
Psycholoog Duindam vraagt
zich af ofhet debat niet beter
over zorgkinderen had moeten
gaan. Hij citeert een juryrapport
over een poëziewedstrijd waar
aan 20.000 kinderen meededen
en verbaast zich erover dat in
alle gedichten het verlangen
naar rust het belangrijkst is.
„Scheiding en dood komen am
per in die gedichten voor. Kin
deren willen dat vader en moe
der er zoveel mogelijk zijn.
Maar als ze van hot naar her
worden gesleept, als er van alles
en nog wat moet worden gere
geld waardoor er heel vaak ru
zies zijn, dan moet je je afvra
gen of het voor kinderen alle
maal wel zo prettig is."
Tijd, zegt hij, is wel belangrijk.
Maar het gaat er vooral om wat
je in die tijd met kinderen doet.
„Is de basis daarvan niet de lief
de voor je kind, dan maakt het
allemaal niets uit."
AMSTERDAM DICK HOFLAND
Zo'n 2500 Zuid-Afrikanen hebben zich zaterdag op de valreep gemeld bij de Commissie van Waarheid en Verzoe
ning. Het was de laatste dag dat het mogelijk was om amnestie aan te vragen voor politiek gemotiveerde misdaden
uit het verleden. Onder de mensen die tot het laatste moment hebben gewacht, bevinden zich zo'n driehonderd
ANC'ers en een voormalige minister van uit de apartheidstijd.
Koornhof, destijds als minister
verantwoordelijk voor de uit
voering van de gehate pasjes-
wetten en de gedwongen ver
huizingen van zwarten en
kleurlingen uit 'blanke' gebie
den, kwam zijn aanvraag per
soonlijk afgeven op het kantoor
van de commissie in Kaapstad.
Hij is één van slechts twee voor
malige ministers uit een Natio-
nale-Partij-kabinet die uiteinde
lijk een amnestie-aanvraag heb
ben ingediend. De ander was
ex-minister van veiligheid Vlok.
De voormalige presidenten De
Klerk en Botha hebben beiden
geweigerd een aanvraag in te
dienen. Volgens hen hebben zij
niets gedaan dat een amnestie-
aanvraag behoeft.
Het ANC heeft tot het allerlaats
te moment gewacht met zijn
aanvraag. De organisatie meent
eigenlijk dat het leiderschap
collectieve verantwoordelijk
heid voor het verleden draagt.
Maar Commissie-voorzitter
Tutu heeft de afgelopen week
nog eens heel duidelijk ge
maakt, dat alleen individuele
aanvragen tellen.
Onder de driehonderd aanvra
gen die de organisatie zaterdag
in een kartonnen doos kwam
brengen, zijn er veertig van hui
dige en voormalige ANC-lei-
ders. Daaronder pok de huidige
Zuid-Afrikaanse vice-president
Mbeki, minister van defensie
Modise en zijn onderminister
Kasrils en de minister van trans
port Maharaj. President en
ANC-leider Mandela heeft geen
aanvraag ingediend, aangezien
hij het grootste deel van de be
trokken periode in de gevange
nis heeft doorgebracht.
Ook het Pan-Afrikaans Congres
(PAC) is op het laatste moment
met een groot aantal aanvragen
gekomen. Daaronder bevinden
zich de daders van de moord op
de Amerikaanse studente Amy
Biehl. Zij werd in 1993 in de
zwarte Kaapse wijk Guguletu
doodgeslagen, louter omdat ze
blank was.
Verder bevinden zich onder de
PAC-aanvragen de daders van
aanslagen op een kroeg en een
kerk in Kaapstad. Daar voerde
de gewapende vleugel van het
PAC, APIA, in de maanden voor
de verkiezingen in 1994 aansla-
Oud-president Frederik de Klerk vindt dat hij niets heeft gedaan waarvoor hij amnestie nodig heeft.
gen op uit 'om de oorlog ook
naar blanke wijken te brengen'.
Net als het overgrote deel van
alle aanvragers, zijn de betrok
kenen voor hun daden inmid
dels veroordeeld en zitten veelal
langdurige gevangenisstraffen
De dikste aanvraag, een pak pa
pier van meer dan duizend pa
gina's, kwam van Eugene de
Koek, voormalige veiligheids-
ARCHIEFFOTO REUTERS
agent en leider van de beruchte
Vlakplaaseenheid. Hij werd vo
rig jaar veroordeeld op meer
dan honderd aanklachten,
waaronder een aantal moo|
Opmerkelijk genoeg vraagf
Koek ook amnestie voor dl
die tijdens de rechtszaak til
hem nooit aan de orde zijl
weest. Zelfs als de commisi
zijn verzoek positief beoorf
is er overigens weinig kanl
De Koek vrijkomt. Hij zit cl
vast wegens fraude en eenr
tal andere duidelijk niet pc
gemotiveerde misdaden.
