Van Aartsen
fier overeind
Cor van der Lugt: orenrechercheur
F
L
195
ZATERDAG 5 APRIL 1997
wee maanden voordat de varkens
pest uitbreekt, spreken ambtena
ren van Landbouw met Brabantse
lleiders over een rampenplan voor var-
est. Het door de EU verplichte plan
er niet.
•erste dag na de ontdekking van de var-
est wordt het vervoersverbod op vee en
niet opgehangen in de mededelings-
5 van de getroffen gemeenten. Het is
jve niet geldig.
tie treedt de eerste dagen na bekend-
jg van het vervoersverbod niet of nau-
S op tegen boeren die toch dieren of
vervoeren. Van hermetische afgrende-
in het gebied is geen sprake,
pat, kortom, veel mis in die eerste da-
a de uitbraak van de pest. Zoveel, dat
antwoordelijke minister, de WD'er Jo-
ïan Aartsen, toch op zijn minst een
in politieke problemen had mogen ko-
'Want de liberale bewindsman maakt
fste dagen allerminst een sterke indruk.
Jde man die de Engelsen kapittelt voor
ippe optreden tegen BSE en de EU om
re maatregelen vraagt, noemt het door
ie afgeroepen exportverbod voor var-
sn mest 'onnodig' en 'een paniekreac-
We hebben alles gedaan wat mogelijk
zelfs veel meer", verklaart de bewinds-
jrerongelijkt over zoveel Europees onbe-
Mislukte pogingen
j opmerkelijk dat zelfs die aantoonbaar
ste weergave van de feiten de minister
moment in de problemen brengt. De
;die daartoe wel verwoede pogingen on-
emt, de CDA'er René van der Linden,
net lege handen staan. Hij noemt die
dagen van de pest 'een valse start', die
l degelijk toe heeft bijgedragen dat de
ien ongekende omvang aannam. „Van
in heeft die eerste dagen vele steken la
llen. De dag na de uitbraak was ik in De
;n de boeren wisten absoluut niet waar
toe waren. De informatie was gebrek-
laatregelen werden te laat genomen, 's
;ns vroeg hoorde ik al spreken over een
Ie geval, terwijl pas in de middag op-
t werd gegeven tot afsluiting van we-
'as op de vierde dag liep het een beetje
end", aldus Van der Linden.
CDA'er stuit naar eigen zeggen op een
van onwil bij de coalitiepartijen VVD,
en D66 om Van Aartsen daarvoor poli-
;r verantwoording te roepen. „Ik heb
Irie keer geprobeerd, maar binnen
heerst er iets van: laat hem met rust.
>rdt goed afgeschermd."
Dick Stellingwerf, Kamerlid van de
dndt dat er fouten zijn gemaakt. Maar
verden ruimschoots gecompenseerd
iet daadkrachtige optreden daarna. „Ik
dat Van Aartsen in het begin heeft on-
ïat wat er allemaal bij zo'n epidemie
kijken. Daarop zal hij in de Tweede Ka-
fors worden aangevallen. Maar op
ptreden daarna valt weinig aan te mer-
Aartsens coalitiegenoot Pieter ter Veer
meent dat de minister niets verweten
gjvorden. „De boeren hebben een enorme
Dreigende watersnood, varkenspest, gekke-koeienziekte:
triinister van landbouw Jozias van Aartsen wordt
geteisterd door de ene plaag na de andere. Vooralsnog
overheerst de waardering boven de kritiek, ook al ging er
van alles fout na de uitbraak van de pest.
Portiet van een man die uitstraalt dat hij het ook niet
kan helpen.
Jozias van Aartsen, minister van Landbouw,
Natuurbeheer en Visserij. Zijn kakkineuze uit
straling, gevormd door een langdurige ambte
lijke carrière, vormt geen belemmering in het
nuchtere boeren- en tuinderswereldje, zo is in
middels gebleken. foto anp
vindingrijkheid aan de dag gelegd om onder
de maatregelen uit te komen. Dat was onver
antwoordelijk en egoïstisch. Als boeren on
danks verboden met varkens gaan slepen, er
toch sperma wordt geëxporteerd, de varkens
hokken al eerder veel voller zaten dan is toe
gestaan, dan moet je dat niet de minister ver
wijten, maar de boeren", aldus een veront
waardigde Ter Veer.
'Overmacht'
Ter Veer verwoordt het brede gevoelen in po
litiek Den Haag, dat Van Aartsen er eigenlijk
niets aan kan doen dat de epidemie zo'n om
vang heeft genomen. Vrijwel iedereen ging er
jfn het begin van uit dat de varkenspest be
perkt zou blijven tot een enkel geval. Dat het
anders werd ligt eerder aan de boeren, of, wel
zo makkelijk, 'het lot', dan aan de minister.
