;or
an der hart:
an wouters:
'Soms hebben we de boot
bewust afgehouden'
c
ZATERDAG 19 APRIL 1997
ij was altijd al moeilijk
volgen'
Hf 1
or van der Hart, 44-
voudig international,
ex-bondscoach en ex-
;r van onder meer Ajax,
,7, FC Den Haag en Standard
'devoetbalde in de'herfst van
loopbaan als stopperspil van
una '54 nog tegen het prille ta-
Cruijff. In het seizoen
'66 eindigde Ajax-Fortuna in
■1 zege voor de Amsterdam-
De veteraan Van der Hait
37, de jonge Cruijff 18.
slt n juni 1966 ben ik gestopt. Ik
twee seizoenen tegen Cruijff
ieeld. Ik was stopperspil,
sl< jff spits en die werd toen nog
ii door de stopper, door mij
c Ik herinner me dat hij veel
yjl eek naar de zijkanten om me
Jjj itlopen. In Amsterdam verlo-
scl) ve, maar in Geleen klopten we
ria in die jaren vaak.
uijff was heel tenger, maar pe
il hij was hondsbrutaal, tóen
was een ervaren centrale ver
van Fortuna en van het
Bands elftal, maar hij pro-
rde je net zo gemakkelijk de
:hi door de benen te spelen. Hij
nu in elk geval een poging daar
na Hij was geen jongen die het
Jjj I om z'n tegenstander daar
voor schut te zetten. Zo stak
liet in elkaar. Als hij iemand de
door de benen speelde, had
een functie. Maar bij mij kreeg
de kans niet voor. Dat wist
c.
had al een grote profcarrière
er de rug, in Frankrijk, in een
jat in Nederland nog alleen
leurvoetbal werd bedreven. Ik
jian wanten. Ik had tegen het
3amde binnentrio van AC
pitsen.
pes als Nordahl en ook Di
rno waren superspitsen, maar
in had toch nog net effe iets
Hij kon alles, zo tenger en
zo jong als hij was en zo link ook.
Het maakte hem niets uit, tegen
over wie hij stond. Aan zelfver
trouwen ontbrak het hem nooit.
Hij was spijkerdun, maar ook spij
kerhard. Hij kon, als 't moest, best
een schop uitdelen.
Zoals hij nu op televisie is of
soms als je hem ontmoet, zo was
hij ook als voetballer: heel moeilijk
te volgen. Hij zag en ziet het spel
letje steeds een dimensie verder.
Hij ziet wat anderen nog niet zien.
Dat is wat ze in Amsterdam gogme
noemen. Een slag verder kijken.
Niet de aanvaller uitschakelen,
maar. degene dus die die aanvaller
met voorzetten moet bedienen.
Heel de wereld wist het, ik wist
het, Cruijff was een supertalent
zoals dat één keer in de honderd
jaar wordt geboren. Wat goed is
komt nou eenmaal snel. Ik was
zelf ook zeventien toen ik in het
eerste elftal van Ajax debuteerde
en ik werd in 1947 ook meteen
landskampioen. Dat zijn situaties
die bij Ajax herhaaldelijk voorko
men.
Cruijff kwam niet voor niets
voort uit de Ajax-jeugd en uit de
Ajax-school van Rinus Michels, de
grote man achter het professionele
proces. Michels heeft de spelers
van toen gekneed en gevormd en
alles bij elkaar leverde dat een su
per-elftal op. Een super-elftal dat,
in de jeugd, al jaren achtereen in
praktisch dezelfde samenstelling
speelde. Het moet Michels bloed,
zweet en tranen hebben gekost
om er fullprofs van te maken.
Een supertalent als Cruijff heeft
zich nooit meer aangediend. Een
tweede zal ook niet zo gauw meer
geboren worden. Ik heb er althans
nog geen een ontdekt en ik heb er
in de loop der tijd heel wat gezien.
