Slechts krimp kan varkensteelt redden
Alleen Albanezen zelf kunnen Albanië weer opbouwen
Roddeltante
Winnie
Henk Krul koerst op één grote vakbond
Feiten &Meningen
Brede steui^
voor hardereè
aanpak pest
VRIJDAG 11 APRIL 1997
Dat wordt nog vechten in de wachtkamers
van de kapper, de tandarts en de afhaal
chinees. Wie mag straks de Privé met de al
lernieuwste allergeheimste ontboezemin
gen van Winnie Sorgdrager. De kans is na
melijk groot dat onze charmante minister
van justitie stukjes gaat schrijven voor dat
blad. Columns.
Een handige zet van Privé. Het roddel
blad krijgt zo een eigen spionne in het kabi
net. Komen we nu eindelijk alles te weten
over de werkelijke passies van Wim Kok, de
verborgen jaloezie van Gerrit Zalm, de ver
zwegen zwangerschappen van Els Borst, het
lievelingseten van Erica Terpstra, de stille
liefdes van Anneke van Dok? Waarom gin
gen Margreeth de Boer en Annemarie Jorri-
tsma niet samen naar de party van Dick
Tommei? De regering mag wel oppassen
voor Winnie - roddeltante - Sorgdrager.
De andere representanten van de vader
landse gele pers kunnen nu niet achterblij
ven. Want de concurrentie is moordend in
die branche. Wie verklapte - om even in de
stijl van de bladen te blijven - dat Tineke
Netelenbos is gevraagd door Weekend?
Hoorden wij niet fluisteren dat een verslag
geefster van Story laatst met Elisabeth
Schmitz is gesignaleerd?
Intussen wordt in Den Haag menig grijs
hoofd geschud en wordt menige wenk
brauw in lichte verbijstering opgetrokken.
Hier wordt immers de waardigheid van het
hoge ambt te grabbel geworpen. Schrijven
voor een roddelblad, zoiets doe je niet als
minister. Foei Winnie. De criticasters krij
gen het overigens nog druk: bijschnabbelen
in de media lijkt een trend te worden onder
politici.
Het PvdA-Kamerlid Rob Oudkerk en
WD-minister Dijkstal bijvoorbeeld gingen
de D66-bewindsvrouwe voor. Oudkerk trad
voor de NCRV op als huisarts in een me
disch programma, Dijkstal was te horen als
blitse diskjockey. Paars maakt blijkbaar se
rieus werk van de stelling dat politici moe
ten proberen voeling te houden met de sa
menleving buiten de politiek. Opvallend is
wel dat daarbij toevallig arbeidsplaatsen
worden uitgekozen waarop de schijnwer
pers van de publiciteit zijn gericht. Het wat
stilletjes bedreven commissariaatswerk
raakt zoetjes aan wat uit de mode.
Het vermoeden rijst dat deze keuze iets
met electorale verwachtingen van doen
heeft. Met hoomspelen tegen de wind in op
het strand, zoals Joris Voorhoeve jaren gele
den nog dapper deed, trek je vandaag-de-
dag geen kiezers meer. De kunst van het
handmatige koeienmelken en eierrapen,
beheerst door Enneüs Heerma, spreekt
slechts het degelijke deel der natie aan.
Zelfs het CDA denkt daar geen winst meer
te kunnen halen, zodat de sympathieke
Fries werd gedumpt voor de gladgeschoren
Jaap de Hoop Scheffer.
Voorlopig steelt Winnie Sorgdrager de
show met haar rubriek in de Privé, die na
tuurlijk niet echt een roddelrubriek zal zijn.
Het werd trouwens ook dringend tijd voor
haar partij om een nieuw geheim wapen uit
de kast te halen. De Democraten staan in
de peilingen op een verlies van zo'n acht
zetels. Nu de milieuvoorvechters hun ver
trouwen in D66 meer en meer verliezen,
moet een nieuwe doelgroep worden aange
boord. De Privé-lezeressen zijn daarvoor
zeer geschikt.
Sorgdragers babbelrubriek, waarin zij 'in
gewikkelde politieke zaken begrijpelijk wil
maken voor een groot publiek', zal ongewij-
feld duizenden stemmen opleveren. Slim
van Winnie. Nu de mannelijke kiezers nog.
