Leiden Regio
Asbest in
556 huizen
Leedewijk
'och geld voor
jouwer in conflict
net een luchtje
Verfbom als vriendelijk alternatief
'Verticaal houden, niet knijpen'
l Leiden heeft een kleine markt,
ledereen houdt elkaar in de gaten'
Veemarkt hoopt kopers en
verkopers terug te winnen
Weer gepakt op zelfde plek
n Auto volledig ontmanteld
rigiDEN» Het dak was eraf, de achterklep ontbrak, de koplampen
varen verdwenen. Een 28-jarige Leidse trof haar 'lelijke eend' af
telopen zaterdag volledig ontmanteld aan op de Steenschuur.
De daders hadden zelf nog een 'presentje' achtergelaten: een
terstboom op de achterbank van de auto.
a ankprobleem bedrijfscomplex opgelost
renlang zaten de startende
dernemers in het bedrijfs-
mplex van de Stichting Werk-
[egenheid Leiden (SWL) aan
Leidse Frambozenstraat in
stank. Inmiddels is het pro-
:em verholpen. Maar dat is
jód st zonder de nodige moeilijk-
js p In 1994 opende SWL een
1 n buw bedrijfsverzamelcomplex
or startende ondernemers op
t oude veilingterrein. Aanne-
er De Raad Bouw BV bouwde
panden, die nu aan zo'n zes-
jonge ondernemers onder-
[^jj ik bieden. Vanaf de eerste dag
raa Beg SWL, die mede-eigenaar
e, van het complex waar ver-
tiillende bedrijven en instel-
[Y3, igen zijn gevestigd, klachten
er stank. Het stichtingsbe-
r, J, ïur schakelde daarop de aan-
mer in om de oorzaak van de
ichten te achterhalen.
Directeur P. Brandjes van De
lad Bouw wist waar het aan
ankeerde. Maar zijn 'geheim'
de hij niet zomaar prijsge-
n. Er hing een prijskaartje aan
oplossing van het stankmys-
ie: 50.000 gulden. „SWL is bij
j aan het verkeerde adres.
!t terrein heeft verschillende
;de-eigenaren. Die zijn geza-
ilijk verantwoordelijk voor
'joblemen."
,Er was iets mis met het riool
is een soort slijtvaste laag die
bepaalde werkzaamheden op
zo'n vloer, zoals het rijden met
een vorkheftruck, mogelijk
maakt. Die stof kostte 1600 gul
den en dat bedrag kunnen ze zo
van mij terug krijgen. Maar SWL
hield een half miljoen gulden in
op de rekening. Om een nieuwe
vloer neer te kunnen leggen.
Dat is absurd. Bovendien heeft
geen enkele ondernemer in de
betreffende panden op dit mo
ment zo'n vloer nodig."
Het stankconflict werd bijna
uitgevochten tot in de rechts
zaal. Voor 21 maart stond een
kort geding op de rol, dat uit
eindelijk twee weken werd uit
gesteld. Volgens Brandjes komt
de zaak niet meer voor. „SWL
heeft betaald en het probleem is
inmiddels verholpen. Het ging
om een pomp in het riool met
een slechte ontluchting,"aldus
Brandjes. „Het geschil over de
bouwrekening is echter nog niet
ten einde." Directeur José Ten
Kroode van de Stichting Werk
gelegenheid Leiden weigert elk
commentaar..
i," aldus Brandjes. Hij is van
ining dat elk advies een prijs
eft. „Ik loop toch ook niet
j^ec ar een architect voor een gra-
bouwtekening, omdat ik
\t »et dat hij kan tekenen? Ook
ijn kennis over hun probleem
left daarom een prijs."
in het conflict ligt oud zeer
grondslag. „De relatie tus-
n De Raad Bouw en SWL is
Q J ïhoorlijk verziekt. En dat komt
atTj at mij betreft ook niet meer
ed", vertelt Brandjes. Een ou-
bouwrekening is de oorzaak
n het probleem. „Wij zijn tij-
ns de bouw van de panden
rgeteri een toeslagstof in de
Der te verwerken. Toeslagstof
High Quality in huis-aan-huis ver
spreidingen? Bij InterHolland Ver
spreiders zorgt een team van in
specteurs samen met meer dan
100 agenten voor een nauwge
zette begeleiding en controle van
uw opdracht.
