'SCHITTEREND MOOI
OOSTENRIJK
Toerisme
De Urschner Höhenweg
boven
fcTERDAG 19 APRIL 1997
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
t boodschap was duidelijk,
de manier van uitdruk-
beviel ons niet. 'Sie betre-
nmilitarisch bewachtes Ge-
et. Auf den Anruf HALT so
rt still stehen und den Weiss-
pgen der Truppe nachkom-
en. Bei Misachtung der War-
iing macht die Truppe von
rSchusswaffe gebrauch'.
eteen stokstijf stilstaan dus,
ochten we tijdens onze wan
ting door een soldaat wor-
aan gesp roken. Anders
■ie gaan schieten. Me
inkt, we waren in de Zwitser-
Alpen wel eens hartelijker
rwelkomd.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Vijf uur eerder waren we met
krachtige tred uit Andermatt
vertrokken. Het was nog don
ker. Maar bij Hospental al, twee
kilometer verderop, brak de
nacht. De hemel, de bergtop
pen, de hellingen en tenslotte
ook het dal; alles kreeg kleur.
Van paars naar blauw en van
blauw naar rood, wit en groen,
't Mooiste moment van de dag,
dat wisten we toen al. In de ver
te rammelde een tractor met
aanhangwagen door de och
tendnevels, die als binnen-
zeetjes tegen de helling van de
Furka-pass lagen en hoog bo-
AnrjQ rrn 0 j-i. ven ons, daar waar het ijs van
i\_L 1 Cl t?lilld.ll de Mittagstock fonkelde in de
ochtendzon, klonk een doffe
knal. Daarna was het weer stil.
Op zo'n tweede dag op hoogte,
moetje niet teveel willen doen.
Maar wie dacht daar aan, toen
het kerktorentje van Realp in
zicht kwam? De dauw dampte
van onze kleren, tjilpende vo
geltjes zwenkten zwierig over
het lange gras en links verstoof
een waterval tot een witte sluier
van schuim en rook. Stappen
gaat op zulke momenten van
zelf. We waren wel eens eerder
door het Urschnertal getrokken.
Maar nog niet eerder zó vroeg.
De morgen wast de wereld
schoon. Het gras is groener, de
klaver geler en het water blau
wer. Bovendien smaakt de kof
fie nooit lekkerder dan in een
berghut 's ochtends om een uur
of acht. Wat lopen jullie?' vroeg
de waard.
We vertelden hem van onze
plannen en hij smakte met zijn
lippen. Schitterend mooi, niet
teveel hoogteverschillen maar
wel heel erg lang. 'Anstren-
gend', voegde hij er mompe
lend aan toe en stommelde te
rug naar zijn keukentje voor
nog een mok koffie met rozij
nenbrood. Twee uur later merk
ten we dat hij gelijk zou krijgen.
Inspannend, inderdaad. De ro
de zon was allang versmolten
tot wit metaal en de hitte leek
nog te worden verstrekt door
het zachte gemurmel van tien
tallen tussen stenen en gras
stromende beekjes en stroom
pjes. Soms hoorden we een
koeienbel.
De eerste tik kwam van dat mi
litaire waarschuwingsbord.
Geen knock-out, maar toch.
Opeens vlijmde er iets door de
kuiten, hadden we dorst, stond
er zweet op ons voorhoofd. 'Wat
doen we? Doorgaan of hier om
keren en het dal oversteken?
Kunnen we terug met de post
koets'. Grapje. Een dag eerder
hadden we acclimatiserend
op het terras van hotel Krone in
Andermatt hoorngeschal ge
hoord, niet lang daarna gevolgd
door vrolijk gerinkel en geklop
van paardenhoeven.
Vertederend
Een film over Andermatt, hon
derd jaar terug. Daar dokkerde,
over de keitjes van de dorps
straat, de uit de mottenballen
gehaalde 'Gotthard Postkut-
sche'. Een even feeëriek als ver
tederend schouwspel. Koetsier
hoog op de bok, palfrenier er
naast en dharvoor vijf sierlijk
dravende paarden. In de glim
mend opgewreven Coupé Lan
dau zaten acht passagiers. Ze
dronken champagne en waren
op weg van Brunnen naar Ai-
rola, via de Gotthardpas. Een rit
van drie dagen.
Een klein weekje nadien zouden
we het paardenspan opnieuw
tegenkomen. Maar nu op de
parkeerplaan het Nationaal Sint
Gotthard Museum bovenop de
gelijknamige, 2113 meter hoge
pas. Even eerder nog hadden
we ons op de spannend vorm
gegeven expositie verbaasd over
het onnozele gereedschap
waarmee Italiaanse tunnelbou
wers zich ten koste van tiental
wandelingen door het Urschnertal zijn uitstekend aangegeven.
foto rob van den dobbelsteen
FAMEUZE WANDELROUTE
Het Urschnertal in Zwitserland (te bereiken via de Gotthardautobanhn
- N2) ligt op ruim 1400 meter hoogte en strekt zich uit tussen de
Oberalp-, de Gotthard- en de Furkapas. Vanuit de hoofdplaats Ander
matt kunnen talloze wandelingen worden gemaakt. De bekendste is de
in Zwitserland fameuze Uschner Höhenweg die zich hoog boven het dal
vanaf Tiefenbach (2270 meter) naar Andermatt (1444 meter) wurmt.
Voor de afstand moet ongeveer 6 uur worden uitgetrokken. Vanaf An
dermatt rijdt de postbus vier keer per dag in een half uur naar het be
ginpunt, maar uiteraard kan ook alles lopend worden afgelegd. In de Al-
bert Heimhutte kan eventueel worden overnacht. Het traject is perfect
gemarkeerd.
Andere mooie wandelingen zijn die van Andermatt naar Göschenen, via
de 'wildromantische' Schöllenenschlucht (anderhalf uur), de zware klim
naar de Gotthardpas via de bijna 2800 meter hoge Sellapas (zeven uur)
en (vanuit Realp) de eveneens pittige oversteek naar het in het Tessin
gelegen Bedretto (zes uur). Ook deze wandelroutes zijn uitstekend aan
gegeven.
Een plattegrond (schaal 1 op 50.000) met daarop aangegeven 96 ver
schillende wandeltrajecten (variërend van eenvoudig tot zwaar) i
krijgbaar bij de VW van Andermatt, schuin tegenover het station. An
dermatt is ook geschikt als uitvalsbasis voor de befaamde drie-passen
lochten (met de auto, per touringcar of zelfs op de fiets) over de Gott
hard, Nufenen en Furka (nog geen 100 kilometer) of over de Furka,
Grimsel en Susten (iets meer dan 100 kilometer).
Naast een driedaagse rit (vanuit Brunnen aan het Vierwoudstédenmeer)
kan er met de nostalgische postkoets ook een dagtocht Andermatt-Ai-
rola worden gemaakt. Vertrek om 10.15 uur bij het station van Ander
matt, aankomst op de Gotthard 13.00 uur. Vandaar gaat het om 15.00
uur weer naar beneden naar Airola dat omstreeks 17.30 uur wordt be
reikt. Prijs (inclusief diner in het Gotthardhospiz, versnaperingen on
derweg en een buskaartje voor de terugreis naar Andermatt) 585 Zwit
serse francs.
sterdam, telefoon 020-62 2 20 33.
len levens dwars door de berg
hadden gevochten. En was ons
duidelijk gemaakt wat voor een
cruciale rol de Gotthardpas in
de ontstaansgeschiedenis van
Zwitserland had gespeeld. Maar
hoe onderhoudend ook, het
museum stroomde ogenblikke
lijk leeg, toen iemand riep dat
de 'Postkutsche' er aankwam.
Diep beneden ons zagen we het
spul aankomen vanuit de rich
ting Airola. De paarden zwoeg
den, het rijtuig ratelde en een
paar mensen boenden van ont
roering wat tranen van hun
wangen.
Maar dat was later. Nu stonden
we voor dat hoogst onvriende
lijke waarschuwingsbord en be
sloten we toch door te lopen.
Een verstandige beslissing. Na
tien minuten al was elke onrust
verdwenen en nooit eerder ont
moetten we twee zo vriendelijke
soldaten. Superbe, om maar
eens een door Vincent van
Gogh veel gebruikt woord te ge
bruiken. Diep beneden ons de
spoorlijn waarover we statig
en geluidloos de bloedrode
Glacier Expres richting Ander
matt zagen glijden; rechts aan
de overzijde van het dal de in de
woeste Pico Lucendro uitgehak
te guirlande van de Cavanna-
pas waarover we nog diezelfde
week naar Bedretto zouden
wandelen, hoog boven ons het
witschitterende ijs van de Ga
lenstock en langs de route zo
iets onvergetelijks als de Luter-
seeli, een bergmeertje met stil,
ijskoud water waarin die dra-
matisch-magnifieke omgeving
zich nog eens verdubbelde.
Elektrische schok
Jawel, de steile afdaling naar
Andermatt de avond was al
bijna gevallen viel zwaar te
gen. Elke stap daverde als een
elektrische schok door kuit en
knie, de dik omzwachtelde ban
den van de rugzakken schrijn
den over onze drijfnatte schou
ders en onze voetzolen gloei
den, ondanks het feit dat we
drie keer droge, schone sokken
hadden aangetrokken. Een kilo
meter of dertig, het was voor die
eerste dag eigenlijk net even te
veel geweest. Niettemin: de
waard van de Albert Heimhutte
had helemaal gelijk gekregen.
'Inspannend', zeer zeker, maar
tegelijk ook 'schitterend mooi'.
Ooit, zo leerde ons het in een
Hans en Grietje-huis onderge
brachte dorpsmuseum van An-
ïkl STERDAM MARGOT KLOMPMAKER
'stenrijk presenteert zich steeds na-
ukkelijker als een familievriendelijk
nd. Een vakantieland waarin het hele
zin plezier kan beleven. Toeristische
bieden in Oostenrijk stemmen een
el van hun aanbod dit seizoen spe-
ial af op gezinnen met kinderen in de
l eftijd van nul tot veertien jaar. Oosten-
sd k wil af van het ingebakken imago:
achtig wand eiland, maar oersaai. Tal
in aanbiedingen moeten de vakantie-
inger met kinderen over de streep
n» Heen.
m inspiratie op te doen is er een uitge-
tide brochure met '100 tips voor wie
eens met het hele gezin uit wil'. Daar-
suggesties voor een Oostenrijkse va-
ntie, waarbij het verblijf kan worden
taangenaamd met fietsen, zwemmen,
Missen en wandelen (het blijft onver-
ujdelijk), tochtjes met boot, trein of ka-
dbaan, en een bezoek aan attracties in
omgeving.
•ft onlogisch dat Oostenrijkse toeris-
"organisaties hun uiterste best doen
kgunst van de jeugd te winnen. Want
"neer kinderen tevreden zijn, hebben
- hun ouders het naar de zin, is de er
Als de kinderen het naar de zin hebben, zijn ook de ouders tevreden.
foto die kinderhotels
varing. Dus puilen alle folders uit van
vrolijk lachende jongens en meisjes. Zo
afficheert Stiermarken zich als 'paradijs
voor kleine gasten' (met onder meer een
rugzakwandeling, schatzoeken of spo
kenjacht) en het Salzburgerland, als 'pa
radijs voor kleine bengels',(met de Ben
gelbende, een speciale avonturen-kin-
derclub).
Aan alle kanten wordt verzekerd dat ver
blijf in hotel, Gasthof of boerderij kind
vriendelijk. Er is zelfs een speciale
brochure met Oostenrijkse kinderhotels,
waar entertainment voor de jeugd, aan
gepaste kindermenu's en babyfoons
vanzelfsprekend zijn. Veel regio's bieden
ook voordeelkaarten, zoals Karinthië
met zijn 'Kamten Card'. Zeventig uit
stapjes gratis, evenals gebruik van alle
openbaar vervoer, boottochtjes, kabel
banen en panoramawegen. Zelfs wie
een vleugje cultuur zoekt, hoeft de kin
deren niet thuis te laten. Vijftig Weense
hotels hebben een speciaal arrangement
tussen 27 juni en 31 augustus: gratis lo
gies en onbijt voor twee kinderen tot 12
jaar.
RICHTEN
ANWB-publicaties
Hoogtijdagen voor de ANWB-uitgeverij. Kort achter el
kaar verscheen opnieuw een aantal informatieve publi
caties van de Grootste Club van Nederland. Daaronder
de gratis routekaarten van Duitsland-Noord/Duits
land - Oost/Polen en
Tsjechië/Slowakije/Hongarije/
Roemenië/Bulgarije, de brochures Actieve Jeugdvakan-
ties en Actieve Vakantiemogelijkheden (eveneens gra
tis) en de ANWB routegidsen (16,95 gulden per deeltje)
van respectievelijk Frankrijk, Duitsland en de Alpen.
Die laatste boekjes bevatten elk 20 tot 25 routebeschrij
vingen in lengte variërend van minder dan honderd tot
meer dan duizend kilometer. Alle genoemde uitgaven
zijn onder meer verkrijgbaar bij de ANWB-kantoren.
Fietsvierdaagse Veluwe
De Veluwse Fietsvierdaagse te Ede beleeft dit jaar een
jubileum. Het festijn wordt voor de 25ste keer gehou
den en vindt plaats in de week van 19 tot 26 juli. Maan
dag, dinsdag, donderdag en vrijdag zijn fietsdagen; op
woensdag mag er worden uitgerust. De afstanden per
dag bedragen 40 tot 75 kilometer en natuurlijk worden
er rondom het evenement weer talrijke feestjes georga
niseerd met het lekkebandenbal op donderdag als tra
ditioneel hoogtepunt.
Informatie: Veluwse Fietsvierdaagse, telefoon 0318-632992.
Brochures België
dermatt, ooit was er iemand op
het lugubere idee gekomen het
Urschnertal onder water te zet
ten. Ingenieur Karl Fetz heette
de man en zijn gedachten wer
den niet door de dalbewoners,
maar wel door de regering van
harte omarmd. Een ruim twee
honderd meter hoge muur zou
de koudbetonnen oever worden
van de grootste Stausee en tege
lijk ook grootste kunstmatige
energiebron van Zwitserland.
Urschnertal exit.
De strijd was lang en hevig.
Bloedig zelfs soms. Totdat in de
Krawall-nacht op 19 februari
1946, boeman Fetz door opge
wonden dalbewoners in Bern
werd gemolesteerd. Niet meer
en niet minder. Een referendum
daar was iedereen het over
eens zou democratischer zijn
geweest, maar nood breekt wet.
De regering zwichtte voor de
relschoppers. Geen stuwmeer.
Tot heil van het Urschnertal. En
tot heil natuurlijk ook van de
wandelaars, zo bedachten vye
op die middag, waarop we steu
nend op onze ellebogen en
schuilend in de schaduw van
een rotspunt uitkeken op één
van de schitterendste panora
ma's die we ooit zagen.
Bij het Belgisch Verkeersbureau te Haarlem verschenen
drie nieuwe toeristische brochures voor het jaar 1997.
Het gaat om 'Vlaanderen Vakantieland' (met informatie
over onder meer de kunststeden, de kust en kleine his
torische stadjes). 'Ardennen' (met onder meer tips voor
een actief dagje uit) en 'Brussel, mijn geheime tip' (met
gegevens over onder meer kunst, evenementen en het
'goede leven' in de Belgische hoofdstad). Alle gidsen
zijn gratis op te vragen onder telefoonnummer 023-
53 44 43 4.
Circusschool
In een langs de boorden van de Ossiacher See in Ka
rinthië trekkend circus kunnen kinderen het komende
zomerseizoen de eerste beginselen aanleren van bij
voorbeeld fietsen op één wiel, vuurvreten, jongleren,
koorddansen en zelfs trapeze-zwaaien. Grote talenten
mogen deelnemen aan een echte voorstelling.
Informatie: Tourislikgemeinschaft Ossiacher See, telefoon
(vanuit Nederland) 00 43 42 48 20 05.
Stoomtrein
Ook deze zomer rijdt in West-Friesland zo goed als elke
dag de stoomtrein Hoorn-Medemblik (vice versa). De
laatste rit staat voor 26 oktober op het programma. Een
rit met de geheel gerenoveerde trein is uitstekend te
combineren met een vaartocht (rederij NACO) van Me-
demblik naar Enkhuizen. Vandaar kan dan weer de NS-
trein naar Hoorn worden genomen. Gecombineerde
biljetten voor deze reis door Hollands 'historische drie
hoek' zijn te koop bij het station van de stoomtrein in
Hoorn. Meer informatie staat in een folder die kan wor
den opgevraagd op telefoonnummer 0229-21 48 62.
De West-Friese stoomtrein dokkert door een van de meest
oorspronkelijke landschappen van Holland.
foto klaas laan
La Belle France
Bij het Maison de la France is in een oplage van 650.000
exemplaren 'La Belle France' verschenen, een brochure
die de gebruiker in woord en beeld een bondig over
zicht geeft van 22 regio's, een aantal departementen en
de Franse eilanden in de Caribbean Martinique en Gu
adeloupe. Het tijdschrift kan worden afgehaald bij alle
Shell benzine-stations, maar kan ook worden aange
vraagd bij het Maison de la France, telefoon
09 00 11 22 33 2 (1 gulden per minuut).
Afgelopen jaar ging 36 procent
van alle vakantiegangers met
een doorlopende
reisverzekering op stap. Het jaar
daarvoor was dat nog maar 26
procent. Jan Steenman,
directeur van de Europeesche
Verzekeringen sprak deze week
in het vakblad 'Reisrevue', de
verwachting uit dat de verkoop
van aflopende reispolissen
(verzekeringen die worden
afgesloten voor slechts één
enkele trip) in de toekomst
ongetwijfeld nog meer onder
druk zullen komen te staan.
De razendsnel toenemende
populariteit van doorlopende
reisverzekeringen is vooral te
danken aan het feit dat veel
Nederlanders het al lang niet
meer bij één vakantie per jaar
houden. Wie naast de reguliere
zomertrip ook nog in de winter
op reis gaat, is al vlug
goedkoper uit met een
verzekering die een jaar geldig
blijft. En dat voordeel wordt
uiteraard nog groter als er ook
nog eens korte tussendoor-
reisjes naar bijvoorbeeld
bungalowparken en steden
worden gemaakt.
Slag van Verdun
In de maand juli wordt op vrijdag- en zaterdagavond in
Verdun één van de boeiendste klank- en lichtspelen
van Europa gehouden. In de steengroeve van Haudain-
ville komt de 'Slag van Verdun' in drie bedrijven tot le
ven: de periode voor 1914, de gruwelijke strijd zelf en
de tijd daarna. Aan het spektakel wordt deelgenomen
door driehonderd Vlaamse, Duitse en Franse acteurs
die de steuri hebben van zeshonderd vrijwilligers en
duizend projectoren.
Informatie: Comité Regional du Tourisme de Lorrai-
Gehandicapten
Bij de Europese Commissie verscheen een handboek
dat het toerisme voor gehandicapten in Europa moet
bevorderen. Het geeft onder meer tips aan touropera
tors en hoteliers voor een betere dienstverlening aan
gehandicapte reizigers. Ook bindt de gids de strijd aan
met een aantal vooroordelen. De Commissie schat dat
ongeveer 40 miljoen Europeanen niet met vakantie
gaan en dat voor velen van hen één of andere handicap
het belangrijkste obstakel is. Het gaat om een groep
consumenten met naar schatting een marktpotentieel
van jaarlijks 630 miljoen overnachtingen.
Naast een driedaagse tocht van Brunnen naar Airola, kan er met de uit de mottenballen gehaalde St. Gotthard
Postkoets ook een dagrit worden gemaakt Hier gaat de door vijf paarden gerokken Coupé Landau over de
Gotthardpas. foto wv brunnen
