'Enge beestjes' en 'enge
mensen op sterk water'
Zingend Hart zingt
hartstochtelijk
Stultiens wil vooral niet shockeren
Travestie in kwadraat bij Imperium
Cultuur&Kunst
Iritse musea vol met door
i iazi's gestolen kunst
Polyritmiek waar de
splinters vanaf vliegen
'Crescendo' viert eeuwfeest
IAANDAG 14 APRIL 1997
chef jan rijsoam. 071 -5356444
'astel Wilhelmina onder de hamer
^frdam Het Amsterdamse veilinghuis Christie's brengt 29
pril een pastel van koningin Wilhelmina onder de hamer. Het
astel is getiteld 'Beukenlaantje, Het Loo' uit 1920. Het werk is
„igebracht door een nazaat van de kamerheer aan wie Wilhel-
ninahet destijds schonk. Christie's verwacht dat 'Beukenlaan-
f je, Het Loo' tussep de 3000 en 5000 gulden opbrengt.
Werk Van Dongen op Londense veiling
jnden Bij het Londense veilinghuis Sotheby's komen op 24 ju-
jjvljfschilderijen van de Nederlandse kunstenaar Kees van
jongen onder de hamer. Voor het topstuk, 'Vrouw met grote
ioed' uit 1906, wordt een opbrengst van meer dan drie miljoen
oilden verwacht. Voor een ander belangrijk stuk van Van Don-
f0, pen, zijn schilderij van de danseres Anita die hij in een club op
0,3 'jgalle had ontmoet, wordt minstens 2,4 miljoen gulden ver-
pht
Belg schetst nieuw Stripmuseum
^nNiNGENUit de inzendingen van twaalf bekende Nederlandse
>n buitenlandse striptekenaars heeft een jury in Groningen za-
erdag de tekeningen van de Belg Frangois Schuiten gekozen als
14 nspiratiebron voor een nieuw te bouwen Stripmuseum in de
itad. Schuiten zal samen met het bestuur van de stichting Het
lederlands Stripmuseum op zoek gaan naar een architect die
e"i (iet definitieve ontwerp gaat maken. Voor de bouw van het mu-
euin is vijftien miljoen gulden nodig. De stichting heeft inmid-
5Su' dels van sponsors en subsidiegevers negen miljoen gulden toe-
Pinkpop gaat gewoon door
amdgraaf Pinkpop 1997 gaat gewoon door, ondanks het feit
lat de afdeling rechtspraak van de Raad van State de milieuver-
lunning van het grote popfestival heeft vernietigd. De Limburg-
Ie gemeente Landgraaf zal een oogje dichtknijpen en de maatre-
reien die Pinkpop neemt om alles in goede banen te leiden, ge-
ogen. Afgelopen vrijdag vernietigde de Raad van State de
chij nilieuvergunning omdat Pinkpop niet voldoende had aangege
ven hoe de verkeersoverlast van komende en gaande bezoekers
an worden beperkt.
Poetry International in nieuw jasje
botterdam Het jaarlijkse festival Poetry International in Rotter-
j dam wordt dit jaar gehouden in de Schouwburg en heeft zijn
formule enigszins veranderd. Het festival, dat 14 tot en met 20
uni wordt gehouden, gaat in het vervolg van start met een le-
ing. Het spits wordt dit jaar afgebeten door Charles Simic, een
i voormalig Joegoslavië geboren Amerikaan.
p Naakten bedekt bij protestactie
horen ceItaliaanse museummedewerkers vieren de jaarlijkse
ulturele week deze keer op een ongebruikelijke manier: om
hun looneis kracht bij te zetten zullen ze wereldberoemde beel-
lenvan meesters als Michelangelo en Donatello bedekken. Dat
reeft de krant II Messaggero in de zondagseditie gemeld. De Ita-
aanse musea worden tijdens de culturele week doorgaans druk
lezocht omdat de toegang dan gratis is. Bij de beelden komen
lordjes waarop de protestactie in verschillende talen wordt uit-
Leidse musea druk bezocht tijdens Museumwandelweekend
wi!
rote musea in Londen hebben
obj Ivan schilderijen die in de ja-
!n® a dertig in Duitsland van jo-
?n!" zijn gestolen, in bezit. Dit
ijkt uit tot nu toe ongepubli-
erde documenten waarover
iskundigen in het Victoria and
!e,p[jbert Museum momenteel de
schikking hebben.
