Van preektijgers en religieuze yups
u
Vrij zicht op de gashouder
Kerk Samenleving
Afgezette bisschop GaiK'
op Acht Mei-manifest^,
Christelijke jongeren
uitdeLeidsch Dagblad
ZATERDAG 5 APRIL 1997
iTERD
Vier eeuwen domineesland in Catharijneconvent
Trouw mag dan een
preekwedstrijd
hebben
uitgeschreven, wie
een paar echte
preektijgers aan het
woord wil horen
moet bij het Museum
Catharijneconvent in
Utrecht langs. Daar is
van zaterdag 5 april
tot 17 augustus de
expositie 'Vier
eeuwen
domineesland'
ingericht. Eén van de
aardigste onderdelen
is een 'kerkje' met
een indrukwekkende
predikheer op de
kansel. Op
kerkbankjes kan
geluisterd worden
naar geweldenaars
van weleer. Zoals de
theologen G. Wisse,
Klaas Schilder, J.J.
Buskes en K.H.
Miskotte.
Bij binnenkomst wordt de bezoeker ge
confronteerd met een indrukwekkende
portrettengalerij van 'leraars' uit de af
gelopen eeuwen en van allerlei bloed
groepen. ,,Die wand is bedoeld als een
eerbetoon aan de 'werkers in de wijn
gaard', waarvan er zovelen voor ons on
bekend zijn gebleven - omdat ze bij
voorbeeld nooit uit hun eerste gemeen
te wegkwamen, of simpelweg omdat ze
nooit zijn geportretteerd.
Aan het woord is Tanja Kootte, weten
schappelijk medewerker van het muse
um voor de afdeling Reformatie en sa
mensteller van de gelegenheidsexposi
tie. Het idee voor de tentoonstelling had
ze al een jaar of vier. „We hebben als
museum zelf een grote collectie portret
ten. Zo zijn er honderden gravures van
dominees die we in bruikleen hebben
gekregen van de Hervormde Kerk. Daar
wilden wij eens iets mee doen."
Met portretten alleen trekje geen groot
publiek, realiseerde Kootte zich. Van
daar dat zij stad en land heeft afgezocht
naar meer materiaal. En het resultaat is
een afwisselende expositie, die niet
chronologisch maar thematisch van op
zet is. Zo staat de dominee als herder en
leraar centraal, als dienaar des woords,
is er de schijnwerper gezet op het leven
in de pastorie en krijgen vrouwelijke
voorgangers aparte aandacht.
Naast de vele foto's (waarvan er een
aantal uniek is, omdat ze voor het eerst
uit privébezit zijn afgestaan) heeft het
museum beslag kunnen leggen op vele
protestantse relieken uit uiteenlopende
kerkgenootschappen. Zo is het, naar al
le waarschijnlijkheid, enige bewaard ge
bleven kostuum te zien, zoals de leids
lieden van de afgescheidenen en de or
thodoxe kruisgemeenten die plachten te
dragen: kniebroek, preekmantel en bef.
Familiebedrijf
In een 'oecumenische' studeerkamer is
een predikant in zwart pak met streep
jesbroek (eens van de christelijk-gere-
formeerde hoogleraar W. H. Velema)
aan het werk. Het bureau waar de 'man'
achter zit was van ds. J. van Andel, die
het meubelstuk in 1886 van zijn ge
meente cadeau kreeg. Op de schouw
staat een zeldzaam exemplaar van het
enige beeldje dat protestantse pastores
in hun woning toelieten: een zegenende
Christus van Zweedse makelij.
Er zijn voorbeelden van predikanten
borden, waarmee vertrokken voorlieden
geëerd werden, geschenken waarmee
gemeenten en dominees elkaar dank
zeiden, voorbeelden van nevenactivitei
ten van creatieve dominees (zoals 'Snik
ken en Grimlachjes' van Francois Ha-
verschmidt), spotprentjes, bijbels, brief-
Ds. N.H. Kuiperi met vrouw, twee kinderen en dienstbode in de tuin van pastorie van Klaaswaal, een opname uit circa 1904. Eén van
zijn kinderen werd ook predikant en diens zoon, naar opa vernoemd, is nu secretaris van de Bond van Nederlandse Predikanten.
jes voor de organist met daarop de op
gave van de psalmen voor de dienst, fo
to's van jongelingsverenigingen, enzo
voort, enzovoort.
Heel aardig is het preekje van de toen
achtjarige Jacobus Martinus Snethlage
(1904 - 1991). De familie Snethlage is
volgens Kootte een mooi voorbeeld van
een opvallende ontdekking die zij deed.
