'Waar is Jezus nu eigenlijk aan gestorven?'
IRCIIIIVl'ÏV
Docos heeft een viaduct als kantine
Kerk Samenleving
ZATERDAG 29 MAART 1997
REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071-53
Bijbelverhalenschrijver prof. dr. Bob Smalhout geeft antwoord op voor de hand liggende vragen
Het bestaan van God is heel zijn leven aan
wezig geweest, vertelt Smalhout, woonach
tig in Bosch en Duin. Op de middelbare
school volgde hij geheel vrijwillig een cur
sus bijbelse geschiedenis. „Die cursus vond
ik heel fascinerend. De interesse is altijd ge
bleven. Naarmate je ouder wordt, neemt
die interesse alleen maar toe. Het bestaan
van God is mij met de paplepel ingegoten."
Dat verklaart hij als volgt. „Mijn grootmoe
der van moeders kant woonde bij ons thuis.
Dat was een hele religieuze vrouw die iede
re dag in de Statenbijbel las. Zij las mij er
ook uit voor. Ik begreep er aanvankelijk
niets van, maar het maakte altijd wel een
diepe indruk op mij. Mijn vader was beel
dend kunstenaar. Die sleepte mij als kind
van vijf jaar iedere zondag mee naar de mu
sea in Amsterdam. Want dat was goed voor
mijn culturele opvoeding. In het bijzonder
was hij zeer gesteld op oude kunst. Vooral
die oude kunst uit de zeventiende eeuw was
helemaal doordrenkt van bijbelse voorstel
lingen. En dat legde mijn vader ook uit. De
gelijkenis van de verloren zoon of Mozes
die het volk door de Rode Zee loodste. Iede
re week kreeg ik die verhalen uit het Oude
en Nieuwe Testament te horen. Ik vond het
fantastische verhalen. Ze leefden helemaal
Respect
Zijn vader kwam ook in de synagoge en in
de katholieke kerk. Hij kon met allerlei
mensen goed opschieten. Automatisch
kwam Smalhout jr. ook in verschillende
kerken. „Mijn vader had een hele stapel
Statenbijbels. Hij was ook graficus en druk
te dan zijn mooiste etsen en gravures af bij*
voorkeur op handgeschept zeventiende-
eeuws papier. Dat is het mooiste wat er is,
absoluut houtvrij. Hij kocht ze tweede
hands en sneed er vervolgens heel voor
zichtig de blanco schutbladen uit en ge
bruikte die voor het drukken van etsen. Hij
had zoveel respect voor die bijbel, dat het
exemplaar onbeschadigd in de kast werd
gezet. Op een gegeven moment hadden we
een hele plank met van die Statenbijbels,
die gedrukt waren in het oude gotische
schrift. Mijn vader kende die gotische let
ters en leerde mij bliksemsnel de betekenis
ervan. In korte tijd kon ik die zeventiende-
eeuwse gotische Statenbijbels lezen. Tot op
de dag van vandaag lees ik dat gotisch
schrift net zo makkelijk als de ochtendkran
ten. Overigens kon je die Statenbijbels voor
de oorlog voor een appel en een ei kopen.
Veel kerken vonden een gloednieuwe, pas
gedrukte bijbel veel mooier dan een oude
bijbel van driehonderd jaar.
Maar heeft Smalhout nou wel of niet een
christelijke achtergrond? „Nee, ik heb ver
schillende soorten achtergronden. Mijn va
der kwam uit een volbloed joodse familie,
mijn moeder uit een hervormde familie.
Zijn liefde voor het
schrijven van
bijbelverhalen heeft prof.
dr. Bob Smalhout
neergelegd in zijn pas
verschenen boek 'Bijbelse
tijdgenoten' (uitgegeven bij
Het Spectrum), waarvan de
eerste druk tijdens de
recente Boekenweek
meteen was uitverkocht.
De uitgave - bestaande uit
elf bijbelverhalen uit het
Oude en Nieuwe
Testament - moet de lezer
aanspreken, want
binnenkort verschijnt de
vierde druk. Verhalen van
bijbelse personen die
weliswaar eeuwen geleden
hebben geleefd, maar die
zo door Smalhout zijn
neergezet, dat de tijdskloof
geen enkele rol meer
speelt. De bijbelse
personen van toen zijn
hedendaagse mensen
geworden.
