Leger bestrijdt
imago van
'vergabbering'
k
Beroemde mummies in moeilijkheden
"TT
ZATERDAG 19 APRIL 1997
eel Nederland denkt nu dat we
I allemaal hele dagen lopen te
blowen en te spuiten. Dat is on
zin. Natuurlijk zijn er jongens die gebruiken, met
name softdrugs. Maar het is een kleine minder
heid, die dat voor de meerderheid verborgen
houdt. Ze weten dat ze anders worden aangege
ven. Ik ken overigens niemand die harddrugs ge
bruikt."
Aan het woord is John, een zogenaamde BBT'er
(Beroepsmilitair Bepaalde Tijd), gelegerd in De
Harskamp in het hart van de Veluwe. John staat te
wachten bij de bushalte recht tegenover de hoofd
ingang van de legerbasis. Hij wacht op een een
lift. Hij wil naar huis, want 'in De Harskamp is
niets te beleven. Niet in de kazerne en niet in het
dorp'.
Dat klopt. Het nieuwe beroepsleger heeft niet
alleen de krijgsmacht zelf veranderd, ook in zoge
noemde legerplaatsen als De Harskamp en 't Har
de, is de sfeer drastisch gewijzigd. 'Soldatenkroe-
gen' zijn er amper of helemaal niet meer. In het
gerenommeerde soldatencafé Burgwal "in De
Harskamp, recht tegenover de ingang van de ka
zerne, leerde menig inmiddels brave huisvader
bier drinken. Die tijd is voorbij. Nu dobbelen er
nog slechts oude dorpelingen om drank. De BB-
T'ers blijven liever in de kantine waar een biertje
nog geen gulden kost of ze gaan naar huis, zoals
John.
„De sfeer bij de landmacht is inderdaad veran
derd. Dat hoor ik van iedereen. Maar ik word er
gek van, dat iedereen zo negatief over ons praat.
Ik zit nu een jaar in het leger en ik hoor niets an
ders dan dat de nieuwe beroepssoldaat dom en
slecht opgeleid is. Wij zouden de afvalbak van de
maatschappij zijn en alleen als kanonnenvlees ge
schikt zijn", zegt John.
Eisen
Niet alleen onwetende burgers oordelen zo nega
tief, ook menig officier klaagt steen en been. Al
leen durft niemand in het openbaar de kat de bel
aan te binden. De lage aanstellingseisen voor de
BBT'ers zouden de oorzaak zijn van de bedenke
lijke kwaliteit. Toen er nog dienstplicht was, vorm
den de manschappen een gemêleerd gezelschap.
Er waren soldaten met een lage opleiding, maar
ook afgestudeerde oudere jongens, die het niveau
opkrikten.
In een beroepsleger, zo is algemeen bekend, ko
men meer bedenkelijke uitwassen voor. Luite
nant-kolonel Matser waarschuwde ruim een jaar
geleden al voor toenemend wangedrag binnen het
beroepsleger. Hij doelde op kleine criminaliteit,
onzedelijk gedrag, drugs- en drankmisbruik. De
Sinds Nederland een beroepsleger kent, overheerst de
negatieve publiciteit. De nieuwe soldaat heeft het imago
van een domme slome drugsgebruiker. Het leger
'vergabbert', zegt men. Maar niet iedereen is het daar mee
eens.
Het nieuwe beroepsleger heeft een negatief imago. „Vervelend, want het bestaat voornamelijk uit enthousiaste jongelui. Het drugsge
bruik is geenszins toegenomen." foto archief
nieuwe recruten komen voornamelijk uit lagere
sociale klassen en ook is de binding met de maat
schappij minder in een beroepsleger. Er kunnen
eigen normen en waarden ontstaan.
Treffende voorbeelden leverden de Belgische en
Canadese beroepssoldaten, die zich in Somalië
aan ernstige mishandelingen te buiten zijn ge
gaan. Ook het incident in februari in Seedorf,
waarbij een 'mietje voor de gein' met riemen aan
een stoel werd vastgebonden, een prop in zijn
mond kreeg, en naakt met een touw om zijn nek
op de foto ging, was van een dergelijk niveau.
