Leidsch Dagblad | 1997 | 19 april 1997 | pagina 14

Kerkmuzikant houdt de lofzang gaande

De teloorgang van de Grofsmederij

Kerk Samenleving

Leidsch Dagblad

Of

'NIEUW BEKEKEN

ZATERDAG 19 APRIL 1997

REDACTIE DICK VAN DER PLAS,07).

Beroepsmusicus Bert van Kooten verbonden aan Hooge Burch in Zwammerdam

„Het was eigenlijk een sprong in het
diepe", kijkt de 28-jarige Bert van
Kooten terug op zijn komst bij de
Hooge Burch, begin dit jaar. „Ik had
nog geen ervaring in het werken met
verstandelijk gehandicapte mensen,
toen ik hier kwam." Het leiden van het
zogeheten 'Huiskoor' van 45 zingende
zwakzinnigen is een belangrijk onder
deel van zijn werk als professioneel
kerkmuzikant bij de Hooge Burch. Bij
gestaan door vier vrijwilligers, oefent
hij vanachter zijn vleugel met de en
thousiaste koorleden op liederen uit
het Liedboek, kinderliedbundels waar
onder die van Hanna Lam, Gezangen
voor Liturgie en Liturgische Gezangen.
„Je moetje blijven concentreren",
heeft Van Kooten inmiddels ervaren,
ook tijdens de zondagse eredienst.

„Ook als een bewoner tijdens het pia
nospelen begint te schreeuwen of op
je schouder gaat staan tikken. Daar
heb ik wel heel erg aan moeten wen
nen. Vorige week nog. toen we het
joods avondmaal vierden. Er kwam
een bewoner naast me staan en hij
gooide iets in mijn borstzakje. Ik
dacht: als het maar geen strikje brood
met wijn is, want dat geeft zulke vlek
ken, maar stoppen met spelen kon ik
niet. Het bleken achteraf twee dubbel
tjes te zijn. Of neem die bewoner die
me een hand moest en zou geven, tij
dens het orgelspel. Hij bleef met uitge
strekte hand staan, maar ik moest toch
doorspelen. Na afloop heb ik hem als
nog de hand gereikt."

„Voordat ik hier kwam", vertelt Van
Kooten, „heb ik negen jaar een kinder
koor geleid. Dat is weer van een ande
re categorie, maar het repertoire van
het Huiskoor kende ik daardoor al gedeelte
lijk. Bovendien vind ik het, voor mezelf, een
voordeel in de omgang met de bewoners
hier. Een kind heeft weer andere manieren
om zijn spontaniteit te uiten dan een volwas
sene. Ze hebben een zekere impulsiviteit.
Omdat ik daar al wat aan gewend ben, kan ik
gemakkelijker openstaan voor de verstande
lijk gehandicapten hier. Bovendien heb ik in
middels wat literatuur over dit onderwerp ge
vonden."

Eén keer per maand brengt het Huiskoor de
ingestudeerde liederen ten gehore in de
dienst van de oecumenische geloofsgemeen
schap van de Hooge Burch. Niet als concert
of uitvoering, maar gewoon als onderdeel
van de dienst. De koorleden zijn er niet min
der enthousiast om: „Ze vinden het altijd
heerlijk om te zingen, ook op de repetities."
Tijdens de paasviering hebben de Huiskoor
leden wel een concert gegeven, samen met
het andere koor van de Hooge Burch dat Van
Kooten onder zijn hoede heeft: de 'Hooge

Organist, pianist en cantor. Bert
van Kooten heeft ervoor
gestudeerd, en als één van de
weinigen in Nederland kon hij er
ook zijn beroep van maken. Als
kerkmusicus is hij zelfs de enige
die in vaste dienst is bij een
centrum voor verstandelijk
gehandicapten, namelijk de
Zwammerdamse instelling Hooge
Burch. Van Kooten is
verantwoordelijk voor de
muzikale gang van zaken tijdens
de eredienst in de instelling en hij
leidt er twee koren, waaronder

één met een kleine vijftig
verstandelijk gehandicapten. Op
bezoek bij een kerkmuzikant, die
onder verstandelijk
gehandicapten een bijzonder
ambt vervult.

