'Figuranten' schrijnend en ontroerend
Echte vriendschap, ware liefde
Boeken
'De Laatste Slag' van Hilbert
Kuik is niet helemaal raak
Huiveringwekkend verslag gekooid bestaan
Kinderen worden niet serieus
genomen in 'Mondriaans Alfabet'
Johan Cruijff
verdient beter
DONDERDAG 24 APRIL 1997
Hilarische wanhoop van Arnon Grimberg levert 't leukste boek sinds jaren op
THRILLER RECENSIE
PETER KUUT
Een debutant in het thrillergen
re, maar een oude bekende in
de schrijverswereld: Hilbert
Kuik. De Amsterdamse Riagg-
psychotherapeut deed in 1970
voor het eerst van zich lezen
met Vreemde eend, medicijn
man in Afrika en liet vervolgens
nog enkele romans, een kinder
boek en verhalenbundels in
druk verschijnen. De laatste
Slag heet Kuiks debuut in het
misdaadgenre. De auteur deelt
er een flinke mep mee uit, maar
hij slaat je niet knock-out.
De 'psychologische thriller'
start in 1991, als transporton
dernemer Max Steen en journa
list Otto van Gelderen, vrienden
sinds de middelbare school, het
Pieterpad bewandelen. Als ze
dodelijk vermoeid want in
eerste instantie hopeloos ver
dwaald uiteindelijk op een
terrasje belanden, merken ze
een Volvo op. die ze die dag al
eerder langs het 'pad' signaleer
den. Lang kunnen ze er niet
over piekeren, want de op een
oude bekende lijkende ober op
het terras roept bij hen weer
herinneringen op aan een dra
matisch voorval uit het verle
den: de dood van Sandra de
Buis in 1958. Deze jonge vrouw
organiseerde destijds een reis
voor tien eindexamenkandida
ten, onder wie Max en Otto,
naar de Franse Alpen. Tijdens
noodweer komt Sandra om het
leven.
De precieze toedracht van
Sandra's overlijden is nooit he
lemaal aan het licht gekomen
en geïnspireerd door enkele
'toevallige' gebeurtenissen, be
sluiten Otto en Max de zaak nog
eens onder de loep te nemen.
Diverse leden van het groepje
van tien, de gids van destijds,
leraar Louis Vanberché en an
dere betrokkenen worden met
een bezoekje vereerd. Onder
tussen kruist de Volvo met irri
tante inhoud veelvuldig hun
pad en moet het duo zich ook
nog regelmatig andere lastige
klanten van het lijf houden.
Maar deze vitale vijftigers blij
ken voor geen kleintje vervaard:
met hun onuitputtelijke energie
het lijkt wel of ze de ene na
de andere vitaminekuur hebben
gevolgd weerstaan ze de di
verse aan- en tegenslagen en
doen ze vervolgens alles wat
God en het Wetboek van Straf
recht verboden hebben.
Dat Kuik al werkt aan een
tweede thriller, mag een ver
heugende mededeling zijn. Zijn
eersteling in dit genre maakt in
druk: Kuik staat zijn mannetje
met humor, dialogen en impo
nerende karakters. Het wordt
echter te snel duidelijk dat er
inderdaad Een Kwade Genius
aan het spel meedoet en dat die
bovendien moet worden ge
zocht in een al verdachte hoek.
Dat de schrijver toch nog heel
veel stukjes nodig heeft om er
een volwaardige puzzel van te
maken, voorkomt dat Kuiks slag
de lezer meteen tegen het can
vas werkt.
Amon Grunberg(26): Geen product van een ordinaire literaire hype,
maar een groot schrijver. foto anp
LITERATUUR RECENSIE
WIM VOGEL
JJ. Voskuil - Plankton Het Bureau 3 Uit
geverij Van Oorschot, 829 blz Prijs
69,00 (gebonden 99)
Dat wordt vaste prik. Tot en
met het jaar 2000 zal J.J. Voskuil
één van de genomineerden
voor de Libris-literatuurprijs
zijn. De drie tot nu toe versche
nen delen van zijn mega-roman
Het Bureau zijn in hun nuchtere
analyse van de teloorgang van
idealen zo beklemmend, dat ik
me niet kan voorstellen dat de
vier resterende boeken een an
der geluid laten horen. De no
minatie van deel twee, Vuile
Handen, is zeer terecht.