Ook vanuit de rechter Afrii
hoek werden dit weekeind
enkele aanvragen ingediei
gewezen generaal en Vrijhi
front-parlementariër Groei
wald diende dertien aanvt
in, van mensen die voor di
kiezingen in 1994 van plar:
ren met geweld een Afrika:
volksstaat op te richten.
Al met al hebben zo'n 770!
mensen een amnestievera
ingediend. Het preciese ge
nog niet bekend, maar bij
commissie werd afgelopet
weekeinde op volle toeren
werkt om de lijsten volledi
maken. „Daarnaast hebbe
lijsten van mensen met wi
Waarheidscommissie grae
willen spreken. We probei
snel mogelijk na te gaaru
van hen zich vrijwillig hebl
aangemeld. De anderen a
op korte termijn een dagvi
ding krijgen", aldus eenw
voerster.
De commissie heeft nogdi
maanden de tijd om zichi
de aanvragen te buigen er
meesten zullen uiteindeliji
schriftelijk worden afgehai
Alleen de belangrijkste zal
zullen in openbare hoorzi;
gen worden afgehandeld.
De namen van de amnesti
aanvragers blijven overige
heim tot de commissie zie
over hun zaak heeft gebof
Alleen slachtoffers en hun
lieleden worden op de hoi
gesteld en zijn vervolgens
geheimhouding verplicht,
deze regeling bestaat alon
te onvrede, vooral omdat:
nabestaanden weinig opi
ben met de gedachte dati
ders binnenkort vrij rondli
KAAPSTAD RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
„Sinds 1996 weten we weer wat de rol is van soci
ale diensten, als we er al aan twijfelden: aan het
eind van de maand moet de uitkering de deur
uit." Scheidend voorzitter G.J. Rombout van Di-
vosa, de organisatie van bijna zeshonderd ge
meentelijke sociale diensten, heeft tijdens de pe
rikelen als gevolg van de nieuwe bijstandswet ge
zien dat het er in vele gemeenten om spande.
De problematisch verlopen invoering van de aan
gescherpte bijstandswet heeft een zware stempel
gedrukt op Rombouts voorzitterschap van Divo-
sa: „Voor sociale diensten is 1996 een jaar gewor
den om zo snel mogelijk te vergeten." Ongeveer
zeventig gemeentelijke diensten hebben zich
sindsdien voor advies, deskundige begeleiding en
andere steun gemeld bij de speciale Task Force
van Divosa. „Niet allemaal dreigen ze ten onder
te gaan, sommigen zijn alleen uit op verbetering
van de organisatie. Duidelijk is wel dat een flink
deel van deze vloot het moeilijk heeft", aldus
Rombout.
Vanaf het begin was de Arnhemmer betrokken bij
de voorbereiding van de bijstandswet die op 1 ja
nuari 1996 in werking trad. Het rijk verplichtte
vanaf die datum de sociale diensten fraude strik
ter tegen te gaan en het vinden van werk boven
hét verstrekken van een uitkering te stellen. Het
systeem van uitkeren is tegelijkertijd veranderd.
Gemeente hebben grote vrijheid gekregen bij het
toekennen van toeslagen, om zo het vinden van
een baan te stimuleren.
De oude computerprogramma's bleken niet op
het nieuwe systeem berekend. De benodigde
software arriveerde te laat of haperde. Alleen door
de medewerkers op grote schaal over te laten
werken, kon in veel gevallen worden voorkomen
dat de maandelijkse uitbetalingen stokten of zelfs
helemaal niet bij de cliënten arriveerden.
Bijna anderhalfjaar na de invoeringsdatum mod
deren sommige gemeenten nog steeds zonder de
nieuwe computerprogramma's. Rombout consta
teert dat de minste organisatorische problemen
zich voordeden bij diensten die begin jaren ne
gentig al zijn gereorganiseerd en volledig geauto
matiseerd. Voor tal van gemeenten waren de erg
ste problemen pas achter de rug, nadat zij flink
wat geld in het computersysteem hadden gesto
ken, veel meer dan het rijk vergoedde.
