A
Gaaphonger op Nova Zembla
Samen naar de top in
toneel met 'mensen
Bach-interpretaties violist Blacher uniei
Cultuur&Kunst
Institut Néerlandais jubileert
Museumbezoek stijgt fors
'Dag monste
stijgt bovei
het eigen
sprookje ui
Independence Day is
film van het jaar 1996
Pakje shag van 5500 gulden
Bokaal voor jubilerende dirigent
DINSDAG 15 APRIL 1997
Nederlanders en vluchtelingen in Leidse productie
Veit Rohen woont in Leiden. Hij
heeft geen sigaretten bij zich
maar wel trek in een peuk. Nar
cis Imamovic heeft Bosnië om
geruild voor Zeewolde, Geleen
en Texel. Hij is vluchteling en
woont nu ook in Leiden. Hij
heeft een pakje Gauloises op
zak en lust wel het koekje bij
Veits koffie. Dus wisselen de
rook- en eetwaar automatisch
zonder veel woorden van eige
naar. Een teerhartige etnosocio-
loog zou er misschien de ope
ning in zien voor interculturele
uitwisseling op microniveau.
Voor de'jongens is het gewoon
bietsen.
Ze noemen elkaar, voorzich
tig nog, vrienden. Maar hebben
niet zoveel met elkaar gemeen.
Behalve dan dat ze samen met
nog zo'n vijfentwintig andere
Nederlandse jongeren en jonge
vluchtelingen, meespelen in het
toneelstuk 'Hellend vlak' dat
van 17 tot en met 19 april uitge
voerd wordt in theater 'De Ware
Liefde' in Leiden. Maar noem
het geen vluchtelingentoneel!
,,Het gaat over mensen." Aldus
VeiL
Het is absoluut niet de be
doeling om vluchtelingen in een
vakje te stoppen. Het gaat over
het samenwerken en samen de
top bereiken van jonge mensen.
Bruggen slaan naar elkaar.
Narcis beaamt dat in verlegen
Nederlands. Hoewel hij en een
aantal andere jongeren uit het
vluchtelingenverblijf Foyer in
eerste instantie een andere in
vulling aan het begrip toneel
gaven.
„Sommige buitenlandse jon
geren hadden het idee dat er
echte rollen uitgedeeld zouden
worden. Maar we hebben alles
vanuit improvisatie gemaakt."
Het resulaat is een stuk waarbij
de niet nader omschreven
'blauwen' en 'roden' eikaars te
genpolen en schaduwzijden
vormen. Ze worden gedomi
neerd door de grote macht, dat
wat je 'God' of 'Allah' zou kun
nen noemen, of neutraler de
'oerkracht'. De roden en blau
wen weten samen onder leiding
van twee bemiddelaars, Esther
en Veit, in weerwil van de woes
te oerkracht toch het uiterste,
de top te bereiken. Het smaakt
een beetje naar een boodschap.
Een hele goede zelfs. Maar dat
was volgens projectcoördinator
Ferry Rigault niet de bedoeling.
De boodschap ligt in de uit
voering van het stuk zelf. Het is
meer een middel dan een doel
op zich. Het stuk zelf heeft te
genstellingen en tegenstelde
krachten als thema. Wat dat be
treft had het misschien net zo
goed over de verkeerssituatie in
de binnenstad kunnen gaan.
We hebben ons doel al bereikt
doordat groepen jonge mensen
die in het dagelijkse leven niets
met elkaar te maken hebben,
nu samen optrekken en meer
van eikaars achtergrond leren
kennen."
Narcis bijvoorbeeld komt zo
nu en dan in het LVC en gaat
weieens wat drinken met Veit.
