'Pinkpop ging bijna niet
door, dat kan toch niet'
De postbezorging
rond
Hemelvaartsdag.
Feiten &Meningen
Boksers Tommei
en Duivesteijn
staan weer klaar
Suikertijdperk Java loopt ten einde
Honger Noord-Kore;
dilemma voor de bure
MAANDAG 5 MEI 1997
NIEUWSANALYSE
Macho's zijn het, met haantjesgedrag. De verschij
ning van de heren Duivesteijn en Tommei mag dan
weinig imposant overkomen, wie de Tweede Kamer
onlangs over het tweetal hoorde kreeg een beeld
van twee boksers, wachtend op het moment voor
de definitieve doodsklap. Woensdag krijgen ze een
nieuwe kans.
In de nauwelijks luwende strijd tussen het PvdA-
kamerlid Duivesteijn en de D66-staatssecretaris
gaat het dit keer over een nieuwe wet voor het over
leg tussen huurders en verhuurders. Niet onbelang
rijk voor wie in een huurhuis woont, grofweg de
helft van de Nederlandse bevolking. Vandaar dat
beide heren elk met een eigen wetsvoorstel zijn ge
komen. Althans, Duivesteijn deed dat al twee jaar
geleden, Tommei volgde drie weken voordat Qui-
vesteijns voorstel in de Twee.de Kamer zou worden
behandeld.
Waar Duivesteijn in zijn wetsvoorstel verhuur
ders in vrijwel alle zaken verplicht tot het vragen
van advies aan huurders, kiest Tommei een wat be
houdender lijn: de onderwerpen waarover de huur
der mag meepraten beperken zich tot zijn woon
omgeving en het huur- en verkoopbeleid, en dan
nog alleen tot het eerstvolgende jaar. Duivesteijn
vindt dat de huurders sowieso ook voor de langere
termijn een vinger in de pap moeten hebben.
Een ander kernpunt in het geschil tussen beide
politici is de rol van de kantonrechter als huurder
en verhuurder het niet met elkaar eens worden.
Volgens Tommei is die rol er alleen als de wettelijke
overlegprocedure niet goed
gevolgd wordt, maar volgens
de PvdA'er moet de rechter
zich ook kunnen uitspreken
over de inhoudelijke ver
schillen.
Leiden dergelijke me
ningsverschillen bij andere
onderwerpen nog wel eens
tot het zoeken naar een
compromis, bij dit onder
werp en bij deze twee politi
ci verharden de standpun
ten zich eerder. Beiden heb
ben een respectabele staat
van dienst in het elkaar
dwars zitten, en ook nu lijkt
alles daarop te wijzen. Lijkt,
want beiden ontkennen dat
de vanaf het begin van deze
kabinetsperiode durende
vete een rol speelt in het Tomrr>ei
conflict. Sterker nog, er is
uitgebreid overleg geweest over de wet-Duivesteijn,
en de wijzigingen die Tommei daarin aangebracht
wilde zien. Evenwel zonder resultaat, zodat de
staatssecretaris alsnog met een eigen wet kwam.
De verschillen komen eerder dan uit animositeit
voort uit de verschillende visie van Tommei en Dui
vesteijn op de volkshuisvesting. Waar de sociaal
democraat Duivesteijn vanuit zijn verleden als ac
tievoerder in de Haagse Schilderswijk streeft naar
een verbetering van de positie van dé huurder, daar
wenst de liberaal-democraat Tommei ook rekening
te houden met die andere partij, de sociale en par
ticuliere verhuurder. „Het is een principieel con
flict. Tommei loopt aan de leiband van de verhuur
ders", heet dat in de terminologie van Duivesteijn.
Tommei heeft zich bij zijn wetsvoorstel echter la
ten leiden door een convenant dat de Woonbond,
de organisatie van huurdersverenigingen, eind vo
rig jaar sloot met de organisaties van sociale en par
ticuliere verhuurders. Het is frappant dat de club
waarvan Duivesteijn ooit voorzitter was, de Woon
bond, met minder genoegen neemt dan waarnaar
de PvdA'er nu streeft. Om zich van voldoende poli
tieke steun te verzekeren, heeft Duivesteijn zijn
wetsontwerp inmiddels echter ook aanzienlijk aan
gepast in de richting van dat convenant en van nog
scherpere kantjes ontdaan.
De Tweede Kamer bleek het gedonder tussen de
PvdA'er en de staatssecretaris tijdens de 'eerste ron
de van het debat twee weken geleden meer dan zat.