Het wachten is op de politica, die met een
nietje door haar navel in de Playboy durft.
RIEN POLDERMAN
Het had niet veel gescheeld of
Henk Krul had nooit carrière
binnen de vakbond gemaakt.
Als kind ontdekte hij namelijk
de nieuwe voorzitter van de
Industriebond FNV dat hij een
knobbel had voor exacte vak
ken. Wiskunde, natuurkunde
en scheikunde gingen hem zo
makkelijk af dat hij na de HBS
maar scheikunde ging stude
ren in Delft. Op een ochtend
stond hij met een reageerbuis
in zijn hand en dacht plotse
ling: is dit nu waar het in het
leven om draait? Een paar
maanden later brak hij zijn
studie af.
Terugkijkend vindt hij die
toenmalige studiekeuze de
grootste blunder die hij ooit
heeft gemaakt. „Stom, stom,
stom, ik had toen al moeten
weten dat ik meer belangstel
ling had voor mensen en de
veranderingen die zich in die
tijd in de maatschappij vol
trokken. Het was midden in
de wilde jaren zestig waarin
steeds meer aandacht ging
naar de arbeidsomstandighe
den van werknemers".
Krul kreeg de kans zijn fout te
herstellen en ging naar de So
ciale Academie in Den Haag.
Tijdens een stage bij de Me-
taalbedrijfsbond NW snuffel
de hij voor het eerst aan het
vakbondswerk. Dat beviel zo
goed dat hij bij de bond bleef
werken, eerst als bestuurder
binnen de bedrijven, later als
CAO-onderhandelaar bij
Hoogovens. In 1982 werd hij
districtshoofd van de afdeling
Rotterdam en zes jaar later
werd hij door het bestuur van
de Industriebond gekozen als
CAO-coördinator.
De Metaalbedrijfsbond NW
fuseerde 25 jaar geleden met
de Textielbond ABTK en de
Algemene Bedrijfsgroep Cen
trale tot de Industriebond
NW. Daaruit ontstond later
de huidige Industriebond
FNV. Krul heeft die fusies per
soonlijk meegemaakt en weet
dus als geen ander wat hem
nu te wachten staat. De In
dustriebond bereidt zich na
melijk voor op een megafusie
met de Dienstenbond, de
Voedingsbond en de Ver-
voersbond.
Hoezeer boze tongen ook mo
gen beweren dat die fusie fa
taal is voor de vakbeweging
omdat leden zich niet in zo'n
reus herkennen, Krul beweert
het tegenovergestelde: .Alleen
een fusie geeft de vakbonden
de kracht om nog meer voor
de werknemers te doen. De
FNV werkt aan een opzet
waarbij de bonden niet meer
verdeeld zijn in districten,
maar in bedrijfsgroepen. We
worden dan veel actiever op
de werkvloeren en worden
dus juist beter herkenbaar."
Krul wordt de laatste voorzit
ter van de Industriebond. Als
de fusie volgend jaar rond is.
kiest het bestuur van de fusie-
bond een nieuwe. Maar de
naam Krul valt in vakbonds
kringen al veelvuldig als be
oogd voorzitter. Krul ziet de
fusie niet als eindstation,
maar als een tussenstap. Hij
streeft naar een ongedeelde
FNV, waarin geen afzonderlij
ke bonden meer overblijven.
Dan ontstaat een werkne
mersorganisatie waar geen
werkgever meer omheen kan.
En daarmee wordt het fusie
proces 'de belangrijkste stap
in de geschiedenis van de vak
beweging'.
De grote veranderingen die
gepaard gaan met de fusie
schreeuwen om een goed per
soneelsbeleid binnen de bond
zelf, want kaderleden en be
stuurders moeten nog beter
worden begeleid. Krul zegt het
niet, maar de manier waarop
de interne strubbelingen van
de Industriebond, de Bouw
en Houtbond en de vakcen
trale de afgelopen weken in de
publiciteit zijn geweest, gaat
hem duidelijk aan het hart.
