Veel mist in belastingplan Vermeend
Zo kan Je moeder
zelfs in bed
Blair is voorbeeld voor Duitse SPD
Feiten &Meningen
Paars kraakt
onder ruzie
minimumloon
Grote leider moet volk gras voer|
WOENSDAG 7 ME11997
De WD is op oorlogspad. Binnenskamers en in de wandel
gangen rond de grote vergaderzaal in de Tweede Kamer,
wordt de coalitiepartners PvdA en D66 de wacht aangezegd.
Het is oog om oog tand om tand, nu de afspraak over het
verlagen van het minimumloon is gesneuveld. ,,D66 wilde
toch zo graag dat referendum, nu dat zullen we nog eens
zien", aldus een krijgslustige liberaal.
Het is er gisteren dan toch van gekomen: een onderdeel
uit het regeerakkoord - de paarse Bijbel - wordt niet uitge
voerd. Het betreft de inmiddels stukgelezen passage waarin
werkgevers de mogelijkheid krijgen werklozen die ze aan
nemen tijdelijk minder dan het- minimumloon te betalen.
Destijds onder zware druk van de WD opgeschreven,
strandt de uitwerking ervan nu onder even grote weerbar
stigheid van PvdA en D66. En dat zint de liberalen niet,
want afspraak is afspraak.
Publiekelijk zijn de liberalen 'teleurgesteld', hooguit een
beetje gepikeerd. Maar als de microfoon uit is en de pen
opgeborgen, is er van terughoudendheid weinig sprake
meer. Met name D66 moet het ontgelden. Twee jaar lang
trokken liberalen en Democraten gezamenlijk op om het
minimumloon voor alle werklozen tijdelijk te verlagen. Tot
zaterdag 22 maart, de dag van het D66-congres.
Die dag - bij de WD inmiddels bekend als 'zwarte zater
dag' - werd bekend dat D66 'om was'. Overgelopen naar het
kamp van de PvdA, GroenLinks en al die anderen die werk
lozen niet willen verplichten voor minder dan het mini
mum te werken. Ook niet tijdelijk. ,,Ik dacht dat het gevaar
van de PvdA kwam. Maar ik was even vergeten achterom te
kijken", liet WD-woordvoerder Van Hoof zijn D66-collega
Bakker weten.
Het 'verraad' van D66 zit de liberalen hoog. „Wij hebben
toch ook die eco-tax netjes geslikt", klinkt het verontwaar
digd. „Omdat dat in het regeerakkoord was afgesproken."
De WD voelt zich gebruikt en dreigt daarom met wraak.
Het referendum - stokpaardje van D66 - wordt genoemd als
punt waarop kan worden teruggeslagen. Maar ook het
milieugezicht van D66 kan worden besmeurd, of het grote
stedenbeleid van D66-staatssecretaris Kohnstamm gefrus
treerd.
De wraakgevoelens van de WD jegens D66 zijn echter
niet helemaal terecht. Toegegeven: de Democraten zijn 180
graden gedraaid. En dat hebben ze geweten ook. Maar daar
heeft de WD zelf toe bijgedragen. Het was immers de libe
rale leider Bolkestein die begin dit jaar de discussie over het
tijdelijk verlagen van het minimumloon koppelde aan het
volledig afschaffen ervan.
Terwijl ook Bolkestein weet hoe uiterst gevoelig deze
kwestie bij D66 ligt. Toen een jaar eerder D66-minister Wij-
ers liet weten van het minimumloon af te willen, waren de
rapen immers ook gaar. Door deze zaak opnieuw op te ra
kelen, bereikte Bolkestein precies het tegenovergestelde van
wat hij wilde: D66 keerde zich van de WD af. De Democra
ten wensten niet langer in één adem genoemd te worden
met de slopers van het minimumloon.
De rest van het verhaal is bekend. Er ontwikkelde zich
een hoog oplopend conflict binnen de coalitie, wat na een
maand muurvast zat. Zo vast dat het kabinet zijn hele voor
stel nu intrekt. De oppositie verkneukelt zich over de ont
stane verdeeldheid in de coalitie. „Fantastisch. Ga er vooral
komend jaar mee door. Dan kunnen we geweldig veel lol
beleven", sneerde de GPV'er Van Middelkoop gisteren.