In het eerste deel, Meneer
Beerta, lijkt Maarten Koning er
nog aardig in te slagen de wer
kelijkheid van een kantoorbaan
op het Amsterdamse P.J. Meer-
tens-Instituut te combineren
met zijn opvattingen over een
sober leven zonder ambities.
Wetenschap is voor 'bunk', vrij
etijdsbesteding van overtollige
intellectuelen. En thuis, in dat
bolwerk tegen een vijandige
buitenwereld, heerst Nicolien,
zijn vrouw voor wie geld, carriè
re en status steeds opnieuw een
aanslag op hun solidariteit bete
kenen. Voor haar is ieder com
promis een verraad.
De tragiek van Maarten Ko
ning is nu dat hij in zijn werk
kring wel compromissen móét
sluiten. De verantwoordelijkhe
den nemen toe, zijn medewer
kers groeien in aantal. En on
danks zijn bijna fysieke weerzin
daartegen wordt hij ook inter
nationaal steeds bekender en
belangrijker.
Ik ken weinig romans waarin
dit conflict tussen droom en
daad zo meesterlijk (een echt
Voskuil-woord!) maar ook zo tot
op het bot wordt geanalyseerd.
In een Don Quichotte-achtige
poging dan tenminste zijn eigen
afdeling te vrijwaren van
'wetenschappers' en carrièreja
gers, omringt Koning zich met
gelijkgestemden, die allen de
zelfde opleiding krijgen en el-
kaars werk voortdurend dienen
te controleren. De bizarre con
sequenties van dit zogenaamd
democratische systeem is clan
vorming. Van die clan, die sekte
is Koning inderdaad de koning.
Ieder telefoontje, ieder verzoek,
iedere buitenstaander wordt er
varen als een poging tot aan
randing van de clan. Om zijn
systeem te handhaven zou Ko
ning zich het liefst op zijn ka
mer verschansen in een man
gat, een mitrailleur binnen
handbereik.
Konings systeem is Kaf
kaiaans. Ontsnapping is onmo
gelijk. De leider regeert met de
soepelheid van een tank, noemt
zichzelf in zijn streven naar per
fectie niet voor niets 'een soort
Eichmann'. Tegelijkertijd is hij
zich voortdurend bewust van
eigen beperktheden, zijn snel
gekwetste ijdelheid, is hij altijd
op zijn hoede, altijd in de verde
diging. Een onhandige man,
volstrekt ongeschikt voor ieder
sociaal verkeer. Een man die al
le andere mensen als vreemden
ervaart.
Plankton ontleent zijn titel
aan de plotselinge aftakeling
van Meneer Beerta, Konings
geestelijke vader. Een beroerte
reduceert hem tot wat cellen,
tot plankton. En omdat ook Ko-
Werkelijkheid soms onwaarschijnlijker dan fantasie
JEUGDBOEKEN RECENSIE
CASPER MARKESTEIJN
Chris Crutcher - Een dikke vriend. Uitgeverij Gott-
mer, pnjs 32,50; Haye van der Heyden - Vrijen
Uitgeverij Elzenga, prijs 25,95, Anton van der Kolk
- Amira, prinses van Marokko Uitgeverij Van Goor.
prijs 27,50.
Heel vrij naar Elsschot 'staan tussen
vriendschap en vrijen wetten in de weg
en praktische bezwaren.' Geen wet ver
biedt vrijen binnen vriendschap, maar
het zal er waarschijnlijk minder snel
van komen dan bij hevige verliefdheid
of hartstochtelijke liefde. De varianten
die in het dagelijks leven voorkomen,
doen echter ook mee in de verhaalwer
kelijkheid van jeugdboeken.
Bij Haye van der Heyden bijvoor
beeld. Hij is toe aan het vierde deel in
zijn relatiecyclus over Jeroen en Pauli
ne. Na Kusjes en Zoenen volgde Strelen
en nu is Vrijen aan de beurt. In dit deel
'doet' Jeroen het echt, veilig, dat wel,
maar niet met 2ijn grote liefde Pauline.
Prachtige Martine uit vijf atheneum
wijdt Jeroen in in de lichamelijke liefde:
een leuke variant van Van der Heyden,
net als het erotische avontuur dat
Jeroen kort voor zijn initiatie heeft. Met
Ellen een doortastend persoon. Tij
dens een avondlijk uitstapje met ande
ren sleurt zij Jeroen vrijwel het struweel
in om zich daar binnen een mum van
tijd te ontkleden: 'Jeroen kijkt. Voor
hem staat een naakt vrouwenlichaam.