Een aantal ex-werknemers
schilderden de FNV af als
seksistisch en beschuldigden
bonden ervan vrouwelijke be
stuurders geen kans te geven
de top te bereiken. „Ik wil er
eigenlijk geen woorden aan
vuil maken, maar we werken
er keihard aan om vrouwen
binnen te halen. Een enkeling
redt het niet, maar dat gebeurt
in iedere organisatie."
Voor werkgevers die hun ei
gen belang hoger achten dan
het belang van hun werkne-
Henk Krul: „De bond wordt veel herkenbaarder".
UNITED PHOTOS
mers heeft Krul geen goed
woord over. „Maar ook bin
nen de bond haat ik mensen
die hun eigen belang hoger
achten dan de bond in zijn to
taliteit", zei hij vorig jaar in
een interview met FNV Maga
zine.
Voor veel bestuurders is het
een verademing dat Krul is ge
kozen tot voorzitter. Zijn voor
ganger Bé van der weg,
negen jaar opstapt, wq
zien als veel afstandelij
Voorlichter De Vreede:
was een goede voorzittf
maar Henk is veel emo
Ier, heeft minder moeil
laten zien wat hij voelt
denkt."
NUNSPEET SYLVIA MARMEIS1
Pest heeft ook nog positieve keerzijde
Opkoop en slacht van meer
dan een miljoen biggen, stil
legging van bijna 1700 bedrij
ven en het 'preventief vernie
tigen van varkens in een ruime
kring rondom besmette bedrij
ven. De maatregelen die mi
nister Van Aartsen van land
bouw neemt tegen de varkens
pest benadrukken in hun om
vang nog eens de onvoorstel
bare grootte van de varkens
stapel.
De pest mag dan indrukwekkend huishou
den onder de 14,6 miljoen varkens, er blij
ven er nog steeds veel te veel over op een
relatief geringe oppervlakte. Vandaar mis
schien ook de ogenschijnlijke berusting in
de sector over de keiharde maatregelen die
Van Aartsen nu neemt.
De sector vindt ze namelijk meevallen: de
verwachting was dat alle bedrijven die sper
ma hadden afgenomen van het K3-station
in Wanroij geruimd zouden gaan worden.
Dat zou neerkomen op de vernietiging van
100.000 fokzeugen. Dat zijn maatregelen
die er inhakken, ook al is dat aantal niet
veel meer dan een tiende van het totaal
aantal fokzeugen in ons land. Een fokzeug
produceert twee keer per jaar minimaal
twaalf biggen die veelal in Nederland blij
ven en na een half jaar zijn vetgemest en
worden geslacht. De vernietiging van een
grote hoeveelheid fokzeugen zou daarom
zeer vergaande consequenties hebben.
Nieuwe fokzeugen zijn namelijk niet zo
maar voorhanden.
Waar de sector natuurlijk echt voor vreesde
was een fokverbod (door de kunstmatige
inseminatie volledig te verbieden), wat neer
zou komen op de dood op termijn voor de
hele varkenshouderij. Een middel dat letter
lijk en figuurlijk nog erger zou zijn dan de
kwaal. Het idee werd even geopperd tijdens
overleg van Van Aartsen met de varkens
houderij-sector, maar toch weer verlaten.
Dat er wel aan gedacht werd, tekent de
ernst van de situatie en de vraagtekens die
ook op het ministerie worden gezet bij de
volstrekt uit de hand gelopen omvang van
de varkensstapel.
Inmiddels raken ook op Van Aartsens mi
nisterie steeds meer mensen er van over
tuigd dat alleen een inkrimping van de
veestapel echt een oplossing biedt voor de
plagen die haar treffen. De volledige indus
trialisatie van dierlijk leven, waarin schaal-
Een overvolle biggenstal in Keidonk.
vergroting en productieverhoging centraal
staan, zorgt voor desastreuze effecten op
het moment dat er iets mis gaat.
Het pestvirus dat nu heerst heet wel hard
nekkiger te zijn dan vorige versies, maar
waarschijnlijk is vooral de omvang en de
onderlinge verwevenheid van bedrijven en
dieren debet aan de nu ontstane situatie.