„Het predikantschap was vaak een fa
miliebedrijf dat generaties lang werd
voortgezet. Er preekte al een Snethlage
in de zeventiende eeuw en deze Jacobus
Martinus was de laatste in de lange
reeks, want ook hij is daadwerkelijk pre
dikant geworden.
Preektoon
Het museum heeft uitgerekend dat in
de Lage Landen een slordige 35.000 pre
dikanten het kerkvolk hebben gediend.
Met recht kan Nederland daarom vol
gens Kootte een 'domineesland' worden
genoemd. Lieden die enorme kerken
moesten overschreeuwen en zo de
spreekwoordelijke kanselstem ontwik
kelden. Dat leidde tot de verzuchting
van De Genestet: „Verlos ons van de
preektoon, Heer, geef ons natuur en
waarheid weer!"
Bij de expositie behoort een gelijknami
ge catalogus, een fraai geïllustreerd
boekwerk waarin uitgebreid wordt ver
teld over de glorieuze eeuwen van de
Nederlandse predikanten. Tot ver in de
ze eeuw, aldus Kootte, stonden ze op
een voetstuk en hadden ze grote in
vloed. Of, zoals een bekend gedicht het
zegt: „Hoe gezegend in ons land, is het
vak van predikant. Godes hand rust,
buiten kijf, zichtbaar op dit vroom be
drijf!"
Maar de gloriejaren van de dominee
zijn voorbij, schrijft hoogleraar prakti
sche theologie Maarten den Duik in de
catalogus, waaraan verder onder ande
ren oud-columnist Bert Klei meewerkte.
Een predikant is al lang niet meer 'in
het wild te herkennen', aldus Den Duik.
„Misschien verraadt een enkele predi
kant zich aan een wat klunzige dyna
miek en een opgelegde vriendelijkheid
met een iets te luide stem. Maar dat is
meer per ongeluk.
Hij vervolgt: „Doorgaans zijn deze
ambtsdragers sinds de jaren zestig van
deze eeuw zo ontmoedigd om zich in
het openbaar te laten gelden, dat zij een
perfecte schutkleur hebben aangeno
men." En: „Behept met een laag zelf
beeld proberen ze zelfs voor hun eigen
gemeenteleden te verdoezelen dat ze
tot de best opgeleide academici beho
ren, want dat levert bij de meesten wei
nig vertrouwen op en financieel baat
het niet."
Den Duik constateert dat 'nieuwe' pre
dikanten (vrouwen en homo-dominees)
niet zomaar geaccepteerd worden. Toch
is het domineesland veelvormig gewor
den: „De religieuze yup en de jong-be-
legen zielknijper, de stille geleerde en de
dansende David, de blaag en de vrede
stichter, de hark en de heks - naast el
kaar staan ze op de pay-rol van de pro
testantse kerken. En iedere gemeente
neemt er eentje naar eigen smaak."
"Vier eeuwen domineesland' is van dinsdag tot
vrijdag open van 10.00-17.00 uur en in het
weekeinde en op feestdagen van 11.00-17.00
uur. De catalogus kost 25 gulden.
redactie* dick van der
plas.,
UTRECHT ANP
De afgezette Franse bisschop
Jacques Gaillot is de speciale
gast op de komende manifesta
tie van de Acht Mei Beweging
op 3 mei in Zwolle. De 'rode
bisschop', in 1985 ontslagen als
bisschop van Evreux, houdt aan
het begin van de manifestatie
een korte toespraak en neemt
deel aan een werkgroep over
dak- en thuislozen.
Dit heeft voorzitter H. Wasser
van de koepelorganisatie van
ruim honderd rk vernieuwings
gezinde groepen en bewegin
gen in Utrecht bekendgemaakt.
Van de Nederlandse bisschop
pen die traditiegetrouw weer al
len zijn uitgenodigd, zullen net
als in 1995 en 1996 alleen Van
Luyn van Rotterdam en Mus-
kens van Breda aanwezig zijn.
De eerste spreekt als voorzit
ter van Pax Christi over de bis
schoppelijke vredesbrief, de
tweede gaat met secretaris H.
Bakker van de Raad van Kerken
in debat over de arri
Nederland. Het them,
dertiende manifestatie g
8000 belangstellender II
verwacht, is Geloven
ging. Daar komen thj
God en haar/zijn verse
vormen en de betekerfHEN a/
paus aan de orde. ^bert t>
Pronk van Ontwik]
menwerking neemt f sche
een forum over religiejisen
De Acht Mei Bewegjjskoof
gens voorzitter Wair van
steeds nodig, al lijkt dit Alpi
polarisatie goeddeeelfht n£
De beweging wil nog sj bod<
horzelfunctie vervuiler ti
gaat om de krititsch^erigei
met het oog op vernieior het
Binnenkort vindt hjjf nol
gesprek sinds jaren tun- De
AMB-bestuur en een|skooj
van de bisschoppencoslotel'
plaats. Het gesprek rardt
gens Wasser de vanou$er op
contacten met de bisv
herstellen. Over de iiflet u
de datum kon zij nogpodi^
dedelingen doen. m ele
let str
Ir. r
In het artikel over de halfjaarlijkse christelijke jongere?'1 )L1
Leiden - gisteren in deze krant - ontbrak de datum van;
eenkomst. De jongerendag wordt gehouden op zaterdag:
a.s., van 14.30 tot 20.30 uur in de Streekschool aan het l
schanspark 1. Alle 16-plussers zijn welkom.
