'Olleke Bolleke knal voor je kop'
"Hosanna in balans
De Passie van Leiden
Het Filiaal doet
Lindbergh herleven
Cultuur&Kunst
Klaterend
optreden
Brautigam
Nederlandse
wint finale
Soundmix
Renoir 'opeens' 54 miljoen goedkoper
new york Le Moulin de la Galette van Renoir, ooit het op een
na duurste doek ter wereld, is onlangs van eigenaar gewisseld
voor het bedrag van 50 miljoen dollar (96 miljoen gulden). Dat is
54 miljoen gulden minder dan het bedrag dat een Japanse za
kenman er in 1990 voor neerlegde. Dit heeft de Wall Street Jour
nal gemeld. Het Amerikaanse veilinghuis Sotheby's zou volgens
de zakenkrant als tussenpersoon zijn opgetreden bij de verkoop.
Wie het meesterwerk heeft gekocht, werd niet vermeld. Sothe
by's weigerde elk commentaar op het bericht. Het duurste doek
Ier wereld is Le Portrait du Dr Gachet van Van Gogh. Dat werd in
1990 afgehamerd op 82,5 miljoen dollar (158 miljoen).
Utrecht drie dagen sprookjesstation
[trechtUtrecht CS is vanaf 1 mei voor drie dagen omgetoverd
in een waar sprookjesstation. Pardoes, Prins, Assepoester en an
dere sprookjeshelden uit de Efteling strijken in de Domstad neer
voor een feestje ter gelegenheid van het 45-jarig bestaan van het
sprookjespark uit Kaatsheuvel. NS en de jarige Efteling hebben
een reeks van attracties georganiseerd voor kinderen van vier tot
elf jaar.
Ijsvlakte in Carré
amsterdam Het toneel van theater Carré in Amsterdam wordt
volgende maand veranderd in een ijsvlakte. Het Sint Petersburg
State Ice Ballet komt 'The Sleeping Beauty' en 'Het Zwanen-
meer' doen op de schaats. Het Ice Ballet geeft in totaal zes voor
stellingen in Carré.
Oranje-expositie in Rijnsburg
runsburg De Leidse burgemeester Goekoop opent op maandag
28 april in het Gemeentehuis van Rijnsburg de 'Rijnsburg-Oran
je Expositie'. Op de expositie zijn onder meer aquarellen en et
sen te zien. Het Rijnsburgs Gemeentehuis is op werkdagen ge
opend van 9.00-12.00 uur en van 14.00-17.00 uur en op zaterda
gen van 11.00-16.00 uur.
Kerr bij Concertgebouworkest
amsterdam De Amerikaanse violist Alexander Kerr (26) maakt
aanstaande woensdag zijn debuut als concertmeester bij het Ko
ninklijk Concertgebouworkest. Hij zal die avond onder meer de
vioolsolo vertolken in Rimsky-Korsakovs Sjeherazade. Kerr
treedt officieel pas op 1 augustus in functie.
recensie paulien koopmans
borstelling: 'De oceaanvlucht van kapi-
Lindbergh', door Jeugdtheatergroep
2liet Filiaal. Gezien: 20/4, LAKTheater, Lei-
21
21
chef jan rijsdam, 071-5356444
jeugdtheater
?PC fie durft in zijn eentje van New
4ZPrork naar Parijs te vliegen? Ie
dereen verklaarde hem voor
ek, maar het was de luchtpost-
i Charles Lindbergh die
net deze oceaanvlucht in een
lap wereldberoemd werd. Met
22 ijn éénmotorige vliegtuig, een
11 aar boterhammen en het hor
van zijn opa zette hij na
22 lijna 34 uur voet op Franse bo-
.Jem.
Dit historische vliegavontuur
Ron|l927) is het thema van de
j2 iugdtheatervoorstelling 'De
22 ceaanvlucht van kapitein
indbergh'. Het Filiaal werkt
22! laarbij de autobiografie van de
liegenier ('The spirit of St.
ouis') en een hoorspel van
iriertold Brecht ('Der Flug der
indberghs') uit tot een muziek-
20 leaterspektakel.
