Er leeft maar
Wie heeft dit
een vraag
gedaan?'
Mobutu moest dokken voor de macht
Eeuwige zomertijd
lüz HSr"van tilWSiSIiï
Feiten Meningen
Dorrestein en
Albert Heijn
MET PASEN STEELT VAN TIL
DE SHOW
ZATERDAG 29 MAART 1997
152
De boekenweek is weer voorbij en daardoor kreeg ik einde
lijk tijd om het boekenweekgeschenk te lezen. Al na tien
bladzijden voelde ik mijn maag hevig knorren. Na twintig
bladzijden hield ik het niet langer: ik snelde naar de keuken
en maakte vijf dikke bruine boterhammen klaar.
Nadat ik mij gespijsd en gelaafd had. dacht ik: ik moet het
geschenk aan een nader onderzoek onderwerpen. Hoe komt
't dat je er zo'n vreselijke honger van krijgt? Ik ben overnieuw
begonnen en heb alle passages over spijs en drank aange
streept. Weet u hoe vaak Renate Dorrestein in krap 94 pagi
na's op de een of andere manier aan eten of drinken refe
reert? Ruim honderd maal! De volgende dranken worden ge
noemd: koffie, whisky, pepermuntthee, wijn, espresso, se-
ven-up, sambuca, sterrenmix, citroentje, wodka, cola, ijs
thee, melk, mm, tequila. Goed, dat mag er zijn, maar vooruit,
laten we haar daar niet hard over vallen.
Wat etenswaren betreft, loopt het echter kolossaal de spuiga
ten uit. In 94 pagina's wordt, zet u schrap, heel Albert Heijn
over u uitgestort: molsla, (muffe) boterhammen, knoflook,
cake, tomaten, tofunaise, sla, geiten-
kwark, runderschenkel, soep, rabar-
bertaart, zalmforellen, croissantjes,
honing, bruine karbonades, sappige
saucijsjes, oliebol op pootjes, pud
dingen, pannenkoeken, spekvet,
reep chocola, uitgedroogde koeken,
tofoeburgers, seitanballetjes, lin-
zensticks, pistache-ijs, sardientjes,
augurken, negerzoenen, ijslolly's,
vissticks, rottende mossel, beschuit,
eitjes, erwten, sinaasappels, quiche,
paprika, uien, olijveq, soufflé, raap
stelen, yoghurt dressing, oesterschel
pen.
Ook uit de reformwinkel wordt één
en ander betrokken, want men ver
orbert onder meer tiengranenbrood
en malse jonge brandnetels. Voorts
komt er in het boekje een jongedame voor die steeds een
koolsoepjurk draagt en tenslotte zegt iemand bij wijze van
liefkozing: 'Oude knolraap van me'. Tenslotte verwijst na
tuurlijk ook de titel naar voedsel. Immers: 'Want dit is mijn
lichaam,' wordt door Jezus gezegd als hij bij het avondmaal
het brood breekt en aan zijn discipelen overreikt.
Wat moeten we hier nu van denken? Wordt Renate Dorres
tein, als gevolg van het feit dat ze vanwege haar ziekte ME
streng dieet moet houden, geobsedeerd door voedsel? (Zo
erg kan die ziekte overigens niet zijn, want ze rookt, en roken
is nu eenmaal het allerongezondste wat een mens kan doen,
daar is zelfs het strengste dieet niet tegen opgewassen).
Of hebben de CPNB en Dorrestein, vanwege de hoge kosten
van het boekenweekgeschenk, in 't geheim een deal gesloten
met de Nederlandse voedsel- en drankindustrie? Is daarbij
afgesproken dat Renate Dorrestein, in ruil voor stiekeme
sponsoring, ten minste op elke bladzijde van haar boekje
eenmaal aan spijs of drank zou refereren?
Zoveel is zeker: ook in haar andere boeken blijkt Dorrestein
geobsedeerd door voedsel. In haar roman 'Het hemelse ge
recht' beschrijft ze tientallen keren watertandend de maal
tijdbereiding in een restaurant. In de eerste vijftig bladzijden
van haar roman 'Een sterke man' wordt ook zo'n vijftig keer
naar voedsel venvezen.
