Kemphanen in
waterbed geteld
Nieuwe broedplaatsen klaar voor ijsvogels
Natuur Milieu
WOENSDAG 2 APRIL 1997
REDACTIE BERT DE JONG 072-5196276
BERT DE JONG»
Eten tot het donker wordt. Tien
tallen grutto's, tureluurs en
scholeksters prikken in de Kin-
sel, een stukje 'on-land' tussen
Durgerdammerdieppolderen
polder IJdoorn, een proteïnen-
rijk avondmaal bijeen. Vlezige
pieren en sappige emelten. Her
en der zitten kieften al vast op
de eieren, niet bezocht door
raapfanaten. Het drassige land -
reservaatsgebied van Natuur
monumenten - heeft maanden
lang onder water gestaan. Nog
zijn er diverse ondiepe plasjes.
Langs de oevers rennen jachtig
wat bonte strandlopers en bont-
bekpleviertjes.
Op de Uitdammerdijk tuurt
Haarlemmer Dirk Langer door
de telescoop. Het schouwspel
beneden is boeiend. Een vlieg
veld, waarop 'in de rand van de
nacht' de laatste squadrons ge
staag binnendruppelen en luid
ruchtig worden begroet. Toch
ontbreekt er nog iets. Tanger,
enthousiast vogelteller, wacht
namelijk op kemphanen. Sa
men met zo'n 25 andere voge
laars telt hij de komende weken
hoeveel kemphanen, onderweg
naar hun broedgebieden in
Scandinavië, Baltische Staten
en Siberië, door Noord-Holland
trekken. Verspreid over de hele
provincie worden tientallen
kemphanenstekken in de gaten
gehouden.
De kemphanen (en hennen ui
teraard) verblijven slechts korte
tijd in onze contreien. Eén tot
enkele weken, om aan te ster
ken. Als de vetreserves zijn aan
gevuld vliegen ze verder,
's Avonds zoeken de kempha
nen vaste slaapplaatsen op.
zoals veel andere vogels. Bijna
altijd betreft het plas-drasland,
zoals de Kinsel bij Durgerdam.
Door ze gedurende vier week
einden in hun 'waterbedden' te
tellen, wordt een goeie indruk
verkregen van het totale aantal
kemphanen dat in het voorjaar
onze provincie bezoekt. De tel
lingen maken deel uit van een
internationaal project. Ze wor
den dit voorjaar onder andere
ook in Frankrijk, Duitsland en
Denemarken geteld.
Volgens Dirk Tanger is Noord-
Holland als broedgebied voor
kemphanen nauwelijks meer
van belang. Er broeden her en
der nog wel wat paartjes, doch
in vergelijking met de goeie ou
we tijd van Jac. P. Thijsse stelt
dat weinig voor. De kemphaan
is een zeer kritische soort wei
devogel, slachtoffer van het ver
anderd (geïntensiveerd) agra
risch beheer. Belangrijkste fac
tor lijkt de ontwatering. In de
broedtijd zijn de weilanden te
droog en staat het gras te hoog.
De vogels kunnen er geen voed
sel meer vinden. Natuurbe
schermingsorganisaties experi
menteren in vogelreservaten
met beheersmaatregelen, om
de kemphaan als Noord-Hol
landse broedvogel te behouden.
Voor trekkende kemphanen - in
het hoge noorden broeden nog
honderdduizenden paren - is
het in de lage landen gedurende
de prille lente nog wél goed toe
ven. Dat bewijzen tellingen die
vorig voorjaar in Friesland zijn
gehouden. In twee telweekein-
den in april turfden de Friese
vogelaars 40.000 a 50.000 kemp
hanen. „Zoveel zullen wij er
hier niet zien", weet Tanger. Hij
schat dat de Noord-Hollanders
blij mogen zijn met een score
van in totaal 3.000 a 4.000 door
trekkers, verspreid over ver
schillende trekgolljes. Hot-spots
zijn natte laagveengebieden, of
waterrijke buitendijkse terrein-
tjes langs IJssel- en Marker
meer. Liefst met een gevarieer
de, kruidenrijke vegetatie. In het
kader van betaalde natuurpro-
ductie zijn vorig jaar in enkele
veenweidegebieden nieuwe
plas-draslandjes gecreëerd.
Tanger is benieuwd of de
kemphanen deze stapstenen al
weten te vinden.
Terwijl het op de Uitdammer
dijk steeds donkerder - en kou
der - wordt, wordt de Haarlem
mer op de valreep toch nog be
loond. Ineens vallen ze in, slim
de contouren van het landschap
volgend. Kemphanen, 14 stuks.
Het spiedend oog van Tanger
stelt vast dat het allemaal man
netjes zijn. Sommigen dragen al
een gedeelte van het bruids
kleed. Veel wit bijvoorbeeld, van
zogeheten satellietmannetjes.