Al die jonge jongens van tegen
woordig, Weah, Ronaldo, Kluivert
of hoe ze ook heten, er is er niet
een met Cruijff te vergelijken."
r klopte niets van het beeld'
Hij schiet sneller dan
zijn schaduw. De
cennia lang, zonder
moment van vertraging of een
lerende hand van ouderdom,
luck}' Luke, 'the poor loneso-
cowboy', en zijn paard Jolly
per krijgt de tijd nooit vat.
han Cruijff wordt 50. Een
mde gewaarwording, vindt Jan
iters. „Zulke figuren moet je
en zien als striphelden. Die
Jen ook nooit ouder."
r t huidige assistent-trainer van
Utrecht, tijdelijk vervanger van
herstellende Ronald Spelbos,
Cruijff uit zijn periode als
Ier voor Ajax. Wouters was een
loop van Cruijff. Niet iedereen
het in de krombenige midden-
zi Ier zitten. Wat moest het 'gro-
Ajax met die wat onooglijke
h ballet Cruijff negeerde verba-
D ;n kritiek. ,,Ik was verbaasd,"
Wouters toe „Had het niet
racht. Ik wilde wel weg bij
•cht. Gewoon, om te kijken
iver ik kon komen."
aar stond Wouters dan. Oog in
met Cruijff. „Hij is voor iedere
Iballer een grootheid. Je keek
hem op, hij was absolute
Bovendien kom ik uit een ge-
He die naar het Nederlands
van 1974 keek. Ik was veer-
ten tijde van de finale tegen
Island in München. Die man
dat waren idolen. Niet alleen
ijff, maar ook Van Hanegem en
skens. Het is altijd vreemd als
laar opeens tussen staat. Je
igmee dat Cruijff de leider van
[roep was. Maar ik was eigen-
meer een fan van Neeskens en
'Hanegem.
1 heb nog steeds videobeelden
het Nederlands elftal van des-
is leuk om terug te zien.
oude, daar houd ik van. Nog
ft dan de beelden uit mijn ei-
ö|d."
>r zijn entree had Wouters
eeld van Cruijff. Het was een
gevormd door de berichtge-
de media. „Maar ik leerde
anders kennen. Niet dat on-
ftbare, niet zoals hij werd af-
lilder'd. Ook iet arrogant,
velen zeiden. Hij is warm, ab
soluut. Dat merkte ik tijdens de
contractbespreking al. Hij nam al
le tijd om handtekeningen uit te
delen aan kinderen. Echt, daar had
ik bewondering voor. Ik heb met
verbazing naar zijn geduld geke
ken. Er klopte niets van dat beeld.
„Vele Ajax-volgers en ook spe
lers wisten niet wat ze met Wou
ters aan moesten. Gerald Vanen
burg, toch een flegmatieke voet
baller, ging weg. En daar kwam
Jan Wouters, de harde werker,
voor in de plaats. Ik kan me wel
voorstellen dat ze daar wat moeite
mee hadden.
Cruijff liet me met rust. Waar
schijnlijk bewust. Hij gaf wel con
stant kleine aanwijzingen. Maar de
eerste twee maanden ging het dra
matisch. Ik ging ook aan mezelf
twijfelen. Kwam ik thuis en zei ik
dat ik het niet zou redden. Terwijl
ik toch iemand ben die niet bij de
pakken neerzit.
Het bewust spelen van een wed
strijd. Dat heb ik misschien als be
langrijkste van Cruijff geleerd. Ik
ging altijd mee met het karakter
van de wedstrijd. Was het hectisch
dan was ook ik hectisch. Terwijl je
dat dus beter niet kunt doen. Ik
moest mijzelf afvragen wat de
wedstrijd op dat moment van mij
vroeg."
Gaandeweg sloeg de stemming
om. „Na drie maanden kwam er
meer waardering. Ook uit de spe
lersgroep. Ik was niet meer alleen
de harde werker." Cruijff had ge
duld met hem. Volgens Wouters,
toch niet de gemakkelijkste, waren
de aanvaringen zeldzaam. „Het
contact is altijd vrij goed geweest.
In trainingskampen zaten we bij
een kopje koffie altijd heerlijk over
voetballen te kletsen."
Eigenzinnig is Cruijff zeker. Mis
schien zelfs eigenwijs. Wouters:
„Cruijff zat een keer na een trai
ning op het balkon. Met zijn voe
ten tussen de spijlen, hij kon niet
wegkomen. Vanaf een ander bal
kon spoten we hem helemaal nat.