Cijfers
Toch wijzen de cijfers vooralsnog niet uit, dat de
nieuwe beroepssoldaten de krijgstucht meer aan
hun laars lappen dan de vroegere dienstplichti
gen. Het openbaar ministerie in Arnhem, waar de
Militaire Strafkamer is gevestigd, vervolgde tot
1994 zo'n 5500 militairen per jaar. Sindsdien is er
een geleidelijke daling. In 1996 was dat aantal tot
fninder dan de helft teruggelopen: 2500. In die pe
riode is echter ook de omvang van het leger onge
veer gehalveerd.
De publiciteit rond de 24 militairen die wegens
gebruik en handel in harddrugs worden ontsla
gen, heeft het imago van de BBT'er opnieuw geen
goed gedaan. „Dat vind ik nog het meest verve
lend. De meeste BBT'ers zijn enthousiaste jonge
lui", zegt overste Hardenbol. „Want het drugsge
bruik is geenszins toegenomen. Dat dit relatief
hoge aantal wegens drugshandel wordt aangepakt
(over heel 1996 werden 15 man ontslagen, red.)
heeft te maken met de extra aandacht van de ma
rechaussee voor drugsdelicten. Direct na de in
stelling van het beroepsleger werd er nooit op de
kamers in de kazerne gecontroleerd. Tenslotte
waren de soldaten werknemers geworden, met
recht op privacy. Dat zal nu veranderen, zonder
dat er een heksenjacht ontstaat. Maar als er aan
wijzingen zijn dat iemand drugs gebruikt, dan
volgt er nu wel een controle."
De bewering van Hardenbol dat het wel meevalt
met het drugsgebruik, wordt gestaafd door een
onderzoek van de afdeling gedragswetenschappen
van de landmacht. In het rapport zegt 8,1 procent
van de BBT'ers regelmatig softdrugs te gebruiken.
Dat is minder dan de jeugd buiten het leger. Ook
blijken de BBT'ers minder vaak alcohol te drinken
dan de gemiddelde burger, al wordt er per keer
wel meer ingenomen. Uit het onderzoek blijkt
eveneens dat de motivatie van het nieuwe perso
neel beter is dan ooit, terwijl de fysieke conditie
vooral bij aanvang heel slecht is.
Winkel
Het beste beeld van de 'nieuwe soldaat' levert een
bezoek aan een van de elf nieuwe banenwinkels
van de landmacht op. In het moderne centrum
van Rotterdam bevindt zich de grootste. In deze
winkel worden jaarlijks 1000 van de benodigde
5500 nieuwkomers gerecruteerd. Grote kleurenfo
to's van frisse soldaten in een verre vreemde na
tuur, stoere manshoge etalagepoppen in ge
vechtstenue en aantrekkelijke folders moeten de
jeugd over de drempel trekken.
Hoewel het nog vroeg in de morgen is, druppe
len geregeld nieuwsgierige jongeren binnen. Vrij
wel allen serieuze jongens en een enkel meisje,
sommigen werkloos, anderen bezig aan hun
laatste schooljaar Ze stellen serieuze vragen. Dui
delijk niet het studentikoze type, maar ook niet de
drugs gebruikende patjepeeërs, zoals menigeen
nu veronderstelt.
„Globaal gezien nemen we het meest school
verlaters aan. Langdurig werklozen het minst",
zegt sergeant-majoor Alflen, een van de voorlich
ters in de winkel. „De hele selectieprocedure
duurt een half jaar. Ongeveer de helft valt af bij de
psychologische keuring. Jongens die zich een
soort Rambo voelen, moeten we niet. Uiteindelijk
blijft ongeveer eenderde van de sollicitanten over.
De meerderheid heeft de mavo of het lbo afge
maakt. Voor sommige functies, zoals bijvoorbeeld
kok, is een diploma niet nodig."
