Het geheime Capitool
>n
196
td
;h» Bunkercomplex onder hotel in oorlogstijd toevluchtsoord voor Amerikaanse regering
js ziet er nog uit alsof
het zó gebruikt kan
\irden. De slaapzalen,
het ziekenhuis, de
ópt radiokamers, het
'8 tl
restaurant en de
Agaderruirnte voorde
ïitjfe/! van het Huis van
s, Afgevaardigden. Het
k tweede Capitool van
Inerika ligt onder het
luxueuze Greenbrier
tel in de heuvels van
West Virginia. Ruim
tig jaar lang was het
ondergrondse
bunkercomplex een
"theim toevluchtsoord
D'" voor de leden van de
rikaanse regering. Ze
r= konden er terecht in
Btw/ van een nucleaire
Oorlog. Nu die dreiging
Iorbij is en het geheim
And is gemaakt, is het
alleen nog een
;r I toeristische attractie.
.pij Maar de voormalige
1 eerder weet het zeker:
iersin Amerika is nog
-o'n complex ingericht.
Voor het geval dat...
The Greenbrier: speeltuin voor de rijken en dekmantel voor één van de geheimste projecten van de Amerikaanse regering: het verborgen Capitool.
daarvan niet het beste voorbeeld is, geeft
hij ook onmiddellijk toe. Na het uiüekken
van het bestaan van het complex hebben
velen in Washington er immers vraagte
kens bij gezet.
Nooit beproefd
Hoe moesten bijvoorbeeld die 538 parle
mentariërs in crisistijd naar White Sulp
hur Springs worden gebracht? The
Greenbrier ligt vierhonderd kilometer
van Washington, een reis die dus uren
zou vergen. White Sulphur Springs heeft
bovendien maar een klein vliegveld. Ook
stond tevoren vast dat de Congresleden
hun vrouwen en kinderen niet mochten
meenemen.
„Toen ze dat zeiden, had ik al meteen
geen belangstelling meer", zei de vroege
re voorzitter van het Huis van Afgevaar
digden, de in 1994 overleden Tip O'Neill
eens. De meeste parlementariërs ver
klaarden, nadat bekend was geworden
wat met hen in oorlogstijd zou gebeuren,
dat zij in zo'n geval eerder naar hun
thuisstaat en htm families zouden gaan
dan zich zouden laten opsluiten in een
veilige bunker terwijl hun gezinnen een
zekere dood tegemoet gingen.
De effectiviteit van de bunker is ook
nooit echt beproefd. Alleen in 1962, twee
jaar na de voltooiing ervan, werd tijdens
de rakettencrisis rond Cuba alarm gesla
gen. Bij de bunker arriveerden plotseling
vrachtwagens vol met dozen met waar
devolle, vaak historische documenten uit
de archieven in Washington. Die moes
ten in veiligheid gebracht worden 'voor
het geval dat'.
Geen senator of afgevaardigde heeft
echter voor 1992 ooit een voet gezet in
het 'Government Relocation Center',
zoals de officiële naam luidde. Dat is ook
een van de redenen, waarom de publica
tie van The Washington Post over Project
Greek Island geen politiek oproer veroor
zaakte. Met de koude oorlog achter de
rug zagen velen zulke schuilplaatsen eer
der als een bizarre herinnering aan een
tijd die toch nooit meer terug zou ko
men.
Stilgezet
Bij een wandeling door de gangen en za
len lijkt het alsof die tijd is stilgezet. Alles
ziet er nog uit alsof het zó gebruikt kan
worden. De slaapzalen, het ziekenhuis,
de radiokamers en het restaurant. Maar
ook de briefingzaal van waaruit de Ame
rikanen zouden kunnen worden toege
sproken met aan de muur een giganti
sche foto van het echte Capitool. En de
precies 435 stoelen tellende zaal waarin
de leden van het Huis van Afgevaardig
den zouden moeten vergaderen.
Fritz Bugas is er zeker van: elders in
Amerika bevindt zich net zo'n locatie. Al
leen is die nog wel geheim.
anger - High Voltage
I staat op een grijze deur
achter in de tentoon
stellingsruimte van het Greenbrier Hotel.
Hoogspanningsgevaar. Ge/sn van de hon
derdduizenden gasten die het superluxu-
euze hotel in de heuvels van West-Virgi
nia de afgelopen vijfendertig jaar hebben
bezocht, heeft het ooit in zijn hoofd ge
haald een blik achter die deur te werpen.