Op het toneel staat een inge-
lieus bouwsel. Het is een tele-
joncentrale, werkplaats, tele-
;rafeermachine en vliegtuig in-
en. Deze verschillende functies
1 rijgen ondersteuning met ge
lid. Met zijn slagwerk, xylofoon
ratel vertaalt Gabe Tarjan het
22 erhaal in klanken: de treinreis
22 an Lindbergh op zoek naar een
eschikte vliegtuigfabrikant, de
Jlefoontjes naar zijn moeder,
en het startende vliegtuig met
de sneller en sneller draaiende
propeller.
De twee andere acteurs voe
gen beeld en tekst bij de mu
ziek. Ze schetsen het verloop
van de gebeurtenissen en spe
len om beurten de rol van pi
loot. Samen levert dit theater op
dat zich beweegt tussen hoor
spel en slapstick.
Het zichtbare en het hoorbare
maakt een historische indruk.
Maar met die gelijktijdige be
werking van de zintuigen
schuift de geschiedenis zelf iet
wat naar de achtergrond.
Toch is het verhaal interes
sant genoeg. Zoals de scene met
de onderhandeling over de in
richting van het vliegtuig. Om
dat Lindbergh alle ballast over
bodig vindt, blijft de kist zo
goed als leeg. Dus: geen radio,
geen parachute, geen voorruit
en geen leren stoel. Ook de ge
sprekken met zijn kwade 'ik'
zijn mooi. Wanneer de piloot
overmand wordt door ver
moeidheid, fluistert zijn gewe
ten hem in: „Slaap maar. Leg je
hoofd maar neer." Maar Lind
bergh luistert niet en bereikt na
5809 kilometer de luchthaven
van Parijs, veilig en wel.
Aan het slot zakt de vliegtuig
stellage vloeiend naar de to
neelvloer, terwijl het geratel'en
gebons van de motor zachtjes
in volume afneemt. En zo
brengt Het Filiaal een stuk met
veel verrassende effecten voor
oog en oor.
ikensie li dy van der spek
7VN öndels 'Messiah' door de COV 'Hosan-
a', dirigent Gilles Michels, m.m.v. Maqo-
s Ginczinger, sopraan, Margareth 8eun-
t (f ars, alt, Alex Vermeulen, tenor, Hans de
ebla te, bas, Tijn van Eijk, clavecimbel, Aart
7, 't fcrgwerff, orgel en het Randstedelijk Be-
(N Eleidingsorkest, concertmeester Pleun
oogjan der Linden. Gehoord 19/4, Advents-
kerk, Alphen a/d Rijn.
0°,..
lirigent Gilles Michels heeft
en moeilijke taak. Hoe conti-
'liiaj lueer je de hoge zangkwaliteit
an 'Hosanna'. Als je voorgan-
er jarenlang Barend Schuur-
tap ian is geweest, doe je dat niet
«ft wen'.
4 (I laar Michels, leerling van
pms chuurman aan het Rotterdams
lonservatorium, heeft met de
(Ni Messiah' een voortreffelijke
irestatie geleverd, zeker in het
weede en derde deel. In deel
én is de oude zelfverzekerde
louding van 'Hosanna' nog een
f leetje zoek. De koren klinken
4'nat en weinig gearticuleerd, er
sigeen frisse vernieuwende in-
ang te vinden.
24' 'p bladzijde 61 van de parti-
23 uur 'Glory to God' komt het
2*. cht pas goed boven de hori-
23f0n. De veerkracht schiet er
"eer in, Hosanna zingt weer
oluit. Sloeg de articulatie en
ij candering in 'All we like sheep'
Ka* og een beetje door naar het
f xtreme, in 'He trusted in God'
de'v 1 de balans gevonden, prachtig
AOj il en spottend gezongen.
'et Randstedelijk Begeleidings-
ukest heeft een heel wat min-
Veens Bruikoor maakt furore
Ze nemen geen njeuwe
koorleden meer aan, maar
wie als volwaardig lid een
partijtje wilde meebrullen
moest als toelatingsexa
men een overtuigend en
staccato 'Tieten!' laten ho
ren, ongeforceerd en
vanuit de onderbuik. Om
te zien of het aspirant lid
een pieper, een blèrder of
een lager was. Het Veens
Bruikoor doet niet aan ter
men als tenor, bariton of
bas. Het Veens Bruikoor
doet überhaupt aan weinig
dingen waar doorsnee ko
ren wel aan doen, dingen
zoals zingen bijvoorbeeld.
roelofarendsveen
pablo cabenda
Het bruikoor brult, vanzelfspre
kend. Aan klassiekers als 'Olleke
Bolleke' en 'Hoedje van papier'
wordt bloedserieus een intimi
derende overgave meegegeven
die eerder wordt toegeschreven
aan bloeddorstige voetbalsup
porters dan aan fijnbesnaarde
vocalisten.