En dat wil met hem vrijen. Een naakt
vrouwenlichaam. Met alles erop en er
aan. The real stuff. Nu en hier. Het gaat
gebeuren!'
Maar het feest gaat niet door. Jeroen
ziet een blauwe plek op Ellens boven
been en randjes zweet onder haar
borsten. Hij voelt zich een kroket waar
Ellen haar tanden in kan zetten. En dan
neemt hij de benen, dwars door het bos
om vervolgens bij een boerderij te be
landen waar de mooie Martine toevallig
een paar dagen op past. Een beetje wijn
doet de rest.
Zo relativeert Van der Heyden de op
vatting dat die eerste daad slechts bij
ware liefde past, want dan had hij Mar
tine vervangen door Pauline. Mèt de al
om aanwezige humor is dat ook de gro
te verdienste van Van der Heyden: de
lichtvoetige wijze waarop hij een toch
heikel onderwerp als 'de eerste keer' be
schrijft. De taal waarin hij dat doet is,
staat daar echter soms haaks op. Noe
men moeders hun zoon 'zoon'? Zegt
een jongen van vijftien tegenwoordig in
volle ernst 'liefje' tegen zijn meisje? Of
zegt de één tegen de ander: 'Bij jou gaat
het meisje voor het werk. Dus rijk word
je nooit'?
Een dikke vriend
Rijker van taal en aanzienlijk uitge
breider van uitwerking is Een dikke
vriend van Chris Crutcher, een nieuw
deel in de aangename Octopus-serie
van Gottmer. In ruim tweehonderd
bladzijden sleurt Crutcher zijn lezer
mee door een serie aangename en
schokkende ervaringen en gebeurtenis
sen. Als je niet wist hoeveel onwaar
schijnlijker dan fantasie de werkelijk
heid soms is, zou je wat Sarah Byrnes
als driejarige is overkomen, toeschrijven
aan de morbide fantasie van een schrij-
Zesentwintig is-ie. Debuteerde drie jaar geleden zeer sue-
cesvol met Blauwe Maandagen. Het leverde hem co
lumns op in NRC-Handelsblad, in de VPRO-gids, een ap
partement in New York en vertalingen in Engeland, Ame
rika, Duitsland en Italië. Dat hier geen sprake is van een
ordinaire literaire hype onderstreept Arnon Grunberg
met Figuranten, zijn tweede roman. Het leukste boek
sinds jaren, een weergaloze stijl, passages die schrijnen
en ontroeren. Eindelijk weer eens een boek waarin de
verwondering het wint van de analyse. Waarin de perso
nages niet verklaard of uitgelegd worden, maar als niet te
ontmoedigen Don Quichotes ten strijde trekken tegen
cynisme en relativering.
ROMAN RECENSIE
WIM VOGEL
Arnon Grunberg - Figuranten. Uitgeverij
Nijgh Van Ditmar, 300 pag Prijs
39,90 (paperback), 55,00 (gebonden)
Het is een mooi en tragisch trio
dat Grunberg in Figuranten
neerzet. Het boek begint en ein
digt in Amerika, maar daartus
sen wordt in een kolossale flash
back de onvermijdelijke teloor
gang beschreven van drie jonge
mensen in Amsterdam-Zuid.
Ewald Stanislas Krieg, 'een ten
gere negentienjarige jongeman
met een slechte huid en het
kapsel van een poedel', zijn
vriend Michaël Eckstein (die
zich Mr. Brocccoli laat noemen)
en Elvira, hun Argentijnse
vriendin.
Groots en meeslepend willen
ze leven, wat een tijdlang ook
wel lukt omdat Broccoli pro
bleemloos over geld en een ou
derlijk huis in het chique Am
sterdam-Zuid kan beschikken.
Zijn manier om het platvloerse
leven te attacqueren is het be
denken van projecten, die hen
voorgoed zullen verheffen ver
boven de grijze middelmaat.
Die illusies, maar vooral de on
voorwaardelijke overgave waar
mee verteller Ewald en vriendin
Elvira in die dromen geloven,
zorgen voor een ontwapenende
en hilarische roman.