De lopende band-productie van varkens
vlees, waarbij varkens elders worden opge
fokt en afgemest dan waar ze worden gebo
ren, maakt de sector gevoeliger voor virus
sen. Dat wordt nog eens versterkt door de
ongevoeligheid van varkenshouders voor
geboden die de overheid afvaardigt ter be
scherming van de hele sector. Zoals een
varkenshouder gisteren voor het NOS-Jour-
naal zonder veel omhaal toegaf op de eerste
dag na de uitbraak het vervoersverbod te
hebben overtreden. „Dat hebben we alle-
Behalve de pest zelf is het dit soort hande
len waardoor veel mensen zich afkeren van
de varkenshouderij en bevestigd worden in
hun idee dat boeren het aan zichzelf te wij
ten hebben. De varkenspest heeft veel men
sen de ogen geopend over aard en omvang
van de intensieve varkenshouderij. Zeugen
zijn daarin baarmachines geworden, die
minimaal twaalf biggen moeten werpen,
nauwelijks twee weken mogen herstellen,
en dan weer worden bevrucht. Wordt het
aantal biggen minder, dan wacht het
slachthuis en mag een andere drachtige
zeug de plek innemen. Dat is niet wat men
zich voorstelt bij al die leuke verhalen over
vrolijke kleine biggetjes, dartelend rond de
zorgzame moeder-zeug.
De schade van een dergelijke beeldvorming
voor de varkenshouderij zou wel eens veel
groter kunnen zijn dan de directe effecten
van de pest. Steeds meer mensen weigeren
een lapje vlees uit een op die manier wer
kende vleesindustrie. En daarnaast maakt
dat negatieve imago het de politiek makke
lijker hardere maatregelen door te voeren.
'Den Haag' weet zich immers gesteund
door de publieke opinie.
Het was in dat verband opmerkelijk hoe de
ze week het idee van een fokverbod werd
FOTO ANP MARC BOLSIUS
omarmd door de politiek. En dan niet al
leen vanwege de effecten op de pest, maar
ook op de omvang van de varkensstapel.
Aan verkleining van die varkensstapel valt
niet te ontkomen, zo is de overheersende
mening. En met dat gesleep met dieren van
het ene naar het andere bedrijf moet het
ook over zijn, zo wordt er aan toegevoegd.
Langzamerhand lijken de geesten daarmee
rijp te worden voor de volgende stap, waar
in daadwerkelijk wordt begonnen met ver
kleining van de varkensstapel. 'Herstructu
rering' van de varkenshouderij staat nu nog
vooral voor aanpak van de milieu-overlast
door het mestoverschot, maar moet uitein
delijk leiden tot minder dieren. Het zou
goed zijn als de miljoenen die nu worden
gestoken in ruiming en schadeloosstelling
worden gebruikt voor een sanering waaruit
de sector in alle opzichten alleen maar weer
gezond tevoorschijn kan komen. Zodat de
pest toch nog iets goeds heeft gebracht.
DEN HAAG KOOS VAN WEES
Minister Van Aartsen van Landbouw ;e
krijgt brede steun voor de hardereli ve
die hij heeft gekozen in de strijd teg< va
varkenspest. Zowel de landbouworg tu
saties als de Tweede Kamer achten cvo
strengere maatregelen onontkooml et
De minister wil voortaan selectief, qm
„zonder aarzeling" varkensbedrijve )i
preventief ruimen als ze in de buuit ra
een boerderij liggen die vanaf nu m so
varkenspest besmet blijkt. Hetzelfde \i
beurt als ze met zo'n boerderij in co
hebben gestaan. p
De minister wil daarmee de verdere B
spreiding van de ziekte een halt toe:
pen. Van Aartsen krijgt bij zijn aanp:
hulp van het leger. Het gaat voorale
logistieke bijstand. Ook België schie: n
derland te hulp bij de bestrijdingva:
varkenspest. w
Het preventief ruimen (leeghalen va m
stallen zonder dat er varkenspest isg ei
constateerd) staat indien nodig ook
drijven te wachten in de buurt vanb
derijen waarvan de varkens besmet
door sperma van de KI-stations inV
roij en Venhorst.
