Denksport
1
m
W
ZATERDAG 3 ME11997
BRIDGE
Het Hans de Vries zomerviertallentoernooi
wordt dit jaar ai vroeg gehouden: het begint
al op 6 juni. Men moet zich als viertal opge-
4 ven. De toernooidata zijn 6 juni, 20 juni, 4
UI en 25 juli en 8 en 22 augustus. Opgeven
voor 31 mei tel (023-5253168) of (023-
5244766).
Het eerste spel laat de essentie zien van
k! viertallenbridge: Manches bieden en safe
spelen:
9 West Oost
AB 10652
West was de gever en allen waren kwets
baar. Het bieden was typisch voor viertal
lenbridge (zo mogelijk de manche bieden):
West 1 kl; Oost 1 ru; West 1 ha; Oost 3 SA.
OW hebben maar 23 punten samen en
geen goede fit. Toch werd de manche gebo
den. Zuid kwam uit met sch 9, in dit geval
de top van niks. Hoe moet de leider dit spel
afspelen? De leider zal wel af moeten gaan
op de ruitenkleur, want de andere kleuren
leveren niet genoeg slagen op. Voor de ont
wikkeling van de ruitens moeten zo veel
mogelijk aankomers in de Oosthand be
waard blijven. De eerste slag is al belangrijk.
!Noord heeft waarschijnlijk schoppenvrouw
en daarom moet de eerste slag met de heer
genomen worden. Dan volgt ruiten. Hoe
gaat u deze kleur aanpakken? Bij een 3-3
verdeling over NZ is het contract altijd ge
maakt. Maar bij een 4-2 verdeling is het
spelen van ruitenaas en een kleine ruiten
in slag 3 het meest kansrijk. De honneur
van de doubleton komt dan aan slag. Oost
teiheeft nog twee aankomers in schoppen
over om daarna de andere ruitenhonneur
—er uit te werken en om de vrije ruitenkleur
te incasseren. Dit was het spel:
V1072
V53
H 9 7 4
H 1076
Het tweede spel is een speelprobleem voor
de leider uit de Europese parenkampioen-
TN^chappen 1997:
West
Oost
465)'
mtOost was de gever en niemand was kwets
baar. Het bieden was typerend voor een pa-
J'3jrentoemooi: Oost opende met 1 SA (15-17
|3JJjpunten); West 2 ru (mancheforcing zonder
i94i]aanduiding over de verdeling); Oost 2 ha
(vier- of vijfkaart harten); West 2 sch (vijf-
kaart schoppen); Oost 2 SA (geen driekaart
schoppen); West 3 ha; Oost 4 ru (ontkent le
Jof 2e controles in schoppen en klaveren);
West 6 ha, het ambitieuze eindbod. West
had het bieden zo 'beschwindeld' dat Zuid
met kl 3 uitkwam. Deze uitkomst suggereert
^een honneur in klaveren. Ook Zuid had na
tuurlijk begrepen, dat Oost geen le of 2e
controle in klaveren had. Hoe moet de lei
der dit spel afspelen? De leider kan de kla-
i verenslag laten doorlopen naar de vrouw of
k nemen met het aas en na ruiten vrouw snij-
Wen met de 10 op de boer. Op de ruiten-
nonneurs kunnen dan de twee verliezende
schoppens weg. Voor de eerste speelwijze
pleit, dat er dan geen snit meer nodig is. De
tweede speelwijze is tegen goede tegenstan
ders veel beter. Want de eerste is alleen
goed als Zuid bij de uitkomst twee fouten
maakt, namelijk en niet met schoppen ko
men en onder klaveren heer uitspelen. Het
erZ0Uit: .H 10743
Tegen Marijke v.d. Pas (Noord) boden de
"tegenstanders zonder blikken of blozen als
Irolgt 6 SA: Na een opening met 1 ha door