Zij zeiden tegen de Britse
inday Times dat onder meer
ra Ivard Munchs Het Zieke Meis-
ilangs zijn tentoongesteld in
hitechapel Gallery in Oost
inden er deel van uitmaken,
ok de in Londen aanwezige
werken van Van Gogh, Franz
Marc, Paul Klee, Cézanne en
Otto Dix komen voor op de zo
geheten üjst van Fischer, met ti
tels van een kleine tienduizend
'ontaarde' kunstwerken die de
nazi's hebben geconfisceerd en
verkocht.
De documenten beschrijven
de lucratieve commerciële ban
den tussen nazi's en neutrale
landen als Zwitserland. Ook
blijkt dat Londense kunsthan
delaren vlak voor het uitbreken
van de Tweede Wereldoorlog
met alle mogelijke middelen
hebben geprobeerd een deel
van de door de nazi's vergaarde
buit te bemachtigen.
Naaktslakken bestrijd je
met bier, tegen mieren
helpt alleen gif en als je een
regenworm doormidden
hakt, dan is hij echt dood
en leven de helften niet als
afzonderlijke regenwor
men door. De Leidse Hor
tus Botanicus hield giste
ren in het kader van het
Museumwandelweekend
rondleidingen langs 'enge
beestjes' in de Hortus.
LEIDEN HETTY VAN DER VEEN
Hoewel 'enge beestjes-kenner'
en gids Hans Adema de aanwe
zigen vooraf verzekerde dat 'en
ge beestjes' niet eng maar juist
erg nuttig zijn, kreeg hij tijdens
de wandeling vooral vragen
over de snelste, goedkoopste,
meest effectieve en liefst ook
milieuvriendelijke methodes
om de 'nuttige' diertjes te ver
moorden. Gewapend met ver
grootglas, zeef, potjes en ency
clopedie, leidde Adema de vele
tientallen belangstellenden zon
dagochtend langs slakken, wor
men, pissebedden, miljoenpo-
ten en kikkerdril. Een groot aan
tal van deze 'enge beestjes'
bleek zich schuil te houden in
de putjes voor de aansluiting
van de sproeisystemen. „Voor
padden en kikkers werken de
putjes als val. Ze kunnen er wel
in, maar onmogelijk weer uit
kruipen. We controleren de put
jes dan ook elke week om even
tueel erin gevallen beestjes te
kunnen bevrijden", legt Adema
uit. De Hortus mocht zich het
hele weekeinde verheugen in
een groot aantal bezoekers; me
de dankzij het mooie weer za
gen velen wel wat in een och
tend of middag wandelen langs
'enge' bewoners van de botani
sche tuinen aan het Rapenburg.
Mummies
Elders aan het Rapenburg, in
het Rijksmuseum van Oudhe
den, werden bezoekers van hun
angst voor mummies afgehol
pen. De onlangs geopende ex
positie 'Mummies!' trok een
enorm aantal bezoekers; de rij
wachtenden voor de kassa vul
de bijna de gehele ontvangsthal.
Voor de andere exposities van
het museum, die gratis te be
zichtigen waren, was minder
belangstelling; iedereen leek op
zoek naar mummies. Na het
zien van de veelheid aan ge
mummificeerde mensen en die
ren en het lezen van de bijbeho
rende informatie, moesten al
die belangstellenden zich vol
gens het museum kunnen vin
den in de stelling dat mummies
geen monsters maar mensen
zijn.
Ook de Middeleeuwse hertog
die op uitnodiging van Rijksmu
seum Het Koninklijk Penning
kabinet naar het pand aan het
Rapenburg was gekomen, had
veel bekijks. Kinderen die hem
op de troon eer bewezen, kre-
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Concert 'Het Zingend Hart' o.l.v. Ellen
Looyestijn. Gehoord 13/4 in de Lok-
horstkerk, Leiden.
Met 'hart en lip' zingen ze.
Maar de 'ziel' ontbreekt even
min. Integendeel: het Zingend
Hart is één en al ziel. Wellicht
is dat de reden waarom er tus
sen de rode hart- en lipballon-
nen geen opgeblazen zielen
hingen, zelfs niet aan de
preekstoel.
Het programma van Zingend
Hart zit boordevol grappen. Ze
zouden melig en afleidend zijn
als ze niet doordacht functio
neel waren. Of dubieus, als het
koor deze grappen moest uit
halen om een gebrek aan kwa
liteit te verhullen. Maar niets is
minder waar. Zingend Hart
zingt hartstochtelijk. Weet,
voelt, doet waarover het gaat.