„Als de dijken dreigen door te breken, moet
je niemand verwijten dat er niet onmiddellijk
een miljoen zandzakken klaarliggen. Dan is
er sprake van overmacht. Dat geldt hier ook",
meent Ter Veer.
De bewindsman zelf maakt redelijk handig
gebruik van dat beeld dat hij-het-allemaal-
ook-niet-kan-helpen. Het is als met de zeven
plagen van Egypte, die overkomen je, zo
straalt hij uit. Zo ook met dat voorlopig nog
enige geval van gekke-koeienziekte in Wilp.
Hoe het dier die ziekte ook heeft opgelopen,
nu al staat vast dat Van Aartsen niet verant
woordelijk zal worden gesteld. Want vanaf
dat moment deed hij alles wat maar van hem
verwacht mocht worden.
Vriend en vijand prijzen zijn snelle reactie,
zijn rust en zijn volledige openheid. De on
aangename boodschap dat twee mogelijke
BSE-koeien bij de slager terecht zijn geko-
De varkenspest is uitgebroken. Onder massale persbelangstelling stapt in Boekei een varken van boer Huub van Oort uit zijn hok, op weg naar
elektrocutie. In het overheidsbeleid ging er die eerste dagen nogal wat mis, maar minister Van Aartsen bleef fier overeind. foto c,pd cees zorn
men, werd zonder enige terughoudendheid
gebracht. Daar valt helaas niets meer aan te
doen, was zijn duidelijke boodschap. Ver
moedelijk daardoor bleef zelfs maar het be
gin van paniek achterwege: het vlees is nu
toch al genuttigd.
Dat zijn ministerie vervolgens verklaarde
dat er nog nooit BSE is aangetoond bij koeien
onder de twee jaar deed alleen maar afbreuk
aan die stellige houding. Want waarom had
Van Aartsen dan vorig jaar 64.000 koeien, ook
jonger dan twee jaar, laten slachten?
Gewaardeerd
Duidelijkheid geldt als een constante factor
in het optreden van de liberaal. Ten tijde van
de evacuaties uit door watersnood bedreigde
gebieden hield hij woedende varkensboeren
voor dat ze niet hoefden rekenen op een
honderd-procent-vergoeding. Hij werd bijna
gelyncht, maar bleef bij zijn verhaal. Dat de
boeren later toch veel meer kregen dan aan
vankelijk de bedoeling was werd nauwelijks
opgemerkt, en Van Aartsen niet aangere
kend.
Ook bij de mestwetgeving liet hij niet na te
benadrulcken dat „de tijd van pappen en
nathouden voorbij is." Voor het eerst werden
fosfaatnormen voor de langere termijn vast
gelegd en werden boeren verplicht een mest-
Vi de Rechercheschool in
tphen start over enkele
landen een bijzondere
9'
eiding: 'Orenrechercheur
yPfddoce?tt: Cor van derLugt
uit Apeldoorn,
n der Lugt ontwikkelde een
thode om mensen via hun
n te identificeren. Netzo
muwbaarals het vergelijken
i gevonden vingerafdrukken,
deelt de Vakdocent Techniek
i de Rechercheschool in
tphen. De politieman geldt
niddels als dé gerechtelijk
'specialist bij uitstek,
menkort vertrekt hij naar de
enigde Staten om in een
oordzaak als getuige-
'kundige op te treden.
'Het moet net zo vanzelfsprekend worden als vingerafdrukken'
ind 1994. In een woning in Van-
I couver, een stad in de noordwes-
telijke Amerikaanse staat Was
hington, worden een man en zijn zoon neer
geslagen. De man overlijdt, zijn zwaargewon
de zoon overleeft ternauwernood. De politie
arresteert de ex-echtgenoot van de vriendin
van de vermoorde Amerikaan. Hij zou niet
hebben kunnen verkroppen dat zijn voorma
lige vrouw opnieuw trouwplannen koesterde.
De ex-man ontkent in alle toonaarden. Nog
nooit heeft hij ook maar één voet in de wo
ning gezet. Hard bewijs ontbreekt. De zaak
zit muurvast.
Er rest slechts één spoor op de plek van de
misdaad, veilig gesteld door de technische
recherche. Het is een afdruk van een oor op
een slaapkamerdeur. De openbare aanklager
wendt zich vervolgens tot de Nederlandse re
chercheur Cor van der Lugt. Kan hij aanto
nen dat de oorafdruk afkomstig is van de ver
dachte? De conclusie van Van der Lugt in zijn
dertien pagina's tellende eindrapport, be
stemd voor de Amerikaanse rechtbank is dui
delijk: de oorafdruk op de kamerdeur en de
afdruk van de verdachte behoren toe aan
één-en-dezelfde man.