Onze beste vrienden waren orthodox
rooms-katholiek. Omdat mijn beide ouders
vurig socialist waren - ze waren ook lid van
de toenmalige SDAP, Sociaal Democrati
sche Arbeiderspartij - kwamen heel veel
linkse socialisten, die tegen het communis
me aanhingen, bij ons over de vloer. Die ui
terst linkse mensen hingen dan weer tegen
het atheïsme aan. Als kind hoorde ik heel
vaak de orthodoxe leuze van Marx, religie is
opium voor het volk. Zo heb ik alle soorten
geloven meegekregen, maar ook het atheïs
me en humanisme. Als kind heb ik me al
gerealiseerd, dat de maatschappij niet zo
uniform is, zoals veel mensen wel denken."
Zijn grote betrokkenheid bij het evangelie -
in het verleden heeft hij al menig bijbels
verhaal geschreven, in het bijzonder over
de figuur van Jezus Christus - maakt Smal
hout geschikt als gastprediker. De kerkgan
gers zouden uit zijn mond eens wat anders
kunnen horen. Maar tot nu toe is het geble
ven bij een incidentele spreekbeurt vanaf
de kansel. De meeste lezingen van Smal
hout, vele tientallen per jaar, worden uitge
sproken op 'neutraal' terrein, hoewel ze
doorgaans duidelijk spiritueel van inhoud
zijn.
Het was hem opgevallen, dat bij de jongere
generatie een minimale kennis aanwezig is
van de bijbelse geschiedenis. „De laatste
schrikbarende ontdekking is, dat er jonge
ren zijn die nog nooit van Adam en Eva
hebben gehoord. En die weten ook niet of
de bijbel nu met een lange of een korte ij
geschreven wordt. Dat is het resultaat van
de verschrikkelijke Mammoetwet. Ik sta nu
tegen een klas van culturele Neanderthalers
aan te praten. In de jaren zestig is niet al
leen de algemene ontwikkeling achteruit
gegaan, maar ook de kennis van bijbelse
geschiedenis." Mijn boek heb ik niet alleen
geschreven voor mensen die de bijbel niet
kennen, maar juist ook voor mensen voor
wie de bijbel niet vreemd is.
„In wezen worden de vragen beantwoord
die ik zelf heel mijn leven heb gehad, terwijl
ik de bijbel goed kende. Naarmate je die
bijbel kritisch gaat lezen, komen er vragen
in je op waarop je geen antwoord krijgt."
Smalhout besloot zijn verhalen op te schrij
ven, omdat theologen en pastores geen ant
woord hebben op wat hij voor de hand lig
gende vragen noemt.
In het voorwoord in het boek duidt hij dat
aan: 'Waar is Jezus Christus nu eigenlijk aan
gestorven? Was Judas wel een verrader? En
wat heeft hij dan verraden? Wat was de
waarde van dertig zilverlingen die Judas van
de hogepriesters kreeg? Waarom heeft Mo
zes het joodse volk via een waanzinnige
omweg naar het Beloofde Land geleid?'
Het lijden van Jezus Christus, toen hij aan
het kruis hing op Golgotha, krijgt ruime
aandacht. Smalhout is dan plotseling de
medicus die wil weten waaraan Jezus nou
precies gestorven is. Hoe reageerden lijf en
psyche van Jezus tijdens die verschrikkelijke
kruisdood. Dit is een aangrijpend hoofd
stuk, omdat Smalhout tot in de detail be
schrijft wat Jezus op die heuvel bij Jeruza
lem moest doorstaan.