Hield hij later onder het eten vol
dat hij niet nat was geworden."
Cruijff wordt 50. Hij is geen
stripheld. Beseft ook Wouters.
Op vrijdag25 april 1947, om één uur 's
middags, wordtin het Burgerziekenhuis in
Amsterdam een ventje van zes pond geboren.
In de groen tewinkel tegenover stadion De
Meer vragen de klanten aan vaderManus:
„Heb je 'm al opgegeven bij Ajax?" Precies tien
jaar later - eerder mocht niet in die dagen -
wordt Hendrik Johannes Cruijff aangemeld
als lid van Ajax. Meteen opvallend: zijn
voetbaltalent en zijn grote mond. Is er ooit
iets veranderd?
CARRIERE
IN VOGELVLUCHT:
25-04-'47: geboortedag.
25-04-'57: aangemeld als lid van Ajax.
15-ll-'64: debuut Ajax 1 tegen GVAV.
1966: eerste landstitel.
07-09-'66: debuut Oranje tegen Hongarije.
06-11-'66: als eerste Nederlander uit het veld ge
stuurd nadat hij tegen Tsjechoslowakije scheidsrech
ter Rudi Glöckner zou hebben geslagen.
02-12-'68: trouwt met Diana Margaretha Coster.
16-11-'69: geboorte van dochter Chantal.
02-06-71: eerste EC 1, tegen Panathinaikos (2-0).
1971: voetballer van het jaar.
27-01-72: geboorte van dochter Susilla.
31-05-72: tweede EC 1, tegen Inter Milan (2-0).
30-05-73: derde EC 1, tegen Juventus (1-0).
19-07-73: afscheid van Ajax met duel tegen FC Am
sterdam.
01-09-73: Voor zes miljoen naar Barcelona. Cruijff
krijgt de helft van de transfersom'.
05-09-73: debuut voor Barcelona tegen Cercle Brug
ge-
1973: Europees voetballer van het jaar.
09-02-74: Geboorte van zoon Jordi.
juni'74: Met Oranje tweede bij WK in Duitsland.
08-07-74: Ridder in Orde Oranje Nassau.
1974: Europees voetballer van het jaar.
juni'76: derde bij EK in Tsjechoslowakije.
sept'77: Carlos Gonzales, een Spaanse gastarbeider
die twintig jaar in Nederland woonde, houdt Cruijff
onder bedreiging van een vuurwapen in gijzeling in
diens eigen huis.
07-05-78: laatste competitiewedstrijd met Barcelona
tegen Valencia (1-0). Zakelijk berooid en met een fik
se belastingschuld vlucht hij naar Spanje. Zakenpart
ner Basilevitch joeg zijn volledige vermogen (tussen
de 13 en 15 miljoen gulden) er door.
07-11-'78: verschrikkelijk afscheidsduel met Ajax te
gen Bayern München in Amsterdam. Het wordt 0-8.
23-05-79: debuut voor Los Angeles Aztecs.
28-03-'80: debuut voor Washington Diplomats
30-11-'80: als elftalbegeleider even terug bij Ajax.
Daalt de tribune af om trainer Leo Beenhakker te in
strueren. Ajax staat op dat moment met 1-3 achter
tegen Twente. De club wint met 5-3.
02-03-'81: debuut voor Levante (Spaanse tweede di
visie).
06-12-'81: rentree bij Ajax tegen Haarlem (4-1).
05-12-'82: legendarische strafschop in tweeën met
Jesper Olsen tegen Helmond Sport.
juni'83: Contract met Ajax wordt niet verlengd. Woe
dend en vol wraakgevoelens vertrekt hij naar.... Feye-
noord.
18-09-'83: met Feyenoord voor het eerst tegen Ajax.
En verliest met 8-2.
mei'84: Feyenoord kampioen van Nederland.
13-05-'84: afscheid van Feyenoord met duel tegen
PEC Zwolle (2-1)
01-05-'85: adviseur bij MW.
10-05-'85: technisch adviseur bij Ajax.
01-07-'85: terug bij Ajax als technisch directeur.