Bij Dorrestein wordt altijd gekookt, gebraden, gebakken.
Haar vrouwelijke hoofdpersonen beginnen vroeg of laat
steevast deeg te kneden. Desalniettemin heeft ze in haar
roemruchte carrière nog nooit op zo'n verbijsterende manier
uitgepakt als in dit boekenweekgeschenk. Hier heeft ze alle
remmen losgegooid. Als u toevallig mocht lijnen, laat dit ge
schenk dan beslist ongelezen. En lijnt u niet, wees er dan
toch op bedacht dat u na lezing van 'Want dit is mijn li
chaam', al gauw twee kilo bent aangekomen!
ÜI»I
Het is klokslag kwart voor twee als de moskeeën in de Haagse Schilderswijk leegstromen. Als één man zet een menigte van duizen
den mensen koers naar het Jacob van Campenplein. Daar neemt de Turkse gemeenschap afscheid van de moeder en haar vijf om
gekomen kinderen. Honderden handen dragen de kisten, bedekt met Turkse en islamitische vlaggen. Allah is groot klinkt het krach
tig uit vele kelen.
Dan wordt het stil op het plein.
Een imam neemt het woord en
prijst de doden. „Zij verdienden
dit niet. Wie de kinderen en hun
moeder deze pijn heeft aange
daan, moge zijn God hem de
zelfde pijn bezorgen." De imam
maant de rouwenden echter
ook tot kalmte en wijsheid:
„Niemand weet wie deze daad
op zijn geweten heeft. Laten we
ons rustig houden en geen
wraak nemen op de moorde
naars van deze familie."
Dan bidden vrienden, familie
en buurtbewoners met het ge
zicht naar het oosten voor de
doden. Aan de rand van het
plein zijgt een meisje ineen. Het
is één van de dochters die de
vuurzee overleefde door uit het
raam te springen. Vrouwen on
dersteunen het meisje en heffen
een klaagzang aan. In de me
nigte breekt iets. Zelfs de meest
gestaalde mannen kunnen hun
tranen niet bedwingen. „Dit is
hartverscheurend'fluistert
H. Eksi van de Turkse Vereni
ging Schilderswijk. „Er leeft
maar één vraag onder de ge
meenschap: Wie heeft dit ge
daan? De daders moeten zo snel
mogelijk worden opgespoord.
Want hoe langer de onzeker
heid blijft, hoe groter de kans
dat mensen het recht in eigen
hand nemen. Dat moeten we
absoluut voorkomen.
Erki loopt samen met collega
S. Ergül van de bewonersorga
nisatie terug over het plein. De
lijkwagens rijden langzaam de
straat uit. Geëmotioneerde jon
geren scanderen religieuze leu
zen en lopen in de richting van
de uitgebrande woning. Erki en
Ergül delen pamfletten uit voor
de Tocht van verdrieten wan
hoop later op die dag.
Terug in het pand van de bewo
nersorganisatie Schilderswijk
zijn de voorbereidingen voor de
mars in volle gang. Routes wor
den inderhaast uitgetypt en ge-
kopiëerd, affiches geplakt en
overleg gepleegd met de politie.
Organisator Martin de Goede
Massale belangstelling in de Haagse Schilderswijk bij het afscheid van de omgekomen Turkse vrouw en haar vijf kinderen.
en Ergül geven aan de lopende
band interviews. De schmink
van een televisieoptreden is nog
op hun gezichten te zien. Mede
organisator van de mars Alida
Dolleman: „Het is een gekken
huis. En we hebben de hele
nacht niet geslapen. Gewoon
nog van de beelden van de
brand. Ik denk datwe het nooit
zullen vergeten."
Erkin en Ergül lezen de Turkse
krant Sabah en maken zich
kwaad over de tendentieuze
toon van de artikelen. De krant
beweert dat de brandweer pas
na een half uur de brand bereik
te en niets deed voor de slacht
offers. Ook staat in het artikel
dat racisten de brand hebben
aangestoken. „Dé Schilderswijk
is een multiculturele wijk. Laten
we de goede verstandhouding
tussen Nederlanders en al
lochtonen niet verpesten door
deze speculaties. Het is gewoon
nog niet duidelijk wie de daders
zijn. Deze krantenberichten
wakkeren woede aan tegen Hol
landers terwijl de feiten dit niet
FOTO ANP PAUL VREEKER
ondersteunen", zegt Ergül
kwaad.
