De geur van citroenen
>k
Vraag en antwoord
ra
R
g
B
A
R
iTERDAG 12 APRIL 1997
iur speelt een voorname rol in
fms leven, al beseffen we dat
orgaans niet. Veel herinne-
gen uit de kinderjaren blijken
koppeld te zijn aan een be-
ialde geur. Voor mij is het de
lurvan een maarts viooltje dat
lop bloeide in de tuin van
ijn grootmoeder. Zo blijft ze
ortleven als ik een maarts
ooitje ruik. Waarom zouden
eonze kinderen en kleinkin-
1 ren niet de geur van onze
Ens jn voor altijd inprenten. Dat
1 n, het kost weinig moeite. Ge-
oon een aantal planten met
Sn en dezelfde geur zodat een
■paald deel van de tuin die
iur heeft.
vrqé eze keer kies ik voor de geur
™%i citroenen omdat er zoveel
iwone planten zijn die die
■ur hebben. Ik zal ze op een
tje zetten:
elargonium crispum
e bekende citroengeranium is
in gemakkelijke kamerplant
's zomers de tuin in kan. Het
een wat slordige groeier met
Eooi lichtgroen blad en weinig
ivallende lila-witte bloempjes,
aar de bladeren geuren heer-
j ken kunnen met succes mee-
etrokken worden in gewone
3RA iee. 's Winters moet de plant
Po iar binnen. Hij verdraagt geen
ha; irst, maar mag wel flink inge-
worden.
temisia arbrotanum
iter bekend als citroenkruid,
inhalf-heestertjedatéénme-
rhoog kan worden, fraai grijs
oen, ingesneden blad heeft en
rfgele bloempjes. Heerlijk van
iur maar flink bitter van
)ggj naak. Deze keer heeft de
VR/! )lksmond gelijk: goed voor de
100s lijsvertering in de vorm van
iee, gemaakt van een theelepel
uid, overgoten met een kwart
EN
m
GREET BUCHNER
liter kokend water. Tien minu
ten trekken. Liever niet drinken
bij zwangerschap, want zijn
naaste familielid, de A. arbores-
cens wordt afgeraden bij zwan
gerschap.
Melissa officinalis
Citroenmelisse is een vaste
plant die de neiging heeft zich
door middel van zaad uit te
breiden in de hele tuin. Als de 1
handen bij het wieden ineens
naar citroen ruiken, is er weer
een grondje-pik aan het spelen.
De mooie lichtgroene plant
wordt rond 60 cm hoog en de
thee werkt uitermate kalme
rend, werkt zelfs goed als slaap
middel en is volkomen onschul
dig. Melisse kan ook met succes
voor een kalmerend bad ge
bruikt worden: 50 gram blad ko
ken in een liter water en toevoe
gen aan een ligbad. Ook in de
keuken is dit kruid bruikbaar: in
salade, saus en geurige soep. Als
garnering voor zoete nagerech
ten. Kortom een manusje van
alles.
Thymus citriodorus
Citroentijm, een mooi kruipend
plantje met vrij licht blad.
Houdt van veel zon, blijft rede
lijk groen 's winters. Evenals
melisse goed bruikbaar in de
keuken, in velerlei kruidige
sausjes en bij het bakken en
braden. Ook in de kruidenge-
neeskunde goed bekend, zij het
minder dan de echte tijm, T. of
ficinalis. Deze tijm heeft, even
als alle tijmsoorten, een opwek
kende werking. De thee dus
nimmer drinken vlak voor het
naar bed gaan. Dan komt de
slaap niet. Een theelepel kruid
wordt met een kwart liter water
tot het kookpunt verhit, dan
snel van het vuur af gehaald. Na
tien minuten trekken een geuri
ge, opwekkende drank die goed
werkt op de spijsvertering en
ook antiseptisch is. Een tijm-
bad, niet 's avonds, werkt heer
lijk. Hiervoor een aftreksel van
kruid op een liter water toevoe
gen aan het bad en je bent weer
zo fris als een hoentje.