Veit heeft het op zijn beurt 'vet'
naar z'n zin gehad, en heeft er
„wel wat vrienden aan over ge
houden, ja." Om dat te bewerk
stelligen is er letterlijk wel wat
handen- en voetenwerk aan te
pas gekomen. Bijna geen van de
buitenlandse jongeren spreekt
Nederlands dus is er bewust ge
kozen voor expressief theater
waar geen woord aan te pas
komt. Voor het creëren van de
nodige hechte groepsband heeft
het hele gezelschap zich in ja
nuari twee dagen teruggetrok
ken in een onderkomen aan de
Korte Vliet.
„Het was twee dagen heel
hard werken" licht Veit toe. „Je
gaat 24 uur per dag met elkaar
om en dan moet je elkaar dur
ven vertrouwen. Toen zijn er
echt interessante dingen uitge
komen." Die ook de interesse
van de Zuidafrikaanse televisie
heeft gewekt. In het kader van
het project 'art racism' zal er
een journalist een kijkje komen
nemen.
Narcis wordt er niet zenuw
achtig van. Er is geen reden om
aan te nemen dat het niet glad
jes zal verlopen. Hoewel bij het
werken met vluchtelingen de
mogelijkheid van schrijnend le
ge plekken op het toneel toch
altijd blijft bestaan.
In het begin werd Andy uit
Iran overgeplaatst naar Lely
stad. Dat was erg jammer. Maar
volgens mij mag iedereen die
nou meedoet wel voorlopig hier
blijven. Het zou anders wel vre
selijk jammer zijn en een pro
bleem opleveren voor ons."
Niet voor Narcis. Hij heeft de A-
status. Of hij het een beetje naar
zijn zin heeft? „Ik kan niet zeg
gen dat ik me echt 'thuis' voel.
Ik voel me gewoon goed." We
gaan nog vast samen een bor
reltje drinken." aldus Veit.
Warenar viert jubileum met jazz
soestdijk/parijs anp
Prins Bernhard brengt morgen een bezoek aan
het Institut Néerlandais in Parijs. Het instituut
viert dit jaar zijn veertigjarig bestaan. De prins
bezoekt de jubileumtentoonstelling over de Ne
derlandse schilder Kees van Dongen (1877-1968).
Op de tentoonstelling - Van Dongen Retrouvé -
zijn honderd van zijn tekeningen en een aantal
schilderijen te zien die een beeld geven van zijn
artistieke ontwikkeling. Daarnaast wordt werk
tentoongesteld van artistieke vrienden en tijdge
noten als Matisse, Picasso en Toulouse-Lautrec.
In het bijzijn van de prins krijgt de schilder
Daan van Golden de eerste Jordaan-van Heek-
prijs. Deze is door de gelijknamige stichting inge
steld ter bevordering van de contacten tussen
Nederland en Frankrijk op het gebied van beel
dende kunst en ter stimulering van de Neder
landse beeldende kunst. De prijs, een bedrag van
40.000 gulden, wordt met ingang van dit jaar elke
vijfjaar uitgereikt aan een Nederlandse beeldend
kunstenaar die in Frankrijk werkt of heeft ge
werkt.
Het Institut Néerlandais werd opgericht door
de Nederlandse kunstverzamelaar Frits Lugt. Hij
stelde zijn huis in Parijs en zijn grote verzameling
schilderijen, tekeningen en etsen beschikbaar
voor de promotie van de Nederlandse cultuur in
Frankrijk.
De Nederlandse musea heb
ben vorig jaar 25,9 miljoen be
zoekers getrokken. Dat is 20
procent meer dan in 1995. Dat
meldt het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS). De
stijging wordt deels verklaard
door een paar grote pu
bliekstrekkers, zoals de ten
toonstelling van het werk van
Johannes Vermeer in het Mau-
ritshuis in Den Haag. Die werd
door 438.000 mensen bezich
tigd. Verder is er volgens het
CBS al wat langer sprake van
een stijgende lijn. Dat komt
waarschijnlijk voor een deel
door het sterkere wervingsbe
leid van de musea. vDe zomer
blijkt dè tijd voor museumbe
zoek. Ruim een derde deel van
alle bezoeken van het vorige
jaar werd in de zomer afge
legd. Dat komt door de vakan
tie en door de wijze waarop
musea daarop inspelen, bij
voorbeeld door speciale tijde
lijke tentoonstellingen.