Omdat Duivesteijn en Tommei, hoewel gebroeder
lijk glimlachend achter de regeringstafel, er samen
niet uitkwamen, trachtte de Kamer met tal van wij
zigingen de voorstellen wat meer naar elkaar toe te
brengen. Ofwel, Duivesteijns voorstel wat meer
Tommel-trekjes te geven. Deze week zal blijken of
dat ook is gelukt, maar Duivesteijn waarschuwt nu
al voor overspannen verwachtingen. Als het in een
richting gaat die hem onwelgevallig is, trekt hij zijn
voorstel domweg weer in. Daarvoor zijn de ver
schillen te principieel.
Een ding heeft Duivesteijn in ieder geval bereikt:
binnen de Kamer is vrijwel iedereen vóór een wet
telijke regeling voor het overleg tussen huurders en
verhuurders. Alleen over hoe die er uit moet zien
verschillen nog de meningen.
DEN HAAG KOOS VAN WEES
Op Hemelvaartsdag, donderdag 8 mei, zal er géén
postbezorging en géén buslichting plaatsvinden.
De dag waarop uw post bezorgd wordt, kunt u terug
vinden in onderstaand overzicht. Hebt u vragen over
de postbezorging rond Hemelvaartsdag, bel dan met
PTT Post Klantenservice: 0800-0417 (gratis).
Gepost voor de buslichting op:
donderdag 8 mei (geen buslichting)
Bezorgd op":
Jongste Kamerlid Sharon Dijksma op de bres voor jongeren
Een student overhalen op de PvdA te gaan
stemmen? Voor Sharon Dijksma geen enkel
probleem. Ze zou hem of haar eerst vertellen
over de rationele argumenten: de PvdA als gro
te, linkse partij. Daarna over haar gevoel. „Toen
ik lid werd, voelde ik me er meteen thuis".
- Vervolgens begint de student over het afknijpen
van zijn studiebeurs.
„Dat ga ik dus niet ontkennen. Dat is zo".
- Geef je dan toe dat minister Ritzen het niet
goed gedaan heeftop Onderwijs?
„Daar laat ik me niet over uit. Iedereen moet
zijn eigen conclusies trekken".
Het jongste Kamerlid ooit (nu
26 jaar) blijft een vrolijk buiten
beentje, maar in drie jaar Bin
nenhof is ze wel een echte poli
tica geworden. Als radicaal
voorzitter van de Jonge Socialis
ten (JS) en lastpost voor de
PvdA viel ze op met tal van ac
ties. Ze deed zelfs staatssecreta
ris Elske ter Veld een tijdje in de
ban. Maar na de succesvolle
lobby van de JS om haar in 1994
op de golven van de partij ver
nieuwing de Kamer in te krij
gen, werd Sharon Dijksma een
hard werkend onderwijsspecia-
list van de' fractie.
De jonge volksvertegenwoordi
ger moest tandenknarsend toe
zien hoe haar partijgenoot Rit
zen 1,5 miljard gulden bezui
nigde op het onderwijs. Ze ging
het gevecht aan in de fractie om
als nieuweling af en toe een 'on
derwerp' binnen te halen.
Kwesties die niet onmiddellijk
de krant haalden. Maar haar
zwoegen is beloond. De partij
leiding vroeg haar om samen
met Jaap van der Aa, de Amster
damse wethouder van onder
wijs, verkenningen uit te voeren
voor de onderwij sparagraaf
voor het nieuwe verkiezingspro
gramma.
„We gaan een tour d'horizon
maken", vertelt ze stralend in
het Kamerrestaurant. „We gaan
het land in om met tal van
mensen te praten, zoals des
kundigen en onderwijswethou
ders". Vragen die gesteld zullen
worden zijn: wat moet er wor
den veranderd in het onderwijs?
Wat zijn kansen en bedreigin
gen voor de toekomst? „Die
moeten we beantwoorden in
een puntenplan van zo'n acht
pagina's maximaal. Het moet
uiteindelijk uitmonden in een
paragraaf van het verkiezings
program die goed, sterk en lees
baar is".
De Partij van de Arbeid en on
derwijs, een moeizame relatie.
Negen jaar heeft Jo Ritzen sa
men met de PvdA-staatssecre-
tarissen Wallage, Cohen en Ne
telenbos het onderwijsbeleid
bepaald. Jaren waarin bezui
nigd werd. Maar ook jaren
waarin vanuit Zoetermeer heel
veel vernieuwingen in het on
derwijs werden opgelegd, die
soms zuchtend en steunend in
ontvangst werden genomen.
Weer een idee, weer een plan.