Mentha piperita citrata
Citroenmunt is, evenals alle
muntsoorten, een woekeraar.
Eenmaal in de tuin, altijd in de
tuin. De lange wortels kniipen
desnoods onder een pad door.
Maar de plant bloeit aardig met
paarse aren en geurt verrukke
lijk. Ik durf het bijna niet meer
te schrijven, maar ook dit kruid
werkt bijzonder goed op de
spijsvertering in de vorm van
thee. Een theelepel kruid over
gieten met een kwart liter ko
kend water en tien minuten la
ten trekken. Ook geschikt als
badkruid, maar ook hier geldt:
niet 's avonds drinken of erin
baden want alle muntsoorten
werken opwekkend. Denk maar
eens aan het pepermuntje in de
kerk dat de slaap tijdens de
preek verre moest houden.
aan iedereen willen aanraden.
Het is namelijk een kuipplant
en uit ervaring weet ik dat veel
kuip plan ten 's winters het lood
je leggen bij gebrek aan een
goede ruimte om te overwinte
ren. De Lippia kan 2 meter hoog
worden en bloeit in de nazomer
met pluimen met helderwitte
bloemen. Het grote blad ruikt
heerlijk naar citroen.
fold
33-4
pjjpsien Douma en Boudewijn
ilzam uit Haarlem mogen
an de trotse bezitters van een
lin zijn, ze tobben met verzakt
;as en vooral met zevenblad en
eens zevenblad. Wat deze
ant (die ook in mijn tuin tel-
yb ens haar kop opsteekt) aan-
lat: hier is maar één remedie
igen en dat is uittrekken met
tortel en al. Mijn ervaring is dat
e vroege voorjaarsmaanden de
lerbeste tijd hiervoor zijn. Het
ad is zichtbaar en de wortels
tten nog redelijk los. Bij dit
ttrekken vooral de lange wor-
ils zo min mogelijk beschadi-
;n, want elke centimeter die in
grond achterblijft, ziet kans
om weer een plant te vormen.
En vooral: de wortels nimmer
op de composthoop.
En nu het slechte .grasveld:
eerst heel goed en heel diep
omspitten zodat de grond goed
doorlaatbaar wordt, dan op de
juiste hoogte brengen (niet ho
ger dan de border, dat geeft
kans op verdrogen in een re-
genarme periode). Daarna zo
den. Tot zover is het simpel. De
wortels van zevenblad zijn ui
teraard al zoveel mogelijk ver
wijderd en mocht iets opko
men: geen angst. Ook in mijn
gazon duikt af en toe wat blad
op, maar na drie keer maaien
geeft de plant het op. Er is dan
immers geen kans om zich door en gras. Is dat wel gewenst dan De techniek rukt steeds verder
middel van bladgroen te verrij- plastic of steen, want hout ver- op. Ook als we het over tuinie-
ken. Ik zou dus geen afschei- molmd. ren hebben. Deze keer is er
ding aanbrengen tussen border nieuws voor internetters die
geurige kruiden-planten, groenten-planten,
vaste planten, zaden, bomen, struiken, heesters
en alle denkbare terracotta potten, u vindt ze
ook dit voorjaar bij:
garden-centre
bloemendaal bv.
hoogmadeseweg leiderdorp
bovendien in het bezit zijn van
een vijver. Vijvers willen immers
nogal eens voor problemen zor
gen. Mocht men met deze pro
blemen niet terecht kunnen bij
een bevriend vijverkenner of in
een tuincentrum en is men in
het bezit van internet dan kan
dat voortaan ook via internet.
Daar kan men een homepage
vinden op http/www.velda.nl
Het- is maar dat de vijverinter-
netters het weten.
