Leiden
Markante Aalberse inspireert nog steeds
Bladeren in medische consumentengids
Leiden Regio
(OENSDAG 30 APRIL 1997
CHEF HANS JACOBS, 071-5356414, PLV.-CHEF RUDOLF KLEUN, 071-5356436
Leidse huisarts Crul in tv-serie 'Volgende Patiënt'
Wie vanavond de
televisie op het eerste
net zet, heeft grote
tans een stukje Leiden
op het beeldscherm te
zien. De NCRV begint
vanavond met het
medisch-informatieve
programma 'Volgende
Patiënt', en filmt
onder meer in het
Diaconessenhuis en
het Academisch
Ziekenhuis Leiden.
Hulpbehoevenden
worden daarbij
gevolgd op het
kronkelende pad van
de Nederlandse
gezondheidszorg. De
Leidse medewerkers
zijn 'echte' patiënten
van huisarts Ben Crul
(45), redacteur van het
nieuwe magazine.
IDEN TYCHO HOFF
resentator is de arts en PvdA-Kamerlid Rob
udkerk, vriend en voormalig media-collega van
rul. Zij werkten al eerder samen in het pro-
ramma 'Spreekkamer', waarin verschillende li-
hamelijke ongemakken voor het voetlicht tra-
en. De hereniging in 'Volgende Patiënt' is op
en andere leest geschoeid. ,,Het wordt een
jannend en kritisch programma, waarin we
^iiet alleen de zegeningen van de gezondheids
ei org behandelen.
82j Men wekt soms de indruk datje hier alles kunt
172 rijgen en kopen, terwijl dat niet zo is", legt Crul
N1E iit. De kijker bladert als het ware in een medi
um. che consumentengids, waarin niet alleen de
eelkundige kant van het verhaal wordt belicht.
lËen patiënte uit Rijnsburg staat op de wacht
lijst voor een heupoperatie. Wij gaan met haar
langs de deuren van ziekenhuis en zorgverzeke
raar, en komen uiteindelijk zelfs bij minister
Borst uit'zegt Crul.
Het doolhof van de vaderlandse zorg wordt in
kaart gebracht, want de patiënt raakt nogal eens
de weg kwijt. Wie betaalt wat en waarvoor, en
waar komt het geld uiteindelijk terecht? Waarom
kan een medicijn in het buitenland goedkoper
zijn? Waar kan een klacht worden ingediend?
Vragen waarop de verschillende instanties vaak
wel een antwoord hebben, maar dat neemt de
verwarring niet altijd weg.
Crul:Mensen worden in de gezondheidszorg
nogal eens van loket naar loket gestuurd. Ieder
een probeert de hete aardappel van het gebrek
aan middelen door te schuiven." De ondoor-
grondelijheid van de Nederlandse wetgeving is
daar mede debet aan. ,,Het is gestoeld op syste
men die niet uit te leggen zijn", meent hij. „Ver
geleken met andere landen is het echter niet
slecht, eerder apart."
Geen geslaagde operaties dus als in 'Chirurgen-
werk'. Niet de glitter en glamour van technische
hoogstandjes, en een heiligverklaring van de arts
zit er ook niet in. „De werkelijkheid is anders.
Wij filmen op locatie, en met een verborgen ca
mera testen we middels een standaardklacht het
kennisniveau van de experts en de kwaliteit van
de adviezen", zegt de Leidse huisarts. Ook pro
ducten worden op zin en onzin getoetst, en me
dische fabels ontmaskerd. Zo lijkt een hoest-
drankje te helpen, maar zonder gaat het gekuch
na een paar dagen ook wel over.
Lezen in het donker leidt niet, zoals velen den
ken, tot nachtblindheid, en van bepaalde zalfjes
'wordtde huid alleen maar warmer, en je porte
monnee leger'. Ontmythologisering en relative
ring zjn sleutelwoorden in het concept van 'Vol-
gendf Patiënt', maar voor een heksenjacht hoeft
zorg\erlenend Nederland niet bang te zijn.
„Wij zijn niet vooringenomen. Alles en iedereen
krijg een eerlijke kans", zegt Crul. Overigens zal
de 'nedisch inhoudelijk deskundige' zelf niet
vaal op het scherm te zien zijn. „Rob is een be
kend gezicht en hij doet het prima. Het intervie
wen laat ik dan ook graag aan hem over."