Studenten, schoolleiders en le
raren waren niet altijd blij. Toch
blijft het een beleidsterrein waar
de PvdA en haar achterban
sterk mee verbonden zijn.
Dijksma: „Het is de corebusi-
nessvan onze partij, het hart
van de sociaal-democratie. Ge
lukkig is het onderwerp de
laatste tijd sterk gestegen op de
politieke agenda. Te lang is het
een ondergeschoven kindje ge
weest. Het ging alleen maar om
de harde infrastructuur als we
gen en gebouwen. We hebben
de tijdgeest nu weer wat mee".
De PvdA-bewindslieden op On
derwijs doen de laatste weken
zelfs weer leuke dingen. De
klassen worden kleiner en het
aantal computers wordt dras
tisch uitgebreid. Voor Sharon
Dijksma is dat niet genoeg. Het
moet met de 'M M' ook goed
komen, de 'Mentaliteit en Mid
delen'. „Met de mentaliteit van
de mensen in het onderwijs zit
het wel goed. Het zijn vaak ech
te idealisten die voor de klas
staan, vol met enthousiasme.
Maar ze willen ook middelen,
om aan de slag te kunnen blij
ven. Zo'n studiehuis op de bo
venbouw van havo en vwo bij
voorbeeld is heel leuk. Maar is
er wel geld genoeg voor? En als
we een mediatheek krijgen,
waar dienen we dan een me-
diathecaris vandaan te halen?
Dat houdt onderwijskrachten
bezig".
Ze gelooft niet dat veel school
directies eigenlijk willen dat
'Zoetermeer' nu eens ophoudt
met het fabriceren van weer
meer onderwijsbeleid. „Veel
schoolleiders willen juist dat we
opschieten met de invoering
van vernieuwingen. Ze willen
aan de slag, soms beginnen ze
er zelf alvast mee".
Daarom wil Dijksma met de
Amsterdamse wethouder nieu
we ideeën lanceren. Ze wil
vooral luisteren, maar na enig
aandringen heeft ze zelf ook wel
plannetjes. Zoals de invoering
van een maatschappelijke stage
voor scholieren. Tussen de ba
sisvorming (de eerste drie jaar)
en de twee fase (de laatste twee
of drie studiejaren) moeten
scholieren de kans krijgen erva
ring op te doen bij bedrijven of
instellingen. Op die manier ma
ken ze kennis 'met wat er in de
echte wereld leeft' en kunnen ze
beter inschatten welke richgting
ze in hun vervolgopleiding
moeten kiezen.
„Nee, het is geen maatschappe
lijke dienstplicht. Het is vrijwil
lig en het is een oriëntering,
geen echt werk. Een jongen die
piloot wil worden, loopt mee op
TOM JANSSEN
U
Nog een paar jaar, dan sluit de laatste Javaanse suiker
fabriek de poort. Een historisch tijdperk is dan voorbij.
Ooit leverde de Java-suiker zulke vette winsten op dat
Nederland er een deel van zijn industrialisatie mee kon
betalen. Maar de Indonesische regering heeft besloten
dat de suikerfabrieken op het hoofdeiland ermee moe
ten stoppen.
Suikerfabricage op Java is niet efficiënt meer, zei een
hoge ambtenaar van het ministerie van landbouw in
een toelichting. Voornaamste probleem is dat de fabrie
ken in de nabije omgeving steeds minder grondstof
kunnen kopen. Meer en meer boeren telen op de
schaarser wordende Javaanse landbouwgrond liever
rijst dan suikerriet.
De regering vindt dat het efficiënter is, de fabrieken ge
leidelijk daarheen te verplaatsen waar genoeg ruimte is
voor suikerrietplantages. In de eerste plaats wordt ge
dacht aan Lampung (Zuid-Sumatra) en Zuidoost-Sula-
wesi, waar nu al veel suikerriet word verbouwd. Dat
wordt een hele operatie, want van de 2,3 miljoen ton
suiker die Indonesië jaarlijks produceert, neemt Java
nog 69 procent voor zijn rekening. Is de laatste Javaan
se suikerfabriek straks dicht, dan is een lang en bloei
end landbouwtijdperk voorgoed voorbij. Bloeiend voor
al voor Nederlanders als I.D. Fransen van der Putten,
die kort na 1850 slechts tien jaar nodig had om als sui
kerondernemer op Oost-Java miljonair te worden.
Suiker was, net als koffie en indigo, een pijler onder het
zogeheten cultuurstelsel. Na de Java-oorlog (1825-1830)
werd dat op poten gezet door gouverneur-generaal Jo
hannes van den Bosch. Java werd één grote plantage,
waarop de boeren werden gedwongen produkten te te
len voor de Europese markt. Het stelsel leverde enorme
winsten ('batige sloten') op, waarmee in de tweede helft
van de 19de eeuw de Nederlandse industrialisatie kon
worden gefinancierd.
In de Oost gaf het gouvernement suikercontracten uit.
Omdat die voor ondernemers zo profijtelijk waren,
werd vaak druk vriendjespolitiek bedreven. Zelfs koning
Willem III achtte zich niet te goed om, ten bate van een
hoveling, daaraan zijn handen vuil te maken. De Ja
vaanse bevolking verging het minder goed. De gedwon
gen suikercultuur leverde, ook in vergelijking met bij
voorbeeld de koffieteelt, weinig loon op voor veel en
zwaar werk. Bovendien kwam de rijstbouw in het ge
drang, waardoor honger onder de boeren geen uitzon
dering was.
Op grond van de Suikerwet (1870) trok de overheid zich
geleidelijk uit deze tak van landbouw terug. Daardoor
verminderde ook de druk op de Javaanse boeren. Parti
culiere planters handhaafden de suikercultuur echter
op een hoog peil. Zo was suiker in 1925 goed voor 22
procent van de totale Indische exportwaarde en nam de
kolonie (voornamelijk Java) in 1930 liefst negentien
procent van de wereldproductie van suiker voor zijn re
kening. De Tweede Wereldoorlog betekende voor de Ja-
va-suiker een dieptepunt, maar na 1945 kwam er her
stel. Nu, een halve eeuw later, spoedt ook dat zich ten
einde. Indonesië zal veel suiker blijven produceren,
maar nooit meer op Java.
JAKARTA RONALD FR1SART
CORRESPONDENT
Sharon Dijksma: „Veel schoolleiders willen juist dat we opschiete»'
de invoering van vernieuwingen. Ze willen aan de slag, soms begi
ze er zelf alvast mee". foto gpd phili
Schiphol of bij de KLM. Hij kan
daar bijvoorbeeld ook een werk
stuk over maken". Deze 'ont-
dek-stages' hoeven niet zo lang
te duren, hooguit een paar we
ken. Belangrijk is wel dat er goe
de begeleiding is. „Het gaat er
om de wereld binnen de school
te halen. Maar het gaat niet al
leen om de arbeid, de ontplooi
ing van de leerling als toekom
stig burger is ook een doel".
KOOPKRACHT
Terug naar de student. Dijksma
spreekt veel met studenten,
omdat ze regelmatig in de kroeg
komt. „Dat houd je met beide
benen in de samenleving". Een
ding is daarom duidelijk: de
studiefinanciering moet op de
helling. Dijksma: „Studenten
zijn er in koopkracht de afgelo
pen jaren enorm bij ingescho
ten. Het meeste van alle m
sen. Ik weet niet of we dat Ij
nen repareren, het zal erg i
worden. Maar mijn inzet is]
wel". 1
Ook wil Dijksma de huisvet
voor jongeren verbeteren.
huren zijn gigantisch gestej
Het wordt weer tijd voor di'
bouw van kleine, goedkop>
ningen voor jongeren". Eir
wil nog veel meer: een coö:
nerend minister voor het jr
beleid. Die zich zowel inze-
goedkope huurhuizen als
dreiging van de poppodia."
hebben geen geld voor veq,
wingen, maar ze moeten vl
aan allerlei vereisten voldoj
Dank zij de hinderwetverg.(
ning ging Pinkpop bijna ni,
door. Dat kan toch niet?"
DEN HAAG WILFRED SCHOLTEN
Zaterdag zaten voor het eerst
sinds vijf jaar afgevaardigden
van het Rode Kruis van Noord
en Zuid-Korea rond de tafel.
Het was de zoveelste historische
ontmoeting tussen de twee lan
den - ditmaal in Peking - die
nog steeds op voet van oorlog
met elkaar leven.
Of het gesprek zal bijdragen tot
ontspanning? „We zijn heel op
timistisch", zei gisteren een
Zuid-Koreaanse woordvoerder
die hoopte dat het hongerige
Noord-Korea zal toestaan dat
voedsel en geneesmiddelen
over land aangevoerd mogen
worden in plaats van via de zee
of via China. Bovendien wil
Zuid-Korea controleren dat de
leveranties inderdaad bij diege
nen aankomen die hulp nodig
hebben, en niet blijven hangen
bij de politieke elite en de mili
tairen. Zo niet, dan kan Noord-
Korea een grootscheepse hulp
actie uit Zuid-Korea wel verge
ten.