Waar de WD zich vernacheld voelt en D66 beschadigd is,
springt de PvdA er wonderwel uit. De gewraakte passage uit
het regeerakkoord was de sociaal-democraten door de strot
geduwd. Lang en lijdzaam verzet van PvdA-minister
Melkert (sociale zaken) bleek uiteindelijk niet voldoende
om de afspraak geheel onschadelijk te maken. Het optre
den van Bolkestein kwam wat dat betreft als een geschenk
uit de hemel.
Melkert kon ook gisteren een glimlach niet onderdruk
ken. Zonder zelf vuüe handen te maken gaat onder druk
van de Kamer 'zijn' wetsvoorstel van tafel. Van Middelkoop
verwoordde wat de rest van de Kamerleden dacht: „Het lijkt
erop dat het blazoen van minister Melkert bevlekt is. Maar
wie goed kijkt, ziet dat die vlek wel heel erg veel lijkt op een
rode roos."
MARC PEEPERKORN
Wie betaalt en wie ontvangt blijft voorlopig onduidelijk
Het zijn bepaald geen dubbeltjes waarmee
staatssecretaris Vermeend van financiën goo
chelt bij zijn herziening van het belastingstelsel.
Zaterdag mocht De Volkskrant als eerste uit zijn
mond optekenen dat de gewiekste fiscalist voor
de schatkist over luttele jaren tientallen miljar
den guldens op een andere manier wil binnen
halen. Minder inhoudingen op het loonstrook-
je, maar in ruil daarvoor hogere prijzen in de
winkel. Met als lofwaardig doel een wat milieu
vriendelijker consumptiepatroon. Maar wat het
voor de portemonnee van de belastingbetaler
inhoudt, blijft voorlopig in nevelen gehuld.
Juichend waren de reacties. Als
of ik het zelf geschreven heb, zei
D66'er Ybema zelfs. De instem
ming was niet verwonderlijk. In
de eerste plaats bevatten de ge
presenteerde plannen nauwe
lijks nieuwe elementen, en in de
tweede plaats laveerde de be
windsman zorgvuldig om de
lastige klippen heen. Wie uit
zijn betoog bijvoorbeeld kan
opmaken hoe het besteedbaar
inkomen er voor de diverse
groepen - werknemers, uitke
ringsontvangers, bejaarden -
gaat uitzien, mag het zeggen.
En over de rode draad in zijn
betoog, een vergroening van het
fiscale stelsel, is al jaren brede
overeenstemming. Bovendien
laten we eerlijk zijn: het wordt
ook hoog tijd dat paars
enigszins serieus werk gaat ma
ken van het milieu.
Vermeend kiest bij de vergroe
ning voor de prijsprikkel:
milieuvervuilende produkten
moeten duurder worden,
milieuvriendelijke juist goedko
per. Dat kan door de eerste ca
tegorie onder het hoge (en nog
verder te verhogen) BTW-tarief
te brengen, en anderzijds door
'groene' produkten in het lage
tarief te zetten. Daar zit echter
een adder onder het gras: men
sen met lage inkomens geven
relatief meer geld uit aan
(milieuvervuilender) materiële
zaken zoals de gasrekening en
minder aan (milieuvriendelij
ker) diensten. Koopkrachtver
lies voor de lage inkomens ligt
hier dus op de loer. Dat wil Ver
meend niet, zegt hij. Hier zal
dus het nodige knip- en plak
werk nodig zijn.
En dan is er de belastingverla
ging. Die oogt aantrekkelijker
dan hij is: het is voornamelijk
schijn. Van het bruto-inkomen
blijft netto wel meer over als
Vermeends plannen doorgaan,
maar dat extra geld vliegt even
hard weer de portemonnee uit.