Natuurlijk zijn ze figuranten,
mensen die vanuit de coulissen
toekijken, voor wie dromen
over het grote werk voldoende
lijkt omdat ze niet weten wat ze
met het 'echte leven' aan moe
ten. Het bijzondere aan Figu
ranten is dat dat echte leven
steeds weer onderuitgehaald
wordt. Theater, film, reclame,
makelaardij, onroerend goed,
schrijven, liefde, huwelijk en
vriendschap: dat alles blijkt een
facade te zijn waarachter onze
ware gevoelens en opvattingen
zich verdekt opstellen. En wie
kan dat beter overzien dan die
gene die aan de zijlijn blijft, die
dat grote toneel niet opdurft?
Een doel in zijn leven heeft
verteller Ewald niet. Het liefst
wil hij zich aan alles onttrekken.
Als ze vragen wat hij van de toe
komst verwacht, staat hij met
een mond vol tanden. Eigenlijk
heeft hij nooit veel anders ge-
'Planktonopnieuw superieure roman van J.J. Voskuil
nings biologische vader in die
dagen overlijdt, is hij verlost van
twee autoriteiten. Niet meer in
zijn rug gedekt, eindelijk vrij.
'En onverwacht doorstroomde
hem een geluksgevoel, zo intens
dat hij zich alleen nog had hoe
ven af te zetten om in de ruimte
weg te vliegen.' Dat die vrijheid
schijn is, zal de komende jaren
wel blijken.
Ik vind Het Bureau een bui
tengewone literaire prestatie.
Voskuil roept met een simpele
structuur en met helder, nuch
ter proza een wereld op waaruit
ontsnapping onmogelijk is. Hij
spaart niemand, vooral zichzelf
niet. Natuurlijk, ook Plankton is
een roman. Maarten Koning
droomde daar al over: 'dat hij
een boek over het Bureau ge
schreven had dat het midden
hield tussen een roman en een
wetenschappelijk werk.' 'Een en
al leugen', was in die droom het
commentaar. Dat zal best, maar
zelden hebben leugens een gep
rangd bestaan zo aangrijpend
weergegeven.
ver. Haar rattegekke vader houdt haar
dan met gezicht en handen een poosje
tegen een brandende houtkachel. Om
zijn vrouw te raken.
De gevolgen zijn natuurlijk verschrik
kelijk. Lichamelijk en psychisch lijdt Sa
rah. Ze overleeft door middel van haar
vlijmscherpe tong, haar grote intelligen
tie en met behulp van haar letterlijk en
figuurlijk dikke vriend Eric, die ook
wanneer hij dolverliefd op Jody is Sa
rahs onzelfzuchtige, enige, echte vriend
blijft. De talloze verwikkelingen die
Crutcher meeslepend beschrijft, maken
de lezer ook veel wijzer over typisch
Amerikaanse zaken als de hoog oplo
pende abortusdiscussie, de strijd tussen
de rekkelijken en de preciezen in de
godsdienst, het vak filosofie in het on
derwijs, maar vooral over zoiets ele
mentairs als vriendschap.
Nieuwe weg
Anton van der Kolk heeft in zijn nieu
we boek Amira, prinses van Marokko
een nieuwe weg ingeslagen. Na drie
boeken voor jonge lezers, met het fraaie
Een pelikaan op straat als debuut in
1992, zoekt hij nu zijn heil in de onmo
gelijke liefde van de puberende Bram
voor een Marokkaans meisje. Dat is wel
even wennen, ook voor van der Kolk,
want beginzinnen als 'Het was een re
genachtige avond in maart in de
Utrechtse wijk Lombok. Bram Verlaat
was op weg naar zijn vrienden Frank en
Rob om vakantieplannen te maken',
doen meer aan een gemiddeld opstel
denken dan aan een literaire binnenko
mer.
Allengs gaat het gelukkig beter. In
deel I Nederlandj moet Van der Kolk
zijn jeugdboekend^aai nog vinden,
maar wanneer Bram, via de reisbeurs
van de Stichting Fonds voor de Letteren
van de schrijver, in deel II Marokko
belandt, op zoek naar zijn geheime
Utrechtse liefde Amira, kan Van der
Kolk weer doen waar hij sterk in is: een
andere cultuur beschrijven. Dat doet hij
via de gretige ogen van Bram met verve.
Slordig en snel bij elkaar gegraaid boekje
BOEK RECENSIE
COOS VERSTEEG
Bianca Stigter - Mondnaans alfabet Uit
geverij Waanders. Prijs 24,50.
