Kindergraven Valkenburg in unieke staaf
'Veel mensen
denken dat ze
onfeilbaar zijn
JK m J
Infiltrant verklaart onder ede met
Hollands-Midden gewerkt te hebben
Regio
Aspirant-kopers
Voorhout nachten
voor deur makelaar
'Dubbel gedenkwaardige dag' in Warmond
mi Het Motorhuis
DE OPEL DEALER. BETAALBAAR BETER
ZATERDAG 19 APRIL 1997
CHEF HANS JACOBS, 071 -5356414, PLV -CHEF RUDOLF KLEUN, 071-
Amsterdamse archeologe Liesbeth Smits onderzocht Romeinse lichaamsresten
VALKENBURG PETER VAN DER HULST
Liesbeth Smits: „Zo'n twintig procent van de mensen die in Valke
burg lagen begraven, is niet ouder geworden dan één jaar."
Kinderen die vlak na de jaartelling in de omge
ving van Valkenburg opgroeiden hebben het al
les behalve gemakkelijk gehad. Velen haalden het
twintigste levensjaar niet. Maar nog veel opmer
kelijker is dat nu met harde cijfers kan worden
aangetoond dat de sterfte onder pasgeborenen
zeer groot was. De Amsterdamse archeologe
Liesbeth Smits heeft dat vastgesteld nadat zij alle
stoffelijke resten van een Valkenburgs grafveld
heeft onderzocht. Het grafveld, dat in de eerste
eeuwen werd gebruikt, en al tussen 1985 en 1988
bij opgravingen werd blootgelegd, telde in totaal
zo'n 750 graven.
„Zo'n twintig procent van de mensen die er la
gen begraven, zijn niet ouder geworden dan één
jaar." Liesbedi Smits noemt het niet opmerkelijk
dat de kindersterfte in die tijd zo hoog was, wel
bijzonder is dat het nu met behulp van de gevon
den graven onomstotelijk kan worden aange
toond.
Volwassenen en iets oudere kinderen werden,
volgens gebruik in het Romeinse Rijk gecre
meerd. Kinderen jonger dan een jaar werden be
graven. Door de eeuwen heen bleven de resten
foto united photos de boer van begraven lichamen veel minder goed gecon
serveerd dan die van gecremeerde mensen. „In
Valkenburg zijn de stoffelijke resten van de be
graven kinderen zeer goed bewaard gebleven. Op
andere grafvelden kom je die groep gewoon niet
tegen", aldus Smits, die voor haar jarenlange on
derzoek ook graven in Nijmegen en de Duitse
plaatsen Krefeld en Moers Asberg onderzocht.
.Valkenburg is wat dat betreft uniek.
Naar de doodsoorzaak van de baby's wil zij
nog wetenschappelijk onderzoek doen. Op voor
hand houdt ze nadrukkelijk rekening met lood-
vergiftiging. „Voor het conserveren van voedsel
werd lood gebruikt en dat werd ook in de wijn
gedaan. In de botten van een aantal kinderen uit
Valkenburg is lood aangetroffen. Maar het pro
bleem is dat het lood ook in de bodem zat. We
weten dus niet of het lood uit het voedsel of uit
de grond kwam. Het is moeilijk om te zeggen of
dat we dat met een onderzoek kunnen aan to-
Geslacht
De crematieresten die voor Liesbeth Smits op ta
fel liggen zeggen haar veel meer. Omdat de over
blijfselen na verbranding niet zijn verpulverd
zoals dat tegenwoordig wel gebeurt kan zij
zonder al te veel moeite bepalen of de botten en
beenderen afkomstig zijn van kinderen of vol
wassenen. Redelijk nauwkeurig stelt zij daarmee
niet alleen de leeftijd van de persoon vast, maar
bij ouderen ook het geslacht. „Dit is bijvoorbeeld
een gewricht van de onderarm. De grootte van
het bot toont aan dat het om een volwassene
gaat. Zo kun je ook aan de schedel zien of het om
een man of vrouw gaat. De oogkas bij mannen is
overdreven vierkant, terwijl die bij een vrouw
ronder zijn. Bij mannen zie je op het achterhoofd
ook duidelijk de plaats van de spieraanhechtin-
gen. Vrouwen hebben weer een breder en lager
bekken."
In het geval van kinderen is het geslacht niet te
bepalen. Dan moet zij volledig blindvaren op de
'bijgiften' die in een graf werden gezet, zoals
kraaltjes en kettingen. De leeftijd daarentegen is
een stuk makkelijker. Die is in sommige gevallen
tot op enkele maanden nauwkeurig bepaald. „Bij
kinderen kijk je naar de volgroeiing van de bot-
stukken, terwijl bij een volwassene niet de op
bouw maai' de afbraak van het lichaam belang
rijk is, zoals de slijtage van de botten en het bek
ken. En je kunt kijken naar de structuur van het
bot, of het gebit."