RECENSIE PAULIEN KOOPMAK
Jeugdvoorstelling: Dag monster, )Ili
13/4, LAKtheater, Leiden. ^J-
Iemand die op niemaii
lelijk is het monster,
wil trouwen met het aliens
ste meisje van de wereld,
alleen zij kan de eenzaam) et
oplossen en het geheim
raadselen. Jeugdtheater^
stelling 'Dag monster' gaai< jetei
onvoorwaardelijke overgavi
de beloning die je daan
krijgt.
Het theaterstuk is een be
king van het bekende spra
'La belle et la béte'. Het ver
is moeilijk te overtreffen,
Pauline Mol doet in haar bf
king een goede poging. Heijn
speelt van het begin tot heli w
in op verwachtingspatronen^
De verhaallijn volgt
sprookje op de voet: een
koopman heeft drie docbi
De twee oudsten zijn vie,
jongste is beeldschoon. Vi oud
gaat op reis en plukt in dt
leistuin van een monster
witte, geurende roos voor
lievelingskind. Het moofcet
wordt woedend en stelt de
der voor de keuze: hij
sterven of betaalt zijn dor
als tol. Het monster is prad önt
verbeeld als weerzinwekk cirk
verschijning. En de twee I ner
kerds blinken uit als w der
hooghartige wezens. De
spelers (Wieky de Boer, He^o'i
Hummelen en Loulou
rev) vertolken om beurtei
vijf verschillende rollen. Dili
selspel wordt versterkt dooi
verse intermezzós. Wannes
monster telkens aan het joc me
meisje vraagt met hem te
wen, schreeuwt ze
uit: „Ik hou het niet
me uit het verhaal.''
Daarmee stijgt het stuk bi ree
het sprookje uit. Het
verrassende nieuwe laag. D ijk.
naast is de tekst van het
soms uitgesproken
afwisseling tussen gewone
rijmende teksten werkt b nee
dend en humoristisch
Althans voor volwassen clvee
Zo sommen de oudste zie nie
bij het vertrek van de
wensen op: „Ik wil een
een dressoir, een Renoir
urinoir.' En de ander
verlanglijstje af met
canapé en craqueié.'
al die voorwerpen voor deji vot
dige zaal onbegrijpelijke taal
Maar gelukkig kan da
stuk niet bederven. Het vf
blijft mooi en eenvoudig,
de universele tegenstellin
sen goed en kwaad. Het
ster wordt een prins en
ke zussen veranderen
gunst in steen. En zo
het goede. Zoals dat bi
jes hoort.
muziek
recensie lidy van der spek
Het Concertgebouw Kamerorkest en het Bachkoor
Holland o.l.v. Charles de Wolff, m.m.v. Kolja Blacher,
viool, Johan Kracht, viool, Saskia Gerritsen, sopraan,
Cécile Roovers, alt, Marco Mandemaker, tenor en
'Michiel Meyer, bas. Gehoord 12/4 Stadsgehoorzaal,
Leiden.
Opvallend van het Amsterdamse Con
certgebouw Kamerorkest, uitgedund tot
een strijkersconsort, is $e zeer slanke
transparante klank. Fel en bewogen in
het dubbel vioolconcert in d van Bach,
beetje saai, pretentieloos in Locatelli.
Diens 'Introduttione Theatrale' ontroer
de niet, was meer een vrij kleurloze op
maat naar de twee geweldige vioolcon
certen van J.S. Bach.
Was de violist Kolja Blacher vorig jaar
in het slotconcert te individueel bezig, in
dit optreden rehabiliteerde hij zich opti
maal. Met alle aandacht voor orkest en
dirigent, een grote dosis inlevingsvermo
gen en souplesse stemde hij zijn voor
beeldig spel af op de strijkersklank, deze
soms overstralend en, dat moet gezegd
worden, overstijgend. Als een lenige
jongleur strijkt hij zijn vioolspel ener
zijds het orkest anderzijds de zaal in. Is
Jaap van Zweden een meesterviolist,
Kolja Blacher doet hier niet voor onder.