Musea nemen kinderen steeds
serieuzer. Het Haags Gemeen
temuseum had vorig jaar al bij
de Monet/Matisse-expositie de
primeur van een 'kinderdirec
teur'; bij de Mondriaan-ten-
toonstelling in de Rotterdamse
Kunsthal wordt nu een aparte
catalogus Mondriaans alfabet
voor kinderen van acht tot
twaalf aangeboden.
Voor uitgeverij Waanders uit
Zwolle is Mondriaans alfabet,
geschreven door Bianca Stig
ter, de eerste in een reeks kin
dercatalogi in oktober ver
schijnt van de hand van Saskia
de Bodt een deel over de Haag
se school. Deze eerste kunstca
talogus voor kinderen werkt
aan de hand van de 26 letters
van het alfabet. Zo staat de A
voor 'Abstract', de B voor
'Broodwerk' en de C voor
'Compositie'. Het blijkt een
wat gekunstelde opzet. Want
niet alleen verdwijnt hiermee
elke chronologische logica uit
de beschrijving van Mondri
aans leven en zijn kunst, het
geeft ook geforceerde leukig-
heid zoals de G die staat voor
'Geen gemberpot'. En bij de Q,
de X en de Z moet de auteur
allerlei noodgrepen toepassen
om er voor de jeugdige doel
groep nog iets van te maken. -
Kwalijker is dat er ook nogal
wat onzin wordt beweerd. 'Bij
na niets is zo duur als een
schilderij van Mondriaan.
Geen paard, geen sportwagen,
geen huis met een zwembad',
weet Bianca Stigter in het
hoofdstukje 'Broodwerk' en
dan staan er twee vroege werk
jes, Chrysant uit circa 1910 en
Lelie uit circa 1924. Nu brengt
zo'n bloem op een veiling best
een leuk bedrag op, maar een
huis met een zwembad koop je
er echt niet voor. Of deze: 'Bij
na niemand heeft meer een
schilderij van Mondriaan bo
ven de bank hangen.'
Wel, bij de familie Janis in
New York, bij stadsgenote me
vrouw De Rothschild aan Park
Avenue, bij de erven Holtzman
eveneens in New York en nog
een tiental andere rijke Ameri
kanen van Long Island tot Det
roit, bij de familie Gray in het
Engelse Long Wittenham, bij
de Zuid-Amerikaanse familie
Torr-es-Garcia, ja zelfs bij par
ticulieren in Amsterdam, 't
Gooi, Wassenaar, Schevenin-
gen en Den Haag hangen nog
gewoon Mondriaans in huis.
Oók de schaarse exemplaren
die duurder zijn dan een huis
met een zwembad.
De bewering dat Mondriaan
zijn schilderijen in Parijs met
Mondrian signeerde omdat de
Fransen dat makkelijker kon
den uitspreken, is op zijn
minst onvolledig. De overgang
van Mondriaan naar Mondrian
die gepaaid ging met een
uiterlijke verandering zoals het
afscheren van zijn baard
symboliseerde vooral een
breuk met zijn burgerlijke Hol
landse verleden, met zijn be
krompen familie en met zijn
schilderende oom Frits. Aan de
kunstpedagoog H.P. Bremmer
schreef Mondriaan zelfs: 'Ik
heb die a ook weggelaten om
dat mijn Oom indertijd vond
dat ik hem benadeelde door
denzelfden naam te hebben.'
Is de geschiedenis misschien
bewust wat gesimplificeerd
voor kinderen? Maar wat moet
een achtjarige dan met opmer
kingen als 'Zijn composities
zijn nooit symmetrisch' of
'Mondriaan vond het dansen
van de charleston spiritueler
dan het zingen van een psalm.'
Om over het hoofdstukje
'Theosofie' maar te zwijgen,
een hoofdstuk dat bovendien
in schrille tegènspraak staat
met Bianca Stigters bewering
'Mondriaan gebruikte nooit
symbolen.'
Kortom, Mondriaans alfabet
is een slordig, snel (en zonder
bronvermelding) uit bestaande
literatuur bij elkaar gegraaid
boekje. Over de toon, het taal
gebruik en denkniveau lijkt on
voldoende nagedacht. Een op
zichzelf aardig initiatief is ta
melijk onbeholpen uitgewerkt.