De openbare aanklager beschouwt de door
Van der Lugt verschafte positieve oor-identi
ficatie als de doorbraak in zijn proces. Nu
kan de verdachte met zijn ontkennende ver
klaringen om de oren worden geslagen. Dit is
immers hét bewijs dat de man liegt. De oor
afdruk bewijst dat hij wel degelijk in de wo
ning is geweest. „Let op, hè. Ik zeg niet dat
deze man een moordenaar is", benadrukt
Cor van der Lugt, „Ik stel alleen vast dat de
oorafdruk op de kamerdeur afkomstig is van
zijn oor. Waarschijnlijk heeft hij eerst even
aan de deur geluisterd."
De Nederlandse rechercheur was in de
cember al in Vancouver. In Amerika worden
nieuwe bewijsmiddelen vooraf tijdens aparte
rechtszittingen op hun rechtmatigheid ge
toetst. Voor de rechtbank van Clark County
ontmoette de rechercheur elf Amerikaanse
orendeskundigen. Cor van der Lugt: „Ze had
den allemaal wel eens wat gedaan met ooraf-
drukken. Gezamenlijk waren zij goed voor
tweeëntwintig identificatiezaken." En toen
kwam hij, rechercheur Cor van der Lugt uit
Apeldoorn, in zijn eentje al goed voor zes
honderd zaken.
Hij doorstond de kruisverhoren over zijn
deskundigheid met glans, zo oordeelde de
rechter. Voor het eerst in de geschiedenis van
het Amerikaanse strafrecht mogen ooraf-
drukken als bewijslast worden gebruikt.
„Zelfs een-eiige tweelingen hebben ver
schillende oren, terwijl zij genetisch identiek
zijn", stelt de rechercheur. Zijn vergelijkings
methode gaat uit van een combinatie van
vorm en drukpunten. Van der Lugt maakt
eerst onderscheid tussen een aantal hoofd
vormen, zoals ovale, ronde, rechthoekige en
tol- en piramidevormige oren. Na deze eerste
ruwe selectie vergelijkt hij de drukpunten van
het oor. Dat zijn de hoger gelegen gedeelten,
die bij een afdruk ook het eerst het oppervlak
raken. Van der Lugt richt zich eerst op twee
punten nabij de gehooringang, de zogeheten
tragus en crus of helix. Voor hem zijn ze net
zo uniek als de lijnen van een vingerafdruk.
Geduldig legt Van der Lugt uit: „Deze punten
zijn zo specifiek omdat ze ook bij grotere
druk dezelfde plaats houden en dus een goed
en betrouwbaar uitgangspunt zijn. Daarna
neem ik de andere kenmerken van het oor in
ogenschouw en bekijk daarbij of deze onder
delen overeenkomen
Met alleen een stukje van de oorschelp kan
Van der Lugt weinig. Maar veelal treffen tech
nische rechercheurs op deuren en ramen ook
een stukje wang of andere delen van het
hoofd aan. De combinatie van deze li
chaamsdelen biedt dan soms de mogelijk
heid om tot een identificatie te komen. De
Orenrechercheur Cor van der Lugt. „Zo'n beetje alles wat ter wereld over oren is verschenen heb
ik wel in mijn verzameling."
oorafdruk zelf kan ook worden opgemeten
met betrekking tot de hoogte waarop hij is
aangetroffen. Die gegevens bieden de moge
lijkheid om de lengte van de persoon te bere
kenen. Van der Lugt neemt daarbij een mar
ge van vijf centimeter aan. „Want mensen
houden bij het luisteren hun hoofd nu een
maal lichtgebogen, maar niet iedereen buigt
even ver."
Bij twijfel geeft de Apeldoomer geen oor
deel. „Als ik als deskundige al moet zeggen
'Het is best mogelijk dat...', hoe moeten rech
ters of juryleden daar dan mee omgaan? Bij
foto gpd ab hakeboom
mij is het zwart of wit. Ja of nee. Er zit niets
tussen."
Tussen duim en wijsvinger klemt Van der
Lugt een kunstoor. „Een peperduur hebbe
dingetje", zegt de rechercheur. „Maar heel
bruikbaar bij de uiüeg van vormverandering
door druk. Zo'n kunstoor is bestemd voor
mensen die bijvoorbeeld door een ongeluk
een oor moeten missen. Gekocht van een
professor uit Utrecht. „Zo'n beetje alles wat
ter wereld over oren is verschenen heb ik wel
in mijn verzameling."