13-05-'87: EC 2 door zege op Lok Leipzig (1-0)
01-06-'87: krijgt na veel protesten trainersdiploma
van KNVB zonder opleiding te hebben genoten.
04-01-'88: stapt woedend op bij Ajax na conflict met
bestuur.
01-07-'88: trainer van Barcelona.
07-10-'88: eerste schorsing na belediging scheids
rechter.
10-05-'89: wint EC bekerwinnaars door 2-0 zege op
Sampdoria, tweede in competitie.
27-02-'91: met hartinfarct opgenomen in de San Jor-
di-kliniek. Hij krijgt twee by-passes. Het roken moet
hij opgeven. De lollies doen hun intrede.
20-05-'92: wint Europa Cup 1 door vrije trap van Ro
nald Koeman tegen Sampdoria (1-0).
10-03-'93: geboorte van Jeshua Andrea, zoon van
oudste dochter Chantal. Cruijff is opa..
18-12-'93: niet als supervisor naar het WK'94 na sle
pend conflict met KNVB.
18-05-'96: op staande voet ontslagen bij Barcelona,
na 2936 dagen.
28-07-'96: commentator bij de NOS.
Dec.'96: slaat aanbod af om terug te keren bij Ajax.
25-04-'97: Hendrik Johannes Cruijff wordt vijftig.
Erelijst:
Johan Cruijff won als speler:
EuropaCup 1 (3): 1971, '72, '73.
Wereldbeker (1): '72.
Landstitels (10): '66, '67, '68, '70, '72, 73, (met Ajax),
'74 (Barcelona) '82 (Ajax), '84 (Feyenoord),
Nationale bekers (7): '67, '70, '71, '72 (Ajax), '78 (Bar
celona), '83 (Ajax), '84 (Feyenoord).
Als trainer:
EuropaCup 1 (1): '92 (Barcelona).
Europa Cup 2 (2): '87 (Ajax), '92 (Barcelona).
Landstitels (4): '91, '92, '93, '94 (Barcelona).
Nationale bekérs (2): '87, '90.
Onderscheidingen:
Europees voetballer van het jaar: 71,73, 74.
Sportman van het jaar (Ned): '74.
Ridder Orde van Oranje Nassau: '74.
Wedstrijden:
Interlands: 38.
Competitie: 520.
Beker: 97.
Europa Cup: 87.
Totaal loopbaan: 752.
Doelpunten: 425.
Bronnen:
'95 jaar Ajax' - Evert Vermeer; 'Cruijff! Van Jopie tot
Johan' - Bert Hiddema; 'El Cruijff - Bert 1 liddema;
Archief.
Afscheid van de 'bwgemeester' van Pampus
Het eiland Pampus. Eenzaam? „Als er twintig reigers op een steiger zitten, heb je aanspraak. Als je dan goed luistert, hoor je ook een verhaal."
FOTO JOOP BOEK
Aan alles komt een eind.
Ook aan het
'burgermeesterschap
van het ten oosten van
Amsterdam gelegen
eiland Pampus. Nick
van den Bergh en zijn
vriendin Bianca Sol
beheerden vijf jaar het
eiland waarop in de
negentiende eeuw een
fort werd gebou wd ter
bescherming van de
Oranjesluizen en
daarmee dus ook van
Amsterdam. Afgelopen
week nemen zij met
weemoed afscheid van
Pampus, nu een
toeristische attractie. Vijf
jaar leven in
afzondering, toeristen
rondleiden en zorgen
voor het onderhoud:
Alles wordt
betrekkelijker als je hier
zo lang met z'n tweetjes
zit.
kapitein stappen door het gras.
Nick van den Bergh (31) had de
detailhandelsschool achter de rug,
deed klusjes in de horeca en werkte
af en toe op een passagiersschip.
Bianca Sol (26) leerde hij kennen
bij de duikvereniging. Onder water
eigenlijk." Ze woonden een tijdje sa
men op zijn schip bij Muiden. Tot
zijn vader hem op een krantenbe
richt wees. 'Burgemeester voor
Pampus gezocht', stond er. Of dat
niet iets voor hem was. Ja, dus.