Veel produkten in de winkel
worden immers duurder omdat
er meer BTW en/of accijns op
zit. Het gaat bij de operatie na
melijk om een verschuiving^an
de inkomsten voor de schatkist,
van de (directe) belasting op ar
beid naar (indirecte) belasting
op goederen. De belastingbeta
lers worden daar in principe
niet beter van: de schatkist
krijgt evenveel geld binnen. Of
WIM STEVENHAGEN
EEN VAU wwsmift zmvoatw Qte? WN muWEN wékwozen,
Vie SfoAjeti-rt om vooP min&£ caw her amummm aan ve. gwe? -ie
^AAN,1DoJ 6ÊK6NO W6W CAT PEN HAA& WAAKSCHUNOJfc HSt MMMUMIptiN
HET zou AfSOWFEN""
j' Yr M 1 j/ o -j
(NU WAKW Je WéRKIPZEN DOi WEfcÊ /WH^E\WE?EN tfHOO ft/WJSEtlJKE. SHrQSJSS
va*. HON PAfellJICSE KWEU'KlaBJ
Partij zoekt lijsttrekker, programma en zwakke tegenstander
Heidemarie Wieczorek-Zeul be
leefde vorige week de misschien
wel grootste triomf uit haar
veelbewogen carrière. Niet
SPD-voorzitter Oskar Lafontai-
ne, ook niet fractievoorzitter
Rudolf Scharping ('mijn vriend
Tony'), en zelfs niet de gehate
Gerhard Schroeder, die altijd
ruikt wanneer je vooraan moet
staan, hadden Tony Blair als
eerste geluk mogen wensen met
zijn historische overwinning.
Nee, het was Rooie Heidi, die
Blair al in de verkiezingsnacht
had mogen vertellen dat hij ook
de Duitse kameraden weer
moed had gegeven.
Dat Wieczorek-Zeul zo onge
veer alles belichaamt wat Blair
als socialistische ballast bij het
grofvuil had gezet en dat Blair
zo ongeveer alles vertegenwoor
digt wat Wieczorek-Zeul bij een
Duitse sociaal-democraat zou
verafschuwen, is een van die
bijkomstigheden die de politiek
soms leuk maken.
Nu zal vrijwel elke Europese so
ciaal-democraat met een gevoel
van jaloezie naar het nieuws uit
Engeland hebben gekeken en
zijn leiders stiekem op hun
Blair-gehalte hebben doorge
licht, maar de Duitse geestver
wanten volgden de gebeurtenis
sen in Londen met een intensi
teit alsof ook hun leven er van af
hing.
Dat is best te begrijpen. Net als
Labour tot Blairs troonsbestij
ging op de dag van de arbeid,
zit de SPD al ruim veertien jaar
in de oppositionele verdom
hoek en dan is het bemoedi
gend om te zien dat een uitweg
toch mogelijk blijkt.
De vraag is nu of de SPD tot een
zelfde huzarenstuk in staat is als
New Labour. Het antwoord
hangt uiteraard vooral af van de
Voorzitter van de SPD Oskar Lafontaine (links) en fractievoorzitter Rudolf Scharping. De bewondering voor
het Engelse succes van Labour is groot. archieffoto gpd
conclusies die in het SPD-
hoofdkwartier worden getrok
ken. De minister-president van
de deelstaat Brandenburg,
Manfred Stolpe, heeft inmiddels
de belangrijkste elementen van
Labours succesformule weten
vast te stellen. Het is van vitaal
belang een aansprekende, liefst
charismatische leider te hebben
(1), een programma dat de mid
dengroepen niet afstoot (2) en
eensgezindheid en geslotenheid
uit te stralen (3). En als de te
genstander ook nog net zo zwak
zou willen zijn als Majors con
servatieven, zou niets een co
me-back in de kanselarij tegen
kunnen houden. Dat laatste is
een factor die de SPD niet zelf
in de hand heeft.
De charismatische leider. Daar
beginnen de problemen al. De
SPD heeft twee potentiële lijst
trekkers voor de Bondsdagver
kiezingen van volgend jaar:
voorzitter Lafontaine en de mi
nister-president van de deel
staat Nedersaksen, Schroeder.
Lafontaine heeft de meeste
steun in de partij, maar ligt
slecht bij de andere kiezers.'
Schroeder ligt goed bij die an
dere kiezers volgens de polls
is hij de enige die bondskanse
lier Kohl zou kunnen ver
slaan maar slecht bij het par
tijkader.