^)ost bood West 2 SA (mancheforcing en
Tiartensteun); Oost 3 kl (verplicht); West 4 kl
[klaverenaas); Noord doublet; Oost 4 ru
[ruitenaas); West 4 SA; Oost 5 ha (twee
izen); West 6 SA. Noord dorst hier niet on
der een van de zwarte heren uit te komen
ïn koos voor rü 2. Daarmee werd zelfs 6 SA
gemaakt! Het laatste spel is een uitkomst
probleem voor Zuid uit een vorig Hans de
/ries-toernooi: Zuid had: sch A H V 6; ha H
i 9 3; ru V 6 2; kl 10 4. West was de gever en
ijnXllen waren kwetsbaar. Na tweemaal bieden
Dpende Oost met 3 ru (een preëmptieve
opening met lange ruitens en ongeveer ze-
Zen slagen); Zuid doublet (informatief);
West 3 SA (wordt alleen gedaan met ruiten-
>teun); Noord pas; Oost 4 ru; Zuid pas; West
Das; Noord 4 sch; Oost pas; Zuid pas; West 5
fu. Dat contract werd door Zuid gedou-
Dleerd, die ook uit moest komen. Welke
taart zou U op tafel leggen? Zuid heeft een
Jpgelegde start met schoppen. Maar aan
:afel 'vond' Zuid de uitkomst met harten-
ie leer. Hoe nodig deze uitkomst was bewijst
let hele spel:
B 109542
A 10 2
8732
873 N
B 5 4 1- ¥873
A 87 3 w «T* 0 MB 10 954
H V 6 Z +AB95
AH V6
H V 9 6
n 4 V 6 2
104
tan de andere tafel mochten NZ kwetsbaar
1 sch spelen en maken. Ook hier had West
n de derde hand geopend, maar met een
)n iwakke twee in ruiten. Als Zuid normaal te-
;en 5 ru met schoppen uitkomt, is ook 5 ru
jedoubleerd gemaakt. Spellen, waarbij zo
vel OW als NZ een manche kunnen maken
e' fijn vooral in een viertallenwedstrijd bui-
engewoon duur. Als je niet weet tot hoe ver
e moet gaan om te redden kan het je de
^vedstrijd kosten.
PUZZEL
DAMMEN
Oplossing
nummer 17
Nummer 18
Horizontaal: 1. Scheidsrechter; 6. inrich
ting voor chemische reiniging v. kleding;
12. bloedvat; 13. god van de liefde; 14.
greenwichtijd; 16. Germaanse godheid; 18.
wier; 19. beryllium; 20. Zwitsers kanton; 22.
van dezelfde soort; 23. familied; 24. voet-
punt; 26. geweldig; 28. blaam; 29. gave aan
een god; 32. regelmaat; 33. doch; 34. karak
ter; 35. traag; 37. gewicht; 38. bijbelse reus;
41. bericht; 43. stekelige plant; 46. zang
stuk; 48. boom; 50. afhangend deel van een
kleed; 51. bergplaats; 52. zout van salpeter
zuur; 55. Griekse letter; 56. spil; 57. leids
man; 58. Indonesisch eiland; 60. sine loco
(afk.); 61. Europese hoofdstad; 62. steek
vlieg; 64. nederigheid; 65. paardensport
term.
- Verticaal: 1. jaloezie; 2. barium; 3. kunst
taal; 4. liefdevol; 5. bijwoord; 7. ver (in sa-
menst.); 8. drinkgelag; 9. afgemat; 10.
boom; 11. koeler; 15. vervoermiddel; 17.
bladader; 18. koorhemd; 19. vaatwerk; 21.
evenzo; 23. plek; 25. cursieve drukletter; 27.
gewoon; 29. geweldige reus en jager (Gr.
myth.); 30. festijn; 31. klepper; 36. edel
steen; 37. juist; 39. oprolbaar zonnescherm;
40. gepeupel; 42. god van de oorlog; 44.
delfstof; 45. geestdrift; 47. een weinig; 49.
geestdrift; 50. oogziekte, 53. denkbeeld; 54. \A/i n n f\ l*Q
opera van Verdi; 57. plaksel; 59. plaaggeest; vviimaaio
61. muzieknoot; 63. Leger des Heils Eng.
afk.).
De twee woorden van de opgave van vorige
week waren:
HUISMEESTER
en WONINGNOOD.
fAl
TT
Tl
T;
T
HQ SB
3
|M]
E
E
Tl
Q
a
B
E
Q BBEE
3
tl
u
BH DH HHHE
Uü
LU
lil
i
ia
JUUUli
Li
w
AI
0
3
D
T
B
E
N
E
0
Ml
E
M
E
T
HBBSB
O
E
Dl
TJ
0
M
A
E
a b b
E
T
E
E
L
BB
Ivf
0
1
E
H i E
E
T
0
0
Ivf
0
lE
E
BBDBD
A
0
m
0
E
LE
E
~ÏT
0
B B
E
tri
E
E
E
Li
U
\n
DBBBB
u
LU
u
□E
BEHH HDBE
Li
uiuum ui
LU
9
IE.
E
E
[JW
E
E C B A
E
E
E
E
E
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters in de volgende vakjes: 41
54 17 62 1 40 11 27 44 24 en
30 61 20 47 7 19 16 33 55 43.
De winnaars van een luxe dominospel zijn:
A. v.d. Hulst, Rijnsburgerweg 4 f.3,
Voorhout (kruiswoord)
Mevr. Hagen, Oranjeboomstraat 33, Leiden
(cryptogram).
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, per briefkaart, dienen ui
terlijk woensdag a.s. in ons bezit te zijn. Indien per post wordt ingezonden, als volgt
adresseren: Redactiesecretariaat Leidsch Dagblad, Postbus 54,2300 AB Leiden.
Cryptogram
nummer 18
Horizontaal: 4. Duitsland (3,5,6); 8. Zulke leningen
worden alleen maar groter (15); 9. Regeringsstuk? (15);
10. Kolkende handel (6); 11. Onderdrukt geen baas (6);
13. Omkering van'een moderne lezing (8); 14. Geen be
zigheid voor slaven (5); 15. Kunst wordt op die manier
betiteld (9); 17. Leslokaal? (10); 18. Men neemt er snel
notie van (9).
Verticaal: 1. Blijken van genegenheid (16); 2. Een
vrouw maakt er indruk mee (7); 3. Varensgast met En
gelse laarzen (8); 4. Weerkunde? (10); 5. Aanstellerige
gasten (16); 6. Een damsteen of een c.d. (10); 7. De
weeromstandigheden van mensen (9); 12. Geen uitge
ver, wel een oppasser (9); 14. Bloeddorstige taal van een
verleidelijke vrouw (8); 16. Veiligheidssluiting (4).
Oplossing
cryptogram 17
Horizontaal: 3. weeklacht; 7.
spraakwater; 9. zonderlinge; 11.
vetrijk; 12. kastrand; 13. over
schaduwen; 16. vrijhandelaars;
17. Metz; 18. chips; 20. front
buien.
Verticaal: 1. legpuzzel; 2.
bankwerkershamer; 4. kraan
drijvers; 5. haarlak; 6. kennis
maken; 8. beer; 10. inbegrepen;
14. constant; 15. uiachtig; 19.
ABN.
Naar aanleiding van de soort
combinatie waarmee Hans Jan
sen in het NK Hendrik van der
Zee verraste, merkte ik op dat
Weiss daar zijn bekendheid aan
heeft te danken. Dit is maar ten
dele waar. Natuurlijk is het
'zetje van Weiss' bij alle dam
mers bekend, doch om daar nu
de naamsbekendheid geheel
aan toe te schrijven zou niet
juist zijn. Isodore Weiss was ge
zegend met veel damtalent. Als
een van de weinigen was hij
naast een sterk speler ook nog
eens problemist en componeer
de hij tal van eindspellen. De
hierbij afgedrukte diagrammen
tonen u iets van zijn eindspel
kunsten. Voor alle standen
geldt: wit speelt en wint. Ter
controle zijn tevens de cijfer-
standen vermeld. Veel plezier
bij het oplossen!
Diagram 1: wit 15 en dammen
op 35 en 46; zwart 25 en dam
op 4.
Diagram 2: wit 20, 25, dam op
35; zwart 5,15 en dam op 17.
Diagram 3: wit 39, 48, dam op
24; zwart 28 en 40.
Diagram 4: wit 29, dammen op
10 en 35; zwart 39 en dam op
50.
Diagram 5: wit 18, 40 en dam
men op 29, 35; zwart 25 en dam
op 23.
