Drum Rhythm breekt (nog) niet door
I
Het achterlijkste wat je kunt doen
Cultuur& Kunst
Uiteenlopend aanbod
van dansscholen
Leids Projectkoor homogeen en helder
Romantiek rond antwoordapparaat
ïerbetoon voor Bergman
p jubilerend Cannes
Humor en tragiek bij
Caroussel in perfecte balans
NDAG12 ME11997
N RIJSDAM, 071 -5356444
Festival trekt minder publiek en wordt verplaatst naar juni
recensie maarten baanders
orstellmg The difference moves' Ge
zien 11 /5. LAKtheater. Leiden.
he difference moves'. Onder
;ze titel presenteerden vier
jdse amateur-dansgroepen
i? ch gisteravond in het LAKthe-
er. De titel is goed gekozen,
int wat de groepen boden liep
Ri; derdaad zeer uiteen. Fantasia
nC' acht meteen de stemming
én jn met een revue-achtige
Ve ins, waar het plezier van af-
raaide. In drie andere dans-
i ukken liet de groep jazzdans
>n met rustige, ingehouden
wegingen. Juist die rust ver-
jogde de spanning en het was
ooi te zien hoe daaruit ineens
lere gebaren te voorschijn
'amen.
Ten Voeten Uit toonde met
ie uitgewerkte choreografieën
el gevoel voor theater en dra-
atiek. Eén nummer had iets
rookjesachtigs, mede door de
0 ooie belichting. In een ander
immer, een nostalgische scè
ne met boogie woogie muziek,
werd met grappige vondsten die
typische sfeer van vroeger jaren
opgeroepen, waarin jonge men
sen op een pleintje rondhangen
en allerlei liefdesperikelen op
fleuren met aanstekelijk swin
gen.
Jazz Morspoort bracht o.a.
een ongedwongen disco-sfeer
met een hiphopdans die zeer
direct aansprak. De folkloristi
sche groep FETA trad op met
dansen uit Bulgarije en Mexico,
een zigeunerdans uit Skopje en
een bruiloftsscène uit Moldavië.
Met veel vaart en speelsheid
werden de lichtvoetige passen
uitgevoerd. De groep danste on
gedwongen en riep de spontane
sfeer die bij deze dansen hoort,
perfect op. De bruiloftsscène
was prachtig opgebouwd. De
meisjes dansten met kaarsen,
heel voorzichtig om de vlam
men niet te laten doven. Maar
het tempo nam toe en de groep
zorgde voor een opzwepende
en feestelijke afsluiting van de
avond.
anger Van Limpt overleden
len breugel anp
zijn woonplaats Son en Breugel is operazanger Adriaan van
npt op 61-jarige leeftijd overleden. Van Limpt studeerde op 35-
rige leeftijd af aan het conservatorium in Maastricht. De tenor
üt ng samen met Christine Deutekom de hoofdrol in de opera 'Un
llo in maschera' van Guiseppe Verdi. Vooral in de Verenigde Sta-
nverd hij veel gevraagd. Hij viel daar in voor Placido Domingo
6 n Luciano Pavarotti. Het blad Variety gaf Van Limpt een vierde
j:jaats op de ranglijst van tenoren. Hij was ook stern-pedagoog bij
éélmusical Miss Saigon.
Massale aandacht van de
media (alle tv-journaals, li
ve uitzendingen via Vero
nica) ten spijt, heeft het
Drum Rhythm Festival het
afgelopen weekeinde min
der bezoekers getrokken
dan vorig jaar: 11.000 tegen
13.000. Organisator Taking
Care of Music, onderdeel
van impresariaat Mojo,
heeft alvast één conclusie
getrokken: het tweedaagse
festival zal vanaf 1998 in de
tweede helft van juni op de
agenda komen te staan.
amsterdam john oomkes
De tegenvallende bezoekers
aantallen komen als een verras
sing. Op het terrein van de Wes
tergasfabriek leek Drum Rhy
thm vorig jaar definitief zijn
draai te hebben gevonden. De
verzameling aan industrieel erf
goed, aangevuld met een festi
valtent, leek een ideaal decor
voor een evenement waaraan
de glans van het nieuwe kleeft.
Slecht weer, een 'stille' vakan
tieperiode, veel publiek dat ver
rassend vaak in de veronderstel
ling verkeerde dat dit evene
ment wel uitverkocht zou zijn -
zakelijk leider Theo van den
Hoek kent de oorzaken niet pre
cies. Wel is hij blij dat het Hol
land Festival met ingang van
volgend jaar geen claim meer
Eboman in actie tijdens het Drum Rhythm Festival in Amsterdam.
heeft op de Westergasfabriek.
Samen met programmeur Paul
Dankmeijer is hij ervan over
tuigd dat de formule, locatie en
organisatie feitelijk garant moe
ten staan voor een doorbraak
naar een breder publiek.
Bij Drum Rhythm schuilt ech
ter zowel de kracht als de zwak
te in de gehanteerde formule. Er
worden veel stromingen bijeen
gebracht die van invloed zijn
(geweest) op de dance-muziek:
ditmaal veel rap, jungle, reggae
en jaren zeventig funk. Live
shows worden gepaard aan de
mechanische presentaties van
dj's, of komen samen in nieuwe
cross-over-genres als jungle en
drum 'n' bass. Dit jaar werden
techno, gabber, jazzfunk en
mellow alweer bij de vuilnisbak
gezet.
Zolang je de juiste artiesten
foto gpd/roland de bruin
kunt neerzetten betaalt de for
mule zich zelf terug: The Fugees
braken hier vorig jaar door en
junglepionier Goldie juist niet.
De opbrengst van 1997 zal min
der lonend zijn: de nieuwe r&b
heeft ontbroken (Maxwell,
Erykah Badu), terwijl veel rap
pers öf over hun hoogtepunt
heen zijn: Snoop Doggy Dogg,
Run DMC öf om uiteenlopende
redenen niet in staat blijken een
uur lang hun publiek te verma
ken: Warren G, Nonchalant, DJ
'Let Me Clear My Throat' Kool.
Pijnlijk is te moeten constate
ren dat uit het grote aanbod aan
hiphop slechts The Roots het
tempo hoog, de poëzie 'vloei
end' en de push dwingend hou
den. Hier geen geouwehoer
over het opperwezen, een half
zachte ode aan wijlen Tupac
Shakur, verwijzingen naar de
stammenstrijd tussen rappers
van de West- en Eastcoast, zeer
grof taalgebruik (Xzibit) of - als
dat allemaal niet werkt - verwij
ten aan het publiek. „Make So
me Noise, y'all" of "You're Not
Working With Me!" Of erger
nog: halfzachte covers door
Warren G. of The Gap Band uit
de tijd dat 'The Old School' (ja
ren zeventig funk/disco) hoogtij
vierde.
Aandoenlijk
Drum Rhythm is dus net als
Ajax afhankelijk van een
(blessurevrije) opstelling en de
vorm van de dag. Jhelisa, Maze,
Third World haakten af. De ech
te 'old school' blijkt niet in
vorm. Zo zijn de aartsvaders
van de westcoast rap, The Watts
Prophets, rond hun vijftigste
hooguit aandoenlijk ('So I put
another log on the Fire'). Prin-
ce-epigonen Morris Day The
Time produceren slechts een
slecht geluid en verspillen ener
gie. Slechts Roger (Troutman)
Zapp weten met veel theater,
glitter en een moddervette syn
thesizer-aanpak de sprong van
jaren zeventig naar nu te ne
men. Hier heerst pret totdat, al
weer, het publiek gevraagd
wordt de rechterhand richting
opperwezen te heffen.