Spijkers
„Ik heb dat wel eens besproken met pro
testante en katholieke pastores. Waaraan is
Jezus Christus nou eigenlijk overleden? Jul
lie praten nou al eeuwen over de kruisiging
van Christus, maar je weet helemaal niet
waaraan hij overleden is. In het ziekenhuis
anatomen, en fysiologen hebben zich
mee bezig houden. Als de geestelijken
soort dingen nou eens zouden vertellet
randinformatie. Dan wordt het ook vee
teressanter om er naar te luisteren. Dai
zeggen de mensen, ik heb vanmorgen
gehoord wat ik niet wist, leuk dat die di
nee dit allemaal vertelde. Volgende zon
ga ik weer naar de kerk." In Bijbelse tij<
noten rept hij verder over Mozes, 'profi
tussen manna en meloenen', Koning D
'een godvrezende struikrover', Jozef, 's
relds succesvolste emigrant' en de bari
hartige Samaritaan, de man die een
de jood hielp, die was overvallen. Eerde
waren al twee andere mannen aan de
zwaargewonde voorbijgelopen zonder
hand uit te steken, terwijl ze juist vanui
hun levensovertuiging hadden moeten
pen. De Samaritaan, behorend tot een
dat al heel lang in onmin met de 'gewo
joden leefde, verzorgde de gewonde we
betaalde hem meteen 'twee schellinger
Dat is in onze tijd ongeveer 150 gulden
doet dat zomaar voor een totaal onbeki
de?'
hebben wij regelmatig mensen gehad met
spijkers door hun ledematen heen, bijvoor
beeld bij een ongelukje in de bouw. Daar
hebben we nog nooit iemand aan zien
doodgaan." In zijn boek Bijbelse tijdgeno
ten verhaalt Smalhout uitvoerig over de
doodsstrijd van Jezus.
'Het zweet liep als water langs Zijn lichaam,
waarvan de temperatuur tot een hoge waar
de steeg. Medisch gezien heet dat hyper
thermic. De spieren verkeerden in een con
tinue kramptoestand. De ontwrichte polsen
en voeten deden ondraaglijk pijn. Door
bloedverlies, extreem zweten, dorst en oe
deemvorming ten gevolge van de geseling,
was het circulerend bloedvolume sterk ver
minderd. De bloeddruk daalde, de hartslag
werd steeds sneller. De biochemische sa
menstelling van het sterk verzuurde bloed
was mede door enorm zoutverlies nauwe
lijks nog met het leven verenigbaar. Het
hart begon het op te geven, er ontstond zo
genaamde decompensatio cordis, waardoor
er vocht in de longen kwam. Longoedeem
heet dat. De ademhaling werd reutelend.
Het hart sloeg onregelmatig. Er was een on
draaglijke dorst'.
Smalhout vult aan: „Medici, patholoog
Patiënten
Het boek is er ook gekomen door de ve
gesprekken die hij als arts in de afgelop
tientallen jaren met zijn (duizenden) p
tiënten heeft gevoerd. Smalhout trok
tijd - 'wat is tijd' - voor hen uit. Was da
door meestal niet voor negen uur 's avi
thuis. Hij heeft als actief arts nauwelijk
privé-leven gehad. Zijn vrouw kan zich
dag niet herinneren dat ze gezamenlijk
'normale tijd' hebben gegeten. Heel va
het echtpaar Smalhout 's avonds pas o
uur.
Over die patiënten zegt hij: „Ze wareni
ernstig aan toe en moesten een zware i
ratie ondergaan. Ook sprak ik met patii
ten die stervende waren. Dan krijg je
matisch gesprekken met levensbescho
lijke inhoud. Vaak met mensen die hui
leven van geen God en gebod wilden u
Maar die op het eind van hun leven be
nen na te denken over religieuze zaken
Dan bleek heel vaak, dat ze van God w
losgekomen, omdat ze de bijbel nooit j
hadden begrepen, dan wel dat ze slech
ren behandeld door zielenherders van
kerk. Die mensen hadden ook nooit au
woord gekregen van hun geestelijke lei
wat betreft de grote levensvragen."
In zijn inleiding van het boek vat Small
dat als volgt samen: 'De angstige ogen
al die mensen straalden tenslotte iets
dat ze allen gemeen hadden. Er was d
geen verschil meer te zien tussen de tn
zoekende blikken van christenen, jodei
moslims, hindoes, Jehova's getuigen ol
bahai'.'