Diagram 6: wit 33, dammen op
26 en 32; zwart 36 en 40.
SCHAKEN
Paul Bierenbroodspot
De benaming van openingen
wordt een steeds lastiger aange
legenheid. Wanneer een be
paalde nieuwe variant enige po
pulariteit op topniveau krijgt,
moet er een naam gevonden
worden. Over het algemeen
wordt de naam van de speler
die de variant als eerste regel
matig speelt aan de opening ge-
koppeld.Ook de plaats van han
deling maakt een kans om in de
benaming van de opening te
recht te komen.
Bij het Zwitsers gambiet is dit
niet het geval. Deze opening
komt alleen in de eerste ronde
van een toernooi voor, dat vol
gens het zogenaamde Zwitserse
systeem gespeeld wordt. Het
betreft dan ook geen schaak
opening, maar de start van een
toernooi. Tegenwoordig worden
verreweg de meeste open toer
nooien ingedeeld volgens het
Zwitserse systeem op rating. Bij
de indeling voor de eerste ronde
wordt de groep in twee rating-
groepen verdeeld en de num
mer een van de hoogste groep
speelt tegen de nummer een
van de tweede groep. Over het
algemeen is het ratingverschil
zo groot, dat vrijwel alle spelers
van de eerste groep winnen, en
kele remises daargelaten. Inci
denteel wint een lager gerateer-
de van de hoger gerangschikte.
Deze ongelukkige start van de
verliezer wordt Zwitsers gam
biet genoemd. In tegenstelling
tot een verliespartij in een ge
sloten toernooi heeft een snelle
nederlaag in een Zwitsers toer
nooi een positief effect op de in
deling. De gemiddelde tegen
stand wordt minder, doordat
spelers met een gelijk aantal
punten tegen elkaar worden in
gedeeld. Dit effect wordt wel
eens uitgebuit door in de eerste
ronde remise te spelen. Het
Zwitsers gambiet wordt echter
niet om tactische redenen toe
gepast, het overkomt schakers.
In het onlangs gespeelde
Noord-Hollands kampioen
schap te Heerhugowaard ver
loor Pieter Hopman (2104) in de
1
A
i
1
i
A
111
A
lH
A
(fl(|
A
|Pf
1
mm
Stand na 20...Dc5
eerste ronde van Harko Bou-
wens (1873). Dit Zwitsers gam
biet liep uiteindelijk goed af
voor de eerste teamspeler van
Purmerend. In een toernooi van
zes ronden is een punt verlies
veel, indien je voor de eindover
winning gaat. Vijf uit zes is over
het algemeen niet genoeg voor
een ongedeelde toernooiwinst.
Hopman volbracht het kunst
stukje om de laatste vijf ronden
te winnen en had daarbij enig
geluk dat dit genoeg was voor
de titel. Het resultaat van het
Zwitsers gambiet was dat Hop
man niet tegen de uiteindelijke
nummers twee en drie had ge
speeld. Erik Bark en Piet de
Haas kwamen uit op 4,5 punt
en hadden beiden meer weer-
standspunten dan Hopman.
Dat laatste gold voor ongeveer
de helft van het deelnemers
veld. Het gaat echter om de
punten en daarvan had Hop
man er het meest. In de laatste
ronde moest Pieter Hopman
winnen van Thomas Broek, die
eveneens 4 uit 6 had.
P.Hopman - T.Broek
Grunfeld- Indisch
l.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 d5
4.cxd5 Pxd5 5.g3
De normaalzet is hier 5.e4. De
tekstzet gaat de gebaande pa
den uit de weg.
5...Lg7 6.Lg2 Pxc3 7.bxc3 c5
8.e3 Pc6 9.Pe2 0-0 10.0-0 cxd4?
Hier moet zwart het in ieder ge
val niet van hebben. Hij had be
ter een normale ontwikkelings-
zet kunnen doen en de span
ning in het centrum handha
ven. Het witte centrum knapt
erg op na de tekstzet.