Burch-Cantorij' van twaalf vrijwillige mede
werkers van de inrichting. Bij het moeilijkste
lied zong het Huiskoor alleen tijdens het re
frein mee.

Dat Van Kooten nu zijn brood verdient met
muziek (naast zijn twaalfurige werkweek bij
de Hooge Burch leidt hij diverse andere ko
ren en geeft hij hier en daar privélessen)
vindt zijn wortels in de blokfhiitlessen die hij
als kind volgde. Na de blokfluit kwam de kla
rinet, en weer drie jaar later schoof hij achter
het orgel van zijn vader om zich ook die
kunst eigen te maken.

Meteen wist hij dat hij van orgelspelen zijn
beroep wilde maken, wat niet in de laatste
plaats werd aangewakkerd door zijn bewon
dering voor het spel dat hij wekelijks in de
kerk hoorde. Van Kooten volgde de opleiding
kerkmuziek aan het Nederlands Instituut
voor de Kerkmuziek in Utrecht. In diezelfde
stad studeerde hij later orgel, aan het
Utrechts Conservatorium. Tijdens zijn oplei

ding leerde hij niet alleen 'de feiten
van de liturgie op een rijtje te zetten',
maar ook zich in die liturgie 'op een
creatieve manier in te bewegen en an
deren daarbij te helpen'.

Liturgische vormen zijn van primair
belang, vindt Van Kooten. Niet alleen
omdat in de geschiedenis van het
christendom een liturgische traditie is
gekristalliseerd (protestanten zijn nu
bezig die tradities te herontdekken, zo
dat wat bij de reformatie verloren ging
nu weer terugkomt, zegt Van Kooten),
maar ook uit persoonlijke overtuiging.
„Ik merk om me heen dat liturgische
vormen mensen niet iets, maar heel
veel doen. Deze eeuw is rationaliteit
van groot belang geweest, wat een deel
van de leegloop in de kerken heeft ver
oorzaakt. In kerkdiensten is de preek
dikwijls hét hoogtepunt. Hier zijn alle
elementen even belangrijk in een
dienst. Mensen kunnen zo in een
dienst hun gevoelens gestalte geven, in
woord, gebed en muziek.

Van Kooten heeft een belangrijke vin
ger in de pap als het gafit om de gang
van zaken tijdens de diensten in de
Hooge Burch, waarbij hij nauw samen
werkt met de voorganger. Dat vergt
enige concentratie, omdat dikwijls een
door de voorganger uitgesproken
woord of gebed met een gezongen vers
wordt beantwoordt vanuit de gemeen
te, waar Van Kooten als cantor
(begeleider van de gemeentezang) ver
antwoordelijk voor is. „Ik moet van be
gin tot eind alert zijn op de voorgan
ger."

Zijn opleiding kerkmuziek was echter
oecumenisch van aard. „Ik kom uit
een Nederlands hervormd milieu, dus
dat was best even wennen. Ik werd ook ker
kelijk op een breed vlak ingewijd, maar ik
vond dat uiteindelijk positief." Juist om de
oecumenische instelling bij de Hooge Burch
en om het kerkmuzikale aspect ervan, sollici
teerde hij op de vacature bij deze instelling.
Dat hij er met geestelijk gehandicapten zou
komen te werken, zag hij als een uitdaging,
niet als de hoofdzaak.

De Hooge Burch is de enige Nederlandse in
stelling in haar soort met een cantor/pianist-
organist in vaste dienst. Kerkmusicus is een
ambt, redenereert men in Zwammerdam, en
om die reden kreeg Van Kooten bij zijn in
diensttreding een bevestigingsdienst, in de li
turgische vorm zoals die gebruikelijk is bij de
bevestiging van ambtsdragers. Van Kooten
moest een belofte afleggen, door zijn 'ja' te
geven op de vraag: „Wil jij de lofzang onder
ons gaande houden, en ons keer op keer op
roepen om met al wat in ons is God alieen
glorie te geven?" De gemeente beloofde op
haar beurt Van Kooten te aanvaarden, hem

Bert van Kooten: „Je moetje blijven concentreren. Ook als een bewoner tijdens het pianospelen be
gint te schreeuwen of op je schouder gaat staan tikken." foto hielco kuipers

te dragen in hun gebeden en met hem mee
te werken 'in onze gezamenlijke dienst aan
de Heer'.