t Lar
Econoom bisdom Den Bosch overlei
DEN BOSCH.ANP
Pierre Veuger, de eerste
econoom van het bisdom Den
Bosch, is gisteren op 73-jarige
leeftijd overleden. Dat heeft het
bisdom bekendgemaakt.
Na zijn priesterwijding ging
Veuger in 1948 economie stude
ren aan de toenmalige Katholie
ke Economische Hogeschool in
Tilburg. In 1958 weré
noemd tot econoom i
bisdom Den Bosch. HJ252)!
eerste die deze functie,
de. Ook is hij tot 1971 if G"
weest van het klooster"")
zusters Theresiaantjes|or e
Bosch. Bij zijn afscheiiF 0
domeconoom in 19Ser
Veuger benoemd tot
van de paus.
merl
In ee
BEROEPINGSWERK
■Iterlc
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Welsrijp-Baijum (part
time): J. Reehorst, kandidaat te
Hoogvliet, die dit beroep heeft aan
genomen.
Aangenomen: naar Vries: mevr. I.G.
Clement predikant voor buitenge
wone werkzaamheden (geest, ver
zorger St. Nieuw Unicum te Zand-
Bedankt: voor Streefkerk he
te Lekkerkerk (deelgeme^,or(
GEREFORMEERDE GEMEEl da,
Bedankt: voor Puttershoe-
Driessen te Woerden; voor"01
sant: A. Bac te Bodegravep f
BAPTISTEN GEMEENTEN pnin
Bedankt: voor Zwolle: K.livan
sen te Sneek.
ANNO 1897
Maandag 5 April
HOLLANDTUSSEN LEIDEN EN HAARLEM—en onder
Noordwijk is weer een heerlijk mozaïek van zachte tinten;
de hyacinten zijn in bloei. Wie den aanblik der velden en
den geur genieten wil, stelle zijn bezoek niet te lang uit;
want reeds worden vrachten bloemen naar de markt te Lon
den verzonden, of naar Amsterdam waar men er veelal
odeur uit bereidt.
NOORDWIJK— Gisternamiddag bevonden zich menige jon
gens in de nabijheid van den vijver op het landgoed van me
vrouw de wed. Everwijn, toen de tienjarige J. v.d. W. door
het bezwijken der afrastering in het water geraakte en on
der de oppervlakte verdween. Na enige vruchteloze pogin
gen om den drenkeling te grijpen, gelukte het den driejaar
ouderen Jan van Eeden hem op het droge te brengen; met
den schrik en een nat pak kwam de badgast tegen wil en
dank er af.
OUDSHOORNBij den winkelier Tuijn ontstond heden
een binnenbrand, door het omvallen van een petroleum
lampje. Met wollen dekens, enz. gelukte het den brand
meester te worden.
ANNO 1972
Woensdag 5 april
LEIDENHet traditionele schoolvoetbal in Leiden dreigt -
volgens een al even jammerlijke traditie...- helemaal in-het-
water te vallen. Door de overvloedige regenval gisterenmid
dag en in de afgelopen nacht, moest de schoolsportcom
missie vanmorgen opnieuw het besluit nemen om het pro
gramma in zijn geheel af tegelasten. Men wil in ieder geval
nog een poging doen om althans het toernooi voor de lagere
scholen te redden: voor morgen is op de terreinen aan de
Vliet het programma opnieuw vastgesteld.
LEIDENOp de paastentoonstellingdie in de Friesland
hal in Leeuwarden werd gehouden, ontmoeten 1300 ras
honden, waaronder 96 poedels, elkaar om te strijden om
het kampioenschap.
De Rozensteynpoedels van de Hoge Rijndijk in Leiden de
den ook hier weer flink van zich horen.
RIJNSBURGHet bloemkwekers-en handelarendorp
Rijnsburg geniet tot ver over onze landgrenzen bekendheid.
Waarschijnlijk dat het daaraan te danken is, dat het ook als
vakantieplaats steeds meer in het teken van de belangstel
ling komt te staan. Vooral in het bloembollenseizoen.