Stichting Pampus heette de ge
sprekspartner. Een club die het
voormalige fort op het eilandje res
taureert. Rondleidingen, bedrijfs
feesten en toerisme moeten hier
voor geld in het laatje brengen. In
1990 kocht de stichting het stukje
grond van de Staat. Vrijwilligers
zijn sindsdien als bouwvakkers,
gidsen en schippers in touw voor
dit doel. Er verrees een ontvangst
ruimte en er werden rondleidingen
in elkaar gezet. Om de bezoekers
heen en weer te varen, kwam er
een dagelijkse veerdienst.
Nick: „Omdat er steeds meer
spullen kwamen te staan, was het
geen overbodige luxe om dag en
nacht mensen op het eiland te heb
ben. Al waren wij vooral nodig om
de boel draaiende te houden. De
aggregaten starten voor de stroom.
Zorgen dat er genoeg diesel is om
die apparaten draaiende te hou
den. Drinkwater halen, met de
boot. Koffie zetten voor bezoekers.
Eigenlijk allemaal praktische din
gen om het leven van alledag zijn
gangetje te laten gaan."
Dochter
De 'fortwachters' wonen in het pas
opgeknapte beheerdershuis. Eerst
leefden ze er met z'n tweetjes: ruim
twee jaar geleden werd hun doch
ter Roos geboren. „Het liefste had
den we haar op Pampus ter wereld
laten komen, maar de verloskundi
ge durfde niet op de boot omdat
het nogal waaide. Toen het echt
penibel werd, zijn we zelf maar
naar de wal gevaren." Kort na het
vaartochtje van een kwartier zag
Roos in het ziekenhuis van Blari-
cum het levenslicht.
Op dat moment hadden ze hun
grote winteravontuur net achter de
rug. Met hun dertig schapen waren
ze een maand lang compleet inge
vroren geweest. „De boot kon geen
kant meer op. We hadden voor een
week mondvoorraad voor onszelf
en voor de beesten. Ook de diesel
raakte op. En zonder diesel zit je
hier zonder stroom en zonder
warmte. Met een helikopter heb
ben ze ons toen van alles ge
bracht."
De eilandbewoners hebben veel
verhalen. Over dat oudére echtpaar
dat een keer in dichte mist met hun
bootje was verdwaald. Totaal ver
ward meerden ze aan. „Ze hadden
een autokaart van 1930 naast het
roer liggen. De Afsluitdijk stond er
nog niet eens op. 'Waar zijn we?',
wilden ze weten. Op Pampus, dus.
Ze hadden geen idee. Ons eiland
stond niet op hun kaart."
Of over die keer dat een toerist
halverwege de rondleiding door het
fort een hartaanval kreeg. „Via mijn
draagbare telefoon belde ik meteen
06-11. 'We sturen wel een ambu
lance', kreeg ik te horen. Ik pro
beerde nog uit te leggen dat dat
richting Pampus niet meevalt,
maar ze waren vastbesloten een
ziekenwagen te sturen. Toen heb ik
maar rechtstreeks naar het AMC
gebeld en kwam de traumahelikop
ter. Net op tijd."
„Boodschappen halen deden we
één keer in de week. Je ontdekt
daarbij al snel dat het erg lastig is
als je dan dingen vergeet. Ik merkte
een keer aan de wal in Muiden dat
l ven wordt de stilte ver-
I J stoord. De 'burgemees-
ter' van Pampus fluit
zijn hond. Hard hoeft dat niet,
want ver kan Tommie nooit zijn.
Pampus is immers klein. Burge
meester Nick van den Bergh 're
geert' dan ook alleen over zichzelf,
zijn vriendin en hun twee kinderen.
Vijf jaar geleden waren Nick en
Bianca de eerste vaste bewoners
van het eilandje bij Amsterdam.
Komende week beginnen hun op
volgers. Over hun vijf jaar in afzon
dering zeggen de Van den Berghs:
„We zijn vrienden kwijtgeraakt,
maar we hebben wel meer men
senkennis gekregen. En we leerden
elkaar wel héél goed kennen."