'Vdgende Patiënt': 10 afleveringen, v
terBorst (volksgezondheid) geeft v,
LEIDEN. HANS JACOBS
HEINO VAN-BENTHUM
Komt-ie wel of komt-ie niet? Bij de
Leidse studentenvereniging Au-
gustinus worden ze nu al een tikje
nerveus. Volgend jaar bestaat de
club 105 jaar. Vast onderdeel van
het jaarlijkse verjaardagspartijtje is
de zogenoemde Aalberse-lezing.
Een bekend of minder bekende
persoonlijkheid houdt dan een
praatje voor studenten en geno
digden. Maandag bijvoorbeeld
sprak D66-voorzitter Tom Kok in
het academiegebouw ter gelegen
heid van de 104de dies van Augus-
tinus.
Tom Kok - zelf oud-lid van de
Leidse vereniging - mag dan als
liedjeszinger landelijk faam heb
ben verworven, Augustinus mikt
voor 1998 op meer. Jaap de Hoop
Scheffer staat bovenaan het ver
langlijstje. Nou en? Op het eerste
gezicht is die wens misschien niet
zo spectaculair. De CDA-voorman
- eveneens oud-lid van Augusti
nus - heeft nu eenmaal Leidse
'roots'. Volgend jaar is het precies
25 jaar geleden dat hij in Leiden
zijn doctoraal rechten met succes
afsloot, maar om De Hoop Schef
fer daarom naar de Sleutelstad te
lokken?
Augustinus hoopt echter op lande
lijke publiciteit bij een bezoek van
De Hoop Scheffer. Over een jaar
immers worden er de verkiezingen
gehouden voor de Tweede Kamer.
De Aalberse-lezing valt midden in
de verkiezingsstrijd - de landelijke
media zullen zich verdringen in
het academiegebouw en Augusti
nus 'scoort' op punten in de strijd
om de gunst van de Leidse adspi-
rant-studenten. Minerva mag dan
de Oranjes hebben ingelijfd, Au
gustinus is thuishaven van dege
nen met de échte macht. Of zoiets.
Het feit alleen al dat Jaap
de Hoop Scheffer een
fan is van Petrus Jo-
sephus Mattheus Aalber-
se, een in 1871 in Leiden
als zoon van een banket
bakker geboren katho
liek voorman, moet vol
doende zijn om de CDA-
leider te verleiden. De
Hoop Scheffer noemde
Aalberse in zijn partij
blad 'een van de grootste
sociaal-politici die Ne
derland heeft gehad'. De
Hoop Scheffer neemt daarmee
een bijzondere, maar weiqig be
kende Leidenaar als lichtend voor
beeld. Je zou bijna zeggen, wem-
neer de CDA-fractievoorzitter zich
daadwerkelijk spiegelt aan Aalber
se, dan komt het met zijn partij
nog wel eens goed.
Wie was die Aalberse?
'Piebaas', zoals hij door vrienden
wordt genoemd, bezoekt de open
bare school van 'bovenmeester'
Japikse aan de Aalmarkt, niet ver
van zijn ouderlijk huis aan de Ou
de Rijn 2. Daar hebben zijn ouders
een goedlopende banketbakkerij.
Hierdoor kan vader Aalberse zijn
zoon Piet - na eerst het gymnasi
um van de paters Jezuïeten in Kat
wijk te hebben gevolgd - in Leiden
laten studeren.
Alhoewel Aalb.erse bang is met ge
schiedenis geen stuiver te verdie
nen, besluit hij zich in 1891 voor
die studie in te schrijven. De be
roemde historicus Robert Fruin is
zijn grote voorbeeld. Aalberse wil
zelf ook graag professor worden.
Wemneer echter in 1916 de functie
van hoogleraar staathuishoudkun
de aan zijn neus voorbijgaat,
troost Aalberse zich met de ge
dachte: „Ik ben gepasseerd, alleen,
omdat ik katholiek ben. Daar moet
ik God voor danken." Kort daarop
wordt de bakkerszoon hoogleraar
aan de Technische Hogeschool in
Delft.
Tijdens zijn studententijd richt
Aalberse in 1893 met jonkheer
Charles Ruijs de Beerenbrouck de
rooms-katholieke studentenvere
niging 'Sanctus Augustinus' op.
Echte vrienden zijn de twee niet
geworden. De 'burgerjongen' Aal
berse botst met de aristocratische
en soms ondemocratische katho
lieke voormannen. Tijdens een di
ner in 1906 spreekt Ruijs Aalberse
vermanend toe: „Het is maar
goed, dat wij je een beetje into
men; anders zou je nog gaan den
ken, dat je in het land even ge
makkelijk den baas zoudt kunnen
spelen als in Leiden."