Dankzij andere vondsten, zoals aardewerk en
voedsel, konden collega's van de Amsterdamse
lp
archeologe in het verleden vaststellen uit wel
eeuw een graf stamde. Met die kennis komt;
nu tot opmerkelijke conclusies. „De bevollij H0
bestond in de eerste eeuw in Valkenburg hooi ocl
zakelijk uit militairen. Omdat er in die tijd q m
oorlogen en veroveringen waren, verwacht jej *ir
je jonge mannen in de graven tegenkomt, mj ide
die zijn juist ondervertegenwoordigd. Je komt ps'
Valkenburg wel vrouwen en kinderen tegen "L
Een theorie is dat de mannen op het slagveld a
het leven zijn gekomen en daar ook zijn begt m
ven. „Destijds waren de omstandigheden er ni
naar om de lijken terug te brengen naar het fj
waar ze woonden.
Waren er in de eerste eeuw vele schermutsefi
gen, een eeuw later was het veel rustiger.
leeftijdsopbouw van de mensen die uit die peri;
de zijn aangetroffen, is veel evenwichtiger. H
aantal mannen en vrouwen is gelijk.i
Smits, die in de afgelopen zes jaar zo'n zesi
dozen vol met crematieresten onderzocht, vi
woordt op dit moment haar bevindingen in et
proefschrift. Zij hoopt volgend jaar af te studert i
op het onderzoek dat zij uitvoert voor het Ins
tuut Pre- en Protohistorie van de Universiteit^
Amsterdam.
'Wat is jouw eerste keus?'
VOORHOUT CONNY SMITS
Een witte tent en een mobiel
toilet naast een houten bouw
keet aan de Oosthoutlaan in
Voorhout. Binnen staan veer
tien stretchers netjes in het ge
lid. Op één ervan ligt een man
ontspannen zijn krantje te le
zen, terwijl in de bouwkeet een
groep mensen zich verdringt
rond een plattegrondje. „Wat is
jouw eerste keus?", vraagt de
één aan de ander. „O, dan wor
den we straks misschien wel
buren."
Zondag begint makelaar Max
Sedelaar met de intekening
voor 42 woningen die Noorlan-
der gaat bouwen in het plan
Hoogh Teylingen 4a. Sinds afge
lopen dinsdag echter liggen de
kopers al voor de deur. „Een
unicum", aldus Joca van Manen
die namens Sedelaar de wach
tenden opvangt. „Bij andere
projecten waren de mensen er
soms al op vrijdag. Maar dit
slaat echt alles."
De prijs van de huizen, waar
van de bouw nog voor de bouw
vak moet beginnen aan de Sas-
senheimse kant van Oosthout,
schommelt rond de vier ton. De
carport-woningen, verdeeld in
zeven rijtjes van zes die achter
elkaar op een eilandje komen te
staan, krijgen drie slaapkamers
op de etage en een zolder. De
hoekwoningen zijn veruit favo
riet bij de aspirant-kopers. Ei
genlijk waren die al halverwege
de afgelopen week 'besproken'.
Met zijn achttienen waren ze
gisterochtend al, en naar ver
wachting zal dat aantal in het
weekeinde nog flink stijgen.
„Het is zó gezellig", zijn de
woorden die iedereen direct van
de lippen laat rollen, gevraagd
naar de gekte die hier aan de
gang is. „Als toekomstige buren
leren we elkaar direct al goed
kennen. De sfeer is echt gewel
dig. Er zijn al plannen voor een
reünie."
De wachtenden zijn verplicht
dag en nacht op hun post te
blijven. Veel kopers hebben dus
vakantie opgenomen: „Mijn
man is zó uit een vergadering
weggelopen toen hij hoorde wat
hier gaande was", vertelt een
vrouw. „Later moest hij al zijn
afspraken nog afzeggen." Veel
echtparen lossen elkaar af of la
ten ouders en vrienden af en toe
de wacht houden. De allereerste
koper is belast met de taak om
de paar uur alle namen op te
noemen om te controleren of
niemand vals speelt. „Want we
zitten natuurlijk allemaal liever
thuis koffie te drinken", zegt Jo
ca van Manen.
Politie verzamelt bewijzen kettingbotsii
Bewoner H. de H;
T m
m
i echtgenote bekijken de woning in het gisteren gereed gekomen appartementencomplex. foto taco van der eb
WARMOND MARIETA KROFT
Benefietconcert in gemeentehuis
JACOBSWOUDE»
De Alzheimer vereniging Zuid-Holland Noord organiseert morgen
om 13.00 uur een koffieconcert met een Mozart-programma in het
gemeentehuis van Jacobswoude. Aan het programma werken acht
musici mee, die in verschillende combinaties met kwartetten en
trio's het programma verzorgen. Kaarten voor aanvang gemeente
huis Jacobswoude Herenweg Rijnsaterwoude.