Door zijn zelfstudies en zijn vele onderzoe
boekhouding te voeren. Ook hier bleef de mi
nister fier overeind in de storm van protest
van vooral varkenshouders. Al is CDA'er Van
der Linden overtuigd dat hij daarbij flink
werd geholpen door de varkenspest. De ani
mo tot protesteren was onder de groggy ge
slagen varkensboeren aanzienlijk geringer
geworden. Er ontstond eerder de neiging om
samen met de minister een eenheid te vor
men tegen de inmiddels uiterst kritische bui
tenwacht, die steeds vaker overschakelt op
smakelijke vleesvervangende producten.
Van Aartsen is inmiddels ruimschoots het
stadium voorbij waarin zijn niet-agrarische
achtergrond een belemmering vormt voor
een dergelijke alliantie. Sterker nog: hij wordt
er om gewaardeerd. Zelfs Van der Linden
prijst zijn 'onorthodoxe aanpak' en 'de be
reidheid gebaande paden te verlaten'.
De kakkineuze uitstraling, gevormd door
een langdurige ambtelijke carrière, vormt
geen belemmering in het nuchtere boeren-
en tuinderswereldje, zo is inmiddels geble
ken. Van Aartsen is immers zichzelf gebleven,
en dat telt ook. „De uitstraling die hij heeft, is
nogal ambtelijk. Maar dat is zijn persoonlijk
heid, hij is gewoon zo", aldus RPF'er Stelling
werf.
„Hij wist er helemaal niks van, heeft zich
vanaf het nulpunt moeten inwerken. En
sindsdien is het alleen maar één opgaande
lijn", zegt Pieter ter Veer waarderend. De De
mocraat prijst de bewindsman in alle toon
aarden. „Hij is ontzettend leergierig, wil alles
weten, of het nou gaat om de productie van
bloemkolen of van fokvee. En als hij dat weet
wordt het een stukje van hemzelf, is hij er
trots op. Het succes van de stier Sunny Boy is
dan ook zijn succes", zegt Ter Veer.
Van der Linden is minder positief. De libe
rale aanpak van de WD-minister bijvoor
beeld steunt alleen de sterke bedrijven en
laat de rest een langzame dood sterven. En er
gaat veel te weinig geld naar de sector. „Dit
kabinet geeft meer geld uit aan een tunnel
onder het Groene Hart dan aan de varkens
houderij en de tuinbouw", schimpt de
CDA'er.
„De druiven zijn blijkbaar zuur", consta
teert Ter Veer met enig leedvermaak. Van
Aartsen heeft de sector losgeweekt van de
traditionele banden met het CDA, en zelfs
Van der Linden kan dat niet meer verande
ren, grijnst de Democraat. „Ik heb eigenlijk
maar één aanmerking op Van Aartsen: dat hij
geen lid is van D66."
ken geldt Van der Lugt inmiddels als dé ge
rechtelijk oorspecialist bij.uitstek. Binnenkort
publiceert de orenrechercheur over zijn be
vindingen in een internationaal gezagheb
bend vakblad voor forensische identificaties.
Om de monopoliepositie van zijn orenken-
nis te doorbreken begint de Rechercheschool
in Zutphen binnenkort een opleiding tot
'orenrechercheur'. De scholing wordt samen
met de Engelse recherche opgezet. Van der
Lugt verwacht echter ook ook belangstellen
de Amerikanen en Duitsers op zijn cursus.
Het liefst wil Van der Lugt zo min mogelijk
van de achtergronden van de gepleegde de
licten weten. Om beïnvloeding te vermijden.
Meestal krijgt hij een stapel foto's met ooraf-
drukken toegestuurd. Van der Lugt: „Inbre
kers luisteren graag aan de deur of ze onge
stoord hun gang kunnen gaan. Vaak beweert
zo'n dader dat hij op de galerij voorbij kwam
lopen, lawaai hoorde, even aan de deur luis
terde en vervolgens dacht: oh, echtelijke ru
zie. Niet mee bemoeien. Aannemelijk ver
haal, maar minder geloofwaardig als enkele
deuren verderop en op galerijen eronder en
erboven ook zijn oorafdrukken worden ge
vonden."
Het nemen van oorafdrukken moet net zo
vanzelfsprekend worden als het nemen van
vingerafdrukken, bepleit de rechercheur. De
gemaakte oorafdrukken dienen opgeslagen
te worden in de politiecomputer. Afdrukken
kunnen dan met elkaar worden vergeleken.
Zo ver is het jammergenoeg nog lang niet,
verzucht de specialist. „Het is belangrijk dat
kenmerken door gespecialiseerde recher
cheurs kunnen worden opgezocht. Vorig jaar
kreeg ik uit Alkmaar ooraïdrukkén van een
inbreker opgestuurd. Het oor kwam me al di
rect bekend voor. Ik wist zeker dat ik het ooit
eerder had onderzocht. Toen ben ik in mijn
eigen bestand gaan zoeken. Het bleek dat de
zelfde dader ooit bij inbraken in Zeeland was