Behalve het waarschuwen van politici voor de ge
volgen bij de uitvoering van nieuwe wetten, ziet
Divosa het ook als haar taak om problemen tijdig
te signaleren. Vandaar dat de voorzitter, in het
kader van de alom gevoerde debatten over ar
moede, een oproep deed om de bijstandsuitke
ringen met vijf procent te verhogen.
Er kwamen instemmende reacties. „We zijn het
helemaal met u eens. Nu mijn consulent nog",
schreef een Arnhemse bijstandsgerechtigde
directeur van zijn dienst. Het kabinet heeft
aanleiding van de debatten over armoede o
langs 250 miljoen gulden extra voor de bijsl
uit getrokken. „Daar denk ik met plezier aai
rug."
Op 29 mei spreekt de directeur van de Arnli
dienst zijn collega's op een congres van Di\
voor het laatst toe als voorzitter. Naar eenq
ger wordt nog gezocht, maar Rombout vim
welletjes. Veel van zijn tijd is gaan zitten in
vergroten van de rol die Divosa speelt als ge
sprekspartner voor Sociale Zaken, de Veren
Nederlandse Gemeenten en andere organis
Die bleek na zijn aantreden namelijk gering
dan hij had ingeschat.
ARNHEM PAUL VERSLUIS
Stel, opeens ziet u een mooi antiek
bankje waar u meteen verliefd op wordt.
En het prijskaartje
valt alleszins mee.
Als u van tevoren
een VSB Doorlo
pend Krediet heeft
afgesloten, kunt u
meteen toeslaan.
Met de bijbehorende
pinpas kan dat a la minute Dus u heeft
altijd extra geld achter de hand voor
onverwachte uitgaven. Met als belangrijk
Het voordelige VSB Doorlopend Krediet
mét handige pinpas.
voordeel dat u alleen rente betaalt over
het bedrag dat u daadwerkelijk opneemt.
En het rentepercen
tage is in 9 van de 10
gevallen lager dan
bij andere krediet
verstrekkers.
Wilt u direct een
Doorlopend Krediet
afsluiten? Bel dan
gratis met onze leenadviseurs: 06-0331Ze
zijn 24 uur per dag bereikbaar. Op die
manier zit u straks pas écht goed.
VSB'BANK
VSB. Daar kom je verder mee.
Uortiio,
Het kabinet streeft naar een be
tere spreiding van de politieke
kleur van burgemeesters en wil
ook meer vrouwen aan het
hoofd van de gemeentebestu
ren. De benoeming van de
PvdA'er Johan Stekelenburg
roept de vraag op of er wel iets
terecht komt van dit goede
voornemen.
Elke keer dat minister Dijkstal
(WD, binnenlandse zaken) zijn
mond opendoet over het burge
meesterschap, pleit hij voor
meer vrouwen en een even
wichtigere spreiding van posten
over de politieke partijen. Dit
lukt nauwelijks. Bovendien'kun-
nen deze twee uitgangspunten
willekeurig worden gebruikt.
Neem nu de affaire-Tilburg.
Tilburg, van oudsher een CDA-
stad, kreeg twee zeer goede
mensen op de kandidatenlijst:
CDA'er Yvonne van Rooy en
PvdA'er Johan Stekelenburg. De
vertrouwenscommissie was
zeer verdeeld, de kleinst moge
lijke meerderheid koos voor
Stekelenburg. Na veel wikken
en wegen steunde het kabinet
deze voordracht, waarmee het
argument 'meer vrouwen op
burgemeestersposten' voor het
gemak maar werd vergeten.
Toch ziet het ernaar uit dat
Dijkstals woorden niet helemaal
aan dovemansoren zijn gericht.
Uit gegevens van het ministerie
van binnenlandse zaken blijkt
dat het aantal vrouwelijke bur
gemeesters heel licht stijgt. In
1993 waren er 64 'burgermoe-
ders', in 1997 is dit aantal geste
gen naar 84. Dit houdt in dat bij
zo'n vijftien procent van de ge
meenten nu een vrouw aan het
roer staat.
AARDVERSCHUIVING
Van een stijging van het aantal
burgemeesters met een paarse
ambtsketen is beperkt sprake.
Het CDA heeft nog steeds de
grootste groep burgemeesters,
hoewel het aantal afneemt. In
1993 bezat deze partij 314 van
de ruim zeshonderd gemeen
ten, nu zijn er 238 CDA-burge-
meesters op een totaal van 572
gemeenten. Het verlies ligt voor
het grootste gedeelte aan de ge
meentelijke herindeling, waar
door er zo'n vijftig minder bur
gemeestersposten zijn te verge
ven.