Hij heeft vandaag op straat al
diverse malen staan discussië
ren met Turken die het over een
nazi-aanslag door racisten had
den. „Het zijn geruchten die
door de wijk gaan. Maar nie
mand weet het zeker. Ik vind
het gevaarlijk dat men het poli
tieonderzoek niet afwacht
Dan vertrekt de organisat
de Wouwermanstraat, wa a
school van enkele slachto i
staat. Vandaar begint om
voor zes de tocht van ven
en wanhoop. Ruim zeven i
zend Hagenaars lopen, m I
burgemeester Wim Deetn i
wethouder voor integraüe
van Kampen en minister
ontwikkelingszaken Jan Pi t
voorop, zingend door det
naar de woning van de on
men familie. Onder hen is
Campolat uit Duitsland.
polat was op familiebezoe e
Den Haag toen hij het nie
van de brand vernam. „Ik
niet wat ik hoorde. Ik kent i
familie goed. Vorig jaar b<
nog bij hen thuis geweest r
was een hardwerkende, g
familie. Waarom, waaron j
moest dit toch gebeuren? i
vraagt hij aan mensen on
heen.
Ook H. de Gou, gepensioi
adjunct-directeur van het
haus, stelt zich deze pran c
vraag. Toen De Gou op R j
West van de tocht hoorde
dacht hij zich geen momi
kom niet uit de Schilders* jv
maar we zijn allemaal Ha j
naars. Ik ben meteen in d p
gesprongen om mee te lo
Hij zwijgt als het huis van
milie, nog zwartberoet, ir r
komt. De stapel boekette t
het portiek is aangegroeit
een indrukwekkende blot
zee. Dan neemt burgeme
Deetman het woord. „Wi r
hier bijeen zijn gekomen, "s
mee met de familie en vri c
van de slachtoffers. Later
denkend aan degenen dit f
omgekomen en aan hent
achtergebleven, enkele o{ tl
blikken stilte in acht nemi r
Het is ook Deetman die d
denking tot een einde bre j?
„Dit was een waardig mo v
En nu in rust naar huis.''
den haag annelies smit
Zaïrese president had niet genoeg aan zijn soldij
Geen steun voor Frans verzet tegen verzetten van de klok
kwam het de Fransen goed uit. Toeris
ten kregen de kans 's avonds op het ter
ras een uurtje langer van de zon te ge
nieten. Dat was goed voor de horeca en
goed voor het imago van het land.
In Frankrijk wordt beweerd dat premier
Juppé zich met zijn verzet heeft laten
leiden doorprivé-omstandigheden. Hij
heeft een kind van twee jaar, dat kenne
lijk ook door het verzetten van de klok
ken van slag raakt. Uit enquêtes blijkt
overigens dat negentig procent van de
Europeanen voorstander van de zomer
tijd is. Volgens een gisteren gepubli
ceerd NIPO-onderzoek staan negen van
de tien Nederlanders positief tegenover
de zomertijd. Vooral 55-plussers vinden
de zomertijd prettig.
Zomertijd betekent alleen dat mensen
collectief besluiten een uurtje eerder op
te staan. In de 19de eeuw en eerder had
den mensen dergelijke kunstgrepen niet
nodig, zegt Van Gent. „Zij stonden ge
woon op als de zon opkwam. De zomer
tijd is een cultureel verschijnsel, net als
het ritme van een etmaal. Bij ons begint
een nieuwe dag om middernacht, in an
dere culturen als de zon ondergaat."
Van Gent relativeert de energiebespa
ring die de zomertijd zou opleveren. „In
de zomer wordt nauwelijks gestookt. En
die paar lampjes die een uur later aan
gaan zetten ook geen zoden aan de dijk.
Dankzij de zomertijd hebben mensen 's
avonds meer tijd om met de auto te toe
ren of televisie te kijken. Dat kost alle
maal energie."
Toch is een vereniging als Natuur
Milieu mede uit milieu-overwegingen
voor de zomertijd. De energiebesparing
bedraagt naar schatting 0,2 procent.