Alflen bestrijdt dat het aantal van de benodigde
5500 nieuwkomers per jaar niet wordt gehaald.
„Integendeel, vorig jaar moesten we de werving
drie maanden stopzetten, omdat we al voldoende
mensen hadden. Nee, het gaat helemaal niet zo
slecht."
'Verrubberen'maakt lijken langer houdbaar
Is Sneeuwwitjes liggen ze nu nog
in hun glazen kisten: Mao Zedong,
^^Vladimir Iljitsj Lenin, Ferdinand
icos en Kim Il-sung. De vraag is hoe lang
Lenin dreigt te worden begraven, Mao's
usoleum gaat dicht voor een verdacht lan-
opknapbeurt', bij de Filipijnse dictator
p, ft het elektriciteitsbedrijf de stekker emit
en in Noord-Korea lijkt het slechts
kwestie van tijd voordat de hongerende
olking Kameraad Kim postuum de gebal
de schedel inslaat.
farao's lieten al zien dat mummies
swaar lang maar niet eeuwig houdbaar
!'1 De oude Egyptenaren hanteerden overi-
rï s wezenlijk andere technieken dan de
ne cialisten van onze tijd. Collectiebeheerder
wi Dam van het Anatomisch Museum
de Rijksuniversiteit Leiden wijst op het
dieten plastileren, dat sinds een jaar of
zwang is: het impregneren van een li-
met kunststof. „Het kadaver, zoals wij
lijk op de snijtafel noemen, wordt dan als
nare verrubberd." Zo krijg je geen schim-
li op het lijk en tevens wordt uitdroging
fromen. De houdbaarheid van het 'kada-
k dan nog slechts afhankelijk van die van
nibber'.
de tijd dat Lenin gebalsemd werd (1924)
ionden die technieken nog niet. „De Rus-
ftanteren in het geval van Lenin een ge-
De methode, die waarschijnlijk behoorlijk
onderhoud vergt. Ik denk dat ze bijna da-
'S na sluitingstijd van het mausoleum
in de weer zijn." Van Dam baseert
«onderstelling op de problemen die,
een luchtdicht afgesloten glazen kist,
Den rijzen. „Het balsemen op zich is geen
probleem. Veel kadavers worden bewaard in
vloeistof. Maar Lenin ligt open en bloot. Hij
zal regelmatig moeten worden ingespoten of
ondergedompeld om uitdroging te voorko
men."
De beheerder van de Leidse collectie, die
vier eeuwen oude 'stukken' op sterk water
omvat, noemt nog enkele mogelijkheden van
bederf: „Er kan schimmel komen op het ka
daver of het weefsel kan gaan opzwellen. Ook
moet je voorkomen dat de bloedvaten zich
vernauwen, want de fixatievloeistof wordt via
de bloedbaan ingespoten. De huid alleen laat
niet veel door: bij onderdompelen komt het
vocht maximaal tot 2 cm diep."
Evita
In Nederland worden 'kadavers' met sproei
en en onderdompelen soms dertig jaar voor
de snijzalen bewaard, weet Van Dam. Behal
ve met fixatievloeistof of door plastileren kan
dat nog via een paraffinebehandeling, die het
lijk haast letterlijk in een wassen beeld veran
dert. Of dat bijvoorbeeld is gebeurd met de
Argentijnse Evita Peron, durft hij niet te zeg
gen. „De dokter die haar behandeld heeft zou
drie weken bezig zijn geweest. Veel langer
dan nodig; maar wat hij precies met haar ge
daan heeft, weet niemand."