Omwille van de interne vrede
heeft de partijtop besloten de
lijsttrekker pas volgend jaar
april, na de verkiezingen in Ne
dersaksen, aan te wijzen. Er
gaan echter steeds meer stem
men op om 'hem' (lees: Schroe
der) eerder te benoemen. Dan
hebben de kiezers de tijd om
aan de nieuwe leider te wennen
en de campagne kan volledig op
hem worden afgestemd. Dat is
een suggestie die Lafontaine af
wijst. Hij zou zijn eigen ambi
ties moeten begraven. Hoelang
deze 'vrede' nog stand houdt,
durft niemand te voorspellen.
Het programma. Dat hangt sa
men met de lijsttrekker. Lafon
taine is een socialist van de ou
de stempel: het gaat om het ver
delen, niet om het bakken van
de koek. Als zoveel Duitse soci
aal-democraten (en Groenen)
wantrouwt hij de technologi
sche revolutie die momenteel
de wereld verandert. De laatste
ontwikkeling die hij met volle
overtuiging heeft geaccepteerd,
schijnt de kleurentelevisie te
zijn geweest.
er bij de operatie ruimte is voor
lastenverlichting, hangt vooral
af van de economische groei in
de komende jaren. Maar die
groei, en dus de eventuele las
tenverlichting, staat natuurlijk
grotendeels los van het belas
tingstelsel op zichzelf.
KOOPKRACHT
Toch kan een ander stelsel veel
koopkrachteffecten hebben.
Wie voor milieuvriendelijke
consumptie kiest, wordt daar
voor straks beloond met een
verbetering van zijn koop
kracht. Wie zijn voor het milieu
slechte gewoonten in stand
houdt, kan straks gewoon min
der kopen. En dét is goed voor
het milieu. In die zin vallen de
plannen van Vermeend alleen
maar toe te juichen.
Maar er zijn ook andere koop
krachteffecten. De belastingbe
talers als geheel gaan er dan wel
niet op vooruit of achteruit,
maar er zijn veel verschillende
groepen belastingbetalers: ambr
tenaren, werknemers in het be
drijfsleven, eigen bazen, uitke
ringsontvangers, gepensioneer
den en ga zo nog maar even
door. Onderling kunnen er wel
degelijk (fikse) verschuivingen
optreden. Eén daarvan is al ge
noemd: de laagbetaalden kun
nen er door hun relatief meer
milieuvervuilende consumptie
patroon fors in koopkracht op
achteruit gaan.
Bovendien wil Vermeend nog
ve^l meer: hij wil tegelijk met
het belastingtarief de belasting
vrije som verlagen, het aantal
aftrekposten verder beperken,
het kostwinnersvoordeel aan
pakken, een arbeidstoeslag in
rit]
voeren voor werkenden tlir
een aantal dingen. MaarR
groot wordt die nieuwe b.
tingvrije som? Welke aftr^Y1
ten sneuvelen? Hoe hoop111
die arbeidstoeslag? Van c
woorden op dat soort vrsj^
hangt af hoe elke groep e
eindelijk uitspringt. a.
Juist op dat punt toont zilic
politicus Vermeend in opvc
forma. „De hele operatieint
met evenwichtige inkonijri
fecten plaatsvinden", hufec
bewindsman zich in eemdt
ke mistwolk. Want over t ir
woord op de vraag wat epeë
wichtig is, kun je heel lantig
ten.
Van alle politieke reactie
daarom die van WD'er
vorst eigenlijk de verstan c£
Vermeend had beter del-—
op elkaar kunnen houde^
concrete plannen liggen;^
plaats van proefballonnen
laten, stelde hij. Die cont L
plannen moeten er over^
paar maanden liggen. Hcor
er over blijft van de juich^
reacties als die mist is op. g
ken, is een interessante
SJAAK SMAKMAN
Schroeder is een populist die
zich graag presenteert als een
vernieuwer met lak aan de soci
aal-democratische dogma's. Hij
koestert zijn contacten met de
captains of industry. De SPD
moet niet uitsluitend een arbei
derspartij zijn, maar zich ook op
de betere inkomens richten. In
het politieke midden worden
verkiezingen gewonnen of ver
loren, weet Schroeder.