In enkele jaren groeiden het aantal overnachtingen van
enige honderd tot over de drieduizend. Het ziet ernaar uit,
dat ook dit jaar het record weer gebroken zal worden. Gedu
rende het paasweekeinde verbleven er enige honderden
Duitsers voor één of meer nachten. Reeds nu kan worden
gezegd, dat het 1 mei-weekeinde alle verwachtingen zal
overtreffen.
LEIDEN KEES VAN KUILENBURG
Op veel plekken is de stad
de laatste vijfendertig jaar
flink veranderd. Niet in het
minst bij het station Leiden
Centraal, dat overigens toen
nog niet zo werd genoemd.
Het station Lammenschans
was nog maar nauwelijks
geopend en van een halte
bij De Vink of in de Meren-
wijk was nog geen sprake.
Passagiers die met de trein
van elders kwamen hadden
in de jaren zestig nog zicht
naar alle kanten. Zoals bij
voorbeeld op de inmiddels
gesloopte 60 meter hoge
gashouder aan de Maresin-
gel. Ook stopten automobi
listen nog keurig voor over
stekende voetgangers.
Overigens kreeg Leiden al in
1839 - als derde plaats in
Nederland - een eigen sta
tion. Dat station stond ech
ter niet in de Sleutelstad,
maar op Oegstgeests grond
gebied. Pas in 1896 werd het
station Leids bezit. Vervol
gens werd nog drie keer op
die plek een nieuw station
gebouwd. Het laatste werd
vorig jaar geopend.
Dat rustige beeld van 1960
is echter helemaal veran
derd. Niet in het minst door
de constructie van Leiden
Centraal. Een zeer opval
lend ontwerp van NS-archi-
tect Harry Reijnders. Een
heel verschil met het station
- ontworpen door 'bouw
meester' H.G.J. Schelling -
dat er voor die tijd stond. In
de afgelopen decennia is
het heel wat drukker gewor
den rond en op het plein.
Zo werden er in 1995 57.000
bezoekers op het Leidse sta
tion geteld. Daarvan was 85
procent reiziger. Volgens
onderzoekers zijn dat niet
minder dan 41.921 in- en
uitstappers per dag. Niet dat
dat aantal door onderzoe
kers precies is geteld, maar
het is ontstaan door een ge
middelde te nemen van ge
lijkwaardige stations.
Het busstation met op de achtergrond de leegstaande flat van Van de Putte.
Dat was in de jaren zestig
heel wat minder. Al zijn
juiste cijfers moeilijk te ach
terhalen. Het archief van de
NS in 's Hertogenbosch is
door verbouwingsactivitei
ten tijdelijk gesloten. Ook
wat de bebouwing betreft is
er veel veranderd. Laag
bouw maakte plaats voor
enorme flats. Daaronder
een leegstaand flatgebouw,
dat eigendom is van de
vastgoedhandelaar R. van
de Putte. De gemeente Lei
den wil er woningen in on
derbrengen, maar de vast
goedhandelaar wil het ge
bouw slopen. Daarvoor in
de plaats zou in zijn visie
een 90 meter hoge kanto
renflat moeten verrijzen. Dit
plan is echter door de ge
meente naar de prullen
mand verwezen. Het ter
plaatse geldende bestem
mingsplan gaat niet verder
dan veertig meter.
foto mark lamers
O L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
W.B.M.E. Bank (a.i.)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30- 11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Redactie: 0?,'
Hoofdredactie: 0!,
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tol
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtigin
verstrekken tot het automatischi
van het abonnementsgeld, ontwl
korting per betaling.
VERZENDING PER POS
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSEI
Voor mensen die moeilijk lezen,
ogen hebben of blind zijn (of ee.
leeshandicap hebben), is een same
het regionale nieuws uit het Leidsch
geluidscassette beschikbaar. Voorin
0886-482345 (Centrum voor Gesp:
Lectuur, Grave)
ZJEKENHUIZ
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en va'
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessenn
dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15 15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor partn;
bovendien van 10 30 -11.15 uur en van 19 45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15 00-15.30 uur en 19.00-19.30 uurf
overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleeg
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19 45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545): dagelijks 14 00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klassel
daarnaast ook 1115-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21.(9
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uur en
18.30-19. OOuur
Spoedeisende hulp dag en nacht geopend
118.30-19.30 uur, klassel
In 1961 oogde het nog rustig op het Stationsplein. Nog net zichtbaar de gas
houder aan de Langegracht. foto archief holvast
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 uur
daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14 15-15 00 uur en
18.30-19.30uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00uur, 19.00-20.00 uur(f
Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluitendv»
partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruime bel
mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende ti/den: keel-, neus- en oorheellj
neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde en heelhm
14.15-15.00 uur en 18.30-19 OOuur.
Kmderkliniek: 'zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-17.00%
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak
