ZATERDAGS
BIJVO
EGSEL
De late erkenning van een
SMAAKMAKER
991
H.J. Jesse: architect die zijn sporen
heeft nagelaten
de arbeiderswoningen in De Kooi of het 'Ro
de Doip' in Katwijk. Maar liefst zeven toren
spitsen in de omgeving herinneren aan hem,
zoals ook de protestantse kerk in Groningen.
Want hoewel Jesse vooral in deze omgeving
woonde en werkte, zijn zijn karakteristieke
ontwerpen terug te vinden van Alkmaar tot
Zwammerdam en van Apeldoorn tot Zand-
voort. En er tussenin. In Kethel, in Kampen,
in Koudekerk.
Gebaar
Hendrik Johannes Jesse werd geboren in
1860 in Zaltbommel, wist al heel vroeg dat hij
architect wilde worden en vertrok daarom op
17-jarige leeftijd naar Leiden waar hij als
'krullenjongen' bij de architect W. Kok in de
werkplaats het timmermansvak leerde. Vlak
na zijn studie aan de polytechnische school
in Delft - nu de Technische Universiteit -
won hij in 1883 meteen een prijsvraag voor
een ontwerp van de Nieuwe Kerk in Katwijk.
Schoorvoetend ging het kerkbestuur met de
jonge en onervaren architect in zee. Als een
'gebaar' naar de gemeente huwde hij in 1885
één harer dochters, Anna Adriana Meerburg.
Eind negentiende eeuw ruilde Jesse de
neo-renaissance stijl in voor een meer ratio
nalistische werkwijze, de Art Nouveau. Mooie
voorbeelden hiervan zijn het woonwinkel-
pand in de Maarsmansteeg in Leiden en het
pand van het toenmalige Hasselman en Pan
der in de Breestraat. Ook het raadhuis in
Oegstgeest valt op door zijn rationele vorm
geving:
Hoewel Jesse prachtige landhuizen ont
wierp voor kunstschilders als Jan ToorQp en
Menso Kamerlingh Onnes en bijvoorbeeld
langs de Rijnsburgerweg fraaie panden situ
eerde, zag hij het ook als een uitdaging om
kleine, logische woningen voor arbeiders te
ontwerpen. Voor de woningcorporatie De
Eendracht in Leiden tekende hij 400 huizen
in De Kooi en in Katwijk kon hij zijn rationa
lisme botvieren op het 'Rode Dorp'. In het
meest markante pand dat hij ontwierp, 'De
Keet' aan de Rijnsburgerweg, ging hij zelf wo
nen. En werken.
'De Keet' draagt alle typisch kenmerken
van zijn stijl. Grote vlakken baksteen, ronde
boogvormen voor deuren en ramen, groen
geglazuurde raamdorpelstenen, groen glas,
traptorens en stijlvolle, open interieuren en
fel gekleurde schouwen. Het opmerkelijke
ontwerp shockeerde menig voorbijganger in
die tijd.
Hoewel Jesse nooit om werk verlegen zat
en honderden opdrachten uitvoerde, kreeg
hij niet altijd de waardering die hij verdiende.
Tegenwoordig krijgt hij die wel. Panden van
zijn hand worden op de monumentenlijst ge
plaatst en H.J. Jesse krijgt alsnog de eer die
hij verdient als één van de belangrijkste ar
chitecten die in deze omgeving heeft gewerkt
en daar zijn sporen heeft getrokken. Zicht
baar voor iedereen.
TENTOONSTELLINGEN
EN FIETSTOCHT LANGS GEBOUWEN
A^anaf volgende week staat het voorjaar verder in het teken van de architect
Hendrik Johannes Jesse, de man die met zijn ontwerpen een belangrijke stempel
drukte op Leiden, Oegstgeest en Katwijk. In die drie gemeenten zijn vanaf 19 april
tentoonstellingen ingericht die samen een overzicht geven van het leven en het
werken van H.J. Jesse. Het aardige hierbij is dat zowel de expositie in Katwijk
(museum) als die in Oegstgeest (raadhuis) plaatsvindt in een ontwerp van de man
zelf.