Het reggae-aanbod op Drum
Rhythm (met als dieptepunt Ju
nior Delgado) is ook al niet om
over naar huis te schrijven - zo
dat je bijna abusievelijk zou
denken dat het hele festival
overbodig is. Er is namelijk ge
noeg aardig entertainment van
de Braziliaanse showman Car-
linhos Brown en de Belgisch-
Zaïrese formatie Zap Mama. Er
zijn voortreffelijke shows van
Eboman (zijn combinaties van
beeld- en geluidssamples zijn
gedurfd en baanbrekend) en het
Londense Lamb (een tien voor
expressie, combinatiezucht en
avontuur). En een geruststel
lend weerzien met Stevie Win-
wood, die nog altijd zingt als
een engel.
Het echte avontuur is te vin
den in de kleinste ruimte. Trip
hoppers Kruder Dorfmeister
bouwen prachtige spannings
bogen. Adam F. opereert met
een zorgvuldige combinatie van
live band, visuals en elektroni
ca, terwijl Squarepusher, alias,
de Jaco Pastorius-epigoon
Thom Jenkinson, nieuwe rich
tingen aangeeft.
Drum Rhythm Festival, Wes
tergasfabriek Amsterdam, 9 en
10 mei 1997.
Jedy d'Ancona opent tentoonstelling van samenwerkende kunstenaars
den sandra smallenburg
j it kunstenaarschap is door-
ans een eenzaam beroep,
et voor niets wordt een
^nstvverk gedefinieerd als de
ieijerindividueelste expressie
de allerindividueelste emo-
Een schilderij maak je nu
nmaal in je eentje, door je da-
jilang af te zonderen in je ate-
Als toeschouwer heb je
- en idee hoe het ontstaanspro-
van een kunstwerk er uit
Je kunt alleen het eindre-
taat bekijken in een galerie of
iseum.
sen groep van zeven vrouwe-
:e kunstenaars besloot veran-
ring te brengen in deze indi-
luele status van de kunste-
ar, door gezamenlijk aan ze-
i schilderijen te gaan werken,
/endien werd het schep-
iigsproces van deze zeveir
lüderijen van begin tot eind
itgelegd door een fotografe
een videokunstenares. Giste-
opende Hedy d'Ancona in
t kunstcentrum Haagweg 4
tentoonstelling 'Link - een
afette' en werden de resulta-
van dit samenwerkingspro-
aan het massaal toege-
oomde publiek getoond.
Het concept van het project
s eenvoudig, maar ingrij-
nd. Iedere kunstenares maak-
een schilderij dat vervolgens -
in een estafette - door de zes
dere vrouwen overgenomen
bewerkt werd. Uiteindelijk
ram het schilderij weer terug
de oorspronkelijke maakster,
het inmiddels onherkenbare
l ïilderij kon afwerken.
Hedy d'Ancona opent de tentoonstelling in het kunstcentrum Haagweg 4.
Hedy d'Ancona sprak tijdens
haar openingstoespraak van
„een krankzinnige daad! Het
lijkt mij het achterlijkste wat je
kunt doen om je schilderij door
een ander te laten veranderen
en misschien wel verpesten.
Maar, om met Brecht te spre
ken: 'Hij die wil scheppen moet
eerst een verdelger zijn.' Brecht
schreef bovendien dat de kern
van het creatieve proces niet al
leen bestaat uit het persoonlijke
waarnemen, maar vooral uit het
toegankelijk maken van dit pro
ces aan de toeschouwer. Ook dit
citaat is erg toepasselijk in ver
band met deze tentoonstelling,
aangezien het grootste deel van
de presentatie bestaat uit docu
mentatie over het ontstaan van
de schilderijen."
Dat het bij deze tentoonstel
ling niet alleen gaat om de eind
producten, maar vooral om het
proces en de samenwerking
tussen de kunstenaars, was voor
europarlementariër d'Ancona
een van de redenen om in haar
drukke agenda een plaats vrij te
foto loek zuyderduin
houden voor deze opening. De
doorslaggevende reden was
echter dat het hier om een ten
toonstelling van louter vrouwe
lijke kunstenaars gaat. Als mi
nister van cultuur heeft d'Anco
na zich regelmatig ingezet voor
vrouwelijke kunstenaars en ook
in haar openingsrede ging zij
uitvoerig in op de verschillen
tussen mannelijke en vrouwelij
ke kunstenaars.