„Dat is misschien niet imponerend,
maar alle beetjes helpen. Mensen heb
ben langer het licht doordat zij eerder
opstaan", zegt woordvoerder Marijke
Bunt. Zij heeft echter alle begrip voor
mensen die moeite hebben met de
noodzakelijke omschakeling in maart en
november. „Het is ook denkbaar de zo
mertijd het hele jaar te hanteren. Dan
vervalt die omschakeling. Het nadeel is
dan dat het in de wintermaanden laat
donker en laat weer licht wordt, maar in
die periode zijn de dagen toch al kort. Of
nu de ochtendspits of de avondspits in
het donker is, dat maakt niet zoveel uit."
Wordt vervolgd in het begin van het vol
gende millenium, wanneer de EU-af
spraken uit het einde van de vorige
eeuw worden geëvalueerd.
den haag carel van der velden
In haar eeuwige reis rond de zon trekt
de aarde zich niets aan van de tijdsbele
ving van de bewoners van de planeet.
Een goede zonnewijzer legt elke dag met
grote precisie het aantal zonne-uren, -
minuten en -seconden vast. Mensen
morrelen echter graag aan de tijd. Ze
zetten sinds twintig jaar eind maart col
lectiefhun horloge een uurtje vooruit.
Dat de Fransen van deze zomertijd af
willen, is niks nieuws. Het gemorrel aan
de mensenklok is van alle tijden, weet
Rob van Gent van het Boerhaave Muse
um in Leiden.
Frankrijk kreeg onlangs in Europees ver
band geen steun voor haar voorstel
maar eens op te houden met het perio
dieke gedraai aan de klokken. De Fran
sen beklemtonen op dit moment de na
delen die het systeem ontegenzeggelijk
kent. Zij moesten zich echter neerleggen
bij de wil van de andere landen in de
Europese Unie, die een chaos in de in
ternationale handel en het vliegverkeer
vrezen als Frankrijk als enige de af
spraak zou negeren. De Fransen kregen
overigens wel voor elkaar dat de zomer
tij dregeling slechts is verlengd tot 2001.
De biologische klok van ouderen en
vooral kinderen raakt danig in de war op
het moment dat de klok een uur vooruit
wordt gezet of wordt teruggedraaid. Veel
kleine kinderen krijgen van nature slaap
tegen de tijd dat de zon ondergaat. Als
gevolg van de afspraken van volwasse
nen moeten zij in de zomermaanden
echter vaak al naar bed als de zon nog
hoog aan de hemel staat. En dat alleen
omdat de ouders met andere leeftijdge
noten de afspraak hebben gemaakt dat
het geen acht, maar al negen uur is.
Wetenschappelijk medewerker Rob van
Gent van het Boerhaave Museum be
heert een unieke collectie sterrenkundi
ge instrumenten die in het pre-atoom
tijdperk voor de tijdmeting werden ge
bruikt. Hij geldt als een expert op het
vlak van het fenomeen 'tijd'. De discus
sie in Europees verband vindt hij verma
kelijk. „Het ironische is dat Europa er
vorig jaar na lang praten voor het eerst
in is geslaagd een eenduidig beleid te
formuleren met betrekking tot de zo
mertijd. In alle zestien EU-landen duurt
de zomertijd nu van eind maart tot eind
oktober. En dan wil Frankrijk er nu na
een jaar alweer vanaf!
Het Franse verzet is merkwaardig, om
dat het bij toeristen populaire land in de
jaren zeventig de grote animator was
achter deze vorm van tijdmanipulatie.
Energiebesparing was destijds het tover
woord. Maar ook om andere redenen
CIA-agenten, fabelachtige som
men aan de generaal betaald
om hem te laten ingrijpen in de
Angolese burgeroorlog.
In de jaren zeventig diende zich
een tweede bron van persoon
lijke inkomsten aan: de natio
nalisatie van Zaïrese onderne
mingen. Officieel diende de
„zaïrisatie" om het Zaïrese volk
de controle over de eigen pro
ductiemiddelen terug te geven.
Maar in werkelijkheid was de
gene die er het meeste voordeel
van had Mobutu. Hij verwierf in
die tijd maar liefst veertien
plantages.