En zijn Bach-interpretaties mogen uniek
worden genoemd.
Ook opvallend is de naadloze samen
klank van de twee violen in het .dubbel
concert. Johan Kracht, de concertmees
ter van het Concertgebouw Kamerorkest
kleurt als geen ander bij Blachers palet.
Hij reikt qua dynamiek en vormgeving
Blacher de hand, maar zoals te verwach
ten is bij zo'n duo, Blacher brengt de fi
nishing touch, de overwaarde ruim
schoots aan.
Mozarts 'Vesperae solennes de confes-
sore' is wat mij betreft een té zwaar
hoekdeel, zeker met zo'n omvangrijk
koor als het Bach-koor Holland is. Door
zichtigheid laat op zich wachten, de so
listen gaan wat rommelig op in de koor
klank. Het orkest is voor deze zware
koorbezetting te lucide, het 'Laudate
pueri' te weinig gearticuleerd, het 'l
date Dominum' net iets te zalvend®
het 'Magnificat' is het (profession"
koor aanvankelijk zelfs niet haarzuivf
Mozart schreef deze vespers in
al bezwangerd door de opdracht vooi
opera 'Idomeneo', maar toch blijveni
ze avondgebeden een hoogtepunt ifl
'kerkelijke' muziek. Maar wat is kerks!
stijlzuiverheid? Zo'n magnifiek com
heeft (volgend jaar?) een verender, s
tuelere visie op deze composities
Mozart verdiend. Mozarts eerste divtj
mento werd veel doelgerichter vertol
als puur hoogstaand vermaak.
wassenaar» Cultureel Centrum Warenar in Wassenaar viert vrij
dag 18 april zijn tienjarig jubileum met een optreden van de
Dutch Swing College Band, Louis van Dijk, de Liberal Swing For
mation en The Workshop Oldtimers Jazzband. Omdat Warenar
de afgelopen jaren als onderkomen voor zowel professionals als
amateurs, wil de gemeente Wassenaar ook bij het jubileumfeest
lokale en internationaal bekende artiesten naast elkaar op het
podium brengen. Het jubileumfeest van Warenar zal tevens een
treffen worden tussen drie jubilerende jazz-formaties. De Dutch
Swing College Band, vanwege haar 50-jarig jubileum tijdelijk
versterkt met Louis van Dijk, zal het hoofdprogramma voor haar
rekening nemen.
'Afra' beste film noordelijke amateurs
Leeuwarden» De korte speelfilm 'Afra' is in het Leeuwarder Film
huis als beste amateurvideofilm uit de vier noordelijke provin
cies aangewezen. De film, is geregisseerd door Marcel Wijninga
(20) uit Groningen. Het is een van de vijf noordelijke films die la
ter dit jaar op een landelijk festival in Utrecht meedingen naar
de Gouden Vlam. 'Afra' vertelt een thrillerachtig verhaal over de
verloren liefdes van een jonge beeldhouwer.
Catharina trok 255.000 mensen
amsterdam De tentoonstelling Catharina, de keizerin en de
kunsten in de Nieuwe Kerk en Amsterdam heeft in totaal
255.000 belangstellenden getrokken. De expositie over de roem
ruchte tsarin is eergisteren afgesloten. Ook de tentoonstelling
Peter de Grote in Holland is voorbij. De expositie in het Amster
damse Historisch Museum trok 115.000 mensen.
Elvis-cd met 77 'nieuwe' opnames
new york» Ter gelegenheid van de 20ste sterfdag van Elvis Pre
sley komt de platenmaatschappij RCA in augustus met een cd-
box met 77 nog niet eerder uitgebrachte opnames. De vier cd's
tellende box met de titel 'Elvis Presley Platinum: A Life in Music'
bevat in totaal 100 door Elvis gezongen nummers. RCA heeft ja
renlang gezocht naar nooit eerder uitgebracht£lvis-materiaal.