Van de hand van Joyce Hoogeveen verschijnt verder een monografie van Jesse die
leefde van 1860 tot 1943. Het boek bevat niet alleen interessante informatie maar
bovendien een schat aan foto's van zijn ontwerpen.
Op recreatief gebied is er dan nog een fietstocht die voert langs een aantal belang
wekkende gebouwen van Jesse. De diverse tentoonstellingen vormen het uit
gangspunt van deze ontdekkingstocht. Daar kan men zich er ook voor opgeven.
Enkele panden zijn op bepaalde dagen toegankelijk voor het publiek.
Op de exposities zijn originele ontwerptekeningen van Jesse te zien, alsmede
aquarellen, foto's en stijlkamers. Op ware grootte is een feestpaviljoen nage
bouwd.
EXPOSITIES:
leiden
Blonkgarage, Nieuwstraat 33-41.
Van 19 april tot 1 juni. Dinsdag t/m vrijdag van 14.00 - 17.00 uur
en zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur
oegstgeest
Raadhuis, Willjelminapark 17.
Van 19 april tot 1 juni. Maandag t/m vrijdag van 08.30 uur tot 17.00 uur
en zaterdag 26 april, 17 en 31 mei van 12.00 tot 16.00 uur.
katwijk
Katwijks Museum, Voorstraat 46.
Van 19 april tot 29 juni. Dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 12.00 uur
en van 14.00 tot 17.00 uur.
De vroegere Meerburg-villa aan de Voorstraat in Katwijk dateert uit 1912. Tegen
woordig is hier het Katwijks Museum in gehuisvest. foto ger van der vlugt
Zeven torenspitsen in de
omgevingen tal van markante
gebouwen en huizen in Leiden,
Katwijk en Oegstgeest houden
de herinnering hoog aan een
spraakmakend architect. Toch
zijn er velen die zijn naam niet
kennen. Dat zal snel
veranderen nu de schijnwerper
een paar maanden lang wordt
gericht op leven en werk van
Hendrik Johannes Jesse. Een
'krullenjongen 'die het maakte.
Het markante raadhuis in Oegstgeest uit 1900.
foto hielco kuipers
Detail van 'De Keet'. foto ger van der vlugt
De jonge prinses Juliana bereidde
zich in de door hem ontworpen
villa van de kunstenaar Menso
Kamerlingh Onnes in Katwijk voor op haar
latere leven als koningin der Nederlanden.
Maar liefst 200 mensen tegelijk probeerden
het dak van de erker van restaurent De Ver
gulde Turk in Leiden op zijn draagkracht uit
omdat het publiek zijn ontwerp niet ver
trouwde. Kerkvoogden vonden hem eigenlijk
nog veel te jong om een groot karwei als de
'Nieuwe Kerk in Katwijk aan te nemen, maar
ja, zijn inzending had de hoofdprijs gewon
nen, dus ze moesten wel. En zijn eigen
woonhuis annex kantoor aan de Leidse Rijns
burgerweg, kortweg 'De Keet' genaamd,
shockeerde veel voorbijgangers door de ro
buuste stenen bouwmassa die het was.
Spraakmakend was hij zeker, de architect
Hendrik Johannes Jesse, maar velen zullen
hem niet van naam kennen. Totdat ze op zijn
markante en zeer herkenbare ontwerpen
worden _gewezen. Want H.J.Jesse (1860-1943)
heeft, als geen andere architect voor of nd
hem, zijn stempel gedrukt op Leiden en Kat
wijk. En, zij het in mindere mate, ook op
Oegstgeest.
Overal in die gemeenten vind je huizen,
villa's, kerken of andere gebouwen die zijn
signatuur dragen. De halve Rijnsburgerweg is
door hem ontworpen, maar ook een deel van
Het belangrijkste ontwerp van de architect: zijn eigen woonhuis/kantoor 'De Keet'
aan de Rijnsburgerweg, gebouwd in 1905/1906. Alle karakteristieke elementen van
Jesse zijn aanwezig. foto ger van der vlugt
Villa Pomona aan de Rijnsburgerweg op de grens tussen Leiden en Oegstgeest. Het
huis wordt beschouwd als een overgangswerk naar de geheel eigen stijl van Jesse.
foto hielco kuipers