Het Veens Bruikoor is het zo
veelste voorbeeld van een suc
ces onder het kopje 'Uit de
hand gelopen grap'. Thijs (20,
pieper), Eef (24, lager) en Jeroen
(21, dirigent) hadden met hun
collega's groot succes bij de
opening van 'Leiden Cultuur
stad' in de Stadsgehoorzaal. Be
rend Botje als een knal voor je
kop, het Wilhelmus als scheld-
kannonade. Versies hard en
kaal als bot, ontdaan van alle
franje en om de oren van het
publiek geslagen op een wijze
die geen enkele tegenspraak
duldt.
Een schreeuwkoor uit Finland
verhief het podiumschreeuwen
eerder al tot kunst. Na het zien
van de Finse brulboeien op het
Lowlandspopfestival besloten
de jongens uit Roelofarends-
veen iets soortgelijks te doen.
Jeroen: „Maar dan ook met
humor en zo." Eef: „Wij hebben
vlaggetjes en rare buiginkjes."
Thijs: „We hebben begrepen
dat het schreeuwen daar een
soort traditie is. De Fin wordt 's
ochtends wakker en brult tegen
zijn vrouw." Jeroen: „Het heeft
iets te maken met het midwin
ternachtfeest, als ze het licht
niet kunnen zien. Maar sla me
d'r niet op dood."
Ontwapenende meligheid ge
bracht met doodernstige ge
zichten. Het scoort goed. Sinds
hun enige twee optredens blijft
de populariteit van het koor stij
gen.
Jeroen: „We hebben mensen
in het koor die al vijftien jaar in
bandjes oefenen om in Paradiso
te komen, en dat lukte steeds
net niet. Nu staan we er met het
koor al in augustus. Niet eens
een jaar na de oprichting. Dat is
voor hen wel een beetje frustre
rend."
Eef: „Ik werd daarvoor opge
beld door de VARA of we voor
dat programma 'Spijkers' langs
wilden komen. Nou toen moest
ik natuurlijk wel eerst even
overleggen met de rest."
Eef schatert het uit over zo
veel ironie. De mannen van het
koor houden wel van een lolle
tje. Maar dat is voor na de op
tredens. Dan mag er gedronken
en gelachen worden. Daarvoor
moet het 'poepiestrak' zitten.
En daarna is het tijd voor de
analyse. Als topsporters die de
perfectie na videobeschouwing
binnen handbereik wanen kij
ken ze geconcentreerd naar de
videoband waar vijfentwintig
man het Wilhelmus afsluiten
door een kruisje te slaan.
Jeroen (geërgerd): „Kijk, daar
doet ie het weer met z'n linker
hand."
Een van de lagers krijgt van
zijn collega net zichtbaar voor
de camera een corrigerende
schop. Foutjes worden genade
loos afgestraft. Evenals een te
grote hang naar kolder, want te
veel lacherigheid komt het koor
niet ten goede. Thijs: „In het
begin hadden we tijdens de re
petities daar wel een beetje
moeite mee. Maar dat is niet zo
erg."
Eef:Als je er maar voor zorgt
datje bij het optreden zo staat."
En Eef geeft acht met een
haast religieus militaire overtui
ging-
Er moet discipline heersen.
De Zangeres zonder Naam, de wielrenner Gerben Karstens, de schrijver Jan Wolkers, de pianist Wibi Soerjadi en
de cineast Paul Verhoeven genieten niet alleen nationale bekendheid; ze hebben bovendien gemeen dat hun
wortels in de stad Leiden liggen. Dit gegeven vormde het uitgangspunt voor een speciale tentoonstelling in De
Lakenhal waar twintig (oud)Leidenaars hun voorkeur uit de collectie van het museum combineren met een ge
liefd kunstvoorwerp uit eigen bezit. De gouden jurk van De Zangeres, naast de gele trui van de wielrenner, naast
de lappenpop van de cabaretier. Op 20 verschillende video's lichten ze in het museum hun soms verrassende
keuze toe.
der complexe partituur op de
lessenaar dan de afgelopen we
ken met allerwegen de Matt-
haus. Het gaat de strijkers zeer
gemakkelijk af, alert in het ein
deloze aantal repetities en klei
ne scherpe ritmes, steeds inspe
lend op de korte zinnen van so
listen en koor. Buitengewoon
genuanceerd speelt de eerste
trompettist. De klank wordt
nergens hard, nergens rechttoe-
-rechtaan. Zorgvuldig gedoseer
de echo's en mooie fluwelen
klankbuigingen, opmerkelijk
gekozen bij de woorden 'We
shall be changed'.