Op de tentoonstelling nemen
de zeven schilderijen die tijdens
het samenwerkingsverband zijn
ontstaan, uiteraard de belang
rijkste plaats in. Maar interes
santer nog dan deze eindresul
taten zijn de foto's en de video
die heel duidelijk laten zien hoe
de schilderijen hun metamorfo
se hebben ondergaan. Onder
elk schilderij hangen zeven fo
to's die het kunstwerk tonen
wanneer het weer door een
kunstenares onder handen is
genomen. Te zien is hoe som
mige kunstenaressen heel voor
zichtig elementen aan het beeld
hebben toegevoegd, terwijl an
deren er niet voor terugdeins
den om het werk van hun voor
gangers rigoreus over te schil
deren. In sommige gevallen is
het haast zonde dat er nog een
kunstenares aan gewerkt heeft,
omdat het werk bijvoorbeeld na
vier 'beurten' interessanter was
dan het uiteindelijke schilderij.
De zeven doeken zien er over
het algemeen nogal rommelig
uit en hebben na de behande
lingen door de verschillende
kunstenaressen een hele dikke
verflaag opgebouwd. Ongetwij
feld hebben de kunstenaressen
een hele gezellige tijd achter de
rug, waarin samen geschilderd,
gekookt en gegeten werd. De in
druk overheerst evenwel dat de
vrouwen zich voortaan weer be
ter eenzaam kunnen terugtrek
ken in hun eigen atelier. Want
op die individualistische manier
ontstaan nog altijd de beste
kunstwerken.
Tentoonstelling: Link - een es
tafette. Te zien: t/m 8 juni, do.
13-21 uur, vrij. t/m zo. 13-17
uur, Kunstcentrum Haagweg
4, Leiden.
recensie lidy van der spek
Concert: Leids Projectkoor o.l v. Hans Noyens, m m v. Peter Ou-
werkerk, orgel, Barbara Kemich, cello en Xysco Aguiló, contrabas.
Gehoord: 11/5, Hartebrugkerk, Leiden.
Het Leids Projectkoor is voor één keer van z'n ge
loof gevallen: geen uitgesproken nieuw of weinig
gezongen repertoire, maar Bach, Brahms en
Bruckner met min of meer bekende werken. In
welke heilige hal dit ook had geklonken, Bach (en
impliciet het Leids Projektkoor) staat boven elke
vorm van hokjesgeest, is onvervangbaar mooi. Als
je met zoiets goeds eindigt, dan blijft dèt hangen
en moet je enige moeite doen om de rest weer te
rug te halen.
Alleen al die absoluut gelijke inzet als een he
mels schot voor de boeg. Links en rechts flitst 'ein
neues Lied' door de bewierookte ruimte. Alle ver
schillende stemmen zijn homogeen en helder. De
'cantus firmus' als een koraal komt sterk en be
heerst. En dan breekt het gejuich weer veelstem
mig los: alles wat adem heeft, love den Heer. Met
een kort en verrassend 'Hallelujah' trekt de hemel
weer dicht.
Aan het begin van het concert, overigens óók in
Bach, heeft het koor nog moeite met de akoes
tiek, de polyfonie komt niet scherp door, de gol
vende beweging blijft maar doordeinen. In
Bruckners 'Ave Maria' en 'Os Justi' gaat het merk
baar beter. De stemgroepen worden hier gebruikt
als (orgel)registers, elk met hun eigen specifieke
klankkleur. Vooral de sopranen zijn bijzonder. De
mannen zingen niet spectaculair mooi, maar zijn
meer dan een betrouwbare fundering.
De duidelijk geplande toegift, gelukkig iets heel
anders dan de psalmen van Bach, is een voor 16
stemmen bewerkt lied van Mahler. Ook hier is er
een trage golfbeweging van de lage vrouwen
stemmen naar de hoge. Lang aangehouden to
nen geven het lied een alomvattend verband. Het
trio orgel, cello en contrabas vormt een perfecte
saamhorige onderbouw in Bach.