Noord-Korea helpen of niet hel
pen, dat is ook een grote vraag
in Japan. Niet dat de regeringen
in Seoul en Tokyo zich niet be
wust zijn van het feit dat grote
delen van de Noord-Koreaanse
bevolking aan de rand van een
hongersnood staan. Volgens de
VN is er onmiddellijk 126 mil
joen dollar nodig om de men
sen te voeden die nu op een
rantsoen van 100 gram rijst per
dag leven.
Zuid-Korea en Japan willen
graag de nooddruftige bevol
king helpen. Maar ze weigeren
hulp aan het regime dat zijn ei
gen bevolking gegijzeld houdt
en laat creperen, dat dreigt een
tweede oorlog met Zuid-Korea
aan te gaan en dat systematisch
criminele activiteiten in het bui
tenland uitvoert. Zonder keihar
de garanties weigeren Seoul en
Tokyo genereus over de brug te
komen. Voedselhulp aan
Noord-Korea is de grote politie
ke troef geworden, waarmee de
gezagdragers in Zuid-Korea en
Japan hopen het stalinistische
regime te kunnen breken.
Volgens analisten zou wanhoop
kunnen voeren tot een verras
singsinval van het een-miljoen-
koppige Noord-Koreaanse leger
in Zuid-Korea, waarbij onge
twijfeld talloze burgers en mili
tairen zullen sneuvelen en het
schiereiland in puin komt te lig
gen. Volgens een tweede scena
rio zou het regime in elkaar
kunnen storten, waarbij de ar
me bevolking massaal haar heil
zoekt in naburige landen. De
wereld zit dan opgescheept met
20 miljoen vluchtelingen.
Seoul en Tokyo zijn ervan over
tuigd dat Noord-Korea niet lang
meer kan bestaan. Jaren van
slechte planningen met daar
bovenop twee jaren van misluk
te oogsten door overstromin
gen, hebben het land geruï
neerd. Men gelooft echter niet
in een 'zachte landing'. Dg
voor is het wantrouwen te[
over Noord-Korea te grooi
Bovendien heeft Noord-Kij
verschillende terroristisch
viteiten op zijn geweten: e
moordaanslag op een Zuit
reaanse premier terwijl hi[
Burma was en het laten ejj
deren van een Korean Airl,
vliegtuig met 104 passagief!
Het vermoeden wordt steC
sterker dat Noord-Korea rj
dellange afstandsraketten1
gericht op Japan, en bovei
dat het wapens verkoopt
Iran en Syrië. Ook wenst Ji
opheldering over de verdv
ning in de jaren zeventig i
minstens twintig Japanse,
gers, onder wie een 13-jan.
meisje. Waarom zouden Z
Korea en Japan een crimir
regime hulp bieden?
Tegelijkertijd zien Noord-
rea's buren ook in dat de
gersnood wanhoop ondei
bevolking kan zaaien en c
kan leiden tot en stroom i
telingen. Het aantal Noor
reaanse overlopers is de ai
pen jaren drastisch toegei
men, zowel in China als ia
Zuid-Korea. In Zuid-Kore
den de 'broeders en zuste
het noorden' met open ar
ontvangen. Dat is althans
ficiële politiek: het land m
worden herenigd. Maar oi
tussen houden de hoofdei
Seoul zich bezig met de vi
hoe ze de grenzen kunnei
houden. Een al te snelle h
ging zou Zuid-Korea niet)
nen behappen.
Het voorbeeld van de Dui
hereniging vormt het grot
schrikbeeld: vele honderd
miljarden dollars. De reke
voor Zuid-Korea zou veel
uitkomen, schat men, wai
latief gezien staat Zuid-Kc
voor een veel zwaardere t
Waren er in de Bondsrepi'
vier West-Duitsers die de
moesten opbrengen voor
Oost-Duitser, in Korea sta
slechts twee zuiderlingen
over iedere noorderling.
Daar bovenop komt nog
dat Zuid-Korea zelf nog n
net het stadium van ontw
lingsland is ontgroeid en i
lijk nog veel geld in de inf
structuur moet stoppen, f
de Noord-Koreanen moe!
voorlopig een eigen land:
den en er blijven.
Tot het ja-woord voor hii;
zullen de twee landen het
derste uit de pan probere
halen bij de Noord-Korea
ruil voor hun goedgevigh
blijft echter geen keuze.
selhulp zal per slot van re
het enige middel zijn dat
vluchtelingenstroom kan
houden.
TOKYO .JUDITH STALPERS
CORRESPONDENT
1