Momenteel zijn al 375 bedrijven inG
derzoek wegens dergelijk Kl-contact
andere 1300 (waarvan 65 boven dég
rivieren) krijgen de status „verdacht d
drijf'. LTO Nederland noemt de aac z'
kondigde maatregelen van de minis d
„onontkoombaar". De aanpak is en 0
recht op gericht verdere verspreidin;
varkenspest in de kiem te smoren, s- 11
de boerenorganisatie.
.Ook de Nederlandse Varkenshoudei
vakbond (NW) en de Productschap! o
Vee, Vlees en Eieren (PVE) staan ach T
de minister. De NW noemt de situa
met de varkenspest „op dit moment
houdbaar" en de PVE spreekt van „1
maatregelen die helaas noodzakelijl
zijn".
Alleen de Dierenbescherming wijstd
maatregelen van Van Aartsen af. Dei
organisatie meent dat door het pre\i 7
tief ruimen het leed in de varkenssta
.wordt vergroot. Ze pleit voor een fok
bod.
DEN HAAG ANP
Europa schiet Albanië dan toch
maar te hulp. Niet omdat de
Europese Unie begaan is met
het lot van de Albanezen en ook
niet uit economisch belang,
want in Albanië is niets te ha
len. Het beschaafde Europa kan
het zich eenvoudig niet veroor
loven een ontwikkelingsland
binnen haar grenzen te hebben.
Dat de Italianen vooraan staan
om de 'humanitaire hulp' met
soldaten te begeleiden is al even
hypocriet: Als de hulp niet bij de
arme mensen terecht komt,
zoeken de arme mensen hulp in
het meest voor de hand liggen
de buitenland - Italië. Ongewild
bewijst Europa met deze mini
male inzet een grote dienst aan
Albanië: Het krijgt de gelegen
heid zelf orde op zaken te stel
len.
Dat de humanitaire hulp in Al
banië wordt begeleid door mili
tairen om het op de plaats van
bestemming aan te laten ko
men is geen overbodige luxe,
want Albanië is inmiddels één
grote bewapende zwarte markt
waar iedereen alles steelt wat er
maar te stelen valt - in een land
waar niets is heeft tenslotte alles
waarde.
De handel biedt de beste in
komsten en waar je in handelt
maakt niet uit. Er zitten hande
laren op de markt die
schuursponsjes aanbieden ter
wijl ze niet eens weten wat je er
mee kunt doen. Vooral in Oos
tenrijk, Italië en Duitsland ge
stolen luxe auto's worden te
koop aangeboden met de origi
nele kentekenplaten er nog op
om de prijs te verhogen. Wie
een ritje gaat maken doet er wel
verstandig aan zijn automati
sche wapen mee te nemen,
want een ongewapende be
stuurder is zijn auto kwijt voor-
ie het weet. Albanië is het Wilde
Westen van Europa.
Toch is Albanië zeker niet red
deloos verloren. Natuurlijk heeft
het land te kampen grote pro
blemen, maar er is gelukldg
geen sprake van een burgeroor
log tussen strijdende partijen.
Er is wel sprake van grote on
vrede, maar die kan door het
volk en gekozen leiders worden
weggenomen. Zeker nu Europa
humanitaire hulp biedt die door
soldaten daar wordt gebracht
waar er behoefte aan is, kan het
land even een adempauze ne
men om de schade te overzien
en oplossingen te zoeken voor
problemen.
Het zou verstandig zijn als de
Albanezen die tijd nu nemen.
De afgelopen anderhalve eeuw
hebben altijd anderen de dienst
UBR
IHmmt
.Tijdens deze demonstratie in de hoofdstad Tirana vragen zo'n drieduizend
gezag in Albanië.
uitgemaakt in Albanië, met een
korte anarchistische onderbre
king kort voor de Eerste Wereld
oorlog. In grote lijnen de Tur
ken eind vorige en begin deze
eeuw, de Serviërs Kosovo en
een deel van Macedonië afpak
ten en tussen de twee wereld
oorlogen in maakten de Italia-
nen er de dienst uit. Nadat deze
vreemdelingen in 1945 vertrok
ken bepaalde tot 1992 het dicta
toriale communistische bewind
van Enver Hoxha wat goed was
voor het volk.