Il.cxd4 Lf5 12.h3 h5 13.Lb2
Db6 14.Lc3 Tfd8 15.d5 Lxc3
16.Pxc3 Da5 17.Db3 Pe5 18.e4
Wit grijpt het centrum en zwart
is direct in moeilijkheden. De
volgende aktie doet dan ook
aan wanhoop denken.
18...Tac8 19.exf5 Txc3 20.Dxb7
Dc5 (Zie diagram 1)
Wit kon nu met 21.Tael zijn
voordeel vasthouden. Wat hij
speelt geeft zwart weer tegen
spel. Waarschijnlijk waren de
spelers hier al in tijdnood, want
de volgende fase is wat romme
lig-
21.fxg6Txg3?
Na 21...Pxg6 was alles nog mo
gelijk geweest.
22.gxf7+
22.Tacl was nauwkeuriger.
22...Kxf7 23.Khl
Zie opmerking bij de vorige zet.
23...Txg2?
Zwart maakt de laatste fout. Na
23...Tc3 had hij nog kunnen
vechten. Na de tekstzet is ht
snel afgelopen.
24.Kxg2 Tg8+ 25.Khl Pd3
26.Dc6 Da4 27.De6+ Kf8
28.Tabl Df4 29.De3 Df5 30.Tb8
Kf7 31.De6+ 1-0
De tweede groep werd gewon
nen door Cor Groen met 5,5
punt, voor Xander Schouwer-
wou met 5 punten en Ronald
Maat met 4. Uit deze groep
twee vlotte overwinningen.
C. Groen - R. Naborn
Philidor
l.Pc3 d6 2.Pf3 e5 3.d4 exd4
4.Pxd4 Pf6 5.e4 a6 6.a4 Le7
7.Lc4 0-0 8.0-0 b6 9.Tel Lb7
10.Pf5 De8 11.e5 dxe5 12.Txe5
Pc6 13.Te3 Td8 14.De2 Td7
15.Pe4 Pxe4 16.Txe4 Dd8
17.Lf4 Lg5 18.Dg4 (Zie diagram
2)
Zwarts laatste zet was onnauw
keurig en hij krijgt nu een niet
te stoppen aanval over zich
heen.
18...Ü6 19.Pxg7! Lxg7 20.Lg5?
Beter 20.Lh6.
20...h5 21.Dxh5 Pe7 22.Th4
Lh6 23.Dxh6 Tdl+ 24.LH Txfl
25.Txfl 1-0
X. Schouwerwou - RJ. Soest
Stonewall in de voorhand
l.d4 d5 2.Pf3 Pf6 3.e3 c6 4.Ld3
e6?!
Zwart neemt een passieve op
stelling in. Met 4...Lg4 had zwart
de loper buiten de keten kun
nen brengen, waarna het onge
veer gelijk staat.
5.0-0 Le7 6.Pbd2 0-0 7.Pc5
Pbd7 8.f4 c5 9.c3 Pxe5 10.£xe5
Pd7 ll.Dh5 f5 12.exfÖ Pxf6 (Zie
diagram 3)
13.Txf6! Lxf6??
Na 13...Txf6 14.Lxh7+ Kf8
15.Lg6 Txg6 had zwart het na
deel binnen de perken kunnen
houden.
14.Lxh7+ Kh8 15.Lg6+ 1-0
De derde groep werd een prooi
voor E. Flierman met 5,5 punt.
FILATELIE
DE VERHOGING van het Duitse brieftarief
op 1 september van 100 naar 110 pfennig
zal vooral in de hoek van de permanente
zegels flinke gevolgen hebben. Voor juli, au
gustus en oktober staan namelijk niet min
der dan tien zegels en een briefkaart ge
pland, zowel in de serie 'Frauen der deut-
schen Geschichte' als in de serie rolzegels
'Sehenswiirdigkeiten
De vrouwen die zullen worden afgebeeld
zijn allen van deze eeuw, dit in tegénstelling
tot veel van de dames die op de inmiddels
uit de roulatie genomen zegels staan. Voor
de briefportzegel (110 pf.) is de keuze op de
legendarische Mariene Dietrich gevallen,
een keuze die voor veel Duitsers uiterst dis
cutabel is.