Alleen de vormgeving van Wim
Pijbes verdient alle lof. Het is te
hopen dat in het volgende deel
Saskia de Bodt er meer van
bakt. Want kinderen verdienen
niet alleen door musea, maar
ook door schrijvers serieus te
worden genomen.
daan dan: 'Niet te veel vragen
stellen en niet al te verbaasd
zijn. Alles proberen op te vatten
alsof het vanzelfsprekend is.'
Een prettige gevolg van die
houding is dat ik al lezend wel
van de ene verbazing in de an
dere val, dat ik voortdurend vra
gen stel omdat niets vanzelf
sprekend lijkt. Wie erin slaagt
die verantwoordelijkheden bij
de lezer te leggen, is een groot
schrijver.
Belangrijk in deze fragmenta
rische roman is de joodse ach
tergrond van de Kriegs en de
Ecksteins. Gesuggereerd wordt
er van alles ('Ze zullen ons na
wijzen. Ze hebben ons altijd al
nagewezen.' 'Mijn ouders zou
den zich in hun graf omdraai
en.' 'Ze hebben geen graf, dus
ze kunen zich niet omdraaien.'
'We zijn hier als misdadigers ge
komen en we gaan hier weer als
misdadigers weg.'), uitgespro
ken weinig zodat er voldoende
te raden overblijft.
Maar het opvallendste aan Fi
guranten vind ik de stijl, de toon
van Grunberg. Zijn observaties
zitten vol verbazing en droge
wanhoop. Alsof er een groot
verdriet schuilgaat, dat onder
geen beding geopenbaard mag
worden. Zeer effectief gebruikt
hij de herhaling, die iedere seri
euze mededeling onderstreept
én ironiseert. Het is vooral die
lichte toon die de zinloosheid
en de verlatenheid dragelijk
maakt.
BUNDELS «RECENSIE
JAN VAN DER NAT
Klaas Vos - Ik heb nog met Johan Cruijff
gespeeld Uitgeven) Anthos, 159 pag
prijs 24,90 Hugo Borst en Raf Willems
(redactie) - Veertien over nummer 14; van
Betondorp tot Barcelona Uitgevenj
Anthos/lcarus, 110 pag Prijs 19,90
Zelden zal een vijftigste verjaar
dag van iemand nadrukkelijker
in het nieuws hebben gestaan
dan die van Johan Cruijff. Mor
gen bereikt 'De Verlosser', alias
'J.C. Superstar' de halve eeuw
en dat zullen we weten. Een
avondvullend tv-programma,
een re-release van de befaamde
Maarten de Vos-film en een
stuk of zeven boeken. Toe maar.
Mensen die echt iets hebben
betekent voor de wereld hebben
het met minder moeten doen.
In de perskamer van de Am
sterdam ArenA presenteerde
uitgeverij Anthos twee van die
boeken: Ik heb nog met Johan
Cruijff gespeeld van radioman
Klaas Vos en Veertien over num
mer 14, een bundel losse verha
len onder redactie van Hugo
Borst en de Belg Raf Willems.
Beide boeken hebben be
paald geen eeuwigheidswaarde.
Sterker nog: ze zullen vermoe
delijk net zo snel bij De Slegte
liggen als dat ze zijn gemaakt.
Het werkje van Borst en Wil
lems bevat een aantal leuke ver
halen, maar niet één daarvan is
echt verrassend. 'Een hoogst
persoonlijke kijk van Vlaamse,
Nederlandse en Spaanse voet
baljournalisten en publicisten',
meldt de cover. De laatste be
volkingsgroep is vertegenwoor
digd door zegge en schrijve één
man, die twee pagina's vol
schreef en persoonlijk vind ik
het Vlaamse contingent veel te
groot.
Klaas Vos maakte, onder de
zelfde titel als zijn boek draagt,
een mooie serie radioprogram
ma's in Langs de Lijn. Maar ra
diomaken en een boek schrij
ven zijn twee verschillende din
gen. Oud-dominee Vos schreef
de interviews uit en bracht ze
terug tot redelijke lengte. Op
een vluchtig medium als radio
vallen kromme, bijna Cruij-
fiaanse zinnen, niet op. In een
boek helaas wel. Dergelijke con
structies, taalfouten (Arie van
Eijden was commercieel direc
teur ONDER het kabinet Van
Praag-Van Os) en onbegrijpelij
ke slordigheden (Jan Dick Leurs
was werper van Harlem Ni
chols) zijn eerder regel dan uit
zondering. Jammer, want hoe je
ook over hem denkt: Johan
Cruijff verdient beter.