Van Kooten zet zich nu met hart en ziel in
voor zijn werk. Wat het werk met het Huis
koor betreft, concludeert hij: „Werken met
verstandelijk gehandicapten is gezellig, maar
heeft daarom vakmatig nog niet minder om

het lijf. Het werk vergt een bepaalde souples
se. De uitdaging is om het koor als één groep
te laten functioneren, en toch ieder zichzelf
te laten zijn, want ze hebben allemaal hun ei
gen manier om deel uit te maken van de
groep. Zo is er eentje die neemt iedere avond
een beer mee. Dat kost een stoel, maar het is
wel heel leuk."

KORTWEG

Kerkeveiling

De Sassenheimse
tiusparochie houdt maai
21 april de jaarlijkse keij
ling in centrum De Oudt
aan de Hoofdstraat in
senheim. De veiling h
om 20.00 uur. De entn
gratis.

Open deur

Het Alphens Mannend gj,
komende zondag (20 api
beluisteren tijdens een( nse
Deur-dienst in de joe
nathakerk in Alphen aan tV(
Rijn. De dienst begint
10.00 uur, voorganger
P. Wilschut en het
wordt bespeeld door
Schellingerhoudt. Het tb jjjf
van de dienst is 'Verion
gevonden'.

Bedevaart

De Leidse pastoor Vreel lan
leidt op maandag 28
een eendaagse bede, pa
naar het Limburgse Joze Dei
ligdom Smakt. De bede;
wordt georganiseerd da
Haage Bedevaarten. 1
Leidse regio kan onder i gÉ,
worden opgestapt in l< f,e
chendam (Damplein, ne[
uur) en Alphen aan den jgte
(NS-station, 07.40 uur).
11.00 uur wordt in Smah
gezongen Heilige Mis c<
dragen. Na een Limbi |Ze
koffietafel en een get
dienst in de Jozefkapel
vertrokken naar Tienray jgi
een Marialof. Op de teni n
wordt gestopt voor eend
Voor informatie en op
W. van Houdt, Diamant
303, 2592 GH Den
(070-3835033).

Belijdenis

In de Alphense Advenutri
wordt komende zondag tti
interkerkelijke dienst nti
voor verstandelijk gehj
capten gehouden. Tijdes
dienst zullen zes catechif""
ten belijdenis doen.
ganger is ds. P. Wils
Louis van Dijk bespeel:
trompet. De dienst 1
om 17.00 uur.

BEROEPINGSWi

NED. GEREF. KERKEN

Beroepen: te Wormen drs.
Dekker te Nijverdal.
GEREFORMEERDE GEMEEN

Beroepen: te Scherpenisss
Venema te Elspeet.

ANN01897

Dinsdag 20 April

KLEINE ADVERTENTIËN:

HAARVLECHTEN

Ondergeteekende beveelt ?ich beleefd aan tot het ma
ken en leveren van Haarvlechten en alle soorten Haar-
werk. Solide Haarvlechten van af f 1,25.

Gevraagd een LOOPMEISJE om tevens in het kos
tuumnaaien opgeleid te worden.

Er wordt gevraagd een R.K. BOERENKNECHT, goed
kunnen melken,tegen hoog loon.

Gevraagd tegen 1 Mei, 15 minuten gaans buiten Lei
den, een flinke DIENSTBODE, P.G., zelfstandig kunnen
de werken en koken, liefst niet beneden 23 jaren en van
goede getuigen voorzien.

DE VLUGGE PIANIST. Te koop: een handleiding om
zonder onderwijzer alleen door zelfonderrich gemakke
lijk en spoedig Piano of Orgel te leeren spelen.

Een HIT te koop. 6 jaren oud, mak en goed bij den
weg loopend. Te bevragen: Postkantoor Voorhout.

Wordt gevraagd: een KAMER-WERKMEID, hotel de
Zon, Breestraat.