In 1917 laat Aalberse op zijn beurt
weten de keuze voor Ruijs als mi
nister-president 'niet aangenaam'
te vinden: „Hij heeft een intrigante
natuur en een zeer heerszuchtigen
aard. Ik vrees, dat dit weldra tot
moeilijkheden met zijn ambtgeno
ten zal leiden."
Na zijn promotie in de rechten
vestigt Aalberse zich als advocaat
in Leiden. Hij is dé advocaat voor
boeren uit de Rijnstreek. Maar een
echtscheidingszaak heeft hij nooit
willen behandelen. „Het is hypo
criet", schrijft hij aan een vriend,
„wanneer je een zaak principieel
afkeurt, er tenslotte toch geld aan
te verdienen, omdat de wet - die
je verkeerd vindt - 't nu eenmaal
toelaat."-
Aalberse komt in 1899 voor de kort
tevoren opgerichte Rooms-Katho-
lieke Staatspartij in de Leidse ge
meenteraad. „Niets is dodender
en meer afstompend dan dat dag-
in-dag-uit vergaderen", zegt hij
over raadslidmaatschap. De latere
voorzitter van de Tweede Kamer
en lid van de Raad van State
stroopt liever zijn mouwen op. Dat
doet hij al in 1901 als Leidens eer
ste wethouder van sociale zaken.
De hygiëne op scholen is zijn zor
genkindje.
Zo krijgt Leiden dankzij Aalberse
als het eerste stad in Nederland
schoolartsen. Zorgen maakt hij
Pieter Aalberse: voorbeeld voor De Hoop Scheffer.
foto archief
Een oude advertentie van het bedrijf van de familie Aalberse.
zich eveneens oyer de morele ver
loedering van de Sleutelstad. Bio
scopen op het Stationsplein, waar
men voor 2 cent kan genieten van
'schier uitsluitend badkamer- en
slaapkamerscènes; dames die aan
een rekstok werken, in een raam
klimmen en dergelijke scènes
meer', ziet hij liever uit het straat
beeld verdwijnen.
In 1903 verruilt Aalberse het wet
houderschap - hij blijft nog wel
raadslid - voor een zetel in de
Tweede Kamer. Daar ontpopt hij
zich al snel als vurig strijder voor
de verbetering van arbeidsom
standigheden en sociale voorzie
ningen. 'Een erepost, maar ook
een lastpost' en 'een hondenbaan
tje, dat met 2.000 gulden bar
slecht wordt betaald', noemt hij in
zijn dagboek het lidmaatschap
van de Kamer.
Meer voldoening haalt de sociaal
bewogen politicus uit zijn jaren als
minister in de twee kabinetten-
Ruijs de Beerenbrouck. Vanaf 1918
bouwt Aalberse als Nederlands
eerste minister van arbeid fanatiek
aan het nieuwe departement. In
1919 wordt zijn Arbeidswet door
de Kamer aangenomen. Daarin
zijn de achturige werkdag en de
45-urige werkweek geregeld. Met
zijn sociale wetgeving is Aalberse
daarmee één van de belangrijke
wegbereiders van de hedendaagse
verzorgingsstaat.
Piet Aalberse overlijdt in 1948.
Volgend jaar dus precies 50 jaar
geleden. Ook dat moet voor De
Hoop Scheffer en andere christen
democratische voormannen aan
leiding zijn naar Leiden te komen.
WIJKLADDER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
uit de buurthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt
naar stadsdeel. Persberichten en wijkbladen kunnen worden
gestuurd naar het Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden.
Fax: 071-5321921; e-mail: Ieidschdagblad@hdc.nl.
STEVENSHOF De commissie dierenweide Stevenshof van de wijk
raad houdt op vrijdag 23 mei een feest met bekende Leidse arties
ten als zanger/presentator George Julien, Happy Music, het duo De
Badmutsen, zanger/gitarist Kees Kulk, en de Leidse René Froger,
Willem van der Hulst. De entree bedraagt tien gulden, een bedrag
dat ten goede komt aan de dierenweide. De commissie hoopt sa
men met de dienst milieu en beheer van de gemeente van de op
brengst en de 15.000 gulden die al binnengehaald is de weide uit te
breiden en deels te voorzien van een twee meter hoge afrastering.
En mogelijk lukt het om een konijnenheuvel op te bouwen met in
het midden een ooievaarsnest en een educatieve ruimte in te rich
ten. Het feest heeft plaats in sportcomplex Stevenshof, Dobbeldreef
lb. Aanvang 20 uur.