Ei
u tdeLeidsch Dagblad
ANN01897
Maandag 29 Maart
Dat er nog trouwlustigen bestaan, vooral als de jonge da
me niet onbemiddeld is, bewijst het 50-tal brieven, dat inge
komen is op eene kleine advertentie, door eene jonge dame
verleden Woensdag in ons blad geplaatst, en welke brieven
heden aan haar zijn gezonden.
Wanneer het nu morgen daarbuiten regenachtig weer is en
het stormt, kan zij in de gezellige huiskamer zich genoeglijk
neervlijen om haar keuze te bepalen, zoo dit mogelijk is uit al
deze aanbidders.
Van den zomer viert zij dan bruiloft, krijgt, naar wij hopen,
een gelukkig huishouden.... en dat alles voor 40 Cents! Waar
de kleine advertenties toch al niet goed voor zijn!
Hillegom. Een inwoner dezer gemeente liet door een scha
renslijper een mes slijpen, waarvoor hij zestig cents moest
betalen. De eigenaar, die dit te veel vond, doch vooraf over
geen betaling had gesproken, weigerde aan dien eisch te vol
doen en riep de hulp der politie in. Vóór diens komst had de
scharenslijper zich echter tevreden gesteld met de betaling
van een kwartje, en zich daarop verwijdert.
Op den gevel van eene villa te Scheveningen leest men:
„Levenslust te huur". Zou 't eene opzettelijke spotternij zijn
met de misanthropie onzer dagen?
ANNO 1972
woensdag 29 maart
LEIDEN Evenals in tal van andere plaatsen wordt in Lei
den vandaag een boomplantdag gehouden. Ongeveer 160
scholieren uit het noordelijk stadsdeel (afkomstig van de vijf
de en zesde klassen van de Alfons Ariënsschool, de Wilhelmi-
naschool en de Karei Doormanschool) hebben vanmorgen bo
men geplant in de nieuwe Merenwijk. Ze kregen van de Leid-
se plantsoenendienst 350 jonge eiken, wilgen en populieren.
De nieuwe aanplant werd gevoegd bij het al gereed gekomen
deel van het Merenwijkpark, waar ook reeds 1800 meter
wandelpad is aangelegd. Langzamerhand begint het park,
dat midden in het Merenwijk-gebied ligt, meer gezicht te krij
gen.
LEIDEN Volgende week donderdag geeft "De Burcht"
haar jaarlijks concert in de Stadsgehoorzaal en wel onder de
naam "Big Band a go go", met o.a. amusementsmuziek, mo
dern ballet, show en dans. Het geheel wordt uitgevoerd door
eigen leden onder leiding van Adri van Velsen en Wil Middel
koop.
LEIDERDORP De dertienjarige Frank Weber, uit de
Bernhardstraat, viste op 4 maart jongstleden een meisje uit
het water voor zijn huis.
Als blijk van waardering heeft burgemeester M.A. van der
Have vandaag de jeugdige redderen zijn ouders ontvangen in
het gemeentehuis. Namens het gemeentebestuur bood hij
Frank een bandje voor zijn cassette-recorder aan.
O L O F O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
LEIDEN KEES VAN KUILENBURG
Bedelarij en daarom dus
verwerpelijk? Dat vroeg het
Leidsch Dagblad zich ruim
35 jaar geleden af in een
verhaal over de voordelen
en de nadelen van het liften.
Riskant en om die reden ta
boe voor meisjes, een goed
kope vakantie of profiteren
van andermans goedheid
werden eveneens geopperd.
Al waakt de krant er wel
voor om er een verhaal voor
of tegen het liften van te
maken. De liftende dames
schijnen er overigens weinig
problemen mee te hebben.
Zij zien het avontuurlijke
van een goedkope verplaat
sing kennelijk wel in.
De dames - die er overigens
alleen voor de foto stonden
- hadden voor hun liftavon-
tuur wel een opvallende
plek uitgezocht. Nog net is
een uitstekende punt te zien
van een stuk beton dat be
doeld was voor de aanleg
van een viaduct. In de
volksmond sprak de Leide-
naar spottend over het
Mussert-viaduct.