De bas Hans de Vries viel in
voor zijn broer Nanco, en deze
had weer moeten invallen voor
Frans Fiselier. Daar leed deze
Messiah niet onder: een prach
tige bedachtzame donkere stem
met een uitstekende dictie. Alex
Vermeulen zit met de tenor-ari-
as precies in zijn beste register,
dat kan in de Matthaus Passie
niet altijd gezegd worden. Ner
gens hoeft hij nu op zijn keel te
drukken om de vereiste hoogte
te forceren.
Marjorie Ginczinger en Marga
reth Beunders zijn niet de twee
stemmen die echt bij elkaar
passen. Beunders heeft een ge
dragen stemgeluid met een ou
derwetse uitstraling in haar in
terpretatie en haar uitspraak.
Ginczinger heeft juist een hel
dere jeugdige sopraan die heel
direct op je afkomt. Maar goed,
ze hoefden zich hier niet in een
duet te storten en zo kwamen
ze beiden tot hun recht.
De schrijver/beeldhouwer Jan Wolkers komt oorspron
kelijk uit Oegstgeest, een gegeven dat in zijn vroege
werken ook herhaaldelijk naar voren komt. „Leiden",
zegt hij over de grote buurgemeente, „was vanaf mijn
prilste jeugd belangrijk voor mij want als jongetje van 4
jaar ging ik al met mijn moeder zaterdags boodschap
pen doen. Het geheim van de stad heb ik daar enorm
beleefd. Als je uit zo'n dorp komt, is de stad gewoon
een labyrint. De Pieterskerk met al die stegen, de
Burcht en vandaar af zag je de Leidse Hout. Toen ik het
profiel van de stad ging tekenen, was ik een jaar of
veertien. Dan dacht ik: daar heb ik gelopen met mijn
moeder. Een jongen met zijn moeder."
Jan Wolkers is een ras-verteller. Zelfs al moet hij nood
gedwongen kort van stof zijn, zoals op de video in De
Lakenhal, dan doet hij in rake bewoordingen verslag,
gelijk een schilder die met vaste hand het mes hanteert.
Voor de tentoonstelling koos hij, uit eigen collectie,
voor een enorme Seepik-trom, een object waaraan hij
bijzonder is gehecht. „Al die maanden dat hij in het
museum staat, zal ik hem erg missen", zegt hij. „Je hebt
kans, dat ik toch met een slaapzak zo nu en dan bij De
Lakenhal kom en dat ik voor dat ding wil slapen of zo."
Uit de verzameling van het museum koos hij voor een
tekening van Lucas van Leyden (1494 - 1533), de schil
dervan het befaamde drieluik 'Het Laatste Oordeel' dat
eveneens tot de vaste collectie van De Lakenhal be
hoort. Aanvankelijk had Wolkers zijn kennersoog op
dat werk laten vallen, maar vanwege zijn omvang is
zelfs intern transport van het drieluik uit den boze. Dan
maar de tekening. Want ook die intrigeerde de jonge
Wolkers destijds mateloos. En wel omdat er, ter be
scherming, vroeger een gordijntje voor hing.
Zoals toen, hangt het er nu ook.
ad van kaam
foto huub vissers
Het Veens Bruikoor haalde flink uit bij de opening van Leiden Cultuurstad. Wethouder Pex Langenberg (I) keek er in elk geval van op.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
Zo voor de vuist weg een eind
weg brullen, mag dan gemakke
lijk lijken er komt zeker wel
techniek bij kijken. Niet ieder
een kan het en op de video is
duidelijk zichtbaar dat sommi
gen van pure inspanning rood
aanlopen.