Gesloten gelederen. Gezien het
bovenstaande is scepsis op zijn
plaats. Zet twee sociaal-demo
craten bij elkaar en je hebt drie
standpunten, dat geldt al sinds
de oprichting van de partij. La
fontaine heeft na zijn verkiezing
tot voorzitter in november '95
de rust in de partij weten te her
stellen. Dat is tot nog toe zijn
grootste verdienste. Maar zijn
gezag is in een partij vol
egotrippers niet vanzelfspre
kend. De eerste barsten in het
eenheidsfront zijn al zichtbaar.
De SPD voldoet, kortom, nog
niet aan Stolpe's
En dan is er nog de vierde fac
tor, de zwakte van de tegen
stander. De CDU van Kohl valt
niet te vergelijken met de Tories
van Major. De balans van ruim
veertien jaar Kohl mag dan, af
gezien van de hereniging, niet
geweldig zijn; Kohls positie is
nog altijd ongenaakbaar, schan
dalen zijn er niet en na wat ge
harrewar in het begin van dit
jaar zijn de rijen weer gesloten.
Voorspellingen in de politiek
zijn notoir onbetrouwbaar,
maar de kans dat Tony Blair
volgend jaar Rooie Heidi kan fe
liciteren, moet niet te hoog wor
den aangeslagen.
BONN PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
God straft onmiddellijk. In 1994 vierde Noord-
Korea de 'Grote Overwinning van de Land-
bouwstellingen' die dictator Kim Il-Sung dertig
jaar eerder had uitgesproken. Een jaar later, in
de zomer van 1995, werd de oogst van het land
verzwolgen door een ware zondvloed. Vorig
jaar was het opnieuw raak. Gras is momenteel
het hoofdmenu van talrijke hongerende Noord-
Koreanen. Kim Il-Sung maakte de rampspoed
die hij over de circa 21 miljoen Noord-Korea-
nen had afgeroepen niet meer mee. Op 8 juli
1994 overleed hij, 82 jaar oud, aan een hartaan
val.
De zelfvergoddelijkte Grote Leider zijn naam
betekent 'Zon der Natie' had het onheil over
zichzelf afgeroepen. Na de Koreaanse oorlog
wilde hij het land van de grond af opbouwen
zonder veel hulp van buitenaf. Ook al waren in
de eerste jaren het geld en de goederen uit de
Sovjetunie, het Oostblok en China meer dan
welkom. Centraal stond daarbij de juche-ideo-
logie, het vertrouwen op de eigen kracht.
Zo 'eigen' was de Noord-Koreaanse weg overi
gens niet. De onfeilbare gids koos hetzelfde pad
als Stalin en Mao: hij legde de nadruk op de
ontwikkeling van de zware industrie en zoog
daarvoor de boerenstand leeg. Die werden ge
acht de arbeiders in de industrie te voorzien
van voedsel zonder daarvoor iets terug te krij
gen. Waar in de Sovjetunie Brezjnev zich ge
dwongen zag om de collectivisering deels terug
te draaien om de landbouwproduktie nog
enigszins op peil te houden, koos Kim Il-Sung
net als Mao voor de harde lijn. In China leidde
dat tijdens de culturele revolutie van de jaren
zestig tot hongersnoden die tientallen miljoe
nen Chinezen het leven hebben gekost.
Het aanvankelijk sterk op de Sovjetunie geori-
enteerde Noord-Korea ging zich langzamer
hand steeds meer richten op het China van
Mao. Maar ook op Peking kon de Grote Ziener
niet blijven vertrouwen. De opvolger van Mao,
de onlangs overleden Deng Mao Ping, ging al
lengs meer experimenteren met kapitalistische
elementen. Dat leidde tot een verwijdering met
Kim 11-Sung, die kaarsrecht in de leer bleef. De
rekening daarvoor betalen de Noord-Koreanen
nu.
De laatste jaren van zijn leven vertoonde Kim
zich aan zijn volk annex klapvee met een
enorm gezwel in zijn nek. De Nederlandse cul-
tureel-antropoloog Henk Wubben, een van de
schaarse buitenlandse bezoekers, zag het zelf.
Hij schreef een politieke geschiedenis over het
meest geïsoleerde land ter wereld, met de actu
ele titel 'Noord-Korea: de hongerige tijger'.
Wubben heeft zich ontpopt tot een cynisch cri
ticus van de grootheidswaanzin in Pyongyang.