De in ons land gehate Mus-
sert was tot 1933 hoofdinge
nieur bij rijkswaterstaat en
oprichter van de Nationaal-
Socialistische Beweging
(NSB). Tijdens de oorlog
had Mussert de opdracht
Nederlandse vrijwilligers te
werven voor dienstneming
in het Duitse leger of in de
arbeidsdienst. Na de oorlog
werd hij ter dood veroor
deeld en in 1946 geëxecu
teerd.
Het viaduct was een van de
onderdelen van een geplan
de nieuwe verbinding tus
sen de toenmalige wegen
4A (Ypenburg-Amsterdam)
en rijkssweg 44 (Den Haag-
Amsterdam). In die tijd liep
de verbinding nog door Lei
den. Op de foto van de lif
tende dames is dat duidelijk
te zien. Zowel in het huidige
Zuidwest als in het Mors-
kwartier waren al voor de
oorlog voorzieningen voor
die verbinding getroffen.
KANTOOR
Rooseveltstraat82 071-5356356
Postadres: Postbus 54,
2300 A8 Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
J. Kiel (ad/und)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
an der Post (ad/und)
H.G.
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17i
071-'
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per |aar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
verstrekken tot het automatisch afsd
van het abonnementsgeld, ontvang
korting per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTE!
Voor mensen die moeilijk lezen, sled
ogen hebben of blind zijn (of een
leeshandicap hebben), is een samenvalt
het regionale nieuws uit het Leidsch Daj
geluidscassette beschikbaar Voor inforr
0886-482345 (Centrum voor Gesprokd
Lectuur. Crave).
Een unieke voetbalkantine.
Tussen de spoorlijn en de
toenmalige rijksweg 44 was
bijvoorbeeld een zoge
noemde cunet - een diepe
geul, waar later de verhar
ding en.de weg zou worden
aangelegd - gegraven.
In de oorlog liet de bezetter
er water in lopen en deed de
gracht dienst als tankval. Bij
een tankaanval diende de
gracht als onneembare bar
rière. hla de oorlog is de
tankval vol gestort met
zand, dat afkomstig was uit
de.Oude Rijn. En werd er af
gezien van de aanleg van de
verbindingsweg. Alle voor
zieningen verdwenen in de
loop der jaren. In de jaren
tachtig werd een stukje van
het viaduct opgeblazen. Een
gedeelte werd gespaard en
doet dienst als kantine van
voetbalvereniging Docos.
Op 19 maart 1977 werd de
unieke voetbalkantine - Het
Viaduct genoemd - van Ne
derland in gebruik geno
men.
foto mark lamers
Liftende dames bij de kolommen van wat eens een viaduct zou moeten wor
den. archieffoto jan holvast
PUBUC RELATIONS
W. H.C. M.Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
Z I E K E N H U I Z
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vanai
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur Diaconessenhuii
dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor partners
bovendien van 10.30 -11 15 uur en van 19.45 - 21 00 uur
Special Care Unit: 10 30-11 00 uur, 15.00 -15.30 uur en 19 00-19 301
overleg met de dienstdoende verpleegkundige
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende verpleegku
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel 071-5454545). dagelijks 14 00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse I
daarnaast ook 11.15—12.00 uur
Kraamafdeling: 14 30-15.30 uur en 18 30-19 30 uur (voor vaders tot 21.OOu
Kinderafdeling: 14 30-19 00 uur (voor ouders de gehele dag)
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uur en
18.30-19 OOuur
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14 00-15.00 uur en 18.30-19 30 uur. klasse I
daarnaast ook 11.15—12 OOuur
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uur en
18 30-19 30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uur/Afl
Partners/echtgenoten met kinderen
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10 00 tot 11.00 uur, uitsluitend
partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruime bi
mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende ti/den: keel-, neus- en oorheelkiü
neurologie: 14 15-15.00 uur en 18 30-19.30 uur; oogheelkunde en heelkuK
14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen 15.15-17.00
babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak
Bob Smalhout: „Naarmate je de bijbel kritischer gaat lezen, komen er vragen in je op waarop je
geen antwoord krijgt" foto gpd