65
1
S
y
P
E
O
O
T
K
2
Z
K
IJ
A
N
A
S
N
3
s
O
T
E
O
I
E
L
4
p
T
R
D
O
O
E
I
5
G
S
E
T
L
I
U
P
6
P
K
A
K
R
I
E
L
7
G
R
S
A
T
A
E
M
8
K
N
U
D
B
I
U
S
9
E,
S
A
H
T
A
E
N
10
K
T
L
O
U
P
I
F
11
S
D
T
E
A
M
O
N
12
P
O
E
N
M
D
A
I
13
G
V
L
S
O
E
T
D
14
K
Z
O
L
IJ
O
N
M
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
'keep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor-
020- men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
«n citaat.
KRUISWOORDRAADSEL
lorizontaal:
geest; 2. zuivelprodukt; 3.
handvat; 4. buit; 5. punt; 6.
kleinood; 7. venster; 8. regelma
tig zesvlak; 9. duivel; 10. bot
met enig vlees; 11. duivel; 12.
roofdier; 13. waterstand; 14. pi
laar.
D
Fl
E
A
T
A
F
I
T
~Rj
N
E
p
~S
X
X
E
E
A
E"
A
L;
s
~G
(\J
E
LI
A"
A
T
E
~K~
6
V~
E
R
E
D
T
,N
E
T
L
|L
G
E
L
E
N
TT
A
E
R
E
E
s
II
B
S
E
w
lD
M
A
A
N
A
lA
Bi
E
L
N
E
T
N
Li
u
If]
L-
u
li
y
u
au
QQ
B
D BBH
□□□BB
B
a
LL
lil
U
s|
II
jvy
A
U5J
HJ
fij
HEINZ
MÉIHI1II|||H ilTHill IIIUIIIH
/V24 TUCS&L 'JAC U/J
&V&V7-J&S /HST
P/?AT£A/,
6&AA& ZELFS f
PFATEA/AFSEtAAASE/JK EBAJ
&E/A.TA& /KAV v&ouw
/AA EEAA 3£LAT/£ WAAJZ WET -
f>RAAT WOE&T OAATSTAAA/ AF
TOMPOES
Heer Bommel en de Pikkin Ring
De zon was ondergegaan en het be
gon schemerig te worden. Een kille
wind streek over de verlaten heide
vlakte en deed de dorre bladeren rit
selen.
„Verdwaald en eenzaam," dacht heer
Ollie, die zich gebogen door het ter
rein bewoog.Ach wat een toestand
voor iemand van stand, die van
warmte en gezelligheid houdt. Vroe
ger had ik een hekel aan stadsver
keer, maar nu zou ik wat geven voor
enig vertier om me heen. Ik benijd
Rommelman zijn drukte.
Deze gedachte bleef niet zonder ge
volgen. Tom Poés, die voor een rich
tingbord stond te overleggen, was
een van de eersten die dat merkte.
Want het ruwe houtwerk waarop de
weg naar de stad stond aangegeven,
maakte plotseling een slag rond. De
pijl die eerst naar het centrum wees
stond nu naar de heide gericht en het
zien hiervan vervulde Tom Poes met
zorg.
„Het zou me niets verbazen wanneer
heer Ollie's roofring hier achter zit",
dacht hij. „Zo'n bord keert zich niet
vanzelf om en er is niet genoeg wind
om het te verklaren. Maar... dan zou
het best kunnen zijn, dat dit niet de
enige richtingaanwijzer is die zich
heeft omgekeerd! Stel je voor, dat het
overal gebeurd is..."
De zorg van Tom Poes was niet on
gegrond; dat bleek al spoedig. Uit de
poorten van Rommeldam reed een
brede stroom voertuigen de kant van
de vlakte op. Het was het vreemde
lingenverkeer, dat met de feestdagen
het vertier van het oude stadje zocht
en dat nu, door misplaatste aanwij
zers misleid, de heide tegemoet
reed....