BEL 023 - 5 421 531
voor een offerte en vraag naar
Jeroen van de Brug.
InterHolland
VERSPREIDERS -
Huis-aan-huis- effect
Krakers krijgen cursus 'bommen maken
LEIDEN ROBBERT MINKHORST
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Traag veegt een bezem de vloer. Kraker
Jelle wist de sporen uit van het feest van
zaterdagavond in het voormalige school
gebouw aan de Leidse Boerhaavelaan.
Twee anderen kijken slaperig uit het raam.
Een deur gaat open en een jongen sjokt
even later door de gang, op zoek naar kof
fie. Zondagmorgen, tien uur. De 'Informele
Tegentop' ontwaakt.
Overal in het gebouw hangen pamflet
ten, advertenties, statements en aankondi
gingen voor andere protest- en of kraakac-
ties, waaronder een kleurige poster van
Circus Europa. Die actiegroep roept ieder
een op om in juni naar Amsterdam te ko
men, voor de Europese topconferentie. In
een hal achteraf hangt wat was. Voorna
melijk boxershorts en theedoeken.
Veel is er niet meer over van de oor
spronkelijke groep actievoerders, die don
derdag het voormalige hotel Helmorst in
Noordwijk kraakte. „Door de commotie
van de afgelopen dagen is een aantal van
hen dolgedraaid zegt David, een van de
organisatoren. „Ze zijn gisteravond naar
huis gegaan." Verder is een kleine groep
afgelopen nacht naar Amsterdam getrok
ken.
De demonstratie door Noordwijk stond
voor zondag op het programma, maar
werd zaterdag al gehouden. Kraker Erik
hoorde dat het ministersberaad zo voor
spoedig verliep, dat de ministers een uitje
naar Amsterdam hadden gepland. Gehuld
in vuilniszakken trok de groep van ruim
vijftig actievoerders door Noordwijk. De
tocht verliep zonder incidenten en alleen
op de terugweg wandelde politie mee. Eer
der op de dag stapte ook een handvol me
destanders van de Nederlandse Midden
stands Partij, de Motorrijder Actie Groep
(MAG) en van de SP, allen verklaard tegen
standers van de Europese munt, de euro,
door de bloemenbadplaats.
„Wij willen niet het Europa waar zomaar
van alles wordt beslist", zegt Jelle in de
ontbijtruimte. „Het kan ook anders." Een
socialer, vrouwvriendelijker, veel linkser
vooral, verenigd Europa. Erik voegt toe:
„Er wordt nu het Fort Europa opgetrokken
om asielzoekers buiten te houden. Maar
de honger in de wereld is een gevolg van
ons kolonialisme. Europa neemt z'n ver
antwoordelijkheden niet." In workshops
op zaterdag en zondag debatteren de ac
tievoerders over hóe het volgens hen an
ders kan. Thema's zijn bijvoorbeeld vluch
telingenbeleid, vrouwen en dieren.
Zo tegen half twaalf beginnen de
workshops. Er zijn niet alleen serieuze the
ma's, er is ook een Hewo-werkgroep. He-
wo staat voor heftig. Arend en Johan de
monstreren hoe je verfbommen kunt ma
ken. „We zullen de mythe van de verfbom
doorbreken", zegt de eerste. „Het is ge
woon een vriendelijk alternatief voor ste
nen gooien. De verf is bijvoorbeeld ver
dund, zodat die er makkelijk weer af kan."
Hij laat stapsgewijs zien hoe je een Am
sterdamse verfbom maakt. De buitenkant
ervan bestaat uit kaarsvet. Johan brengt
een dampende pan vol gesmolten kaarsen
binnen. Als Arend een ballonnetje met wat
water erin in de pan onderdompelt, burpt
en bruist het vet. Zo hecht het kaarsvet
zich aan de buitenkant van de ballon. Om
het stollen te versnellen, legt hij de ballon
af en toe in een bak met koud water.
Sommige toehoorders vinden de metho
de nogal omslachtig. „Geef mij maar gloei
lampen. Dat gaat veel makkelijker", zegt
een meisje. De fitting eruit tikken, vol laten
lopen met verf en klaar is de bom. Ook
kerstballen en jampotten zijn geliefd.
In de 'tuin' van de voormalige school,
grenzend aan de spoordijk, worden de ge
maakte bommen getest. Arend heeft als
doelwit een plaat hardboard gekozen. Dc
rest kijkt toe. Pats, zegt de bom en de rode
vloeistof smeert zichzelf uit over het hout.