D66 was en is het ondergescho
ven kindje. Had het in 1993
'slechts' 21 burgemeesterspos
ten, dit jaar 'bezit' deze partij 24
gemeenten. De WD blijft de af
gelopen vier jaar redelijk con
stant op rond de 110 posten,
terwijl PvdA in deze periode is
gedaald van 163 naar 152. Wel
heeft de PvdA bijna de helft van
het aantal grote steden in han
den. Van de tien grootste steden
zijn er zelfs zeven in handen
van de PvdA.
Van een politieke aardverschui
ving bij de burgemeesterspos
ten is dus vrijwel geen sprake.
De vraag is ook in hoeverre de
wens van Dijkstal haalbaar is. Is
het logisch bij de burgemees
tersposten te streven naar een
afspiegeling van de landelijke
verhoudingen en in hoeverre
heeft het kabinet hier invloed
op?
Voorzitter van de Vereniging ter
Behartiging van de Belangen
van Burgemeesters, H.A. van
Zwieten, vindt de discussie
rondom een betere spreiding
van de politieke kleur van bur
gemeesters 'volstrekt oninteres
sant'. Volgens hem loopt de po
litiek hiermee achter de feiten
aan. In gemeenten wordt juist
steeds meer gelet op kwaliteit in
plaats van op politieke kleur.
„Gemeenten noemen ook vrij
wel nooit meer een politieke
voorkeur in hun profielschets.
Dat is logisch, want een burge
meester speelt op het midden
veld. Hij is er niet om te scoren
voor zijn partij."
De procedure bij de benoemin
gen van een burgemeester is
een zeer ingewikkeld samenspel
tussen Haagse en lokale politici,
de vertrouwenscommissies en
de minister van binnenlandse
zaken. Hoewel het zwaartepunt
van de benoeming bij de ver
trouwenscommissie uit de ge
meenteraad ligt, hebben het ka
binet of de minister het recht af
te wijken van die voordracht.
Daaruit blijkt het wankele even
wicht dat bestaat tussen in
spraak en de Kroon.
De wens voor uitbreiding van
de eigen invloedssfeer is wel de
gelijk aanwezig. 'Den Haag' be
moeit zich nog steeds met de
benoeming van partijgenoten in
grote en middelgrote steden.
Tilburg was in het diepste ge
heim een onderlinge af
spraak tussen D66 en WD, als
dank voor de steun die de De
mocraten hadden gegeven bij
de benoeming van WD'er Rut
ten in Breda bijvoorbeeld
'overgedaan' aan D66. Het één
tweetje mislukte, omdat de par
tij er niet in slaagde met een
echte zwaargewicht te komen.
Inmiddels heeft D66 als dank
voor de hulp bij de benoeming
van Stekelenburg een claim
mogen leggen op de eerstko
mende middelgrote stad die
vrijkomt, Delft, die nu in han
den is van de PvdA.
WACHTGELD
Toch hebben de onderlinge
'Haagse' afspraken een beperk
te invloed op het totaalplaatje.
„Zelfs als we het geheel van bo
venaf zouden regelen, zou het
nog veel moeite kosten on
zaken recht te trekken", lf
WD-Tweede Kamerlid Té
huis uit. „Je gaat als werkg
niet zomaar goede burgen
ters ontslaan en op wacht!
zetten, omdat hun politiel
'kleur' niet goed is."
Volgens het CDA-Tweede
merlid M. van der Hoeven
speelt de partijpolitiek bi)
noemingen van burgemei
wel degelijk. Hoewel haai
veel burgemeestersposten
is het CDA volgens Van dt
Hoeven onderbedeeld bij
grote steden. Van de 'gron
zijn er twee, Amsterdam!
terdam, al sinds mensenli
nis in handen van de Pvdi
Daarnaast heeft deze fraci
veel burgemeesters in g
ten met meer dan ÏOO.OOC
woners, zoals Eindhoven
schede, Haarlem, Groninf
Zaanstad en sinds kort du
Tilburg. Het wekt geen vei
zing dat juist het CDA wol
was om de benoeming va
kelenburg. „Vooral ookoi
er op de kandidatenlijst e<
zeer goede vrouw stond. I
dat zulke bovenlokale arg"
ten dus ook willekeurig Wi
toegepast."
DEN HAAG LEO ROGGEVEEN
EN DINEKE VAN DER BURG