DOOR JAN VISSER
Voor de vierde keer in zeven jaar tijd is er in maart hooguit de helft
van de normale maandhoeveelheid aan neerslag afgetapt. Gemiddeld
over het land viel er in 1991 25 mm, in 1993 11 mm en in 1996 15
mm. Over de afgelopen maand werd circa 30 mm opgevangen tegen
normaal 61 mm. In onze streken betrekkelijk grote verschillen op kor
te afstand. In Bloemendaal werd niet meer dan 18 mm opgevangen
tegen 40 mm in Santpoort-Noord. Verder kwam Hazerswoude op 31
mm, Stompwijk op 29 mm, Haarlem-West op 26 mm,
Valkenburg/Leiden op 25 mm en Schiphol op 23 mm.
Gisteren veroorzaakte een diepe depressie boven Letland stormweer
tot in de Duitse Bocht. In het Waddengebied werd windkracht 8 ge
rapporteerd en in Groningen werd het zicht hier en daar sterk belem
merd door stuivende akkers. Bij ons was er ook veel wind. Wat verder
opviel was de thermische teruggang tijdens en na de passage van een
zonder noemenswaardige regen passerend koufront. Het kwik schom
melde 's middags rond de 8 graden. Wel kwam de zon af en toe te
voorschijn.
Vandaag waait het niet meer zo hard omdat het boven de Britse eilan
den gelegen hogedrukgebied zich naar het oosten heeft uitgebreid.
Alleen aan de kust is de wind aanvankelijk nog vrij krachtig tot krach
tig uit noordelijke richtingen. Het weerbeeld wordt gekenmerkt door
nu en dan zon maar er komen ook stapelwolken tot ontwikkeling. De
temperaturen bereiken waarden omstreeks 9 graden.
Morgen arriveert vochtigere lucht boven ons land. Daardoor zijn er ge
durende een groot deel van de dag wolkenvelden waaruit wat regen
zou kunnen vallen. De temperaturen lopen op tot 10 graden en er
waait een matige wind uit het westen tot noordwesten. Volgende week
verandert er niet zoveel. Een noordelijke stroming blijft koude lucht
aanvoeren. Een jaar geleden sloeg het weer half april om na een zeer
lange winter. Vanaf half april werd het aangenaam met op enkele da
gen dik 20 graden.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Veel bewolking en van het
westen uit regen. In het
noorden en in de bergen
eerst wat sneeuw. Zater
dag in het zuidoosten ge
regeld zon. Middagtempe-
ratuur uiteenlopend van 8
graden in het zuiden tot
rond nul in het noorden.
Zondag tijdelijk overal ho
ger.
Zweden:
Zaterdag opklaringen,
droog en eerst nog veel
wind. Zondag veel bewol
king en af en toe regen,
mogelijk voorafgegaan
door sneeuw. Maxima za
terdag rond 3 graden, in
Lapland lichte vorst. Zon
dag uiteenlopend van 11
graden in het zuiden tot 4
in het noorden.
Denemarken:
Zaterdag wisselend bewolkt en waar
schijnlijk droog. Flink wat wind. Zondag
veel bewolking en van het westen uit
kans op wat regen. Middagtemperatuur
zaterdag rond 8 graden, zondag onge
veer 11 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Erg rustig weer met flinke zonnige perio
den. In Schotland misschien een buitje.
Middagtemperatuur rond 12 graden,
langs de oost- en zuidkust enkele gra
den lager.
België en Luxemburg:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 11 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur dalend naar ongeveer 12 gra-
Portugal:
Vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur op de meeste plaatsen boven 20
graden.
Madeira:
Perioden met zon en droog. Tempera
tuur iri de middag rond 20 graden.
Spanje:
Flink wat zon en droog. Middagtempera
tuur uiteenlopend van 18 graden rond
Barcelona tot 23 in het zuiden en zuid
westen. Plaatselijk in het binnenland
boven 25 graden.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 24 graden.
Marokko:
Westkust: droog en geregeld zon. Maxi
ma vlak aan zee rond 20 graden, in het
zuiden boven 25 graden.
Tunesië:
Geleidelijk meer zon en afnemend buiig.