Een gouden vondst werd gedaan in het kantoor van Vemon Pre
sley na diens dood. In een afgesloten kast werden 40 tapes ge
vonden door de archivaris van Graceland, Greg Howell, en Pre-
sley-kenner Ernst Jorgensen. Op de tapes bleken enkele privé
door Elvis ingezongen songs te staan, waaronder Bob Dylans
'Blowin' in the Wind'. Op de nieuwe cd-box staan verder een
handvol opnames die Elvis opnam tijdens zijn diensttijd in
Duitsland en in zijn huis in Californië in 1966.
De Kift brengt muziektheater in LVC
en filmfanaat heeft circa 5500 gulden neergeteld voor het pakje
Drum waaruit John Travolta in de film 'Pulp Fiction' een shaggie
draait voor tegenspeelster Uma Thurman. Het bedrag kwam op ta
fel tijdens een veiling door Christie's in Los Angeles van memorabi
lia uit bekende speelfilms. De voorwerpen varieerden van het har
nas van Stephan Boyd uit 'Ben Hur' tot aan de boxershort om de
dijen van Sylvester Stallone in 'Rocky'.
voorschoten Bij zijn 50-jarig jubileum als dirigent van diverse muziekgezelschappen nam Ger van Stri®
gisteren in 'de Groene Kikker' een glazen bokaal met inscriptie in ontvangst van de Voorschotense wethou
van cultuur dhr. ir. H.P. Smits. Van Strien heeft een toonaangevende rol gespeeld in het na-oorlogse cultus
leven in Voorschoten. Op 8 april 1947 was hij als dirigent betrokken bij de wederopbouw van de fanfare^
venuto. En na een lange staat van dienst bij diverse operettegezelschappen, koren en drumbands is Van
Strien momenteel actief als dirigent bij het Voorschoten Operette Gezelschap, van Strien is ook voorgel
voor de Cultuurprijs Voorschoten '97. foto mark Ui i
Elvis Presley.
Dit jaar is het 400 jaar gele
den dat Willem Barentz
bleef steken in het ijs op
Nova Zembla. Voor som
migen aanleiding voor een
nieuwe, gesponsorde,
poolexpeditie. Het inspi
reerde de muzikanten van
De Kift tot een tragi-komi-
sche muziekvoorstelling
'Gaaphonger' waarin de
heroïek van Barentsz'
overwintering ontaardt in
grootheidswaan en gekte.
leiden «john klein
Het gesteun en gerochel lijken
eerst ver weg maar worden snel
luider. Met een hardgrondig
'godverdomme' beklimt een af
geleefde vent in admiraalsjas
het podium, gevolgd door zeven
ineengedoken mannen met ijs
mutsen op, de jassen met tou-
v^en aangesjord en de benen
met lappen omzwachteld. Het
nieuwe muziektheaterstuk
'Gaaphonger' van de Noordhol
landse band De Kift begint als
een dodenmars, en is even fas
cinerend als oerhollands. De
overwintering op Nova Zembla
vormt het decor van de voor
stelling en de gelijknamige cd.
De drie koperblazers van De
Kift lijken te zijn verdwaald uit
de dorpsfanfare. Hun onharmo
nieuze en rauwe klanken bie
den eigenzinnig weerstand aan
de hoekige ritmes, de vaak stok
kende en soms weemoedige
melodieën. Soms roept de mu
ziek van De Kift associaties op
met Willem Breuker, dan weer
met Tom Waits, en door de ko
perblazers vooral met volksmu
ziek.
Fanfare
„Juist het ongepolijste maakt
volksmuziek mooi. Wij vinden
het ook niet van levensbelang
om foutloos te spelen", zegt
Wim ter Weele, drummer en gi
tarist. „Het is juist interessant
om te zien hoe we iets dat niet
loopt kunnen oplossen.