Vervolgens rijdt een trein voorbij. Uitda
gend kijken enkelen elkaar aan. Zullen we?
Nee, toch maar niet.
[AANDAG 7 APRIL 1997
HANS JACOBS, 071-5356414, PLV -CHEF RUDOLF KLEUN, 071 -5356436
Commotie
In Leiderdorp is he
vige commotie ont
staan, omdat het raadhuis
vanaf 30 april maar liefst
tien dagen dichtgaat.
'Bewoners wisten van niets
In de trapkast, de meterkast, de voordeurkozijnen en bo
ven de cv-ketel: her en der in de huizen in de Leidse
Leedewijk is asbest gevonden. Eigenaar ING Vastgoed
heeft opdracht gegeven het gevaarlijke bouwmateriaal
uit de 556 huizen te verwijderen. Tan Toan Hok, oud
voorzitter van de PvdA en bewoner van de Dopheide,
heeft vragen gesteld aan de wethouders Tj. van Rij en J.
Laurier.
Volgens Hok was geen van de
bewoners van de Leedewijk op
de hoogte van de aanwezigheid
van het asbest. Hij vraagt zich af
of de verhuurder dat bewust
heeft verzwegen. In de brief die
de bewoners hebben gekregen
van beheerder Van 't Hof Rijn
land staat immers, dat het ge
bruik van asbest als brandwe
rend materiaal in de tijd waarin
de huizen werden gebouwd
heel gebruikelijk was? „Mijn
buurman, die al sinds de bouw
in de buurt woont, wist van
niets. Van de kant van de ver
huurder is er nooit voorlichting
aan de bewoners geweest."
Onderzoek in opdracht van
ING Vastgoed heeft uitgewezen,
dat in huurwoningen in de hele
wijk asbest aanwezig is. Afhan
kelijk van het type woning is het
verwerkt in de beplating van
trap- en meterkast, in de vloer
luiken boven de watermeter,
borstweringspanelen, platen
aan de voorgevel en in de daken
van de schuurtjes.
Een gespecialiseerde bedrijf
begint op 21 april met het ver
wijderen van het asbest. Dat
karwei zal ruim twee maanden
in beslag nemen. Per huis is een
dag nodig om het asbest te ver
wijderen en te vervangen. Bij
het verwijderen van het asbest
wordt gewerkt met luchtsluizen
en couveusezakken. Voor de
werknemers worden containers
met douches in de buurt neer
gezet. Bewoners kunnen tijdens
het uitvoeren van de werkzaam
heden „zonder enig gevaar voor
de gezondheid gewoon in huil
woning verblijven", schrijft Van
't Hof Rijnland.
Volgens de verhuurder zijn de
asbesthoudende materialen „in
de meeste gevallen voldoende
ingesloten of geven zij anders
zins geen aanleiding om een ri
sico voor de gezondheid aan te
nemen." Maar boren, schroe
ven of zagen in de beplating is
'in alle gevallen' af te raden. En
onder de trap, boven de cv-ketel
en in de meterkast zou het
bouwmateriaal door veroude
ring en belasting kunnen scheu
ren of afbrokkelen.
Hok zet grote vraagtekens bij
de voorlichting door verhuurder
en beheerder. „Begin jaren
tachtig was algemeen bekend
dat asbest eventueel schade kan
opleveren voor de volksgezond
heid. Waarom is toen geen actie
ondernomen op het gebied van
voorlichting van bewones en
het verwijderen van het asbest",
wil hij weten. Omdat de bewo
ners niet op de hoogte waren
van de aanwezigheid van asbest
is het volgens hem niet uitgeslo
ten, dat zij wel degelijk in het
materiaal hebben geboord of
gezaagd. Hok stelt zijn vragen
aan de politiek, omdat hij vindt
dat er een onafhankelijk onder
zoek moet komen.
LEIDEN VERVOLG VAN VOORPAGINA
Om de boeren in de omgeving
inzicht te geven in de werkwijze
en de mogelijkheden van de di
gitale veemarkt, organiseert An-
dré de Jong volgende week
dinsdag om 12.00 uur een de
monstratie in de Groenoordhal-
len.