De Cellosuite in d krijgt vooral in de laatste 3
dansen een dynamische, functionele plaats in het
programma.
recensie susanne lammers
Concert Clouseau, Adrenaline-tour Voor
programma: Spnng en De Groot. Ge
hoord: 10/5. Stadsgehoorzaal, Leiden.
Het meisje, dat maximaal acht
jaar oud is, zingt alle teksten
moeiteloos mee. Over de passie
die bedaart, over adrenaline in
het bloed en in de zinnen en
over 'Domino ofzo', die meer
houdt van 'Wachten op Godot'.
Clouseau wordt geadoreerd
door een jong publiek. Nog vóór
Koen kan inzetten, begint de
zaal al te zingen - niet alleen
'Daar gaat ze' en 'Anne', ook de
allernieuwste nummers.
Hun succes is verklaarbaar.
Vooral Koen is wat je noemt een
leuke jongen en de liedjes die
hij zingt zijn sympathiek. Pak
kende wijsjes, de intro's bijna
altijd gewaagder dan het liedje
zelf, over herkenbare emoties in
een brave setting: romantiek
rond het antwoordapparaat.
Gewone spreektaal die als van
zelf gaat rijmen, met een verha
lende opbouw en hier en daar
zeer goed gekozen beelden,
zoals in 'Dat ze de mooiste is'.
Het begint met de vraag wie nu
haar koffie schenkt, om dan een
steeds intiemere sfeer te schet
sen van haar met die ander. „Ik
vraag me af wie 's nachts de
spinnen uit de kamer jaagt,"
zingt uiteindelijk de verlaten
minnaar. Knap is ook 'Adrenali
ne', het titelnummer van hun
nieuwe cd. Hij bezingt het hor
moon alsof het een prachtige
vrouwennaam is.
Intussen is de gelijkenis van
Clouseau met Doe Maar opval
lend. Goeie Nederlandstalige
songs voor een potentieel breed
publiek maken en dan worden
geannexeerd door een jonge-
meisjespubliek.
Die val lijken Koen en Kris te
willen ontwijken door in muzi
kaal opzicht een beetje ruiger te
worden. Zoals in 'Ik kom eraan',
waarin opgewonden en flitsend
het ritme van een haastige trein
het verlangen tot uitdrukking
brengt om bij de geliefde te ko
men. En daarvoor brengen ze
dan ook een uitstekende zeven
mans ondersteuning mee, die
professioneel de soms toch wat
weke emoties pit geeft.
nnes» pieter van lierop
Bt een allure die zelfs de Os-
machten van Hollywood
ertreft, heeft gisteren het
nifestival van Cannes zijn
ftigste verjaardag gevierd,
inkrijks president Chirac ging
felen met 29 cineasten die in
t verleden Gouden Palmen
bben gewonnen, een paar
zijn bekroonde acteurs en ac-
:es en een selectie beroemd-
den die hier ooit hebben ge-
'geerd als juryvoorzitter.
Het is verbluffend wat er het
lelopen weekeinde aan be-
ïmdheden is binnenge-
oomd. Alsof de regen niet bij
^en uit de hemel viel, para
dde het bereden trompetter
ts van Chiracs presidentiële
fde vrolijk tetterend over de
"levard. Op zee werd vuur-
fk afgestoken en vanonder
lizenden kakelbonte paraplu's
fgaapte bij de trappen van
I festivalpaleis een uitzinnige
tgte zich aan de eregasten.
de rode loper, geflankeerd
ar gesabelde gendarmes in
atenue, leek er geen einde te
j)en aan de rij coryfeeën van
filmkunst en moviebusiness:
'Ppola, Wajda, Bertolucci,
fman, Godard, Branagh, de
hoeders Taviani, de gebroe
ders Coen, Jeanne Moreau, Ge
rard Depardieu, Hugh Grant,
Vanessa Redgrave, Kevin Kline,
Isabelle Adjani, Gong Li. Het
ging maar door.