Jeroen: „We namen niet zo
maar iedereen aan. De helft van
ons bestaat uit keigoede muzi
kanten." Thijs: „Na onze suc
cesvolle optredens wil iedereen
erbij. Maar we nemen heel mis
schien nog twee man aan en
dan zijn we compleet. Klaar
voor Carré."
En er klinkt weer onbedaarlijk
relativerend gelach.
Het Veens Bruikoor is zater
dag 24 mei in het tv-program-
ma Spijkers te zien.
recensie udy van der spek
Ronald Brautigam met Mozart Sona
tes op de Fortepiano. Gehoord: 20/4,
Groene Kerkje, Oegstgeest
Voor de tweede keer begint
Ronald Brautigam zijn Mo
zart Sonate cyclus in Oegst
geest binnen de muren van
het Groene Kerkje, de ultie
me ruimte volgens Brau
tigam. Ook dit jaar weer
heeft zijn spel, op zijn eigen
fortepiano, alles met water te
maken. En hoe. Alle eigen
schappen en hoedanigheden
van dit onmisbare vocht pas
seren de zintuigen. Het hele
verhaal dat Brautigam te ver
tellen heeft is tot de laatste
drop gedetailleerd en zonder
enige vervuiling, kristalhel
der, transparant tot op de
bodem.
Zijn versieringen, neem
het 'Andante grazioso' uit de
Sonate in A (1778), zijn trit
sen regendruppels, exact ge
lijk, spetterend op een leiste
nen rots. De middendelen
stromen uit z'n handen. In
de gaande beweging van de
Andantes, vooral het 'Andan
te cantabile con espressione'
uit de Sonate in a (1778), lijkt
de zon te schijnen op een
waterfontein. Alle regen
boogkleuren zet Brautigam
om in klank. Met het zachte
(knie)pedaal krijgt zijn forte
piano een onwaarschijnlijk
mooie afgedempte klokken
de klank. Het meest geraffi
neerd nog in het Adagio van
de Sonate in F. Alsof ook hij
zelf met enig welbehagen de
ze kleur van alle kanten 'be
tast'.
De tragiek in de a mineur
Sonate laat Brautigam je be
leven en meeleven. De dra
matische passages in het Al
legro Maestoso als een kei
harde straal uit de douche
kop, monden uit in de bed
ding van een volgend thema.
Dat tovert met het zachte pe
daal in een andere toonsoort
weer heel andere nuances te
voorschijn.
Ronald Brautigam brengt
Mozart en de fortepiano uit
Wolfgang Amadeaus' tijd kla
terend tot leven.
hilversum» anp
De Nederlandse Edsilia Rom-
bley heeft zaterdag de Europese
Soundmix Finale 1997 gewon
nen. Ze eindigde als eerste met
haar imitatie van Oleta Adams
met het nummer 'I just had to
hear your voice'.
Tweede en derde eindigden
respectievelijk Spanje (Ray
Charles) en Noorwegen (Sting).
De 19-jarige Edsilia was na haar
triomf totaal overrompeld en
liet haar tranen de vrije loop.
Winnares Rombley kreeg een
beeld van de kunstenaar Ruurd
Hallema en een bedrag van
25.000 dollar (bijna 50.000 gul
den). In de internationale jury
van de show, die werd gepre-
senterd door de actrice Linda
Evans, zaten namens Nederland
Jaques D'Ancona en Ruth Ja-
cott.
Aandacht voor
Nederlandse
literatuur
in Zweden
stockholm anp
Als opmaat naar de Boeken
beurs van Göteborg van ko
mend najaar, waar Nederland
en Vlaanderen centraal staan,
wordt van 25 tot en met 27 april
in Stockholm een symposium
gehouden over het vertalen van
Nederlandse literatuur in het
Zweeds.
De Zweden zijn de Neder
landse literatuur pas echt seri
eus gaan nemen na de jaren
vijftig, aldus Ingrid Wikèn Bon-
de van de universiteit van
Stockholm. Zij zit het symposi
um voor en promoveert bin
nenkort op de eerste Zweedse
dissertatie over het Nederlands.
De Nederlandse literatuur heeft
nog maar een klein plekje in de
Zweedse boekhandel veroverd.
Per jaar worden ongeveer tien
Nederlandse en Vlaamse boe
ken in het Zweeds vertaald. Dat
is minder dan 1 procent van alle
vertaalde boeken in Zweden.
Van dat ene procent is ook nog
eens een groot deel gewijd aan
kinderliteratuur.