Waarom zouden zij ook?
Buiten, op het terrein van het hotel,
loopt een pad naar een stalen deur in een
heuvel. Eenzelfde bord, met de bekende
bliksemschichten. Duizenden zijn er
door de jaren heen langs gelopen zonder
zich er iets bij voor te stellen. Logisch.
Zo'n enorm hotel, met zeshonderd ka
mers, en gasten van miljonairs tot presi
denten, zorgt natuurlijk voor zijn eigen
elektriciteitsvoorziening.
Hadden de gasten hun nieuwsgierig
heid niet bedwongen en geprobeerd een
van de deuren te openen, dan waren zij
op een van de grote geheimen van de
koude oorlog gestuit. Want 'The Green
brier' mag dan wereldwijd bekend zijn
als 'speeltuin' voor de rijken der aarde,
ruim dertig jaar heeft het ook gefungeerd
als dekmantel voor een van de geheimste
projecten van de Amerikaanse regering.
Onder de glooiende heuvels van het
enorme Greenbrier-complex bevinden
zich bunkers die in tijd van een nucleaire
oorlog delen van de Amerikaanse rege
ring moesten huisvesten. Atoomvrije kel
ders waarin onder meer het Congres
alle 538 leden van de Senaat en het Huis
van Afgevaardigden opgevangen
moesten worden, zodat het democrati
sche proces doorgang kon yinden. Een
geheim Capitool.
Geen van de vele hoogwaardige gasten
van het hotel heeft er ooit van geweten,
tenzij het de leiders van het Congres zelf
waren. Slechts een handvol van de 1.600
personeelsleden van het hotel was op de
hoogte van wat zich, letterlijk, onder hen
afspeelde. Zij hadden nog nooit van 'Pro
ject Greek Island' gehoord, tot een krant
over het 'Geheim van Greenbrier' publi
ceerde.
Overbodig
Na een onderzoek van een jaar was een
verslaggever van The Washington Post
erachter gekomen. De krant vond dat nu
de koude oorlog voorbij was het publice
ren ervan geen gevaar meer inhield. On
danks verwoede pogingen van Thomas
Foley, de toenmalige voorzitter van het
Huis van Afgevaardigden, om de publica
tie te verhinderen, maakte de Post een
eind aan het mysterie.
Een dag later besloot Foley, in overleg
met andere politieke leiders, dat het
Congres nooit meer van het supergehei
me schuiloord gebruik zou kunnen ma
ken. Project Greek Island was in één klap
overbodig geworden. Een project dat de
belastingbetaler tientallen miljoenen dol
lars had gekost om hun afgevaardigden
te beschermen, terwijl zij zelf door een
atoomoorlog werden vernietigd.
Kort daarna dlroeg de Amerikaanse re
gering het bunkercomplex aan het hotel
over en sinds kort is het een toeristische
attractie geworden, die al tienduizenden
nieuwsgierigen heeft getrokken. Zij kun
nen nu een wandeling maken door het in
een heuvel uitgegraven atoomvrije com
plex, een wirwar van gangen en zalen,
met loodzware stalen deuren en meters
dikke betonnen wanden.
De toegangsdeur aan het eind van het
pad die met 'hoogspanning' erop
weegt 28 ton en is meer dan een halve
meter dik. De expositieruimte van het
hotel, waarin vele conferenties en ten
toonstellingen gehouden zijn, kan afge
sloten worden door een identieke deur
en maakt dan deel uit van het bunker
complex. Maar die deur is niet te zien,
verborgen achter een groen behangetje.
De bunker telt drie verdiepingen, elk
zo groot als een voetbalveld. Er zijn acht
tien slaapzalen met stapelbedden, waar
in de politici naar senioriteit dus niet
naar partij zouden worden onderge
bracht. Er is een ziekenhuis, een restau
rant dat duizend maaltijden kan maken,
een eigen energiecentrale, hoogwaardige
verbindingsapparatuur en zelfs een klein
crematorium.