Verankerd
Op Pampus heb je het gevoel alsof
je zeilt. Meeuwengekrijs en een
zuchtje wind. Verder niks. Links zie
je Durgerdam, rechts het Paard van
Marken en achter je rug ligt Am
sterdam. Alles binnen handbereik
op een paar kilometer afstand. Al
leen: je zit niet op een schip. Pam
pus ligt verankerd in het IJssel-
meer. En de bootschoenen van de
Nick van den Berg met zijn hond Tommie in het fort Pampus: „Het zal wel
even schrikken worden als er straks bij ons wordt aangebeld."
FOTO JOOP BOEK
ik mijn autosleutels op Pampus
had laten liggen. Dat overkomt je
één keer. Sindsdien lag de sleutel
bos aan boord. Van de week heb ik
berekend dat ik het tochtje onge
veer 2500 keer moet hebben ge
maakt."
Toeristen
De zomers op Pampus zijn druk.
Tienduizenden toeristen, vrijwilli
gers en schippers verwachtten dan
dat Van den Bergh ambassadeur en
fortwachter tegelijk was. Afleiding
genoeg. In de winter zaten Nick en
Bianca meestal met z'n tweetjes.
Nick was enig kind thuis. „Dat
heeft me hier wel geholpen, denk
ik. Wat je niet hebt, dat mis je
niet."
„Meedoen bij clubs of verenigin
gen kun je gewoon vergeten Onze
vriendenkring is daarom nogal ge
slonken sinds we hier zitten. Al
hebben we soms zelf ook de boot
wel wat afgehouden, letterlijk en fi
guurlijk. Met een paar echte kame
raden is het contact wel altijd ge
bleven, hoor. Maar de afstand blijft
lastig. Je merkt dat er veel verwa
tert.
Aan de andere kant zijn wij sa
men ook 'gegroeid'. Je komt heel
dicht bij elkaar te staan. Natuurlijk
is er wel eens wrijving. Daar kom je
niet onderuit als je partners en col
lega's bent en bovendien nog eens
eikaars enige aanspreekpunt. Maar
dat gaat meestal over kleine, prak
tische dingen. Wie het aggregaat
heeft uitgezet na het nemen van
een douche of zoiets.
Ik merk dat ik door die vijf jaar
ben veranderd. Veel rustiger ge
worden. Meer zelfvertrouwen ge
kregen. Ik durf nu grote groepen
mensen toe te spreken. De angst
daarvoor is weg. Niet alleen omdat
ik hier die ervaring met mensen
opdeed maar ook omdat alles be
trekkelijker wordt, als je hier zo
lang met z'n tweetjes zit. Op dit
plekje krijg je wat meer afstand ten
opzichte van de maatschappij. De
lucht en de stilte dwingen je hier
tot nadenken en bespiegelen. En
als je de ruimte hebt om te kijken,
werkt dat door in je geest.
School
Eigenlijk waren ze van plan op
Pampus te blijven tot Roos naar
school moest. Toch kwam de vaste
wal eerder in zicht. Voor het gezin
en met het oog op later. Nick kreeg
een baan aangeboden als bedrijfs
leider bij een café-restaurant in
Harlingen. „Van een fortwachtersa-
laris kun je moeilijk een gezin on
derhouden. Nu kwam die kans op
een andere baan, dus ik vond dat ik
hem moest pakken. Het gebeurt
niet elke dag dat iemand een ei
landburgemeester wil hebben."
Hét enige huis op Pampus is al
vrijwel leeg. Bij ieder veertochtje
zijn de laatste dagen spullen rich
ting Muiden gebracht. De opvol
gers van het stel zijn twee sportle
raren. Die zullen voortaan de
meest gestelde vraag van bezoekers
moeten beantwoorden. Of het niet
eenzaam is, dus. „Iedereen vraagt
dat." En wat is het antwoord? „Ik
vind van niet. Als er twintig reigers
op de steiger zitten, heb ik aan
spraak. Als je daar goed naar luis
tert, hoor je ook een verhaal.", zegt
Van den Bergh.
„Maar het zal wel even schrikken
worden, als er straks 's avonds bij
ons wordt aangebeld. Hier hebben
we niet eens een bel. Gelukkig ligt
Harlingen aan het water. En om de
paar uur vertrekt er een veerboot
naar een eiland."