Tanger is niet verbaasd over de
late komst van de kemphanen.
„Ze arriveren altijd als laatsten
op de slaapplaats."
Het aantal stelt hem niet teleur.
„Weinig? Ach, de trek is nog
maar net begonnen. De piek ligt
pas halverwege deze maand."
In 1998 wordt het project geïn
tensiveerd. Naast West-Europa
wordt dan geteld in Zuid-, Cen
traal- en Oost-Europa. Gedetail
leerde informatie over trekrou-
tes, fourageer- en rustgebieden,
broedgebieden, én aantallen
kan bijdragen aan de bescher
ming van de kemphaan in Eu
ropa.
Twee kemphanen, op doortrek. Een gedeelte van het bruidskleed is al aanwezig.
FOTO OENE MOEDTFOTO NATURA
BERT DE JONG»
Het Noord-Hollandse ijsvogel
project is klaar. Vorig en dit jaar
hebben medewerkers van Land-
schapsbeheerNoord-Holland
32 nieuwe broedplaatsen voor
ijsvogels gemaakt: 12 op ge
meentegrond, 9 bij particulie
ren, 4 in natuurgebieden van
Staatsbosbeheer, 4 op provin-
ciegrond en 3 op terreinen van
het Noordhollands Landschap.
Morgen wordt op landgoed
Marquette hef project officieel
afgesloten. De nieuwe broed
plaatsen zijn gesitueerd in de
regio's Gooi en Vechtstreek en
Kennemerland.
De bontgekleurde ijsvogel is in
Nederland een buitenbeentje,
dat om meerdere redenen op de
'rode lijst' staat. Bekende pro
blemen, watervervuiling en
landschapsbederf, spelen deze
soort parten. Ook strenge win
ters, met dichtgevroren sloten
en plassen, kunnen een zware
tol eisen. Veel ijsvogels trekken
niet weg. Bij vorst is het snel
met ze gebeurd.
Ijsvogels zijn vrij schuw, en af
hankelijk van schoon water
waarin flink wat kleine vis
zwemt. En er moeten langs de
oevers plekken zijn waar deze
vogels hun nest kunnen maken.
Ze hebben een voorkeur voor
zandige, steile oevers, zoals je
die bijvoorbeeld aantreft langs
beken. Ijsvogels graven in oe
verwandjes een gang met een
lengte van 50 tot 100 centime
ter. Aan het eind worden de eie
ren gelegd.
Volgens Landschapsbeheer is
opveel plaatsen in Noord-Hol
land de kwaliteit van het opper
vlaktewater flink verbeterd. Bui
ten het broedseizoen worden in
waterrijke biotopen al geregeld
ijsvogeltjes waargenomen. Door
nieuwe nestplaatsen te maken
is er hoop dat de ijsvogel op
meer plaatsen in de provincie
gaat broeden.
Hergebruik
via glasbak
op 81 procent
LEIDSCHENDAM ANP
Het hergebruik van glas
via de glasbak is vorig jaar
uitgekomen op 81 procent.
Sinds 1981 gaat het om
een toename van 115 mil
joen kilo tot 345 miljoen
kilo, ofwel 22,6 kilo per in
woner. Dit blijkt uit het
jaaroverzicht van de Stich
ting Promotie Glasbak in
Leidschendam.
Volgens Miranda Boer, se
cretaris van de stichting, is
het streven om in het jaar
2000 uit te komen op 90
procent hergebruik. Het
percentage steeg het afge
lopen jaar heel licht van
80,5 naar 81.
Van de 345 miljoen kilo
glas werd meer dan de
helft (56 procent) op kleur
ingezameld.
PUZZEL
123456789
M
I
ËëS
OPGAVE
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. lichaamsdeel, verfrissing; 2.
fossiele paraffine; 4. muziek
noot, vlug, voertuig; 5. inham
v.d. zee, deel v.e. kolenkachel;
6. bevel, familielid; 7. Schotse
familie, fier; 8. uitroep, bosgang,
muzieknoot; 10. gedeelte v.e.
spoorbaan; 11. bitterheid,
vruchtennat.
Verticaal:
1. beroep; 2. rondhout, dierenge
luid, muzieknoot, uitroep van af
keer; 3. echtgenoot, Turkse titel,
tuimeling; 4. bekoorlijk; 5. rivier
in Italië, graad; 6. familielid; 7.
betovering, plaaggeest, hals
doek; 8. spil, bijwoord, gereed,
bazige vrouw; 9. iemand die
graag praat.
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. postduif; 2. antilope; 3. riet
gors; 4. kolenhok; 5. exlibris;-6.
reisgids; 7. eenzijdig; 8. nog
maals.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: PARKE
REN en STELLING. Het sleutel
woord luidt: GEZINSHULP.