Mentaliteit
„De bedoeling was dat het Congres het
hier zeker veertig dagen zou kunnen uit
houden, terwijl buiten een kernoorlog
woedde", vertelt Paul 'Fritz' Bugas, die
vijftien jaar als beheerder van het gehei
me project optrad en nu de toeristen
rondleidt. Hij noemt het 'een goede ma
nier om de mensen te laten zien wat de
mentaliteit van die tijd was', toen de
koude oorlog volop woedde.
De bouw van de bunker begon in 1960
en maakte deel uit van een reeks onder
grondse schuilkelders voor de Ameri
kaanse regering. Nog steeds is er een, in
Mount Weather in Virginia, op zo'n 80
km van Washington, waar in oorlogstijd
de president kan worden ondergebracht,
terwijl er voor het militaire opperbevel
een commandocentrum is in de Raven
Rock Mountain in Maryland.
Hun bestaan werd tegelijk met dat van
Project Greek Island onthuld, maar de
Amerikaanse regering heeft nog niet be
sloten die dan óok maar op te heffen en
open te stellen yoor het publiek. Wie er
gaat kijken, wordt nog steeds via borden
gewaarschuwd uit de buurt te blijven, en
zwaarbewapende soldaten bewaken ook
anno 1997 de ingangen, de hekken
eromheen en de wegen er naartoe.
Fritz Bugas, voormalig beheerder van het
geheime Capitool, leidt nu toeristen rond.
„Wij hadden een dubbelleven."
FOTO GPD
Fritz Bugas gaat er overigens van uit
dat het Congres en de president elders in
Amerika alweer andere geheime onder
komens hebben gevonden, waar de bur
ger nog niets van weet. Er gaan geruch
ten over bunkers in de heuvels bij Camp
David, het presidentiële buiten in Mary
land. Maar in 1994 maakte het Pentagon
een einde aan het 'Doomsday Project',
dat acht miljard dollar had gekost en be
doeld was om in oorlogstijd de regering
draaiende te houden.
Het bestond uit een serie supergehei
me bunkers, van waaruit politici en mili
tairen met gebruikmaking van de beste
telecommunicatietechnieken in staat
zouden zijn geweest zes maanden lang te
functioneren tijdens een atoomoorlog.
Het eind van de kgude oorlog maakte het
overbodig, maar ook de conclusie dat het
project zo ingewikkeld was geworden dat
het nauwelijks kon draaien.
Geheimhouding
Geheimhouding was natuurlijk de kern
van een zaak als Project Greek Island. De
Russen mochten er niets van weten. De
honderden mensen die van 1959 tot 1961
aan de bouw van de bunker onder het
Greenbrierhotel werkten, werden met
een kluitje in het riet gestuurd. Zij wisten
dat zij aan een soort schuilkelder werk
ten, maar niet voor wélk doel die uitein
delijk bestemd was.
'Uitbreiding van het hotel' werd als ar
gument gegeven en inderdaad werden
sommige ondergrondse ruimten bij het-
hotel betrokken, zodat elke verdenking
verdween. De bouwvakkers werden alle
maal uit het naburige dorp White Sulp
hur Springs gehaald en het hotel is al
sinds 1778 de grootste werkgever uit het
gebied en heeft in de loop der jaren dui
zenden dorpsbewoners aan een inkomen
heeft geholpen.
De mensen in White Sulphur Spring
Teven met het hotel', zegt Bugas. Hon
derden van de huidige personeelsleden
vormen al de derde of vierde generatie
die er zijn brood verdient. Volgens Bugas
zijn de mensen van White Sulphur
Springs gewoontegetrouw 'gesloten'. Zij
praten niet veel en stellen geen onnodige
vragen. „Een ideale omstandigheid voor
een project als Greek Island."
Maar iedereen wist wel iets. Om uit te
vinden hoeveel, en of er soms toch ge
praat werd, werden in de jaren zeventig
twee FBI-agenten die niet in details op
de hoogte waren van het project, naar
White Sulphur Springs gestuurd. Zij
moesten zich onder de bevolking men
gen en hun voelhorens uitsteken. De in
woners van White Sulphur Springs ble
ken toch minder gesloten dan men in
Washington had gedacht. Toen de agen
ten terugkwamen en verslag uitbrachten
over wat zij gehoord hadden, bleek dat
zij zóveel meer te weten waren gekomen
dan hun was verteld, dat hun geheim
houdingsplicht moest worden ver
scherpt.