Het was feest gistermiddag op de Machen-
iaan in Warmond. Tientallen (toekomstige)
bewoners, de Woningstichting Warmunda,
gemeentebestuurders en andere belangstel
lenden waren naar het appartementencom
plex gekomen waar de voorzitter van War
munda, J. van Mameren, de laatste sleutel
overhandigde aan een trotse meneer H. de
Haas. Hij en zijn echtgenote bewonen sinds
gisteren een van de achttien nieuwe drieka-
merseniorenappartementen aan de Ma-
chenlaan. De Haas heeft in verband met
zijn rolstoel een volledig aangepaste wo
ning.
Volgens Van Mameren was het gisteren
'in dubbel opzicht een gedenkwaardige
dag'. Ten eerste omdat met de oplevering
van deze woningen de nieuwbouwwijk En
depoel III is voltooid. En ten tweede omdat
deze woningen voorlopig de laatste zijn die
Warmond mag bouwen. Het complex be
staat uit vier koop- en veertien huurappar-
tementen. De huur ligt tussen de 862 en 895
gulden per maand, exclusief servicekosten.
Aanvankelijk liep het, aldus Van Mameren,
niet storm met de aanmeldingen voor de
huurappartementen. Hoewel dat eigenlijk
niet de bedoeling was heeft de woningstich
ting ze daarom ook regionaal aangeboden.
„Bovendien hebben we de woningen aan
de man of vrouw kunnen brengen door het
voorzieningenniveau te verhogen, uiteraard
tegen een hogere huurprijs."
Alle woningen extra beveiligd tegen in
braak. Het zijn de eerste woningen in het
dorp met het zogenoemde Keurmerk Veilig
Wonen.
SPECIALE AANBIEDING:
Uitlaat vervangen vanaf /317,-
(vanaf voorpijp - incl. montage)
Auto Technisch Centrum, Hoge Rijndijk 5, Leiden, Telefoon 071 - 512 05 41.
Werkplaats, Vondellaan 80, Leiden, Tel 071 - 535 18 00.
LEIDSCHENDAM ANP
Beers lijdt onder inzakkende
markt voor vrachtwagens
een bijzonder jaar. Het bedrijf
leverde een recordaantal wa
gens van 2880 eenheden af. Me
de daardoor steeg het markt
aandeel van Scania met 2,2 pro
cent tot 23,1 procent. De omzet
van Beers groeide met 28,2 pro
cent tot 1 miljard gulden. De
autonome groei was 18,9 pro
cent. De winst ging met 6 pro
cent omhoog naar 41,3 miljoen.
De hele markt voor zware be
drijfswagens is in de eerste drie
maanden van 1997 achtergeble-
Beers, importeur van Scania-
vrachtwagens, heeft last van de
inzakkende markt voor zware
bedrijfswagens. Het bedrijf zegt
dat het in de eerste maanden
van dit jaar minder wagens
heeft afgeleverd, waardoor het
resultaat achterblijft. Beers
waarschuwt dat de winst over
het eerste halfjaar lager zal uit
vallen dan in dezelfde periode
van het recordjaar 1996.
Het jaar 1996 was voor Beers
DRIEBERGEN RICHARD MOOYMAN
VERVOLG VOORPAGINA
Het verkeersbijstandteam van
het Korps Landelijke Politie
diensten heeft het onderzoek
naar de grote kettingbotsing op
de A 9 afgerond. Het onder
zoeksteam heeft voor bijna ie
der betrokken voertuig gerecon
strueerd wat er zich vlak voor
en tijdens de botsing afspeelde.
In een aantal gevallen is er dui
delijk sprake van verwijtbaar
handelen, zo is de indruk van
teamleider J. Quint. Justitie in
Haarlem moet nog beslissen
over een eventuele strafrechte
lijke vervolging van bepaalde
betrokkenen.
Drie doden en 44 gewonden.
Dat was de balans van een serie
kettingbotsingen vrijdag 24 ja
nuari op rijksweg A 9 nabij het
Rottepolderplein. Bij dichte
mist knalden rond kwart voor
elf 's ochtends in totaal 146
voertuigen op verschillende
plaatsen op elkaar.
Binnen een uur waren vijftien
mensen van het landelijk ver
keersbijstandteam uit Drieber
gen ter plekke. Terwijl hulpver
leners in de chaos nog volop be
zig waren met het bevrijden van
beknelde automobilisten, be
gonnen deze specialisten al met
het vastleggen van de situatie.
Daarbij maakten ze niet alleen
gebruik van camera's en krijt
strepen, maar ook van een gea
vanceerd meetinstrument waar
mee de hele botsing drie-di
mensionaal in beeld kan wor
den gebracht.