Middagtemperatuur ongeveer 18 gra-
Zuid-Frankrijk:
Vrij zonnig en droog. Zaterdag langs de
Pyreneeën ook wolkenvelden. Middag
temperatuur uiteenlopend van 12 gra
den in de omgeving van Lyon tot 22 aan
de voet van de Pyreneeën. Langs de
Middellandse Zee kust ongeveer 17 gra
den. Zaterdag steekt de mistral op, zon
dag weer afnemend.
Mallorca en Ibiza:
Overwegend zonnig en droog. Middag
temperatuur ongeveer 19 graden.
Italië:
Overgang naar bewolkt weer met enkele
regen- of onweersbuien.- In het uiterste
noorden blijft het waarschijnlijk droog.
Zondag alleen in het zuiden nog een en
kele bui. Maxim.a rond 17 graden, aan
de voet van de Alpen ongeveer 20 gra
den. Zondag langs de Adria aantrekken
de wind en nog maar 12 graden.
Corsica en Sardinië:
Zaterdag enkele wolkenvelden,- maar
waarschijnlijk droog. Zondag meer zon.
Middagtemperatuur rond 18 graden.
Malta:
Zaterdag nog flink wat zon, maar zondag
enkele buien, mogelijk met onweer.
Maximumtemperatuur ongeveer 18 gra-
Griekenland en Kreta:
Toenemende bewolking en van het noor
den uit regen. Vooral in het binnenland
een flinke plens. Mogelijk ook onweer.
In het noorden in de bergen sneeuw. Za
terdag op Kreta nog volop zon, zondag
daar misschien een bui. Maxima rond
16 graden, op Kreta ongeveer 19 gra-
Turkije en Cyprus:
Zaterdag geregeld zon, maar aan de
westkust kans op een bui. Zondag meer
bewolking en ook op andere plaatsen
een bui, mogelijk met onweer. Maxima
aan zee rond 14 graden. Op Cyprus
eerst ongeveer 16, maar zondag rond 20
graden,
Duitsland:
Zaterdag af en toe zon en een enkele
bui. In het zuiden hardnekkige bewol
king en af en toe regen, in de bergen
sneeuw. Veel wind. Zondag in het noor
den meer bewolking. Middagtempera
tuur dalend tot rond 9 graden.
Zwitserland:
Aan de noordflank van de Alpen bewolkt
en af en toe sneeuw, in de dalen regen.
Zaterdag een stevige wind. In het zuiden
meer zon en vrijwel overal droog. Mid
dagtemperatuur in de dalen tegen de 20
graden, in het noorden maar 10 graden.
Oostenrijk:
Vooral aan de noordflank van de Alpen
veel bewolking en af en toe sneeuw, in
de dalen regen, Zaterdag eerst nog veel
wind. In het zuiden meer zon en droog.
Maxima in de dalen zaterdag rond 12
graden, zondag lager.
Vooral zaterdag nog een koude harde
wind. Verder wisselend bewolkt en enke
le buien, plaatselijk een winterse bui. In
de loop van zondag afnemend buiig.
Middagtemperatuur dalend naar onge
veer 7 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Bewolkt en enkele buien, in de bergen
met sneeuw. Zaterdag een stevige wind.
Maxima dalend tot rond 9 graden.
Hongarije:
Wolken, ook wat zon en een enkele bui.
Middagtemperatuur dalend naar 12 gra
den, zondag tot onder de 10 graden.
ZONDAG 13 APRIL 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 06.48 Zon onder 20.32
Maan op 11.10 Maan onder02.09
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.35 21.10 08.08 20.43
Laag 04.15 17.05 03.56 16.46
MAANDAG 14 APRIL 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 06.45 Zon onder 20.34
Maan op 12.06 Maan onder02.54
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09.30 22.05 09.03 21.38
Laag 04.54 17.51 04.35 17.32
Weerrapporten 11 april 17 u
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Athene
Berlijn