Daarom is de hele enscenering
complementair, uitgebalan
ceerd en van hoog niveau.
Ellen Looyestijn maakt stem
ming en het geeft niet waar. In
hemelse sferen, op aardse
fronten of 'in de wateren on
der de aarde'. En ze doet dat
terwijl het koor op de trein
staat te wachten. Wat hoort
daarbij? Op de klok kijken,
krantje lezen, slenteren, beetje
neuriën. Al doende zijn we on
vermoed in het eerste lied ge
stapt. Een liefdesliedje van
P.C. Hooft. Zoals reizigers met
z'n allen toch als eenlingen op
het station hangen met slechts
één gezamenlijk doel - wach
ten op de trein - zo hangen al
le liedjes, psalmen, reien, bal
laden als hagelslag aan elkaar,
ook maar met één doel 'ik wil
gezongen worden'.
En dat doet dit koor hartver-
overend. De inzetten zijn raak!
De uitspraak proeft de taal.
Zoals in het vrouwenkoor 'Een
meisje met een lief gezichtje'
en in 'Waar werd oprechter
trouw' en in de spitse woorden
'Tim Finnigan lived'. Timothy
rijst letterlijk en figuurlijk van
zijn draagbaar.
Looyestijn houdt koste wat
kost van vaart en maat. Zelfs
'vertraagde' passages als 'War-
te nur, balde ruhest du auch'
ontvangen die rust in maat en
vaart.
In de putjes voor de aansluiting van de sproei-systemen bleken zich veel 'enge bewoners' van de Hortus
schuil te houden. Jong en oud probeerden de diertjes tijdelijk ter observatie te vangen, foto loekzuyderduin
gen van zijn muntmeester een
gouden munt, vers van het
aambeeld. Het Middeleeuws
gezelschap was naar het muse
um gekomen in het kader van
de tentoonstelling 'Gewapend
met goud' over de Germaanse
leiders uit de vroege Middeleeu
wen die hun macht toonden en
veilig stelden door gouden sie
raden en wapens te dragen en
allerhande kostbaarheden te
schenken en te offeren. In het
gastenboek, dat bij de uitgang
van het Penningkabinet lag,
hadden bezoekers alleen posi
tieve kritiek opgetekend: 'leuk',
'leerzaam' en 'goed verzorgd'
waren veel gelezen termen.
In de Pieterskerk werden tij
dens het Museumweekend ze-
ventiende-eeuwse kerkelijke be
roepen gepresenteerd. In de
omgang van de kerk stonden
onder andere een schoonmaak
ster, een klop (voor huishoude
lijke taken), een hondenslager
(voor het verjagen van honden-
uit de kerk) en een grafmaker.
De kleding voor de poppen was
door vrijwilligers ontworpen, op
basis van schilderijen van de
beroemde Hollandse Meesters.
'Getsie'
In het Anatomisch Museum van
de Rijksuniversiteit Leiden ver
gaapte zowel jong als oud zich
dit weekeinde aan de vele pot
ten met misvormde foetussen,
organen, lichaamsdelen en die
ren. Bij de diaserie met nadere
informatie over de collectie van
het museum, waren de 'ie!'s' en
'getsieï's' niet van de lucht. De
vele bezoekers leken vooral on
der de indruk van de baby's die
met een halve schedel, een wa
terhoofd of open rug geboren
waren.
Al met al was er dit jaar aller
lei 'engs' in de Leidse musea te
bezichtigen. De boodschap die
de musea aan de bezoekers
mee naar huis wilden geven,
was echter dat al dat 'engs' niet
eng, maar doodgewoon is.
RECENSIE PABLO CABENDA
WOFA, Les Percussions et danses de Gui-
née, Gehoord:13/4, Stadsgehoorzaal, Lei-
Bijna alles met een glad en een
niet te klein oppervlak kan als
drum worden gebruikt. Uitge
holde boomstammen, kalebas
sen, koebellen, en met geiten-
vellen bespannen stukken hout.
In Guinée heeft het allemaal
een naam. De kryin, de lengue,
de tolonyi en de djembé. Mu
ziekgezelschap WOFA uit Gui
née bespeelt al die instrumen
ten, en wel op een manier die
eerder het woord geraffineerd
dan primitief oproept. De groep
van zeven muzikanten en drie
danseressen laat in de Leidse
Stadsgehoorzaal zien wat 'Les
percussions et danses de Gui
née' precies inhouden. Polyrit
miek in hoog tempo en onge
kunstelde bekwaamheid.