BOS- EN GASTHUIS De Leidse Welzijnsorganisatie houdt van 14 juli
tot en met 15 augustus weer het zomervakantieproject. Alle kinde
ren van 6 tot en met 13 jaar uit Leiden zijn dan vijf weken lang wel
kom op het terrein van het jeugddorp aan de Voorschotenweg. De
kinderen worden begeleid door een groot aantal medewerkers. Een
dagkaart kost 7,50 gulden. Kaarten zijn vanaf 23 juni verkrijgbaar
bij alle buurthuizen en het centrale bureau van de Leidse Welzijns
organisatie. Voor meer informatie: Lidewiet Driessen, 071-5766531.
De muziektent in de Leidse Hout. foto loek zuyderduin
LEIDSE HOUT De Vereniging Vrienden van de Leidse Hout viert
haar 10-jarig bestaan. Ter gelegenheid hiervan onthult wethouder
Pechtold op zondag 11 mei om 11.45 uur de 'Herinneringsbank'.
Deze bank aan het nieuwe paadje tussen het Theehuis en de mu
ziektent is opgedragen aan de werkers die in de jaren dertig betrok
ken waren bij de aanleg van de Leidse Hout.
Daarnaast wordt op dezelfde dag 'De Waterlelie', de nieuwe mu
ziektent in de Leidse Hout, in gebruik genomen. Reden voor een
muziekfeest. Vanaf 11.50 uur zijn in de muziektent optredens van
muziekvereniging De Burcht Leiden, het grote orkest van de Fede
ratie Leidse Amateur Muziekverenigingen, het Jeugd Symphonie
Orkest Oegstgeest, de pianist Franc Straetemans en tenslotte om 15
uur de Ordinary Herry Shoppers.
Tenslotte worden ook het nieuwe terras en de nieuwe kleine speel
weide nabij het Theehuisje in gebruik genomen.
BINNENSTAD Een popfestival in Haarlem, een bezoek aan de Keu
kenhof, een strandwandeling in Katwijk, een dagje winkelen in Den
Haag: verstandelijk gehandicapten uit Leiden en omgeving kunnen
tussen 5 en 9 mei alle dagen op stap met Centrum Club '58. Choco
ladefabriek De Baronie, waar voornamelijk mensen werken van so
ciale werkplaats De Zijl Bedrijven, sluit er zelfs een weekje de deu
ren voor. Club '58 zoekt nog wel vrijwilligers om de groep te bege
leiden bij de activiteiten. Vrijwilligers kunnen zich melden bij Rob
Stoop of Angelique van der Heide (071-5226298).
BINNENSTAD Tijdens de Nationale Straatspeeldag op 4 juni zijn de
kinderen even de baas op straat. Buurthuis Dijk 33 heeft op deze
dag voor de kinderen uit stadsdeel Midden een leuk programma
opgesteld. Een ME-busje vervoert de kinderen naar het Arsenaal-
plein en naar een plek in Transvaal, waar ze kunnen spelen. Er is
bijvoorbeeld een hinkelbaan, verkeersbordencircuit, waterrace en
verkeersbordengooien. De kinderen gaan vervolgens samen met de
politie op de Breestraat een verkeerscontrole houden en aan fiet
sers in de Haarlemmerstraat nepbonnen uitdelen. En aan het eind
van de middag bieden ze aan de gemeente een petitie aan over ge
vaarlijke speelplekken in de diverse wijken van de binnenstad. De
ze gevaarlijke speelplekken zijn in de weken voor 4 juni geïnventa
riseerd. Kinderen die willen meedoen kunnen zich aanmelden bij
Yolande van Trier van buurthuis Dijk 33, Apothekersdijk 33, tel.
071-5125736.
BINNENSTAD Kinderen van 5 t/m 12 jaar uit stadsdeel Midden kun
nen op woensdag 7 mei mee naar Ponypark Slagharen. Wie wil niet
een ritje maken in de wildwaterglijbaan, superachtbaan of het reu
zenrad. Dit avontuurlijke uitstapje begint om acht uur 's ochtends
bij buurthuis 't Schippertje, Oosterstraat 16, en om half zes 's mid
dags zijn de kinderen weer terug. De kosten, te betalen bij inschrij
ving, zijn f. 27,50. Wie mee wil moet zich aanmelden bij buurthuis
Dijk 33, Apothekersdijk 33, tel. 071-5125736.