De meest constante bron van
verrijking was de nationale
schatkist. Van het staatsbudget
ging 15 a 20 procent op aan do
naties aan de president. De
schenkingen werden overigens
aangevuld met andere „subsi
dies". In 1989 verdween een
kleine 18 procent van het
staatsbudget naar de mysterieu
ze post „Andere Goederen en
Diensten". Verder roomden de
president en zijn entourage een
deel van de exportinkomsten
van grote Zaïrese mijnonderne
mingen af.
Tegen het einde van de jaren
zestig circuleerde het gerucht
dat de Zaïrese president bij de
rijkste burgers van de wereld
hoorde. Maar het enige harde
feit was de waslijst van zijn on
roerend goed. Zijn tientallen
buitenhuizen en residentiële
verblijven in het buitenland ver
tegenwoordigden een gigan
tisch kapitaal. De residentie in
Savigny nabij Lausanne werd in
de jaren tachtig geschat op
3.750.000 dollar. De veelbespro
ken villa in Cap Martin aan de
Franse Rivièra, waar de zieke
president de afgelopen weken
verbleef, zou 1.250.000 dollar
waard zijn.
Ondanks de persoonlijke verrij
king van Mobutu ten koste van
de Zaïrese economie en dankzij
gulle gevers uit het buitenland,
vermoeden experts dat het pri-
vé-bezit van de president wei
eens zou kunnen tegenvallen.
In mil voor zijn macht moest hij
waanzinnig veel geld betalen
aan de zogenoemde „baron
nen" van het regime. „Om het
systeem op de been te houden
moest hij enorme sommen be
talen", aldus de Gentse
econoom Jef Matson.
Overigens zal Mobutu zeker
nog een appeltje voor de dorst
achtergehouden hebben voor
na zijn al dan niet vrijwillige
pensionering. Een klein deel
staat wellicht nog op privé-reke-
ningen in Zwitserland en België.
ruswuk» alexanderschlangen
Mobutu is al jaren
aan de macht in Zaï
re. Die macht heeft
hem geen windeieren
gelegd, al moest hij
er fors voor betalen
aan allerlei 'baron
nen' en beschermhe
ren. De Zaïrese presi
dent bezit niet alleen
paleizen in zijn eigen
Afrikaanse land maar
ook elders, zoals hier
(foto boven) in Ro-
quebrune, Cap Mar
tin, in Zuid-Franrijk.
FOTOS AP/ARCHIEF
De macht heeft de Zaïrese pre
sident Mobutu waarschijnlijk
heel veel smeergeld gekost. Of
hij daarnaast nog een fabelach
tig fortuin heeft vergaard tijdens
zijn ambtsperiode, zal wel altijd
een mysterie blijven.
Het privé-bezit van Mobutu is
al jarenlang onderwerp van spe
culaties in de internationale
pers. De dertig jaren kleptocra-
tie, macht gebaseerd op diefstal,
zouden Mobutu volgens die
verhalen een bedrag van vier tot
vijftien miljard dollar hebben
opgeleverd. De werkelijkheid
zou weieens een stuk minder
sprookjesachtig kunnen zijn, al
dus de Belgische krant De Stan
daard.
Bij zijn aantreden als president
in de jaren zestig beloofde ge
neraal Mobutu dat hij zou leven
van zijn soldij. Maar door een
systeem van zelfverrijking wist
hij een inkomen te vergaren dat
vele malen hoger was dan zijn
loon in het leger.
Vooral in de eerste fase van zijn
regime vormden directe om
koopsommen van buitenlandse
regeringen en veiligheidsdien
sten een wezenlijk deel van Mo
butu's persoonlijke inkomsten.
De Amerikaanse overheid heeft,
volgens uit de school klappende
■MillllH
Actuele ontwikkelingen op het gebied
van interieurdesign ziet u traditiegetrouw
rond de Paasdagen als eerste bij Van Til.
Nederlandse èn buitenlandse topmerken
zorgen ook dit jaar weer voor spectaculair
meubelnieuws. Van Til geeft aan die pre
sentatie natuurlijk weer een feestelijk
tintje: diverse designmeubelen
koopt u met Pasen voor een
iale voordeelprijs!
DESIGNCENTRUM