„En volksmuziek is van alle
De Kift speelt 'Gaaphonger' in het LVC. Een muziektheaterstuk over het verblijf van Willem Barendz en zijn expeditie op Nova Zembla.
FOTO MARCO BAKKER
pretenties ontdaan", vult Ferry
Heyne hem aan. Ferry is zanger,
gitarist en koperblazer en vormt
met Wim ter Weele de kern van
De Kift. „Iedereen kan bijvoor
beeld bij de fanfare binnenstap
pen en meespelen. Die mentali
teit spreekt ons zeer aan, zon
der dat onze muziek volksmu
ziek is", zegt hij.
Om de sfeer van de overwin
tering op te roepen ondersteu
nen antieke instrumenten als
een jengelende draailier en een
melancholiek trapharmonium
de teksten en liederen van 'Gaa
phonger'.
„Het beeld van zeventien
man die bijna een jaar onder er
barmelijke omstandigheden op
elkaar zijn aangewezen fasci
neerde ons", verklaart Heyne de
keuze voor dit thema. Wim ter
Weele: „In de schoolboeken
komt Willem Barentz naar vo
ren als een held. Met 'Gaaphon
ger' willen wij juist dat helden
dom doorpriHcen. Voor dege
nen die meevoeren zat er geen
spatje heroïek aan die onderne-
mening. Hun ervaring is veel re
alistischer. We geven eigenlijk
een stem aan de anonieme op
varenden."
Humoristisch
Teksten werden gevonden bij
onder anderen Rimbaud, Lodei-
zen en Jan Arends. Ferry Heyne
bewerkte de teksten voor de
voorstelling. Het dagboek van
overwinteraar Gerrit van der
Veer, dat als uitgangspunt werd
genomen, was door de gortdro
ge opsomming van feiten onge
schikt. Ter Weele: „Twee van
zijn zestien mede-opvarenden
noemt hij niet eens bij naam.
Juist die twee prikkelen onze
fantasie. Wat voor jongens zijn
dat geweest? Wat hebben zij
meegemaakt?"
Het uitzoeken van de juiste
teksten nam een jaar in beslag
en dat verklaart waarom de op
volger van 'Krankenhaus' (1993)
zolang op zich liet wachten. Net
als in 'Krankenhaus' gaat het in
'Gaaphonger' om mensen die
ongewild in extreme situaties
terecht komen zoals zo'n expe
ditie of een oorlog.
Zwartgallig wordt het bij De
Kift echter nooit; integendeel,
de voorstelling is vaak hilarisch.
„Zo'n tekst als 'Hoe dan', over
de grootheidswaan van Stuur,
de schipper, vind ik zelfs erg
humoristisch", aldus Ferry
Heyne.
Kift speelt woensdag 16 april
in het LVC in Leiden. Het con
cert begint om 21.30 uur. De
cd 'Gaaphonger' wordt gedis
tribueerd door De Konkurrent.
amsterdam anp
'Independence Day" is door het
bioscooppubliek uitverkoren als
film van het jaar 1996. De jaar
lijkse verkiezing wordt georga
niseerd door de Nederlandse
Federatie voor de Cinematogra
fie, De koepelorganisatie van de
verenigingen van Nederlandse
filmproducenten, bioscoopex
ploitanten en filmverhuurders.
'Independence Day' kreeg
28,6 procent van de stemmen.
Tweede werd Jan de Bonts
'Twister', die 21,5 procent van
de stemmen kreeg. Drie werd
'The Rock' (9,2 procent).
Het biosooppubliek kon in fe
bruari via een enquêteformulier
zijn voorkeur bekend maken.
Op 23 april, de nationale Bio
scoopdag, zal 'Independence
Day' in een groot aantal biosco
pen opnieuw te zien zijn tegen
een vaste toegangsprijs van
slechts vijf gulden. De bezoeker
krijgt die dag ook een bioscoop
bon van 2,50 gulden cadeau.