„Want het klinkt allemaal wel
eenvoudig, maar het is natuur
lijk best ingewikkeld als je het
systeem niet kent. Het leek ons
daarom zinnig om het aan de
hand van de praktijk te laten
zien hoe het werkt. En verder
hebben we nog een speciale fol
der waarin alles beschreven
Naast Leiden doen ook de
vier andere grote veemarkten in
Nederland - Zwolle, Utrecht,
Leeuwarden en Den Bosch -
mee aan het project. Volgens de
initiatiefnemers is het uniek in
de wereld, een databank die de
gegevens van 100.000 koeien
kan bevatten. „De traditionele
veemarkt heeft al veel te lang
een afwachtende houding inge
nomen", zegt De Jong. „Daar
door zijn we de varkens-, zeu
gen- en biggenmarkt kwijtge
raakt, alsmede de markt voor
nuchtere kalveren. Er gaat veel
te veel buiten .ons om. We ho
pen dat we met dit initiatief ko
pers en verkopers kunnen te
rugwinnen."
Een 37-jarige Hagenaar is zater
dag aangehouden wegens in
braak in een auto aan de Bos-
huizerlaan. De man, die een ra-
diofrontje meenam, bekende
een jaar eerder ook al aange
houden te zijn voor hetzelfde
vergrijp. Op dezelfde plek.
Operatie lijkt geslaagd Amorphophallus in alcoholbad
ild]
LEIDEN TYCHO HOFF
VERVOLG VAN VOORPAGINA
De Amorphophallus decus-sil-
vae is niet meer. Zaterdagmid
dag werd de levensader van de
'vormloze penis', tijdelijk
pronkstuk van de Hortus Bota
nicus, doorgesneden. Onder be
langstelling van nieuwsgierigen,
fotografen en cameraploegen
legden medewerkers de plant
uiterst voorzichtig óp een bran
card, om de 'parel van het
woud' vervolgens naar het Na
tionaal Natuurhistorisch Muse
um over te brengen. Daar wordt
de aronskelk voorlopig in een
bad met pure alcohol geconser
veerd, zodat hij later in goede
staat onderzocht en tentoonge
steld kan worden.
De Amorphophallus is een
bijzondere plant, en niet alleen
door zijn naam. De afmetingen
kunnen gigantisch zijn, de vorm
opzienbarend, en de geur weer
zinwekkend. De imitatie van
rottend vlees is door de plant
zorgvuldig uitgekozen; vies ge
noeg voor zijn vijanden, een
lekkernij voor de onmisbare in-
sekten. Door een ingenieus
voortplantingsmechanisme,
waarbij ook de temperatuör van
de bloeikolf stijgt, zorgen zij uit
eindelijk voor de bevruchting.
De Amorphophallus heeft
daar echter wel wat voor moe
ten doen. Jarenlang 'spaart' de
knol energie, om na zo'n vijf tot
acht jaar voluit te ontluiken. Het
Leidse exemplaar was de afgelo
pen week aan de beurt, en voor
de derde keer in de geschiede
nis bloeide een Amorphophal
lus 'in gevangenschap'. Omdat
de plant dan na een aantal da
gen afsterft, haastten weten
schappers zich om de 'penis'
voor het nageslacht te bewaren.
Het doorsnijden van de sten
gel blijkt een uiterst secuur
werkje. Omdat de lange steel
niet mag breken, wordt eerst
zorgvuldig overlegd. „Zijn er
nog meer meningen?", vraagt
botanicus Wilbert Hetterscheid,
als ook het publiek zich ermee
gaat bemoeien. 'Niet in knijpen
en verticaal houden' is uitein
delijk het devies, en een scherp
mesje doet de rest.
Dan mag iedereen even in de
bloeikolf kijken om de, volgens
Hetterscheid, 'intieme delen' te
bezichtigen. Dat laten de om
standers zich geen twee keer
zeggen. Even ldjken, even rui
ken en even voelen, en dan
wordt de plant op de brancard
en in een cilinder gelegd. De
kleine processie gaat vervol
gens, niet onopgenlerkt, het Ra
penburg op.