En toen kwam de grote omwen-
mensen om het herstel van orde en
FOTO EPA
teling die president Berisha aan
de macht bracht. Plotseling was
er niemand meer die voor ie
dereen en alles bepaalde wat
wel of niet moest gebeuren. De
economie - voor zover die er
was - stortte ineen en vanaf dat
moment werd ook pijnlijk dui
delijk hoe gebrekkig de infra
structuur van het land is. De
communicatie gaat van mond
tot mond met veel indianenver
halen tot gevolg. In het noorden
van een stad weet men niet wat
er in het zuiden gebeurt. De te
lefonistes steken nog stekkers in
een schakelpaneel om een ver
binding tot stand te brengen.
Als het postkantoor sluit gaat
ook de fax uit.
De leefomstandigheden zijn be
roerd. Alle kelders en krotten
worden met plastic afgedicht en
bewoond. Wie de luxe van een
woning heeft zit met stroom die
regelmatig uitvalt, schoon water
dat slechts enkele uren per dag
beschikbaar is. Iedereen heeft
gebrek aan voedsel, zeep, kle
ding, brandstof en waar niet
aan. De mate van hygiëne in de
ziekenhuizen laat zich raden.
Het land is dus geheel failliet.
De grote vraag is of en zo ja hoe
de Albanezen hier iets aan gaan
doen. Generaties zijn opgevoed
zonder eigen initiatief of verant
woordelijkheid te mogen ne
men, creatief denken en vrije
handel was niet toegestaan. Nu
dat juk van de schouders is ge
vallen beschikken de brutalen
ook hier over de halve wereld -
vooral omdat ze wapens heb
ben - waardoor de meerderheid
van het volk genoegen moet ne
men met de andere helft.
Die meerderheid is bescheiden
en gastvrij. Vraag een Albanees
hoe het met hem gaat en hij
zegt dat het goed gaat. Vraag
naar de situatie in het land en
hij vertelt dat Albanië een mooi
land is met veel natuur en veel
zon. Vraag waar hij behoefte
aan heeft en er komt geen ant
woord. Wat allemaal niet uit
sluit dat hij door ziekte werk
loos is, nauwelijks eten voor zijn
kinderen kan kopen en geen ka
chel heeft om 's winters het huis
warm te stoken.
Een Albanees is zelf te trots om
over zijn ellende te vertellen:
zodra hij je spreekt zal hij je uit
nodigen voor een maaltijd met
raki, wat hem zeker een maand
salaris kost. Dat zijn werkelijke
omstandigheden zo vreselijk
bedroevend zijn zal hooguit een
ander je vertellen en met het
oog op de vrije interpretatie van
de hem beschikbare informatie
die elke Albanees gewoon is
dien je zelf je conclusies te trek
ken.
Maar deze wijze van communi
ceren typeert ook andere Bal
kan-landen. Het bijzondere van
Albanië is dat het volk opeens
de macht in handen heeft zon
der precies te weten wat ze er
mee kan doen. Er zijn veel
gelijkheden om het leven:
iedereen aangenamer ten )B
maar met een zwakke ove
en een ontbrekend 'maats
pelijk middenveld' is hete p,
vraag of en zo ja wanneer yc
nië een samenleving opbc di
Tot het zo ver is regeren d:
talen.
Premier Fino bereidt nuvt ;t
zingen voor, maar hoe vol g£
rend het nieuwe parlemeiï
straks de orde herstelt, de
nomie opbouwt en het vo g£
eten geeft als de Europese
wegvalt, blijft een verras
de juiste mensen op de julfe
posities komen is er veelfl pi
lijk. Hoop doet leven, maa h;
verwachtingen mogen nie zt
hoog gespannen zijn. Alsd
nieuwe regering tijdig den w
corrupte politici en ambte o|
terzijde schuift kan zich ef
overheid ontwikkelen diet bi
beste met het land voorhe
Daar is tijd en rust voor no rt
en vooral geen on gevraag
buitenlandse inmenging
hoe minder Europa zichfl
banië bemoeit, hoe betert -y
Albanië mag blij zijn dathi
niet strategisch is gelegen
geen waardevolle grondstclb
heeft.
BART BOELE