Te huur twee ruime KAMERS MET PLÉ, duinwateren
gebruik van zolder. Huurprijs f 1,90.

ANN01972

Woensdag 19 april

LEIDENEen nieuw stukje van de Merenwijk rs gister
avond toegelicht in de eerste openbare vergadering van
de commissie stadsontwikkeling. Het betreft het deel
ten oosten van de twee flatgebouwen d ie er al staande
Arendshorsten de Condorhorst. lp compartiment vier ko
men 324 laagbouwwoningen, verdeeld over drie ver
schillende typen.

LEIDENHet is niet absoluut noodzakelijk, dat de Wit
te Singel een betonnen schoeiïng krijgt ter hoogte van de
geplande universiteitstoren.

De Leidse Universiteit heeft momenteel nog een ander
voorstel in petto waarbij de kademuur overbodig wordt.
Het alternatief houdt in, dat het aan de Witte Singel lig
gende torenterras van de bouwtekening wordt geschrapt.
LEIDENEen hond uit de 2e Gorterstraat is vrijdagoch
tend aan vergiftiging door strenganine overleden.

Het vergif strenganine zou mogelijk in suikerklontjes
kunnen zitten die door iemand op straat zijn gelegd. De
eigenaar van de hond heefteen dergelijk klontje gevon
den.

VOORSCHOTENZonder officieel vertoon is de raad
huisgymnastiekzaal in Voorschoten weer ingebruik geno
men na een grondige restauratie.

L O F O

LEIDSCH DAGBLAD

(Opgericht 1 maart 1860)

LEIDEN KEES VAN KUILENBURG

Hondervijfentwintig jaar Ko
ninklijke Nederlandsche Grof
smederij. Niets dan lof was er.
Met als hoogtepunt de onthul
ling van een monument - ont
worpen door het personeel -
waarop de namen prijkten van
alle directeuren, die het bedrijf
in al die jaren hadden geleid.
Hoe anders was het een jaar of
vijftien later. Hoewel niets er er
toen op wees viel toch het doek
voor het vermaarde Leidse be
drijf. De 'Grof, waar zo'n zeven
honderd mensen hun boterham
verdienden, overvleugelde de
textielindustrie. Een deel van de
fabriek stond aan de Zuidsingel,
de rest op het Waardeiland. Het
terrein in de Waard kocht de
'smederij' in 1897. Het bedrij
maakte er ankers, kettingen,
flenzen, gietwerk, smeedwerk
en constructiewerk.

De 'Grof ontstond in 1836.
Vooral dank zij de medewerking
van Koning Willem I, die twaalf
aandelen kocht. Twee ministers
en andere notabelen volgden
dat voorbeeld. William Archi
bald Bake werd directeur, een
man die ongeschikt bleek om
een bedrijf te leiden. Hij werd
na vier aan de kant gezet en op
gevolgd door boekhouder W.
Wolters, die daarvoor ook nog
wachtmeester was geweest.
Tot het begin van deze eeuw
ging het de Grofsmederij voor
de wind. Toen kreeg het bedrijf
te maken met toenemende con
currentie, zowel in binnen- als
buitenland. Daarnaast maakte
de overheid zich sterk voor een
herstructurering van de metaal
industrie. Opdrachtgevers-
zoals Hoogovens - namen de
productie zelf ter hand. En de
apparatuur van de 'Grof was
verouderd.

Harde ingrepen waren noodza
kelijk. Er werd gereorganiseerd,
het personeelsbestand werd te
rugbracht van 700 naar 200 me
dewerkers. Maar zelfs dat was
niet genoeg. De smederij ver
huisde, na 135 jaar Leiden, naar
de Grote Polder in Zoeterwou-
de.

Ondanks alle maatregelen en
het in gebruik nemen van een
nieuwe fabriek in Zoeterwoude
bleef het slecht gaan. Ir. H.P.

KANTOOR

Rooseveltstraat 82 071-5356356

Postadres: Postbus 54,

2300 AB Leiden

ABONNEESERVICE

Abonnementen 071-5128030

Geen krant ontvangen?

