Boommarter vraagt extra zorg
Natuur Milieu
Helft batterijen
wordt hergebruikt
Vlinderstichting
houdt zomeractie
OENSDAG 7 MEI 1997
HET WEER
DOOR JAN VERSTEEGTA.I.
Dinsdag raakte mei thermisch gezien de kluts volledig kwijt. In
de nacht was het nog zacht met een temperatuur van 11 a 12
graden. Overdag vond het omgekeerde proces plaats van nor
maal, het kwik zette een dalende lijn in. Dat werd veroorzaakt
'door een kille noordwestenwind in de achterkamer van een de
pressie die over ons land naar Duitsland schoof.
Het is dat het zeewater relatief warmer was dan het land, daar
door kon het kwik in Bloemendaal nog 8 graden bereiken.
Overdag was de neerslag bij ons van minder betekenis dan ver
der in het binnenland. Later op de dag kwamen er enkele op
klaringen, maar buien op zee lagen op de loer en lokaal werd
al wat hagel waargenomen.
We zitten diep in de put en wel in een koudeput. Daarvan spre
ken we als er een bel koude lucht in.de hogere lagen van de at
mosfeer rondzabbert. Een geringe opwarming wordt afgestraft
door buien die vanochtend in Leiden zelfs wat natte sneeuw
produceerden. De temperatuur zal vanmiddag met 9 graden
ietsje verder zijn opgelopen dan op de kille dinsdag. Ook tij
dens de Hemelvaartsdag is de atmosfeer onstabiel van op
bouw, zodat er gemakkelijk een bui kan ontstaan. In hettem-
peratuurverloop komt weinig verandering, pas later in de week
ondergaat het kwik een lichte stijging. Dan breekt de periode
aan die bekend staat als de IJsheiligen. Gelet op de tempera
tuur van dinsdag is de conclusie gerechtvaardigd dat de tradi
tionele thermische inzinking mogelijk al een feit is.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Langs de westkust droog
en vooral vrijdag flink
wat zon. In het zuidoos
ten bewolkt en perioden
met regen. Maxima van
10 graden rond Oslo tot
17 plaatselijk langs de
kust in het noordwesten.
Vrijdag op de meeste
plaatsen iets lagere tem
peraturen.
Zweden:
In het noorden droog en
geregeld zon. In het mid
den en zuiden overwe
gend veel bewolking, nu
en dan regen en soms
veel wind. Middagtem-
peratuur ongeveer 12
graden, in het noorden
wat lager.
Denemarken:
Af en toe wat zon, maar vooral vrijdag
ook kans op enkele buien. Middag-
temperatuur iets boven de 10 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Buien, soms met onweer, hagel en
vooral in de heuvels ook sneeuw. Ook
af en toe wat zon. Met name in het
zuiden van Ierland en Engeland flink
wat wind. Middagtemperatuur van 8
graden in Schotland tot 12 in het
zuidoosten van Engeland.
België en Luxemburg:
Meest bewolkt en nu en dan buiige
regen, in de Ardennen morgen moge
lijk ook sneeuw. Kleine kans op on
weer. Maximumtemperatuur ongeveer
10 graden, in de Ardennen enkele
graden lager.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Soms wat zon, maar in het algemeen
veel bewolking en nu en dan buiige
regen, wellicht met onweer. Vooral
aan de kust een stevige westelijke
wind. Maximumtemperatuur rond 13
graden.
Portugal:
In het zuiden flink wat zon, naar het
noorden toe kans op een paar buien.
Middagtemperatuur van 15 graden
rond Porto tot rond 20 in de Algarve.
Madeira:
Zowel wolkenvelden als zon en mis
schien een bui, Middagtemperatuur
ongeveer 20 graden.
Spanje:
In het noorden met name vandaag
veel regen en veel wind. Verder gere
geld zon en op de meeste plaatsen
droog. Maxima van 14 in het noord
westen tot ruim boven de 20 in het
zuiden.
Canarische Eilanden:
Vooral aan de zuidkant van de eilan
den flink wat zon. Droog. Maxima on
geveer 25 graden.
Marokko:
Westkust: naast zon met name in het
noorden ook kans op een bui. Maxima
vlak aan zee van 17 bij Tanger tot bo
ven de 20 verder zuidwaarts.