Wat betreft de 'groten der aarde' heeft
vooral het Onderzoeksinstituut voor Biolo
gische Structuren in Moskou een naam hoog
te houden. Behalve Lenin werden ook de
overleden Stalin, zijn marionetten in Bulga
rije (Dimitrov) en Tsjecho-Slowakije
(Gottwald) alsook de Vietnamese communist
Ho Chi-Minh door de Russen onder handen
De onsterfelijk verklaarde Grote
Leiders van deze eeuw die door hun
volkeren zijn gemummificeerd,
dreigen het jaar 2000 niet heelhuids
te halen. Ze lijden ernstig aan
uitdroging. Als daar niets tegen wordt
ondernomen, keren ze net als gewone
stervelingen tot stof en as weder.
genomen. Na de val van het Sovjet-commu-
nisme bleef het instituut overeind door grof
geld te vragen aan wie zichzelf postuum zo
lang mogelijk wilde goedhouden. De prijs:
een miljoentje bij gewone balseming tot tien
miljoen gulden bij langdurige tentoonstelling
van de mummie.
Die kan zo worden genoemd omdat het
woord mummie niet per definitie staat voor
een 'ingewikkeld' Egyptisch lijk. „Mummie
staat voor een stoffelijk overschot dat op
kunstmatige of natuurlijke wijze (zoals de
gletsjermummie) bewaard is gebleven", zegt
conservator Maarten Raven van het Rijskmu-
seum van Oudheden in Leiden. Ook de ge
balsemde opgebaarde lijken van politieke lei
ders zijn dus als zodanig te omschrijven.
Een van de laatste klanten van het Onder
Het 'onderhoud' van Lenin kost een lieve duit. In de Russische regering gaan steeds meer stem
men op om de stichter van de Sovjet-Unie maar eens onder de grond te stoppen, foto reuter
zoeksinstituut in Moskou was Kim Il-sung die
in juli 1994 overleed. Voor het oog van de na
tie wierp zijn zoon en halve opvolger Kim
Jong-il zich huilend op de kristallen sarcofaag
van zijn vader. De op groteske wijze vereerde
Noord-Koreaanse dictator ligt nu dankzij de
Russische specialisten 'eeuwig' opgebaard in
het Kumsusan Herdenkingspaleis in de
hoofdstad Pyongyang. Maar de kostbare her
denkingsceremonie voor de man die zijn volk
uitgehongerd achterliet, was vorig jaar al
minder omvangrijk dan in 1995. Er is gewoon
geen geld meer voor.
Het 'onderhoud' van Lenin lijkt eveneens
een lieve duit te kosten, getuige de serieuze
stemmen die opgaan in Russische regerings
kringen om de stichter van de Sovjet-Unie
maar eens onder de grond te stoppen. Presi
dent Jeltsin heeft een referendum voorgesteld
over de kwestie, maar riep daarmee de toom
van het parlement over zich af. Een nicht van
Lenin, Olga Oeljanova, heeft als enig overge
bleven familielid haar toestemming voor her
begrafenis geweigerd.
T-shirts
Ook over de mummie van Ferdinand Mar
cos, die in 1989 in ballingschap overleed aan
leverkanker, wordt geruzied. In 1992 werd
het gebalsemde lijk van de verdreven dictator
teruggehaald naar de Filipijnen, waar zijn
weduwe Imelda een grote granieten tombe
naast zijn geboortehuis had laten neerzetten,
in afwachting van een staatsbegrafenis. Vori
ge maand sloot het plaatselijke energiebedrijf
echter de stroöm af omdat Imelda niet over
de brug kwam: de rekening voor koeling van
het mausoleum was opgelopen tot vier ton.
De specialist die het lijk balsemde, geeft het
nog tot 2002. Tot die tijd moet de weduwe
zich redden met de verkoop van T-shirts met
het opschrift 'Ik zag de overblijfselen van een
Groot President'.
De mummie van Mao Zedong ten slotte is
ook alweer 21 jaar oud. De Chinese leiders
hebben besloten de deuren van zijn mauso
leum tot eind december dicht te gooien. Offi
cieel heet de tijdelijke sluiting een
'voorzorgsmaatregel om te voorkomen dat
bezoekers tijdens de reparatiewerkzaamhe
den gevaar lopen'. Maar bij het besluit speelt
wellicht eerder de angst voor verdachte sa
menscholingen op het aanpalende Plein van
de Hemelse Vrede een rol.