Ritmische muziekstukken
waarvan net niet de vonken
maar wel de splinters afvliegen
worden speels maar uiterst ge
disciplineerd uitgevoerd. Op zes
'kryins', uitgeholde boomstam
men waarin gleuven zijn aange
bracht, worden vier- en drie
kwartsmaten in een razend
tempo doorelkaar heen ge
vlochten, de luisteraar dwalend
in een woud van syncopen ach
terlatend. De precies afgemeten
slagen van de in een kring geze
ten drummers volgen elkaar in
een nietsontziende snelheid op.
Het nodigt uit om de ogen dicht
te doen en je over te geven aan
een bezwerende beleving die al
om is en waar niet tegen te
vechten valt. Ware het niet dat
er ook nog iets te zien is.
Drie danseressen die gepast
tekeergaan op het ritme van de
djembe's vormen een schril
contrast met het publiek dat ge
leerd heeft altijd netjes op de
stoel te blijven zitten en cultuur
in alle stilte tot zich te nemen.
De danseressen doen meer dan
dat. Ledematen, bekken en
heupen worden gezwaaid en
gedraaid in een vurige eredienst
voor lichamelijke souplesse. In
een rustiger passage staan ze op
hun trommels en spreken el
kaar toe met een theatraae air.
Schijnbaar maakt de één de an
der, die haar demonstratief de
rug heeft toegedraaid, uit voor
Guinees viswijf. Wat weer een
soortgelijke reactie bij de ander
oproept. Er volgt een prettig pit
tige discussie waar ook het pu
bliek bij betrokken wordt en
waar een ongetwijfeld eeuwen
oude Guineese wijsheid uit
wordt gedestilleerd. Het is alle
maal onverstaanbaar -althans
voor mij- maar illustreert wel
het gedreven en ongedwongen
karakter van de show.
Het is echter niet alleen vurig
hout dat er klinkt. Het gezel
schap maakt ook op ingetogen
manier indruk. Als drie mannen
in water drijvende kalebassen
betrommelen is het alsof de
dondergoden op gemoedelijke
toon met elkaar converseren.
Aan het eind worden sommige
stukken iets te lang en neigt de
bezwering af te glijden naar ver
veling. Dat wordt weer rechtge
trokken als het hele instrumen
tarium voor de laatse maal uit
de kast wordt gehaald voor een
minder subtiele maar uiterst ef
fectieve finale.
jchtf iQRDwuk De Noordwijkse harmoniekapel 'Crescendo' vierde afgelopen zaterdag haar 100-jarig bestaan met een uitvoering in de Northgo
Mthal in Noordwijk. In nieuwe outfits en met een slagwerkgroep in een bijna geheel nieuwe samenstelling, speelde de kapel, behalve een groot
mtal oude, ook enkele nieuwe nummers. De Westside Story, Ouverture 1812 en het Faust-ballet werden met dans ondersteund door de ballet
van de Noordwijkse balletstudio van Nancy Geerdes. foto loek zuyderduin
RECENSIE WIJNAND ZEILSTRA
De Vijfde van Stultiens, soloprogramma van en door Bart
Stultiens- Gezien. 12/04, Kapelzaal Leiden.
De eerste vijf minuten slaan werkelijk ner
gens op. Bart Stultiens kletst over de familie
Sprookje en over van alles en nog wat.
Waarom? De eerste vijf minuten doen niet
ter zake, de toeschouwers letten toch nog
niet goed op. De verklaring volgt dus al snel,
want Stultiens is er nu eenmaal de man niet
naai' om van artistieke vaagheden te hou
den. Hij klinkt als de onderwijsman die
weet dat zijn leerlingen zich nog even op
het gebodene moeten instellen. Het tekent
ook zijn dienstbetoon aan het publiek; hij
wil allesbehalve shockeren, hij wil amuse
ren en af en toe een heel klein beetje mora
liseren.