Voor genoemde maanden zijh de volgende
zegels gepland: 17 juli, 47 pf., het Europ
amonument in Berus; 14 augustus, 110 pf.,
Mariene Dietrich (1901-1992), 110 pf., slot
Bellevue, 220 pf., Brühlsche Terrassen in
Dresden en 440 pf., het raadhuis van
Bremen; 28 augustus, 220 pf., Marie-Elisa-
beth Lüders (1878-1966, Bondsdaglid voor
de FDP), 100 pf., het Goethe-SchRler-mo-
nument in Weimar, een 100 pf.-briefkaart
en 510 pf., Holstentor in Lübeck; 16 okto
ber, 100 pf., Elisabeth Schwarzhaupt (1901-
1986, o.a. minister ten tijde van Adenauer)
en 300 pf., Maria Probst (1902-1967,
medeoprichtster van de CSU).
Nog een gevolg van de tariefverhoging. In
het voor 17 september geplande IBRA-II-
velletje dat aanvankelijk vier 100 pf.-zegels
zou bevatten zal nu slechts één zegel van
440 pfennig met een bijslag van 220 pfennig
zitten.
Samen met Polen, Hongarije en Tsjechië
heeft Duitsland op 23 april een 'zegelvier
ling' uitgegeven. Met een 100 pf.-zegel
wordt de 1000e sterfdag van St. Adelbert,
bisschop van Praag en apostel van de Prui
sen (ca. 956-997) herdacht. De waarden van
de Tsjechische en Hongaarse (identieke)
zegels zijn respectievelijk 7 kc. en 80 ft.; die
van Polen is mij nog niet bekend.
Voor 5 mei heeft Duitsland de volgende ze
gels op het programma staan: twee Europa
zegels (80 pf. en 100 pf. met de sprookjes
'Vom Fischer und seiner Frau'en 'Rübezahl\
50 jaar stedenbanden (100 pf., geknoopte
linten) en een velletje '50 jaar Schutzge-
meinschaft Deutscher Wald' met een 100 en
200 pf.-zegel met daarop bossen en dieren.
Frankrijk - De Franse permanente serie
Marianne du Bicentenaire loopt op zijn ein
de. De serie waarmee eind 1989, ten tijde
van de viering van '200 jaar Franse Revolu
tie' een begin werd gemaakt bestaat uit 32
zegels (afgezien van drie- en vierzijdige uit
giften). De Marianne met kokarde maakt op
Frankrijks nationale feestdag (14 juli)
plaatst voor een Marianne, die het idéé
moet geven van 'een jong en dynamisché
Frankrijk en een Frankrijk in beweging'.
Deze dynamiek wordt nog eens geaccentu
eerd door het devies uit de Franse Revolutie
'Liberté, Egalité, Fratemité', door Marian
nes wapperende haren en door de sterren
van Europa.
Gibraltar opende het uitgiftejaar op 12 fe^
bruari met de Europazegels. Op vier zegels
in waarden van 2 x 28p en 2 x 30p (ook iri
velletje) wordt het verhaal van de geheim
zinnige verdwijning van de bemanning van
het schip Mary Celeste op zijn reis van New
York naar Genua in beeld gebracht.
Eveneens op 12 februari verschenen zes ze
gels (5, 24, 26, 28, 30 en 35p; ook in velletje)
waarover jonge poezen dartelen.
Spanje bracht 12 december de eerste aan
vulling uit op de permanente (grootfor
maat) portretzegel van 1000 peseta, waar
mee 24 november 1995 het 20-jarige rege
ringsjubileum van koning Juan Carlos I
*1938) werd gemarkeerd. Uitgegeven wer
den: 100, 200, 300 en 500 ptas.
De koningsserie in kleiner formaat kende 27
januari haar vijfde uitbreiding: 21 ptas en
32 ptas. Op 30 januari de eerste bijzondere
Spaanse zegel van dit jaar, èen 32 ptas-ze-
gel in de serie 'Met uitsterven bedreigde
dieren': een genetkat (Genetta genetta).
Verder: 28 februari, jeugdpostzegeltentoon-
stelling Juvenia '97, 32 ptas, affiche; 5
maart, dag van de postzegel, 65 ptas, oude
brievenbus; 12 maart, Spaanse film, 21 en
32 ptas, affiches.