Acteur Robert de Niro en re
gisseur Pedro Almodovar kre
gen het Legion d'Honneur op
gespeld, maar de hoogste eer
was gisteravond weggelegd voor
Ingmar Bergman die sinds 1946
al veel in Cannes gewonnen had
maar nog nooit een Gouden
Palm. Om dat verzuim goed te
maken was hem ter gelegenheid
van het festivaljubileum de spe
ciale 'Palm der Palmen' toege
kend. De organisatie moet het
als een lelijke tegenvaller heb
ben ervaren dat de Zweedse
meester toch niet van zins is ge
bleken om voor dit eerbetoon
zijn isolement op de Faeröer-ei-
landen te verlaten. De Gouden
Superpalm liet hij in ontvangst
nemen door zijn dochter Linn
Ullmann in aanwezigheid van
broer Andrew Bergman, moe
der Liv Ullmann en twee andere
fameuze Bergman-actrices, Bibi
Anderson en Harriet Anderson,
alsmede Bergmans onvolprezen
vaste camerman Sven Nykvist.
Vervolgens heeft het puikje van
de filmwereld kunnen kijken
naar de nieuwste film van Wim
Wenders; 'The End Of Violence'.
recensie wijnand zeilstra
'Tramlijn Begeerte' door Theatergroep
Carrousel. Regie Matin van Veldhuizen
Spel o.s.: Cas Enklaar, Marcel Faber en
Laus Steenbeeke. Gezien 10/5, LAKthea
ter, Leiden
Liv Ullman (rechts) neemt in aanwezigheid van dochter Linn Ullmann (midden) de Gouden Superpalm voor Ingmar Bergman in ontvangst van Je
anne Moreau. foto reuter
theater spreekt dermate tot de verbeel
ding, dat hij ons als publiek
daarin meevoert.
Daarmee versterkt Enklaar
het toneelmatige karakter van
Blanche die immers constant
poogt om de schone schijn op
te houden. Eigenlijk draait het
om de ontmaskering van deze
persoon die uiteindelijk ver
strikt raakt in haar eigen leu
genachtigheid. Ze doet zich
voor als de elegante, fijn be
snaarde docente Engels van
goede komaf. In werkelijkheid
heeft ze een leven met mannen
en drank achter de rug, is van
wege intieme contacten met
haar leerlingen op school ont
slagen en moest dus volledig
berooid vluchten naar haar zus
ter en zwager. Deze is haar on
behouwen tegenpool die echter
zijn schoonzuster vrijwel direct
door heeft en haar definitieve
ondergang inluidt.
Dat einde blijft bij Carrousel
overigens een beetje te vaag. En
er valt nog meer op de voorstel
ling af te dingen: het decor bij
voorbeeld is een kleurloos sa
menraapsel. Maar toch levert
deze productie dankzij het spel
van Enklaar en diens medespe
lers een boeiend schouwspel
waarin humor en tragiek perfect
in balans blijven.
Een beroemde vrouwenrol
wordt gespeeld door een man.
Zinloos is het om hier naar een
diepere betekenis te 'zoeken.
Hoogstwaarschijnlijk ligt de re
den voor de hand. Cas Enklaar,
wiens voorkeur voor zulke rol
len al eerder tot het spelen van
een vrouwenrol heeft geleid,
wilde dolgraag de interessante
rol van Blanche DuBois in
'Tramlijn Begeerte' vertolken.
Toneelgroep Carrousel laat de
zus van Blanche eveneens door
een man spelen. Dat is een con
sequente keuze, anders zou het
geheel een rommeltje worden.
Belangrijk is echter het zicht
bare genoegen waarmee En
klaar aan zijn personage gestal
te geeft. Dit acteerplezier werkt
aanstekelijk en heeft een posi
tieve uitwerking op de hele
voorstelling. Met een mengeling
van sympathie, compassie,
lichtvoetigheid, afstandelijkheid
en een snufje nichterig venijn
toont hij ons hoe hij zich Blan
che voorstelt. Zijn 'voorstelling'