Als overtuigd maoïst stond hij aanvankelijk wel
willend tegenover Kim en diens Juche-ideologie
van zelfvoorziening door vertrouwen op eigen
kracht en creativiteit. Maar bij een tweede be
zoek begon de nuchtere Nederlander te twijfe
len aan de Noord-Koreaanse versie van de
communistische heilstaat. Van het stellen van
kritische vragen kon geen sprake zijn, zegt hij in
Av
een recent interview met NR'C Handelsbl
„Hoe durfden we eraan te twijfelen dat <u<
verjaardag van Kim Il-Sung twee regenbr
aan het zwerk verschenen die als Noord-^
Zuid-Koreasamensmolten?"
Wubben laat in zijn boek geen enkele tv\\^r
bestaan over zijn tegenwoordige houding
gens de Koreaanse kameraden. Ofschoois r
ook de Amerikaanse bemoeienis met (Zi^t
Korea hartgrondig laakt, met name in d(n€
loop naar de Koreaanse Oorlog van 1950^
verklaart hij de Kim-dynastie en haar idfya
hopeloos failliet. Het Juche-idee heeft No- h
Korea terug bij af gebracht, namelijk bij ije
Dat betekent zoveel als 'vertrouwen op d
ke', ofwel afhankelijkheid van de grote bi
China en Japan. Voor voedselhulp, bijvofll
beeld. De geschiedenis van Korea begon
diezelfde Sadae.
Het is geïhakkelijk om de potsierlijke Kiitei
lachelijk te maken. Wubben vermijdt darc
kraakt niet zozeer de personen als wel hr?'
soonsverheerlijking. Deze levert tal van IP
natuurlijke staaltjes op die de messiaansP
komst van de Kims moeten aantonen. Z(?
te het dat de natuur bij het overlijden va(et
m Il-Sung zo van slag was, dat zelfs vogete'
spontaan kwamen rouwen bij zijn tallozJ
tretten en standbeelden in het land. m'
De tragikomische verheerlijking en daarP
het gebrek aan betrouwbaar feitenmaterP'
maakt dat de 55-jarige Kim junior ook vr8
Wubben een gesloten boek blijft. Het eni
uit zijn bevindingen duidelijk wordt, is d|o
nieuwe Grote Leider gek is op film en op
zijn volgens onbevestigde berichten gevitA/
ex-vrouw Sung Hye-Rim was in haar vad' di
een gevierd actrice van socialistisch-realde
snit. rbi
Maarschalk Kim jr. is tevens zeer gechairm
van het leger; in zijn geboortehut lag al een
jonet als speelgoed. Dat mag ook wel, wate
Noord-Koreaanse Volksleger omvat metdsl
dikke 1,1 miljoen soldaten zo'n vijf proce
de totale bevolking en de macht van der.
raals lijkt meer dan navenant. Dat is van™*
nu Kim bijna drie jaar na de dood van zij£R[
der nog niet al diens functies heeft overj>~
men. De verwachting is dat hij op de stei^
van Kim sr. (8 juli) zichzelf eindelijk tot jjX
dent en partijleider laat uitroepen. n
Maar het blijft Koreaans koffiedikkijken.^
cente promotie van een aantal generaals^
politieke functies zou net zo goed kunne;ei
den op een verkapte militaire coup, waai''er
Kim Jong-Il onder curatele is gesteld. Ge^
dramatische voedselsituatie en het recen
overlopen van een hoge partijfunctionari
die laatste veronderstelling niet ongewet|tl
ERIK VAN SCHAIK ÈBï
Henk Wubben'Noord-Korea: de hongein
ger', Uitgeverij Balans, ISBN 90501835', L
f45. >.d
Wil je je moeder r
noederdag eens
echt verwennen? Geef haar dan bij het ont
bijt op bed de Orlando 150 cadeau.
Dan kan ze met deze handige draad
loze telefoon zelfs in bed bellen. Maar ze
kan er ook in de huiskamer, keuken of
mee bellen. Bovendien is de Orlando 150
extra voordelig geprijsd.
Dus maak het moeder makkelijk
in huis en kom snel naar Primafoon.
Of bel gratis 0800-0402.