Bel voor nabezorging:

Ma. t/m/vr.18 00-19.30 uur en

Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030

DIRECTIE

B. M. Essenberg,

J. Kiel (adjunct)

HOOFDREDACTIE

J.G. Majoor,

W.B.M.E. Bank (ai.)

PUBLIC RELATIONS

W H. C. M. Steverink 071-5356356

OMBUDSMAN
R D Paauw 071-5356215

Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.

REDACTIE

J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M Jacobs, chef red. Groot Leiden

A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F Blok, chef eindredactie algemeen

W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie

J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco

Familieberichten: 023

023-i

Redactie: Oi

Hoofdredactie: Oi

ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot tilf)
0715
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 11.

071

bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)

Abonnees die ons een machtiging
verstrekken tot het automatisch afó
van het abonnementsgeld, ontvanp
korting per betaling.

RPOST

per kwartaal (NL)

LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTB

Voormensen die moeilijk lezen,sled
ogen hebben of blind zijn (of eenrd
leeshandicap hebben), is een samenwt!
het regionale nieuws uit het Leidsch (ty
geluidscassette beschikbaar. Voorinlou
0886-482345 (Centrum voor Gesprok
Lectuur, Grave).

Waar eens rails, ankers en flenzen werden vervaardigd staan r
bouwd.

Schut - tot voor die tijd werk
zaam bij de Amerikaanse vlieg
tuigbouwer Boeing en oud-ma
rineofficier - werd lot directeur
benoemd. Ook hij slaagde er
niet in het tij te keren. Het per
soneel zegde het vertrouwen in
hem op en eiste, door middel
van een bezetting, in april 1977
zelfs zijn vertrek. Over het op
treden van Schut verscheen een
zwartboek. De bezettingsactie
had het beoogde succes: Schut
moest zijn biezen pakken. Het
was echter een Pyrrhus-over-
winning. Op 28 dpril 1977 werd
het bedrijf failliet verklaard.
De gemeente kocht de gebou
wen aan de Zuidsingel en
sloopte ze. In de plaats daarvan
kwam het Ankerpark. Een pro
jectontwikkelaar kocht het
complex van de 'Grof op het
Waardeiland. Nadat de gebou
wen waren gesloopt, werden er
dure huizen gebouwd. Ook het
monument is wellicht ten prooi
gevallen aan de slopers. Niets
wijst er tenminste op dat het bij
de sloopwoede van destijds ge
spaard is gebleven.

ZIEKENHUIZE

ONGEVALLENDIENST

Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vana'
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessenhusl
dagelijks St Elisabeth Ziekenhuis
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS

(tel. [phone]): dagelijks 14 30-15.15 uur en 19 00-19.45
Kraam- en zwangerenafdeling. buiten de gewone bezoektijden, voor partners
bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19 45 - 21 00
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur. 15.00 -15.30 uur en 19.00-19.30 uuren'
overleg met de dienstdoende verpleegkundige
Kinderafdeling 10 30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende
Jongerenafdeling 14.30-15.15 uuren 19.00-19.45 uur.

RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth

(tel. [phone]) dagelijks 14.00-15.00 uuren 18.30-19.30 uur, klasselec
daarnaast ook 11 15-12 00 uur
Kraamafdeling 14 30-15.30 uuren 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21 00i
Kinderafdeling 14.30-19 00 uur (voor ouders de gehele dag)

Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC) 14 00-14.30
18.30-19 00 uur

Spoedeisende hulp dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord

(tel. [phone]): dagelijks 14.00-15.00 uur
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.

Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS

(tel. [phone]): alle patiënten (behalvekinderen) 14.15-15.00 uuren
18 30-19.30uur

Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18 15-19 00 uur, 19.00-20 00 uur(AI>-
Partners/echtgenoten met kinderen

Voor zwangeren zaterdag en zondag van 10.00 tot 11 00 uur, uitsluitend WJ
partners/echtgenoten en eigen kinderen.

Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is
mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.

Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oorheelkui)
neurologie: 14.15-15.00uuren 18 30-19.30 uur; oogheelkunde en heelkunv
14.7 5-7 5.00 uur en 18,30-19.00 uur

Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-17.000.
babyzaal en boxenafdeling volgens afspraak.

118.30-19.30 uur, klasseier