Maar in de loop der jaren werden de
herinneringen vager en sprak nauwelijks
iemand nog over die bouwput van des
tijds. Boven op de bunkers was als aflei
dingsmanoeuvre zelfs een speciale vleu
gel van het hotel gebouwd, met tientallen
nieuwe kamers, een bronnenbad en zelfs
een kleine kliniek. Alles ogenschijnlijk
deel van het hotel, maar in werkelijkheid
een geheel door de regering in Washing
ton betaalde dekmantel.
Luxueus
The Greenbrier is een van de meest luxu
euze en dure hotels van Amerika. Een
nachtje kost er, inclusief maaltijden, ge
middeld zo'n achthonderd gulden. Maar
daarvoor kun je ook een balletje slaan op
een van de vele tennisbanen, een bron
nenbad nemen, golfen op de wereldbe
roemde 18-holes baan waar vaak inter
nationale kampioenschappen worden
gespeeld, of je gewoon door en door la
ten verwennen.
Het is een historische locatie. Thomas
Jefferson sliep er. Tijdens de Amerikaan
se burgeroorlog was het een hoofdkwar
tier van de zuidelijke troepen. In de
Tweede Wereldoorlog brachten de Ame
rikanen er eerst de geïnterneerde diplo
maten van Duitsland, Italië en Japan on
der. Later werd het een militair hospitaal,
waarin ook generaal Dwight Eisenhower
kort verpleegd werd. Zesentwintig Ame
rikaanse presidenten hebben er gesla
pen, inclusief Bill Clinton. De Britse ko
ning Edward VII logeerde er, prins Rei-
nier en prinses Grace van Monaco brach
ten er in 1963 een vakantie door. Joe en
Rose Kennedy, de ouders van de latere
president, vertoefden er een halve eeuw
eerder op hun huwelijksreis. The Green
brier is erkend als eén 'Nationaal Histo
risch Monument'.
Er zijn tal van politieke conferenties
gehouden, enkele jaren geleden nog van
de Republikeinse Partij. Maar de Demo
cratische Partij zag een paar jaar eerder
af van een uitje in zo'n luxueuze omge
ving, omdat dat een slechte indruk op de
kiezers zou kunnen maken. Geen van de
ze politici wist dat zij wellicht ooit onder
andere omstandigheden in The Green
brier hadden moeten terugkeren.
Geknoei
Zelfs Ted Kleisner, die in 1980 manager
van het hotel werd, wist niet wat zich on
der zijn voeten afspeelde. Kleisner merk
te echter al gauw dat er geknoeid werd
met de boeken. Hij vond, zei hij in een
interview, 'personeel op de loonlijsten
dat niet bestond, uitgaven voor materieel
dat nergens te vinden was en duizenden
tonnen dieselolie die niemand had be
steld'.
Hij zei het sterke vermoeden te hebben
gekregen 'dat er sprake was van op zijn
minst corruptie en mogelijk zelfs diefstal'
in het hotel. Toen hij echter de politie
wilde inschakelen, werd hij door zijn ba
zen terzijde genomen en kreeg hij van
speciale functionarissen van het Pen
tagon, het ministerie van defensie, een
briefing waarbij hem alleen het hoogst-
nodige werd verteld.
Toen ontdekte hij dat de firma Forsy-
the Associates, die al jaren de audiovisu
ele dienst van het hotel verzorgde, een
dekmantel was voor het beheer van de
bunkers. Terwijl Bugas en zijn zes mede
werkers de tv's van het hotel repareer
den, de hotelbioscoop runden of zorgden
dat gasten op htm kamers een video kon
den bekijken, hielden zij tegelijkertijd de
ondergrondse bunkers paraat.
„Wij leefden een dubbelleven", zegt
Bugas, die voordat hij bij Forsythe Asso
ciates in dienst kwam, voor de inlichtin
gendienst van de landmacht werkte. Het
Pentagon betaalde het hotel elk jaar hon
derdduizend gulden aan huur voor de
.ruimte. Bugas vind het eigenlijk nog
steeds jammer dat het geheim van The
Greenbrier is onthuld, al heeft hij het nu
veel drukker dan destijds.
Als ex-inlichtingenman vindt hij het
nog steeds noodzakelijk dat de overheid
geheime locaties heeft om in oorlogstijd
zoveel mogelijk te kunnen blijven func
tioneren. Maar dat Project Greek Island