STRIPS
TOMPOES
Heer Bommel en de Pikkin Ring
Heer Bommel stribbelde erg tegen,
maar de ziekendrager trok met geoe
fende bewegingen een paar riemen
om hem heen en legde hem vast.
,,Zo'n fijne heer als u moet zich niet
opwinden", sprak hij al gespend.
,,Het is slecht voor uw verstuikte en
keltje en bovendien hebt u zich al
voldoende afgemat bij de winter
sport."
,,Ik kom niet van de wintersport!"
riep heer Ollie. ,,Dit is allemaal een
vergissing. Ik ben een ander!"
„Kom, kom", hernam de broeder.
„Voor mij hoeft u zich niet te scha
men, hoor. Een ongeluk bij het skiën
is gauw gebeurd. Rijke lui zoals u
hebben het moeilijk, meneer; ik heb
het heel wat prettiger, hoor. Twintig
uren per dag werken voor een karig
loon; maar gevaar is er niet bij, zoge
zegd." Zo babbelende overstemde hij
de protesten van zijn patiënt en de
ziekenauto stopte dan ook voor het
hospitaal voordat heer Bommel het
misverstand had kunnen ophelde
ren.
Het ziekenhuis waar de roepende
heer nu werd binnengedragen was
oud en overvol en daarom werd hij
dan ook zolang in een wachtkamer
gezet. „Niet zo schreeuwen, me
neer", sprak de verpleegster die hem
kwam inschrijven. „U stoort de pa
tiënten!"
„Ik ben geen patiënt!" riep heer Ollie
radeloos. „Dat weet ik", hernam de
zuster. „U bent kolonel Puinkorn en
u bent een wintersportgeval. Maar
we zullen u zo helpen. Daar komt de
dokter al aan."
H
T
W
(El
DOOR JAN VISSER
De paaslente is voorbij. Tussen Schotland en Noorwegen maal
actieve depressie furore en het fronten systeem, dat de voorstei
grenzing vormt van uit de poolstreken afkomstige luchtmassa'!;
morgen van noord naar zuid over Nederland. De passage gaat g
met bewolking waaruit later op de ochtend of tijdens de midda
regen of een bui kan vallen. De wind waait uit het westen, later v.
westen, en neemt aan de kust toe tot krachtig. De temperature
ochtends nog oplopend tot 11-12 graden, schommelen tijdens
middaguren rond 10 graden.
Op vrijdag bevindt Nederland zich in koude, uit de poolstreken!
komstige luchtmassa's. Het wordt dan niet veel warmer dan 1G 7,
den en vooral in het binnenland kan een maartse bui vallen. In
kustgebieden laat de zon zich geregeld zien maar er waait wel jL
krachtige, 's ochtends eerst nog een af en toe harde noordwest) p
wind. Doordat een hogedrukgebied boven de Golf van Biskaje e
Westelijke winden voeren zachtere lucht aan waarin de temper)
op zondag tot een graad of 14 oplopen. Wel kan er soms wat rej fl
vallen.
Gisteren een koude start van de dag. Onze man in Bloemendaaj
in een duinvallei vlak boven de grond 3 graden vorst. Overdag vf
het bij onafgebroken zonneschijn snel warmer. Tijdens de midd N
uren resulteerde dat weer in het typische thermische voorjaarst
het koelst aan de kust, het warmst steeds verder het land in. Bij
werd het in Bloemendaal aan Zee 11,6 graden, Valkenburg 13,
Haarlem-West 14,4 en op Schiphol 15,3. In het midden van ht
kwam De Bilt op ruim 17 graden en in Limburg werd de 19graj r
bereikt. Tijdens de afgelopen nacht werd het nachtelijke warmt
lies getemperd door van zee binnendrijvende wolkenvelden, j
C
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Noorwegen:
Langs de kust frequent
buien, in het noorden
met sneeuw. Boven
dien flink wat wind.
Rons Oslo geregeld op
klaringen. Kouder, met
op vrijdag maxima van
0 graden in het noor
den tot rond 5 in het
zuiden.
Zweden:
Morgen bewolkt en
plaatselijk regen, in
het noorden sneeuw.
Vrijdag vooral in het
zuiden kans op opkla
ringen. In het noorden
waait een koude wind.
Stevige daling van
temperatuur, met op
vrij- dagmiddag maxi
ma van 0 graden in het noorden tot
8 in het zuiden.
Denemarken:
Met name vrijdag guur weer met
enkele (winterse) buien en middag-
temperaturen tussen 5 en 10 gra
den.