Tunesië:
Vooral in het noorden geregeld bewol
king en kans op een paar buien. Da
ling van temperatuur, met op morgen
maxima van 20 graden in het noorden
tot 25 rond Sousse.
Zuid-Frankrijk:
In het oosten soms zon. Verder be
wolkt en overal kans op flink wat re
gen; misschien ook onweer. Vooral
langs de westkust morgen veel wind.
Middagtemperatuur tussen 13 en 17
graden.
Mallorca en Ibiza:
Eerst wolken en kans op buiige regen,
wellicht met onweer. Morgen meer
zon maar ook flink wat wind. Middag
temperatuur dalend tot onder de 20
graden.
Italië:
Vandaag geregeld zon en op veel
plaatsen droog. Morgen toenemende
kans op buiige regen, soms met on
weer en langs de westkust veel wind.
Daling van temperatuur, met op mor
gen maxima meest tussen 15 en 20
graden.
Corsica en Sardinië:
Vandaag nog wat zon. Morgen be
wolkt, veel wind en misschien veel re
gen. Middagtemperatuur vandaag
tussen 15 en 20 graden, morgen wat
lager.
Malta:
Eerst nog wat zon, morgen toenemen
de kans op buiige regen, misschien
ook onweer. Middagtemperatuur on
geveer 23 graden.
Griekenland en Kreta:
Op Kreta en Rhodos aanhoudend zon
nig. Elders naast zon soms ook wol
kenvelden. Bijna overal droog. Mid
dagtemperatuur meest van 20 tot 25
graden.
Turkije en Cyprus:
Zonnig en droog. Middagtemperatuur
rond 25 graden.
Duitsland:
Naast wolkenvelden ook hier en daar
zon, vandaag met name in het zuid
westen. Plaatselijk een bui, Middag
temperatuur meest tussen 8 en 14
graden.
Zwitserland:
Vandaag een redelijke kans op wat
DONDERDAG 8 MEI 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 05.57 Zon onder 21.14
Maan op 07.23 Maan onder23.00
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 05.19 17.46 04.52 17.19
Laag 00.44 13.15 00.25 12.56
VRIJDAG 9 MEI 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 05.56 Zon onder 21.16
Maan op 08.07 Maan onder23.59
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.02 18.29 05.35 18.02
Laag 01.39 14.20 01.20 14.01
Eelde licht bew.
Eindhoven regen
Den Helder hall bew.
Rotterdam licht bew
Twente regen
Vlissingen regenbui
Maastricht regen
Aberdeen hall bew,
Athene half bew.
Boedapest licht bew.
Bordeaux regenbui
Brussel regen
Cyprus onbew.
Frankfurt regenbui
Genève regenbui
Helsinki zwaar bew.
Innsbruck wolkbreuk
Istanbul half bew.
Klagenfurt zwaar bew.
Kopenhagen zwaarbew
Las Palmas licht bew.
Lissabon zwaar bew.
Locarno zwaar bew.
Londen onbew.
Luxemburg regen
Madrid half bew.
Malaga licht bew.
licht bew.
München regen
Nice licht bew.
Oslo zwaar bew
Parijs regenbui
Praag onweer
Rome half bew.
Split half bew.
Stockholm zwaar bew.
Warschau onbew.
Wenen half bew.
Zürich half bew.
Bangkok onbew.
Casablanca hall bew.
Johannesburg onbew.
Los Angeles half bew.
New Orleans onbew.
New York zwaar bew.
TelAviv onbew,
Tokyo half bew.
Toronto half bew.
Tunis half bew.
Vancouver regenbui
nw6 10 6 0.0
wzw8 23 9 2.0
w.s.O 24 11 1.0
ozo9 21 0,0
ozo5 11 4 2.0
zo 4 24 13 0.4
z8 24 12 0.4
z2 15 8 7.0
zzw3 40 30 .0.0
nw4 19 15 0.0
wnw3 22 18 0.1
w.s.O 22 14 0.0
wzw3 26 18 0.0
nnw4 24 15 0.0
zzw7 19 11 0.0
nnw4 25 12 0.0
zwl 28 17 0.0
wnwlO 11 6 0.0
nnw8 31 20 0.1
z5 11 7 0.0
"Igens de jongste gegevens is
igjaar 54 procent van alle
kochte batterijen daadwer-
_ijk ingezameld en afgevoerd
>r hergebruik. In 1995 ging
nog om 38 procent.
f blijkt uit een NIPO-enquête
werd gehouden in opdracht
1 de Stichting Batterijen (Sti
jl in een representatieve
vinekproef onder duizend huis-
jdens in Nederland. Stibat
Tegenwoordigt ruim 450 Ne-
«'tyandse producenten en im-
j djteurs van batterijen,
het onderzoek blijkt ook, dat
een op de vijf ondervraagden le
ge batterijen weliswaar apart
houdt, maar ze later toch ge
woon bij het huisvuil mikt.
Negentig procent van de Neder
landers bewaart zijn gebruikte
batterijen gescheiden van het
overige afval, met de bedoeling
ze uiteindelijk op een apart in-
leverpunt af te geven. De winkel
en de gemeentelijke chemokar
zijn daarbij zeer populair: 34
procent van de ondervraagden
zegt zijn gebruikte batterijen
naar de winkel te brengen, een
iets hoger percentage (35 pro
cent) brengt ze naar de chemo
kar.
zon, vooral morgen weer kans op
buiige regen, wellicht met onweer.
Middagtemperatuur rond 15 graden.
Oostenrijk:
Woendag nog buiige regen, misschien
met onweer. Morgen kans op zon en
droger weer. Middagtemperatuur van
13 tot 18 graden.
Polen:
Meest bewolkt en buiige regen. Mor
gen in het westen een toenemende
kans op wat zon. Middagtemperatuur
vandaag in het oosten nog ruim boven
de 15 graden, verder rond 14 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Zowel zon als wolkenvelden en met
name vandaag kans op een bui. Mid
dagtemperatuur van 14 tot 19 gra-
Hongarije:
Half tot zwaar bewolkt en kans op
buiige regen, wellicht met onweer.
Middagtemperatuur rond 18 graden.
Boommarters, schuwe bosbewoners, hébben meestal een nest in hoge holle bomen. Soms nemen ze genoegen met een houtstapel.
FOTO MARTIJN DE JONGE
Wat doen we met de boommar
ter? Onder die titel heeft de Ko
ninklijke Nederlandse Natuur
historische Vereniging (KNNV)
een boekje uitgegeven, een zo
geheten 'wetenschappelijke
mededeling'. Het is een bunde
ling van recente onderzoeksge
gevens naar het voorkomen,
leefwijze, bedreigingen en be
scherming van dit in hoofdzaak
nachtactieve roofdier. De uitga
ve heeft ook tot doel de boom-
maiter wat meer bekendheid te
geven, in de hoop dat dat leidt
tot meer aandacht.
Ons land telt talloze bedreigde
soorten zoogdieren, vogels,
planten, insecten, enzovoorts.
De boommarter, lang, slank en
lenig, behoort tot de diersoor
ten die extra zorg en aandacht
behoeven. De Nederlandse po
pulatie ligt ergens tussen de
drie- en de vijfhonderd indivi
duen. Belangrijkste leefgebie
den zijn de bossen op de Velu-
we en Utrechtse heuvelrug, als
mede het Drents-Friese wou
dengebied. Op basis van de
hoeveelheid bos in Nederland
zouden er maximaal zo'n 1.400
boommarters kunnen leven.
In Noord-Holland zijn enkele
zekere zichtwaarnemingen van
boommarters gedaan in de be
boste gedeelten van de duinen
in Zuid-Kennemerland. Ten
noorden van het Noordzeeka
naal betreft het tot nu toe
slechts onzekere aanwijzingen.
Het Noordzeekanaal vormt een
akelige barrière. In een poging
het noorden van de provincie te
bereiken zijn al diverse boom
marters gesneuveld in de auto-
tunnels onder het kanaal door.
Omdat de boommarter, iets
kleiner dan een huiskat, een ta
melijk verborgen bestaan leidt,
was de status tot voor enkele ja
ren zeer onduidelijk. In 1994
startte de Werkgroep Boom
marter Nederland (WRN), on
derdeel van de Vereniging voor
Zoogdierkunde en Zoogdierbe
scherming (VZZ), een grondig
inventai isatieproj eet.
Tot 1942 was de jacht op boom
marters geopend. Thans geniet
het dier wettelijke bescherming.
De bejaging was fel. Om de
zachte bruine pels (marterbont)
en omdat het een roofdier is,
dat door jagers ten onrechte
werd beschouwd als concur
rent. Jagers hebben de boom
marter op tal van plaatsen uit
geroeid, zoals in Gaasterland
(Friesland), Brabant en Lim
burg.
Omdat de boommarter een
nachtdier is, is het verzamelen
van oecologische gegevens niet
eenvoudig en erg arbeidsinten
sief. Voor welke bossen heeft
het dier een voorkeur, wat staat
er op de menulijst, welke eisen
stelt de boommarter aan nest
plaatsen, is er een sociaal sys
teem, enzovoorts.
Er is nog jaren studie nodig om
op alle vragen een antwoord te
vinden. Pas als het zover is kun
nen precieze voorstellen wor
den gedaan om bestaansknel-
punten van de boommarter op
te lossen. Een opvallend aspect
in de oecologie van de boom
marter is in ieder geval de keuze
van nestbomen. De meeste
boommarters hebben een voor
keur voor een hoge holle beuk
of eik. Waarbij ze vooral oude
nestholten van spechten ge
bruiken.
Zonder spechten dus weinig
boommarters, zelfs al lijken an
dere factoren voor de vestiging
van dit dier gunstig, zoals de
voedselsituatie (Vooral vogels en
muizen, maar ook eekhoorns,
jonge konijnen en vruchten), en
de grootte/structuur van het
natuurgebied. Bovendien moe
ten het flinke nestopeningen
zijn, waardoor alleen zwarte en
groene spechten in aanmerking
komen als bouwvakkers voor
boommarters. De zwarte specht
hakt bij voorkeur gaten in beu
ken, de groene beitelt het liefst
gaten in eiken.
Boommarters met nesten in ei
ken is volgens de onderzoekers
beter dan in beuken. Waarom?
Uit beuken vallen nogal eens
jongen dood uit het nest. De
gladde stam biedt nauwelijks
houvast aan de prille marterna
geltjes. Eiken hebben een veel
ruwere bast, bieden meer veilig
heid. De combinatie groene
specht-eik-boommarter lijkt
derhalve het best. Een gegeven
voor bosbeheerders om in hun
oren te knopen. Maar: groene
spechten eten bij voorkeur mie
ren (larven). Er moeten dus óók
voldoende mierenvolken in het
bos leven, om deze kringloop te
laten functioneren.
Dat is niet altijd het geval. Bos
mieren lijden onder de Ws'
van de milieumisère: verzuring,
vermesting, verdroging. Boven
dien komt het geregeld voor dat
onverlaten mierennesten plun
deren, om de emmers vol larven
vervolgens voor veel geld als ei
witrijk opfokvoer te verpatsen
aan volièrehouders.
Boommarters verlangen bossen
van topkwaliteit. Natuurlijk, di
vers, en aan elkaar gekoppeld
door veilige, eologische verbin
dingsroutes. Op dat vlak kan er
nog veel verbeterd worden. Wat
doen we met de boommarter?
„Hem de kans geven zij aan zij
met ons mensen in dit land te
mogen leven", aldus de KNNV-
uitgave.
Het KNNV-boekje over de
boommarter kost 24,50 gulden.
Te verkrijgen door dat bedrag
plus 6 gulden verzendkosten
over te maken op giro 13028 ten
name van KNNV Uitgeverij
Utrecht, onder vermelding 'be
stelling WM 219 Boommarter'.
ISBN-nummer 90 5011 098 3.
Ook te koop in boekhandels.
HEINZ
derophalend. „Maar je kunt het pro
beren. Je weet het; Een week lang
zonder afgunst of benijden door het
leven gaan. Of een andere sukkel vin
den."
Heer Ollie zuchtte diep. Nog één keer
keek hij droevig naar de ff aaie omge
ving terwijl hij de bloemengeuren
opsnoof. Daarop keerde hij zich om
en liep weg in de vallende schemer.
„Het zal je niet lukken!" riep de
dwerg, zijn gespring hervattend. „De
nijd draait in cirkels en de ring is
rond is rond is rond. En rond draait
de hond en bijt in zijn eigen staart!
'GAVE
HSWOORDRAADSEL
zontaal:
leteen, loofboom; 2. soort
3. voorzetsel, kinbaardje,
ige; 4. bitterheid, een zekere;
ude lengtemaat, vloerbedek-
voorzetsel; 6. ik (Latijn),
Idsoort; 7. de oudere, plaag-
>t, dominee; 8. grootmoeder,
listerm; 9. muzieknoot, on
sgodin, rondhout; 10. denk-
nogen; 11. soort papegaai,
jhtennat.
icaal:
"Xhouwburgrang, schoon-
jkmiddel; 2. stad in Italië; 3.
'.ieknoot, dieregeluid; 4. in-
i. sporeplant, bontgekleurde
sgaai; 5. opera van Verdi,
wandpilaster; 6. deel v.e. fuik,
insekt, vordering; 7. editie, voor
zetsel; 8. taxichauffeur; 9. zang
orgaan, legerleiding.
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. suppoost; 2. tragisch; 3. een
hoorn; 4. lotgeval; 5. laadboom;
6. atletiek; 7. grondwet; 8. een
akter.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: STELLA
GE en PANTALON. Het sleutel
woord luidt: BRANDLUCHT.
Heer Bommel stond afgezakt op zijn
gazon en staarde naar de dwerg, die
om hem heen sprong.
„Haha! Je hebt jezelf benijd!" riep het
ventje raspend door de avond. „Je
bent de ring rondgegaan; naar jezelf
terug. Door de moeilijkheden die je
jezelf maakt blijven er steeds minder
lieden over om jaloers op te zijn.
Haha! Zo kom je weer bij jezelf terug.
In de rondte, baasje!"
„Wat moet er nu van mij worden?"
prevelde heer Ollie met doffe stem.
Het mannetje staakte zijn gehuppej
en trad nader.
„De nijd draait in cirkels!" sprak hij
geheimzinnig. „Er is voor jou geen
uitkomst meer. Je mag me de Pikkin-
ring teruggeven...."
„En dan?" vroeg heer Bommel terwijl
een klein straaltje van hoop zijn doffe
oogopslag overlevendigde.
„Dan", zei de dwerg, „zitje in het
gou'den net! Tussen de schatten in
mijn grot, op een mooie koele plek.
Dat is de plaats voor lieden van jouw
stand! In een gouden net zonder uit
komst tussen het goud!"
„D-dat w-wil ik niet!" riep de bekla
genswaardige heer haast schreiend.
„Ik wil mijn leven beteren!"
„Jammer", hernam het ventje schou-
Routekaartjes van de vlinder-
tochten zijn verkrijgbaar bij re
gionale ANWB- en VW-kanto-
ren. Ze kosten vijf gulden per
stuk. De opbrengst gaat in het
landelijkevlinderherstelfonds.
Vlinders hebben het moeilijk.
Met twee op de drie soorten
gaat het slecht. Door in het ter
reinbeheer meer rekening te
houden met de wensen en eisen
van vlinders, kan er volgens de
Vlinderstichting veel ten goede
worden gekeerd. Zelfs uit ons
land verdwenen soorten keren
dan misschien terug.
In Noord-Holland zijn in het
kader van de vlinderactie drie
wandelroutes uitgestippeld: in
de duinen van Zuid-Kennemer
land, in het Noordhollands
Duinreservaat en op Texel. Alle
drie zeer vlinderrijke gebieden.
Een warmteliefhebber. De uitgespreide vleugels fungeren als
FOTO MARTIJN DE JONGE
Vlinderstichting houdt een
~~heractie, om het publiek te
in genieten van de bontge-
arde, vrolijke fladderaars in
landschap. Behoud en her
van vlindernatuur behoe-
i een groter maatschappelijk
agvlak.
spreid over het land zijn de
jnooiste vlinderplekken gese-
:eerd. Het betreft in hoofd-
k natuurterreinen, in beheer
prganisaties als Staatsbosbe-
•r, Natuurmonumenten en
vincialelandschapsstichtin-
i. Er zijn wandel- en fietsrou-
uitgezet. De bedoeling is dat
n 'ze' tijdens de bezoeken
die terreinen flink ziet vlie-
Algemene soorten, soms
.heel bijzondere vlinders.