„De wind blaast de stank pre
cies de verkeerde kant op",
klaagt een voorbijgangster. De
bedorven vleeslucht blijkt weer
echt overweldigend als de
De Amorphophallus decus-silvae is niet meer. Zaterdagmiddag werd de levensader van de 'vormloze penis',
tijdelijk pronkstuk van de Hortus Botanicus, doorgesneden. foto hielco kuipers
Amorphophallus in het muse
um aan de Raamsteeg wordt
uitgepakt. Even is er een pro
bleem, als de plant maar niet
wil zinken in de alcohol. Een
stukje touw komt er aan te pas
om het knakken van het blad te dén in de kosten voor de glazen
voorkomen, en de expeditie is cilinder, waarin de Amorphop-
geslaagd. hallus bewaard gaat worden.
Helemaal als blijkt dat de „Wat een mazzel, zo'n goedko-
doorsnede van de 'penis' mee- pe bloem", grapt medewerker
valt. Dat scheelt zo'n 10.000 gul- Peter Koomen nog.
TIMOTEUS WAARSENBURG
den*
let is ook in Leiden voorgeko-
en, maar meestal staan die
ngens op markten in de grote
.or eden. Leiden heeft een vrij
xe markt." Chris Verplancke,
'U1 lorzitter van de Vereniging
)or Ambulante Handel, be-
imt dat ook in Leiden tweede-
inds kleding als nieuw werd
irkocht. „Als er niet bij staat
ït iets gebruikt is, gaan de
ensen ervan uit dat het nieuw
Ik moet daarbij wel zeggen
at een spijkerbroek van een
entje onmogelijk nieuw kan
n. Maar de Leidse markt
«dt vrij snel tegen dit soort
rkopers op."
Vorige week maakte De Tele-
raaf melding van de verkoop
n gebruikte kleding die als
ieuw op de Nederlandse mark-
n wordt aangeboden. „Een
aand geleden stond het al in
ns vakblad. Het is jammer dat
ie jongens oud nieuws meteen
pblazen. Nu denkt iedereen
'eedehands kleren op de
arkt te hebben gekocht. Een
13; aar maanden geleden stond er
Leiden ook een keer zo'n
aam met gebruikte kleding,
les zat netjes in plastic hoes-
maar wel tegen afbraakprij-
a en. Ik werd direct gewaar-
Jfhuwd door de vaste kleding-
ïtkopers. Tegen die jongen
eb ik gezegd dat hij van mij al-
•e: s mag verkopen, mits erbij
^paat dat het tweedehands is.
Iers is het misleidend voor
consument."
Maar het is bij die ene keer
'bleven, volgens Verplancke.
Leiden is volgens voorzitter Verplancke van de Vereniging voor Ambulante Handel geen markt voor tweede
hands kleding. foto hielco kuipers
„Leiden heeft een redelijk luxe
markt. Er wordt hier weinig af
gedongen en ook voor tweede
hands kleding is het de markt
niet. Dat loopt beter in Amster
dam. In Leiden hebben we bo
vendien vrij strakke marktre-
gels. Als iemand zich daar niet
aan houdt, krijgt hij geen kraam
meer. Persoonlijk vind ik het
prima dat mensen hele goedko
pe spullen op de markt verko
per). Dat houdt de concurrentie
scherp. Maar valse concurrentie
kan ik niet toestaan. Gelukkig
heeft Leiden een vrij kleine
markt, waar iedereen elkaar
goed in de gaten houdt. Als zo'n
jongen het opnieuw probeert,
hoor ik dat meteen."
Kledingverkoper Piet Oosting
gelooft dat het vaker gebeurt.
Ook hij vindt het een schande
dat het gebeurt. „Ze stonden er
vandaag weer. Dan zie je van
die aanbiedingen van drie truit
jes voor een tientje en dan weet
je al hoe laat het is. Maar wat
doe je eraan? Het is niet tegen
de wet om op zo'n manier spul
len te verkopen." Een andere
verkoper weet te vertellen dat
het mooi-weerverkopers zijn.
„Als de zon schijnt staan ze er.
Het zijn standverkopers", aldus
de man.
Standverkopers zijn mensen
die een los kraampje hebben,
dat niet onder het reguliere
marktregelemant valt. Maar ook
de consument krijgt er van hem
van langs. „Als iets goedkoop is,
koopt iedereen het. Ook als het
voor die prijs nooit nieuw kan
zijn. Ik keur niet goed dat die
jongens tweedehands spullen
verkopen, maar ik begrijp ze
wel." Maar net als Verplancke
hij heeft de 'misleidende' verko
pers de laatste maanden niet
meer gezien in Leiden.