Engeland, Schotland, Wales en Ier
land:
Morgen veranderlijk bewolkt en
vooral in Schotland kans op enkele
(winterse) buien. Vrijdag vanuit Ier
land regen. Middagtemperatuur in
Schotland en langs de Noordzee
iets onder de 10 graden, elders
een paar graden erboven.
België en Luxemburg:
Morgen aanvankelijk wat (mot)re-
gen. Daarna soms zon, soms een
bui. Frisser, met op vrijdag maxima
meest iets onder de 10 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Geregeld zon, maar in het noorden
en noordoosten wolkenvelden en
toenemende kans op wat (mot)re-
gen. Kouder, met op vrijdag maxi
ma van 10 tot 15 graden.
Portugal:
Vrij zonnig en droog. Middagtem
peratuur rond 22 graden; in het
binnenland plaatselijk boven de 25
graden.
Madeira:
Flinke perioden met zon en een
kleine kans op een bui. Middag-
temperatuur iets boven de 20 gra
den.
Spanje:
Overwegend zonnig. Droog. Maxi
ma van 18 graden aan de Costa's
in het noordoosten tot meer dan 25
plaatselijk in het binnenland.
Canarische Eilanden:
Flinke zonnige perioden. Morgen
toenemende kans op een enkele
bui. Middagtemperatuur dichtbij
de 25 graden.
Marokko:
Westkust: afwisselerid zon en wol
ken. Kans op een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur tus
sen 22 en 26 graden.
Tunesië:
Geleidelijk meer zon en minder
buiig, maar in het noorden ook
morgen nog wolkenvelden. Iets ho
gere maxima: in het noorden onge
veer 17 graden, in hét zuiden ruim
20.
Zuid-Frankrijk:
Veel zon en droog. Middagtempe
ratuur tussen 17 en 22 graden.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig en droog. Maxima ongeveer
19 graden.
Italië:
In het noorden en langs de west
kust droog en vrij zonnig. Elders
wisselend bewolkt en vooral in het
zuiden aanhoudende kans op een
regen- of onweersbui. Langzaam
iets minder fris; Morgen maxima
uiteenlopend van 14 graden lokaal
in het zuidoosten tot 19 in het
noordwesten.
Corsica en Sardinië:
Zonnige perioden en vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur rond
18 graden.
Malta:
Wisselend bewolkt en kans op een
enkele regen- of onweersbui. Maxi
ma iets omhoog naar ongeveer 17
graden op morgen.
Griekenland en Kreta:
Half tot zwaar bewolkt en enkele
Middagtemperatuur tussen 10 en
15 graden.
Turkije en Cyprus:
Kusten: soms wat zon, maar ook
fikse regen- en onweersbuien.
Maxima omstreeks 15 graden.
DONDERDAG 3 APRIL 19
Zon- en maanstanden
Zon op 07.10 Zon onder
Maan op 05.04 Maanondc
Waterstand
limuiden Katwijk
Hoog 00.19 13.05 23.52 »o
Laag 07.55* 21.20 07.36 »|a
Weerrapporten 01 april 20 uur:
Amsterdam onbew nw3 15
De Bilt onbew. nw3 17
Deelen onbew nw2 17
Eelde onbew w4 16
Eindhoven onbew nnw2 18
Den Helder onbew. w2 12 k
Rotterdam onbew. wnwl 16 p
Twente onbew. nw2 17 f.
Maastricht
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Boedapest
Dublin
Geneve
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen zwaar be*
LasPalmas halfbew
Lissabon onbew.
Locarno licht bew.
Luxemburg licht bew
halfbew.
Madrid
Rome
Split
Stockholm
Warschau
Wenen
Bangkok
Buenos Aire
Casablanca
Johannesburg hall
Los Angeles zwaar bei
New Orleans zwaar bei
New York half bew
TelAviv zwaar bev
Tunis onweer
Vancouver onbew.
licht be
Duitsland:
Flinke zonnige perioden, ii
nacht en ochtend hier en
mistbanken. Morgen meer wi
en in het noorden kans op wi
gen. Maxima uiteenlopend va
graden in het noordooster
dichtbij 20 graden lokaal ir
Rijndal.
Zwitserland:
Vrij veel zon en droog. Middaj
peratuur tussen 13 en 19grac
Oostenrijk:
Rustig weer met flink wat zon
soms ook wolkenvelden. D
Maxima rond 15 graden.
Polen:
Naast zon vooral morgen ook
kenvelden. Vrijwel overal d
Middagtemperatuur van een
of 10 langs de Oostzee to
plaatselijk in het binnenland.
Tsjechië en Slowakije:
Zonnige perioden en droog.
enkele wolkenvelden. Middaj
peratuur ongeveer 15 graden.
Hongarije:
Rustig en droog weer met flin
zon, soms wolken. Middagte
ratuur iets omhoog naar ong
15 graden.