Snel handelen was noodzake
lijk omdat er in de eerste uren
veel sporen verloren gaan, on
der meer door het wegslepen
van voertuigen. „De hulpverle
ning staat nummer één", aldus
Quint. „Als iemand bekneld zit,
zeggen we natuurlijk niet: laat
die auto even staan." Het be
langrijkste doel van het onder
zoek was vast te stellen wie op
welke plaats reed vlak voor het
ongeluk. Dit met het oog op de
schuldvraag en het afhandelen
van verzekeringskwesties. „Wij
hangen de gedachte aan: de
veroorzaker betaalt.
De gegevens over de chaoti
sche situatie werden later aan
gevuld met verklaringen van
automobilisten en nauwkeurig
onderzoek naar de schade en
technische staat van ieder voer
tuig. Niets werd aan het toeval
overgelaten. Zo is de stand van
de versnellingspoken ter;
van het ongeval geregi
en zijn later de tachograi_^
ven van vrachtwagens uiij
zen. Alle voertuigen werden
der meer vanaf de bovem
gefotografeerd en vervolgen
een computersimulatie 'in
kaar gepast'.
Na ruim twee maanden si
puzzelwerk is Quint trots op
resultaat. „We denken ii
gentig procent van de ge"
te kunnen aantonen of ie:
schuldig is of niet. Natuu
streven we naar honderd
cent, maar negentig procei
behoorlijk hoog. Bij de reste
de tien procent gaat hel
minder belangrijke gevallen
Veel mensen denken da
onfeilbaar zijn, zo stelt de
derzoeksleider. „Het wasn
schuld niet, het was de ar 22
krijg je dan te horen na zo'n
geluk. Zoals bij de me
mistongelukken was ook
veelal sprake van een comb
tie van mist en te hoge snelh
Sommigen reden vanwege
mist met een gangetje vanu
tig, anderen gingen veel Ihc
der."
Quint wil nog niet ingaan
de inhoud van de bevindin|
maar denkt in ieder
harde zaak aan justitie in H
lem over te kunnen dragen
is volgens hem voldoende
wijsmateriaal verzameld,
eindelijk beslist het openb 1
ministerie op basis van dep11
cessen-verbaal, waaraan
verkeersbijstandteam nu
laatste hand legt, of er al i En
niet tot vervolging wordt o ïrn
gegaan. Daarbij zal ondern
worden gekeken naar '41',
door schuld' en 'zwaar lichai
lijk letsel door schuld'. ®jj
Het onderzoek biedt volg
Quint behalve voor strafred
lijke vervolging ook goede a
knopingspunten voor civn,
procedures, waarbij de veto 1
zakers aansprakelijk kuffi ™e!
worden gesteld voor de sch 1
De verzekeraars hebben i
volgens hem al enthousiast
toond over de werkwijze 11
het onderzoek, die individi 91
afhandeling van ocuaucsv.-j,
mogelijk maakt. Bij het gi
mistongeval bij Breda in 1 9
bleek dit onhaalbaar en ffl 'J'
een collectieve regeling woi
getroffen. „Er zijn mensen
nog steeds geen geld hebt
gezien", aldus Quint.
PERSBUREAU CERBERUS
Volgens advocaat Theo Hiddema staat het
nu wel vast dat het politiekorps Hollands-
Midden in een onderzoek tegen een XTC-
bende met een infiltrant heeft gewerkt. De
infiltrant, een voormalige garagehouder uit
Zandvoort, zou dat immers onder ede ver
klaard hebben bij de rechter-commissaris.
De XTC-bende was onder meer actief in
Rijnsburg en handelde met het buitenland
inXTC-pillen.
Gisteren moesten twee leden van de ben
de, een Amsterdammer en een Leidenaar,
bij de Haagse rechtbank voorkomen. Het
gebruik van een infiltrant is sinds de onder
zoeken van de enquête-commissie Van
Traa een omstreden opsporingsmethode.
Twee maanden geleden verwees de recht
bank de zaak tegen de XTC-bende terug
naar de rechtercommissaris, om te laten
onderzoeken in hoeverre het korps Hol
lands-Midden zich van de opsporingsme
thode heeft bediend. De rechter-commissa
ris zou, behalve de voormalige garagehou
der, ook een aantal politiefunctionarissen
moeten ondervragen.
Ziek
Ook de agenten Broere en Mosterd van het
districtskantoor Leiderdorp dienden zich bij
de rechter-commissaris te vervoegen. Giste
ren op de zitting bleek dat Broere dat heeft
gedaan. Hij zou ontkend hebben dat Mid
den-Holland een infiltrant gebruikte bij het
onderzoek tegen de XTC-bende. Mosterd
heeft nog geen verklaring afgelegd omdat
hij ziek is. Advocaat Hiddema, e'e'n van de
verdedigers van de XTC-bende, geloofde