Daarbij heeft hij heel goed gekeken naar
illustere voorgangers van het ambachtelijk
gedegen cabaret. Dat betekent dat aan de
liedteksten veel zorg is besteed. Rijmsche
ma's kloppen, er is steeds één helder thema
en de verhaallijn leidt keurig naar een dui
delijk afrondende clou. Bovendien zet hij
daar aangename pianoklanken onder, want
ook op dat punt beschikt hij over de nodige
bedrevenheid. Stultiens zingt bijvoorbeeld
(op muziek van Charles Aznavour) een lof
lied op zijn favoriete sportcommentator.
Vele namen van mindere goden zijn handig
in het liedje verwerkt, dan volgt het rijm
woord 'reeds' en je voelt aan: bedoeld is
Mart Smeets.
Aan actualiteit laat hij zich weinig of niets
gelegen liggen. Dat het succes van Jomanda
uit Tiel behoorlijk tanende is, gaat aan zijn
programma voorbij. Hij zingt gewoon zijn
lied dat duidelijk een jaar of twee geleden
moet zijn geschreven. Inhaken op het suc
ces van André Rieu is evenzeer achterhaald.
En met een (op zich aardige) persiflage op
'Het Dorp' van Wim Sonneveld valt hij he
lemaal terug op goud van oud.
Op deze manier krijgt hij letterlijk en fi
guurlijk iets van de kleinkunstenaar van de
oude stempel. Waarschijnlijk is dat ook de
verklaring voor het feit dat hij in deze bloei
periode van het cabaret na vijf program
ma's nog altijd kleinschalig bezig is. Hij
brengt het kleine-zaaltjes-cabaret van wel-
THEATER
RECENSIE WIJNAND ZEILSTRA
'Middernacht' ('Twelfth Night') van Willi
am Shakespeare door toneelgroep Impe
rium. Vertaling en regie: Wijbrand
Schaap. Gezien: 11/4, Imperiumtheater
Oude Vest, Leiden. Aldaar nog te zien:
17 t/m 19 en 24 t/m 26 april.
Wederom is het décor prachtig.
Imperium heeft dit seizoen een
uitzonderlijk gelukkige hand
gehad bij het decorontwerp
van zijn ensceneringen. Dit
maal zien we een soort lusthof
met fontein met beeldje. Hierin
kan de liefde, of liever gezegd:
kunnen de lusten goed gedijen.
Voordat de geliefden elkaar
hebben, ontspint zich eerst een
vrolijk spel met daarin zowel
een verkleed- als een dubbel
gangersmotief verwerkt. Een
zekere dame, Viola geheten,
gaat als Cesario, dat wil zeggen
als verklede man, werken bij
hertog Orsino. De eerste op
dracht brengt al moeilijkheden.
Cesario moet een liefdesbood
schap van Orsino overbrengen
aan gravin Olivia. Wat gebeurt
er echter? Olivia moet niets van
deze Orsino hebben, maar valt
op Cesario. Nu komt het dub
belgangersmotief om de hoek
kijken, want er verschijnt ook
een zekere Sebastiaan, het
doodgewaande tweelingbroer
tje en evenbeeld van Viola/Ce-
sario, ten tonele.
Regisseur Wijbrand Schaap
doet er bij Imperium nog een
schepje bovenop: Erik Siebel
man) speelt Viola vrouw) die
Cesario man) speelt. Boven
dien laat hij de gravin en haar
dienstmaagd ook door mannen
vertolken. Zo krijg je travestie
in het kwadraat. De reden hier
voor ligt in zijn opvatting van
het stuk. De getoonde passie
hierin is geslachtloos, op man
nen en/of vrouwen maar voor
al op zichzelf gericht. Volgens
regisseur Schaap gaat het stuk
over acteurs die met elkaar
wedijveren in het spelen van
vrouwenrollen.
Die opvatting heeft hij conse
quent uitgewerkt. Hij heeft
zelfs een nieuwe, gemoderni
seerde vertaling gemaakt die
als verzorgde teksteditie bij Im
perium te koop is. Op een en
kele hapering na kan men dan
ook met deze Shakespeare-
tekst goed uit de voeten. De
spelers werken het geheel ook
in stijl uit. Gelukkig trapt men
niet in de val van platvoers-
heid.
En toch zit er een nadeel aan
deze regie-ingreep. Het verhaal
zelf is al lichtelijk verwarrend.
De komische verwikkelingen
rond graaf Tobias en de zijnen
raken door de overheersende
travestie enigzins op de achter
grond. Ook de rol van de zang
nummers is hierbij niet altijd
even helder. Door de dubbele
travestie wordt het er boven
dien voor het publiek niet dui
delijker op.
